فارس کعبه زرتشت در نقش رستم؛ بنایی جالب با کاربرد نامشخص

[T@NIN]

کعبه زرتشت ،بنایی است مکعب مستطیل شکل با معماری خاص که دقیقا روبه روی آرامگاه داریوش دوم قرار دارد. ورودی کعبه زرتشت بالاتر از سطح زمین است و پله هایی تاریخی و سنگی تنها راه ورود به داخل بناست..کعبه زرتشت در دوره هخامنشی ساخته شده و از نام آن در آن دوران اطلاعی در دست نیست ولی در دوره ساسانی به آن "بن خانک" گفته می شده و اصطلاح کعبه زرتشت از حدود قرن چهاردهم میلادی به این بنا اطلاق شده است.

 

[❤ASAL_M❤]

[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]آرامگاه چند تن از پادشاهان هخامنشی از جمله داریوش بزرگ و خشایارشا، نقش برجسته‌هایی از وقایع مهم دوران ساسانیان از جمله تاجگذاری اردشیر بابکان و پیروزی شاپور اول بر امپراتوران روم، بنایی موسوم به کعبه زرتشت و نقش‌برجسته ویران‌شده‌ای از دوران عیلامیان در نقش رستم قرار دارد.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]آرامگاه چهار شاه هخامنشی در نقش رستم جای گرفته‌است. هر چهار آرامگاه شکلی صلیبی دارند و در دل کوه با ارتفاع قابل توجهی از سطح زمین قرار دارند.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]در نقش رستم آثار 3 دوره باستانی وجود دارد:[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]آثار دوره عیلامی از 600 تا 2000 قبل از میلاد
آثار دوره هخامنشی از 600 تا 330 قبل از میلاد
آثار دوران ساسانی از سال 224 تا 651 میلادی

از دوره عیلامیان نقش برجسته محو شده‌ای در نقش رستم وجود دارد که در دوره ساسانی روی آن نقش دیگری از بهرام دوم ساسانی حک شده. این نقش محو شده از دو الهه تشکیل شده که روی مارهایی نشسته‌اند و لباس‌های چین‌دار به تن دارند. در نقش رستم آرامگاه‌ها و معبد آناهیتا از دوره هخامنشیان به جای مانده است.
از بین 4 آرامگاه موجود، فقط آرامگاه داریوش اول کتیبه دارد. در شاخه بالایی آرامگاه، داریوش با لباس پارسی و کمان به دست روی سکویی سه پله ایستاده و در حال انجام مراسم است. تصویر فروهر یا اهورا مزدا در بالای سر و پیشاپیش وی قرار گرفته و داریوش دست خود را به علامت احترام رو به این تصویر گرفته.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]آرامگاه خشایارشا در سمت راست آرامگاه داریوش اول قرار دارد و بجز فقدان کتیبه و برخی اختلاف‌های جزئی در نقش‌های برجسته، کاملاً مشابه آن آرامگاه است. از بین این 4 آرامگاه‌، آرامگاه خشایارشا بهتر از همه حفظ شده‌است.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]آرامگاه اردشیر اول در سمت چپ آرامگاه داریوش اول قراردارد. آرامگاه داریوش دوم غربی‌ترین آرامگاه هخامنشی نقش رستم است.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]درِ ورودی آرامگاه‌ها به شکل مربع است. این درها در دوران باستان قفل می‌شدند. برای این کار دو قطعه سنگ بزرگ در پشت آنها قرار می‌گرفت و به این وسیله مهر می‌شد.
شکل آرامگاه‌ها نیز مشابه است. تنها تفاوت آرامگاه داریوش کبیر در کتیبه‌های میخی و آرامی آن است. در این کتیبه، داریوش، اهورامزدا را ستایش می‌کند و فتوحات خود را برمی‌شمارد و از اندیشه‌های خود سخن می‌گوید.
راهروی داخل آرامگاه داریوش کبیر به درازای 72/18 و پهنای 70/3 متر است. در این آرامگاه 9 تابوت سنگی وجود دارد که در یک ردیف در سنگ کنده شده و به داریوش کبیر، ملکه و سایر بستگان او تعلق دارد.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]درازا، ژرفا و پهنای این تابوت‌ها 10/2 × 05/1× 05/1 متر و ضخامت (سنگ) هر یک 5/17 سانتیمتر است. سرپوش هر یک از تابوت‌ها را قطعه سنگ بزرگی تشکیل می‌دهد.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]کعبه زرتشت:[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]کعبه زرتشت نام بنایی است مکعب مستطیل با معماری خاص در نقش رستم که از زمان حمله اعراب به ایران به اشتباه نام کعبه زرتشت به آن دادند.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]آنها از آن جا که فکر می‌کردند هر دینی می‌بایست برای خود بتکده یا مرکزیتی برای خود داشته باشد این بنا را کعبه زرتشتیان نامیدند.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]این بنا در زمان هخامنشیان و به احتمال در عصر پادشاهی داریوش بزرگ ساخته شده است.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]کعبه زرتشت دارای یک مدخل بالاتر از سطح زمین و بازمانده پلکانی برای دسترسی به تنها ورودی آن است.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]تا سال 1316 شمسی، ثلث پایینی بنا در زمین دفن شده بود. تنها در این سال و با آغاز کاوش‌های باستان‌شناسی بود که مشخص شد بنا در 3 سمت خود (بجز ورودی) دارای سکو است.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]در درگاه ورودی جای چرخش پاشنه دری سنگین و کلفت، نشان از دربسته بودن بنا می‌دهد. این بنا تماماً از سنگ آهکی سفید و سیاه ساخته شده است.
در مورد کاربرد این بنا حدث زده شده است که، محل نگهداری کتاب اوستا و اسناد حکومتی، محل گنجینه دربار، آتشکده، معبد و یا نامعلوم باشد.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]برخی از مورخان ذکر کرده‌اند؛ کتاب اوستا که بر 12 هزار پوست گاو نوشته شده بود، در این اتاق نگهداری می‌شد. گروهی دیگر بر این باورند که این اتاق آرامگاه بردیا، پسر کوروش بود که به وسیله برادرش کمبوجیه کشته شد.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]برخی دیگر بر این عقیده‌اند که آتش مقدس در این اتاق نگهداری می‌شد و بعضی گفته‌اند این بنا رصدخانه بود. در دوران ساسانی در این اتاق اسناد بسیار مهم دولتی نگهداری می‌شد.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]کتیبه‌ها و نقوش برجسته:[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]کتیبه‌ ساسانی به 3 زبان پارسی میانه (پهلوی ساسانی)، پهلوی پارتی و یونانی در اطراف این بنای هخامنشی حک شده است.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]بحث اصلی این کتیبه‌ها، وقایع تاریخی دوران شاپور اول در جریان جنگ ایران و روم است که در آن والرین، امپراتور روم شکست خورد و در 262 م در بیشابور زندانی شد.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]کتیبه دیگر در زیر کتیبه شاپور اول و به زبان پهلوی اشکانی و 19 سطر، به دستور کرتیر موبد موبدان نقش شده است. کرتیر ضمن معرفی خود و القابش به شرح خدماتی که در راه دین زرتشت انجام داده، پرداخته و از رسیدنش به جایگاه موبد بزرگ و دادور تمام کشور و سرپرستی معبد آناهیتا سخن رانده است.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]روبه روی نقش رستم، در برابر پلکان ورودی، قسمتی وجود دارد که در دوره ساسانی حجاری شد اما نقوشی روی آن حک نشده است. درازی این محل 10 متر و ارتفاع آن 5 متر است و حدود 2 متر بالاتر از سطح فعلی حجاری شده است.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]عمق این فضا نسبت به سایر آثار ساسانی بیشتر است و تردیدی وجود ندارد که حفاظت بیشتر از این طرح مد نظر بوده است. در قسمتی از این فضا کتیبه‌ای 20 سطری حک شده که مالک زمین‌های کشاورزی اطراف نقش رستم و نحوه تقسیم آب را در آن مشخص کرده است. این کتیبه به زبان فارسی و بسیار جدید و فاقد ارزش تاریخی است.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]در گوشه شرقی محوطه در ارتفاع 2 متری از سطح زمین نقشی قرار دارد. این نقش با توجه به کتیبه‌های آن که به 3 زبان قارسی میانه، پارتی و یونانی است، صحنه‌ای را نشان می‌دهد که اردشیر بابکان (سمت راست) دارد حلقه شاهی را از اهورامزدا (سمت چپ) دریافت می‌کند.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]هم شاه و هم اهورامزدا سوار بر اسب هستند و زیر پای اسب هرکدام یک نفر افتاده ‌است. فرد زیر پای اسب اردشیر باید اردوان (آخرین شاه اشکانی) باشد و دیگری اهریمن.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]در سمت غرب، دومین نقش، تاجگذاری نرسی را نمایان کرده است. در این نقش نرسی حلقه قدرت را از دست آناهیتا (یکی از خدایان) دریافت می‌کند.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]پشت سر پادشاه، وزیر اعظم ایستاده و انگشت سبابه دست راست خود را به رسم آن دوران، برای احترام در برابر پادشاه نگاه داشته است. آناهیتا به صورت زنی در سمت راست حجاری شده که دارای لباس بلند تا کمربند و گردن بند مروارید است.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]در سومین نقش برجسته، بهرام دوم (298 – 276 م) در حال نبرد و سوار بر اسب، چهار نعل با نیزه به سوی دشمن حمله می‌کند. اسب بهرام یک سرباز رومی را که در صحنه جنگ به خاک افتاده، با پا لگدکوب می‌کند.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]پشت سر بهرام یک سرباز ایرانی پرچمی را به اهتراز درآورده و یک قطعه چوب به صورت افقی در بالای پرچم قرار دارد و به وسیله 3 گوی، یکی در وسط و دو گوی دیگر در انتهای چوب مشاهده می‌شود.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]در چهارمین نقش، شاپور اول که والرین امپراتور روم را شکست داده نمایان است. این پیروزی در سال 263 م رخ داد.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]در این نقش برجسته سیریادیس که یک پناهنده رومی است، عنوان امپراتوری را از طرف شاپور دریافت می‌کند. امپراتور والرین دست‌ها را برای پوزش در برابر شاپور بالا نگه داشته و در برابر وی زانو زده است.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]شکوه وی با لباس، زینت آلات، افسار و زین اسب، گردن بند، دست بند و تاج شاهی و آرایش موهای وی که حالت غرور آن مشخص است، نشانگر مهارت حجاران ساسانی است.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]زیر آرامگاه اردشیر اول دو نقش وجود دارد. نقش بالایی، آذر نرسه یا شاپور ذوالاکتاف، که تقریباً محو شده. نقش زیرین، هرمز دوم است و صحنه پیروزی این پادشاه را بر دشمن نشان می‌دهد.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]در این نقش برجسته، هرمز دوم با اسب، چهار نعل بر دشمن خود که رومی است، تاخته و اسب او را سرنگون کرده است. در این نقش، دشمن رومی دارای ریشی بریده است و کلاهخود بر سر دارد.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]زیر آرامگاه داریوش دوم و رو به روی کعبه زرتشت، نقشی احتمالاً از شاپور دوم (379 – 309 م) وجود دارد. در این نقش، سواری که دارای تاج است، نیزه خود را بر گردن دشمن فرو کرده و هر دو ، زره به تن دارند.
[/BCOLOR]​

[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

[/BCOLOR]​

 

[O_Q]

نام کعبه زردشت
رو به روی کوه، بنایی چهارگوش و سنگی وجود دارد که به کعبه زرتشت معروف است. با وجود اینکه این محل در هیچ یک از اسناد تاریخی به‌عنوان مکانی برای زیارت مردم شناخته نشده است، اما عده‌ای آن را کعبه زرتشت می‌نامند. نام محلی این بنا کُرنای خانه یا نقاره خانه بوده است. از آن‌جایی که بخشی از داخل این بنا با دود پوشیده شده، اروپاییان آن را مکانی برای پرستش آتش معرفی کرده‌اند و از آن‌جایی که به‌اشتباه زرتشتیان را آتش‌پرست می‌دانستند و محل عبادت مسلمانان نیز ساختار مکبی و نسبتا مشابهی دارد، این بنا را کعبه زرتشت نامیده‌اند. البته از دیدگاه اروپاییان سنگ‌های سیاهی که در زمینه سفید این بنا قرار دارد یادآور حجرالاسود در کعبه مسلمانان است و همین موضوع نیز در کعبه زرتشت دانستن این بنا تاثیرگذار بوده است.

از دیدگاه دانشنامه ایرانیکا، کعبه زرتشت از قرن چهاردهم میلادی این نام را به‌خود گرفته است؛ یعنی پس از حمله ی اعراب به ایران اعراب این مکان را کعبه نامیدند. اما باید توجه داشت که این محل مقبره زرتشت نیست.

درون این بنای چهارگوشه کلمه کعبه به‌چشم می‌خورد و در کتاب‌های زرتشت آمده است که زاراتشترا (زرتشت) در این محل نیایش می‌کرده است. ابن بلخی محوطه نقش رستم و کوه آن را "کوه‌نبشت" نام‌گذاری کرده است و دلیل وی برای انتخاب این نام استدلالش برای نگهداری کتاب اوستا در این محل بوده است.

مشخصات بنا
کعبه زرتشت ساختاری مکعب مستطیلی دارد و فقط یک ورودی برای آن در نظر گرفته شده است که پله‌های ورودی آن نیز از جنس سنگ هستند. در ساخت این بنا از سنگ آهک سفید مرمرنما استفاده شده است و در دیواره‌های آن نیز شاهد طاقچه‌های دندانه‌داری از جنس سنگ سیاه هستیم. گفته می‌شود این سنگ‌ها از کوه سیوند در مکانی بین نعل‌شکن تا نقش رستم آورده شده است. این سنگ‌ها به‌صورت مستطیلی تراش خورده‌اند و در ساخت بنا نیز از ملات استفاده نشده و سنگ‌ها روی یکدیگر قرار دارند. اما در بخش‌هایی نظیر سقف کعبه زرتشت از روش دُم چلچله‌ای برای اتصال سنگ‌ها به‌یکدیگر استفاده کرده‌اند.

اندازه سنگ‌های استفاده شده در این بنا بین ۲.۹۰ در ۲.۱۰ در ۰.۴۸ متر تا ۱.۱۰ در ۱.۰۸ در ۰.۵۶ متر متغیر است اما در دیوار غربی آن شاهد سنگی به‌بزرگی بیش از ۴.۴۰ متر هستیم. سقف کعبه زرتشت توسط چهار تکه سنگ مستطیلی شکل پوشیده شده که هر کدام از آن‌ها ۷.۳۰ متر طول دارند و شیوه اتصالشان نیز دُم چلچله‌ای است. با وجود اینکه برای روی هم قرار دادن سنگ‌ها در این بنا از شیوه هم‌ترازسازی استفاده شده، ولی در ردیف‌بندی سنگ‌ها شاهد نظم دقیقی نیستیم و در بخشی از این بنا ۲۰ ردیف سنگ قرار دارد و در بخشی دیگر ۲۲ سنگ قرار گرفته است تا به سقف برسد. سعی شده بخش‌های ایراددار سنگ‌ها نیز با وصله‌های ظریف پر شوند و در حال حاضر نیز برخی از این وصله‌ها باقی مانده‌اند.

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[O_Q]

همان‌طور که گفته شد بنای مذکوراز سنگ آهک مرمر مانند ساخته شده است و همین موضوع باعث می‌شد که کعبه زرتشت تک‌رنگ باشد. معماران بنا برای از بین بردن این تک‌رنگی از سنگ‌های سیاه و خاکستری در طاقچه‌های دولبه بیرونی استفاده کرده‌اند تا ترکیب رنگی را در این بنا شاهد باشیم. در هر چهار طرف از این بنا نیز چهار گودی وجود دارد که در واقع پنجره‌هایی کور برای ساختمان است و ظاهر بهتری به‌ بنا بخشیده‌ است. ورودی بنا در دیواره شمالی دارای ۳۰ پله است که درازی هر کدام ۲ متر است. بخش بالایی این پله‌ها تنها ورودی کعبه زرتشت است. بر اساس آثاری که در بخش زیرین این قسمت باقی مانده، می‌توان دریافت که دری سنگین در این مکان وجود داشته که چرخش آن آثاری را در بخش زیرینش باقی گذاشته است. بر این اساس بنای مذکور محفظه‌ای بسته بوده است. با گذر از این در وارد اتاقی چهارگوش می‌شوید که ابعادی در حدود ۳.۷۴ در ۳.۷۲ متر دارد و ارتفاعش نیز ۵.۵ متر است. بنای اصلی روی سه سکو واقع شده که فاصله سکوی نخست با سطح زمین ۲۷ سانتی‌متر است. با احتساب این سکو‌ها بنای مذکور ارتفاعی در حدود ۱۴.۱۲ متر دارد.

گفتنی است که تا سال ۱۳۱۵ تنها دو سوم از این بنا قابل مشاهده بود و یک سوم بعدی زیر خاک دفن شده بود. در جریان اکتشافات بخش پایینی نیز از خاک بیرون آمد و مورخان به‌ کتیبه‌های موجود در این بنا دست یافتند. در حال حاضر بخشی که در گذشته مدفون بوده به‌طور کامل قابل مشاهده است و زمین‌های اطراف همچنان چند متر بالاتر از سطح اصلی بنا است.

به‌کار بردن سنگ‌های سیاه در زمینه سفید، بست‌های دُم چلچله‌ای، درب ورودی و چیدن سنگ‌ها بدون ملات، همگی نشان از دوران هخامنشی دارد و در معماری‌های پاسارگاد نیز شاهد موارد این چنینی هستیم.

کاربرد

با وجود تحقیقات بسیاری که تاکنون روی کعبه زرتشت انجام شده است، فعلا اطلاعات دقیقی در خصوص کاربرد این بنا ارایه نشده است. از دیدگاه برخی افراد این مکان محل نگهداری مومیایی پادشاهان تا زمان ساخت مقبره اصلی آن‌ها بوده است و برخی دیگر نیز آن را مکانی برای نگهداری اسناد و پرچم‌های سلطنتی می‌دانند. آتشگاه، آرامگاه و سایر دیدگاه‌ها مواردی هستند که در خصوص کاربرد این بنا ارایه شده‌اند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

گنج‌خانه
از دیدگاه افرادی نظیر راولینسون و والتر هنینگ کعبه زرتشت مکانی برای نگهداری منشور‌ها، پرچم‌ها و اسناد دینی بوده است و ابن بلخی نیز مکان مذکور را محلی برای نگهداری اوستا دانسته است. اما باید توجه داشت که بخش داخلی این بنا بسیار کوچک است و تنها دو یا چند نفر می‌توانند درون آن قرار بگیرند و نگهداری اسناد و منشور‌های دولتی نیاز به‌ مکان بزرگتری داشته است. از طرفی با وجود کاخ‌های شاهنشاهی و ساختمان سازمان‌های اداری، نمی‌توان پذیرفت که در آن دوران از کعبه زرتشت که مکان دوری نسبت به کاخ‌ها بوده، برای نگهداری اسناد استفاده می‌شده است.

آرامگاه

از دیدگاه بسیاری از پژوهشگران این بنا مربوط به آرامگاه یکی از شاهان هخامنشی بوده است. از لحاظ ساختار کلی و داشتن اتاقی کوچک با دری سنگین به آرامگاه کروش، لیکیه و کاریا شباهت دارد. باید توجه داشت که کعبه زرتشت فاصله اندکی با آرامگاه‌‌هایی دارد که در اطراف آن و محیط نقش رستم واقع شده‌اند. این آرامگاه‌ها زمان ساخت یکسانی دارند و بعد‌ها توسط زنجیری از استحکامات از بقیه بخش‌های نقش رستم جدا شده‌اند. این جداسازی می‌تواند نشان از این باشد که اصل همه آن‌ها از یک نوع بوده است، اما باید به این نکته نیز توجه داشت که تحقیقات انجام شده این موضوع را تایید نمی‌کند و کتیبه‌های موجود در دیوار این بنا هیچ اشاره‌ای به‌آرامگاه بودن آن ندارد.

آتشکده

انگلبرت کمپفر اولین فردی بود که موضوع آتشکده بودن این بنا را مطرح کرد و بعد از آن نیز افراد دیگری بر این موضوع مهر تایید زدند. دلیل چنین ادعایی به وجود دوده سیاه در گوشه جنوب غربی اتاق مربوط می‌شود. با این حال احتمال می‌رود که در آنجا آتش مقدس را نگهداری می‌کردند. مدتی بعد نیز این موضوع تاحدودی توسط کتیبه بیستون تایید شد. در این کتیبه گفته شده که «من (داریوش) پرستشگاه‌هایی را که مغ ویرانشان کرده بود بازسازی کردم». با این اوصاف در زمان کمبوجیه و داریوش، گئومات مغ معابدی را ویران کرده که داریوش معبدی مثل خودشان را بازسازی کرده است. گفتنی است که روی سکه برخی از شاهان فارسی نیز بنایی مثال کعبه زرتشت وجود داشت که آتش پادشاهی روی آن یا درون آن قرار می‌گرفت، اما باید توجه داشت که تصویر روی سکه‌ها مربوط به کعبه زرتشت نبوده است؛ زیرا بنا موجود روی سکه ارتفاعی بیشتر از ۲ متر نداشت. در آن تصویر سکوی بنا دو پله‌ای بود و پلکانی برای آن دیده نمی‌شد. اما باید به این نکته نیز توجه داشت که درون کعبه زرتشت نمی‌توان آتش روشن کرد؛ زیرا فضای آن محفوظ است و حتی یک چراغ روغنی نیز تنها چند ساعت می‌تواند در آن روشن بماند و عملا نیاز به‌اکسیژن بیشتر دارد. درون این بنا شاهد خروجی‌ برای دود نیستیم و درب ورودی آن نیز همیشه بسته بوده است.

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[O_Q]

تقویم آفتابی
حدود هفت هزار سال پیش، اقوام آریایی در نزدیکی سیبری امروزی زندگی می‌کردند که به‌دلیل سرد شدن هوا مهاجرت بزرگی را آغار کردند و این مهاجرت چند صد سال طول کشید. عده‌ای از این اقوام به‌سمت اروپا حرکت کردند و عده‌ای دیگر نیز جنوب را مقصد خود قرار دادند و به‌فلات ایران و شبه‌قاره هندوستان رسیدند. این مکان به‌دلیل آب و هوای نسبتا خوبی که داشت مناسب برای کشاورزی بود. از آن‌جایی که اقوام مذکور دامدار بودند، با سکونت در فلات ایران و شبه قاره هندوستان، کشاورزی را پیشه خود قرار دادند. به دلیل اینکه برای کشاورزی نیاز به‌اطلاع دقیق از زمان و روز‌های سال است، ایرانیان از همان‌ زمان اطلاعات زیادی در این خصوص به‌دست آورند و این موضوع را از تقویم ایرانی خیام می‌توان فهمید. این تقویم با وجود اینکه بیش از هزار سال پیش بازنگری شده اما همچنان یکی از دقیق‌ترین تقویم‌های جهان است. کعبه زرتشت بنابر تحقیقاتی که آقای رضا مرادی غیاث‌آبادی انجام داده است، مکانی برای پی بردن به‌ روز‌های سال بوده است. از دیدگاه‌ وی پنجره‌های کور و پله‌های متقابل درب ورودی و ساختار بنا زمان‌سنجی برای سنجش روز‌های سال و گردش خورشید بوده و از آن برای سال‌شماری، انقلاب‌های تابستانی و اعتدال بهاری و پاییزی استفاده می‌شده است. البته دلایلی اندکی برای رد این فرضیه نیز وجود دارد. بر این اساس گفته می‌شود جهت شمال جغرافیایی در هر منطقه ممکن است با جهت شمال مغناطیسی متفاوت باشد و در این محل نیز این انحراف وجود دارد. گفته می‌شود انحراف این بنا نسبت به‌شمال جغرافیایی ۱۵.۵ درجه است که آقای غیاث‌آبادی آن را ۱۸ درجه در نظر گرفته است.

کتبیه‌ها

در تحقیقاتی که در ۱۱ خرداد ۱۳۱۵ توسط گروه موسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو صورت گرفت (و بخش‌های زیرین این بنا نیز بیرون آورده شد)، در کعبه زرتشت کتیبه‌هایی یافت شد که مربوط به شاپور یکم و موبد کرتیر می‌شد. کتیبه شاپور به سه زبان یونانی، پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی نوشته شده است که در سه‌طرف بنا قرار دارد و کتیبه کرتیر با زبان پهلوی ساسانی در زیر کتیبه شاپور قرار گرفته است.

کتیبه شاپور که به‌ قطعنامه دودمان سامانی نیز مشهور است، اطلاعاتی راجع به معرفی شاپور و مناطق حکمرانی وی در بر دارد و سپس در آن موضوع جنگ با رومیان مطرح می‌شود. شاپور در این کتیبه مدعی شده است که والریانوس قصیر را خودش به‌شخصه دستگیر کرده است. وی از قدرت خدا برای این پیروزی‌ها سپاس‌گذاری می‌کند و مدعی شده برای خوشنودی خدا آتشکده‌های زیادی را ایجاد می‌کند تا نام کسانی که در ایجاد دولت ساسانی نقش داشتند در برابر آتش یاد شود. در پایان نیز شاپور سفارش کرده تا مردم در کارهای ایزدان و امور خیریه بکوشند.

کتیبه کریتر در حوالی سال ۲۸۰ میلادی و در دوران پادشاهی بهرام دوم نوشته شده است و وی ابتدا بعد از معرفی خود و القابش، به‌ذکر فعالیت‌های دینی خود مانند مبارزه با ادیانی مثل مسیحیت، مانوی، یهودی، بودایی و مرتدین زرتشتی می‌پردازد. تشکیل آتشکده‌ها و اصلاح موبدانی که دچار انحراف شده بودند از جمله سایر موارد مطرح شده در این کتیبه است و در ادامه فهرستی از ایالات مورد تصرف در زمان شاپور اول ذکر شده و در انتها نیز دعایی نگاشته شده است.

سایر اطلاعات
کعبه زرتشت در استان فارس واقع شده و گردشگران می‌‌توانند در یک روز از این مکان و تخت جمشید بازدید کنند؛ زیرا فاصله کمی با یکدیگر دارند. دسترسی به این محل از طریق جاده شیراز به اصفهان میسر است و برای دسترسی به‌محل نیز می‌توان از جاده قدیمی حاجی‌آباد - زنگی‌آباد و جاده تخت جمشید–- نقش رستم استفاده کرد.

دانلود رمان و کتاب های جدید