ایلام کاخ فلاحتی

[Zhinous_Sh]

کاخ فلاحتی
کاخ فلاحتی به دستور غلامرضا خان ابوقداره در سال 1326 هجری قمری احداث شد و با توجه به این که در محوطه سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام قرار گرفته بود، به کاخ فلاحتی (کشاورزی) معروف شد. نقشه درونی کاخ به صورت دو اتاق تو در تو در اطراف و یک سالن بزرگ در وسط است که در جلوی آن یک ایوان قرار گرفته و اتاق‌ها و سالن به آن باز می‌شوند. این ساختمان در گذشته توسط باغ محصور شده بود اما با توسعه شهری، فضای باز آن تبدیل به ساختمان و خیابان شده و کاخ فلاحتی نمای سابق خود را از دست داده است.

در سال 1390 بنای تاریخی کاخ فلاحتی به موزه کشاورزی شهرستان ایلام تبدیل شد. این موزه دارای 4 فضای نمایشی است که در فضای اول آن ابزارهای سنگی تپه علی کش که مربوط به 8 هزار سال قبل از میلاد است و شامل تیغه، ریزتیغه و خراشنده از جنس چخماق، ابسیدین، کوبه و سنگ معمولی است. فضای دوم شامل مراحل کاشت، داشت و برداشت است. این بخش بیانگر وضعیت کشاورزی در حدود 50 سال پیش است که کشاورزی به صورت سنتی انجام می‌گرفت و وسایل مورد نیاز این فعالیت‌ها در این بخش از موزه به نمایش گذاشته شده است. بخش سوم و چهارم این موزه به گیاهان دارویی و اسناد زمین‌های کشاورزی و نمایش خرمن و مهر خرمن اختصاص دارد.

کاخ فلاحتی مربوط به قاجار است و در ایلام، خیابان آیت الله عبدالرحمان حیدری ایلامی واقع شده است.

این کاخ بنا به دستور والی غلامرضا خان در سال ۱۳۲۶ ه‍.ق احداث گردیده است. سابقاً فضایی که کاخ در آن قرار گرفته کاملاً باز و باغهای میوه اطراف آن زیبایی خاص به آن بخشیده بود اما اکنون با توسعه شهری فضای باز آن تبدیل به ساختمان و خیابان شده است و کاخ فلاحتی نمای سابق خود را از دست داده است. این کاخ چون در محوطه سازمان جهاد کشاورزی استان قرار گرفته به کاخ کشاورزی هم مشهور است. این کاخ در زمینی به مساحت ۸۱۰ متر مربع با زیر بنای حدود ۳۳۷ متر مربع احداث شده است و نقشه درونی کاخ به صورت دو اتاق تودرتو در اطراف و یک هالی بزرگ در وسط می‌باشد و در جلوی هال یک ایوان قرار گرفته که در اتاق‌ها و هال به آن باز می‌شوند. دو طرف اتاق‌ها به صورت چند ضلعی منظم بیرون آمده و بین آنها دو تراس قرار دارد و در هر دو طرف پنجره ای به ابعاد ۱ * ۲ متر تعبیه شده که با طاقی نیم دایره ای و گچ بری‌های زیبایی با نقوش انسانی و گل و گیاه مزین شده است. سقف تراس بر دو ستون تکیه زده که سرستونها به شیوه کوفی ساخته شده ولی داخل اتاق‌ها بسیار ساده و بدون تزیین است سقف کاخ به صورت طاق ضربی با تیرهای چوبی و ملات اندود شده و از سطحی شیب دار با ورق گالوانیزه پوشانده شده است. در ساخت این بنا از مصالحی نظیر آجرهای مربع شکل، سنگهای تراشیده شده، چوب، گچ و ورق گالوانیزه برای پشت بام استفاده شده و کف کاخ نیز با آجر فرش گردیده است. این کاخ دارای پنج اتاق و یک ایوان به شکل مستطیل است. کف پیاده‌رو و صحن آن چنان‌که بعضاً مشخص گردیده آجرفرش بوده و به علت استفاده بی‌رویه و خرابی سطح آن بعدأ با موزاییک بازسازی شده است

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
مقاله‌های مرتبط:

• دیدنی های ایلام؛ از طاق شیرین و فرهاد تا تفرجگاه تجریان (قسمت اول)
• قلعه والی ایلام؛ جلوه‌ای از شکوه معماری قاجار
• راهنمای سفر به ایلام (قسمت اول)

شهر ایلام که در غرب ایران و در مرکز استان ایلام قرار گرفته است، فقط با کوه‌های استوار اطرافش، طبیعت سرسبز یا آب و هوای خوبش شناخته نمی‌شود، بلکه برای علاقه‌مندان به آثار تاریخی نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی شهر ایلام «کاخ فلاحتی» نام دارد که از جذابیت بسیار زیادی برخوردار است و امروزه کاربری موزه در این مقاله می‌خواهیم این کاخ را برای شما معرفی کنیم.

کاخ فلاحتی تقریبا در وسط نقشه شهر ایلام و در خیابان «آیت‌الله عبدالرحمن حیدری ایلامی» واقع شده است. برای دانستن نحوه دسترسی به این کاخ می‌توانید موقعیت دقیق آن را در نقشه مشاهده کنید




کاخ فلاحتی در سال ۱۳۲۶ هجری قمری یعنی در دوره قاجاریه به فرمان «غلامرضا خان»، والی وقت ایلام، ساخته شد. لازم به ذکر است که در زمان‌های گذشته فضای اطراف کاخ، فضایی باز و دل‌انگیز و پر از باغ‌های میوه بود، ولی در حال حاضر تمام محیط پیرامون آن را ساختمان و خیابان فرا گرفته که این موضوع کمی از جذابیت قدیم آن را کاسته است. کاخ فلاحتی هم‌اکنون در محوطه سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام قرار گرفته و به موزه کشاورزی نیز تبدیل شده است. به همین دلیل ممکن است که برخی آن را کاخ کشاورزی نیز ‌بنامند. این کاخ با هر نامی که شناخته شود، یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی شهر ایلام است.

مشخصات بنا
زمینی که کاخ در آن ساخته شده است، مساحتی در حدود ۸۱۰ مترمربع دارد. خود کاخ نیز زیربنایی بالغ بر ۳۳۷ مترمربع را دارا است. وارد کاخ که شوید، یک هال بزرگ در وسط آن قرار دارد و در اطراف آن دو اتاق تو در تو دیده می‌شوند. در جلوی این هال میانی یک ایوان قرار دارد که هم اتاق‌ها و هم هال به این ایوان ورودی دارند.

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
دو سمت این اتاق‌ها به صورت چند ضلعی بیرون آمده‌اند و همچنین در میان آن‌ها دو تراس نیز وجود دارد. پنجره‌هایی نیز در هر دو طرف وجود دارند که به لطف ظرافت‌های طراحی همچون طاق نیم دایره‌ای و گچ بری‌های هنرمندانه با نقش‌ و نگارهای گل و گیاه و انسان بسیار زیبا به چشم می‌آیند که این نشان از درک هنری بالای معمار و طراح این بنا دارد. اگر به داخل اتاق‌ها بروید، سادگی و طراحی بدون تزیین آن‌ها کاملا در نظرتان مشهود خواهد بود.

در مورد تراس کاخ نیز باید گفت که سقف آن بر دو ستون تکیه زده و استوار شده است. نکته جالب دیگر در طراحی بنا در سرستون‌های این قسمت است. این سرستون‌ها به شیوه کوفی ساخته شده‌اند و بسیار زیبا هستند. سقف کاخ فلاحتی که شیب‌دار بوده و پوششی از ورق گالوانیزه نیز دارد، به صورت طاق ضربی با تیر‌های چوبی و ملاط اندود ساخته شده است.

از مصالح عمده‌ای که در ساخت این کاخ زیبا استفاده شده است، می‌توان به سنگ‌های تراشکاری شده، گچ، چوب و آجرهای مربعی اشاره کرد. ضمن این که کف بنا نیز با آجر فرش شده بود، ولی متاسفانه به دلیل خراب شدن سطح و عدم حفظ و رسیدگی مناسب، بعدا با موزاییک مرمت شده است. همچنین همان گونه که پیش از این هم اشاره کردیم، ورق گالوانیزه نیز در سقف کاخ استفاده شده است.

موزه کشاورزی؛ روایتگر تاریخ کشاورزی منطقه
در سال ۱۳۹۰ بود که تصمیم گرفته شد تا کاخ فلاحتی به موزه کشاورزی تبدیل شود. این موزه دارای چهار بخش اصلی است. در بخش اول آن می‌توانید ابزارهای سنگی مربوط به «تپه علی کش» که شامل وسایلی همچون ابسیدین، کوبه، تیغه و ریزتیغه و چند مورد دیگر است و قدمت آن‌ها حتی به ۸ هزار سال پیش از میلاد برمی‌گردد، را مشاهده کنید. تپه علی کش منطقه‌ای در شهرستان دهلران است که کاوش‌های فراوانی در آن صورت گرفته است و اشیای قدیمی زیادی نیز در آن یافت شده‌اند.

در بخش بعدی موزه می‌توانید وضعیت کشاورزی سنتی در شهرستان ایلام در حدود نیم قرن گذشته را تماشا کنید. در دو بخش دیگر نیز می‌توانید مواردی همچون گیاهان دارویی، اسناد اراضی کشاورزی و نمایش خرمن و مهر خرمن را ببینید. درهای این موزه در ساعات اداری به روی علاقه‌مندان باز است.

آن‌طور که مسئولین اداره میراث فرهنگی استان ایلام در سال‌های اخیر گفته‌اند، کاخ زیبای فلاحتی که حدود نیم قرن پیش باغی بسیار باصفا و آرامش‌بخش نیز بوده، در سال‌های اخیر به دلیل ساخت و سازهای اداری در مجاورتش دچار یک سری از آسیب‌ها در بنا شده است.

[/HIDE-THANKS]