KIMIA_A
کاربر نگاه دانلود
در فرهنگ ایرانی«کودک» مترادف با معصومیت، پاکی و صداقت است و در واقع کودکان فرشتگان زمینی هستند که صداقت و یک رنگی را به بزرگسالان یادآوری می کنند. به راستی اگر کودکان نبودند این واژه ها چقدر بی معنا و بدون مصداق بودند.درست به همین دلیل است که پدیده شومی مانند «کودک آزاری» تاسف بار، فاجعه آمیز و دلخراش است و هیچ انسان با وجدان و سالمی آزار معصوم ترین مخلوقات خداوند را بر نمی تابد.در واقع کودک آزاری به سلامت جسمی و روانی کودک آسیب شدیدی می رساند. کودک آزاری انواع مختلفی دارد از جمله کودک آزاری جسمی و روانی؛ بی توجهی و غفلت نیز از مصادیق کودک آزاری است.این پدیده شوم ریشه در عوامل مختلف از جمله ناآگاهی والدین، مشکلات اقتصادی، اعتیاد بیماری های روانی، مشکلات خانوادگی و... دارد. برای مبارزه با این پدیده که مانند دیگر آسیب های اجتماعی تک عاملی نیست باید برنامه های پیشگیرانه اصولی تر و دقیق تر از مداخلات پس از کودک آزاری اجرا شود.
از آن جا که معمولا فرد آزاردهنده از اطرافیان و جزو اعضای خانواده کودک است، موارد کودک آزاری به مراکز قانونی و پزشکی اعلام نمی شود در واقع وقتی به مراکز پزشکی مراجعه می شود که آسیب کودک حاد و جدی شده است.طبق لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان اگر فردی متوجه وقوع جرم علیه کودکان شود و از اعلام آن امتناع کند، به حبس و مجازات نقدی محکوم می شود.
بنابراین لازم است هر یک از ما به عنوان شهروند نسبت به اجرای قانون و رعایت حقوق آسیب پذیرترین اقشار جامعه یعنی کودکان حساس باشیم چرا که آن ها در آتش فقر فرهنگی و مشکلات خانواده و ... قربانی می شوند و اگر کسی به کمکشان نیاید نمی توانند حقشان را بستانند.
در این مطلب به بررسی این پدیده و زمینه های فرهنگی و قانونی تاثیرگذار در آن می پردازیم.
● کودک آزاری در جوامع مختلف
به گفته کارشناسان پدیده کودک آزاری در تمام کشورهای جهان، وجود دارد اما نکته نگران کننده در کشور ما این است که این پدیده روند صعودی داشته است.این در حالی است که مداخلات مرتبط با کودکان که جزو آسیب پذیرترین اقشار جامعه هستند اغلب ناکافی، اورژانسی و دیرهنگام است. به عنوان مثال به گفته معاون امور اجتماعی و پیشگیری بهزیستی در سال گذشته ۶ هزار کودک کارگر و خیابانی توسط سازمان بهزیستی ساماندهی شدند اما پس از تحویل به خانواده ها به علت مشکلات فراوان به خیابان بازگشتند.نداشتن یکی از والدین یا هردو، بدسرپرستی یا فقر شدید در میان بیشتر این کودکان مشترک است. به نوشته مهر علی محمد زنگانه با تاکید بر لزوم توانمندسازی کودکان خیابانی می گوید: قانون حمایت از کودکان و نوجوانان به زودی تقدیم مجلس می شود که در آن نقش سازمان های مختلف درباره کودکان خیابانی مشخص شده است.
● خلاء قانونی
طبق قانون، کودک آزاری یک جرم عمومی است و مدعی العموم می تواند نسبت به این جرم شکایت کند و کودک آزار را به کیفر برساند.با روند رو به افزایش موارد کودک آزاری قانون گذار نسبت به ایجاد تغییرات و اصلاحاتی در قوانین اقدام و قوانین جدیدی در حمایت از کودکان و نوجوانان تدوین کرده است.
ازجمله این که طبق یکی از بندهای این لایحه اگر فردی متوجه وقوع جرم علیه کودکان شود و از اعلام آن امتناع کند به حبس و مجازات نقدی محکوم می شود .به نوشته خبرگزاری فارس ممانعت از ادامه تحصیل کودک یا نوجوان، ترغیب یا آموزش روش های خودکشی، آموزش مضامین مستهجن و ترغیب کودکان به ترک تحصیل یا فرار، جرم محسوب می شود و برای آن مجازات تعیین شده است.کارشناس حقوقی مرکز امور زنان با اشاره به این که در این لایحه انجام اعمال منافی عفت توسط والدین و تهدید سلامت روانی کودک جرم محسوب می شود، می گوید: اجرای اعمال منافی عفت با کودک و قاچاق اعضای بدن او جزو مواردی است که برای آن جرم انگاری شده است.
طبق یکی دیگر از بندهای این لایحه نهادهای مختلف مانند آموزش و پرورش، سازمان زندان ها، سازمان بهزیستی، شهرداری و صدا و سیما به منظور حمایت از کودکان و نوجوانان وظایفی بر عهده دارند. به گفته کارشناسان برطرف کردن خلاء قانونی و تدوین قوانین اصولی در مبارزه با موارد کودک آزاری می تواند کارساز باشد و از آمار کودک آزاری بکاهد. اما آیا فقط پر کردن خلاء قانونی کارساز است؟ برخی کارشناسان عقیده دیگری دارند.
● معلول چند علتی
دکتر مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران، در گفت وگو با خراسان تصریح می کند: شما هرگز نمی توانید با قانون به جنگ کودک آزاری بروید زیرا ریشه کودک آزاری جای دیگری است. وقتی ریشه آن را قطع کنید می توانید کودک آزاری را مهار کنید. کودک آزاری معلولی نشات گرفته از چندین علت است فقر اقتصادی، ناآگاهی نسبت به حقوق کودکان، نداشتن سیاست های اجتماعی منسجم و تدوین شده و توجه نکردن به اهمیت پیشگیری از آ سیب های اجتماعی باعث شده است که شاهد موارد کودک آزاری باشیم.
حتی در موارد حاد کودک آزاری که رسانه ها وارد ماجرا می شوند و مدعی العموم شکایت می کند، تحول مهمی را شاهد نیستیم و ریشه کودک آزاری در خانواده قطع نمی شود و صرف تعیین کیفر یا دیه نیز نمی تواند برطرف کننده مشکل باشد. به عنوان مثال یکی از علت ها فقر اقتصادی است.با افزایش مشکلات اقتصادی، آسیب های اجتماعی از جمله کودک آزاری افزایش می یابد.دکتر اقلیما ادامه می دهد: نکته دیگری که همواره در کشور ما مغفول می ماند، این است که سیاست اجتماعی تدوین شده در هیچ حوزه ای نداریم و به صورت اورژانسی و مقطعی فقط به هنگام بروز حوادث و آسیب ها اقدام و سپس موضوع را رها می کنیم.هم چنین جاوید سبحانی عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان با اشاره به این که رویکرد کیفری و تنبیهی در مبارزه با پدیده کودک آزاری ساده ترین راه است، تاکید می کند: این رویکرد باید آخرین راهکار باشد.
در اولین گام باید به شناسایی عواملی پرداخت که به این پدیده منجر می شود. اطلاع رسانی و آگاه سازی والدین درباره موارد کودک آزاری، نقد الگوهای تربیتی سنتی در افکار عمومی و سپس استفاده از مکانیسم های اجباری، ریشه یابی و مداخلات چند جانبه در این پدیده را نیز باید مدنظر قرار داد.درست است که این قانون با چند اصلاحیه ارائه شده اما این اشکال عمده به آن وارد است که مکانیسم های اطلاع رسانی موارد کودک آزاری و آموزش در آن بسیار ضعیف است.متاسفانه در بحث فرزندپروری بسیاری از والدین در تشخیص حقوق و نیازهای کودک مشکل دارند و از آن به خوبی آگاه نیستند.
به گفته سبحانی آموزش حقوق کودک و تقویت سیستم گزارش دهی موارد کودک آزاری می تواند در این امر بسیار کمک کننده باشد.
طبیعی است که در امر آموزش، علاوه بر آموزش حقوق کودک، چگونگی پیگیری موارد کودک آزاری باید ارائه شود و نهادهای مسئول باید پیگیرانه موارد را دنبال کنند.
● مشکل ساختاری
از سوی دیگر مشکل ساختاری در زمینه پرداختن به آسیب های اجتماعی کاملا محسوس است. در ساختار فعلی نظام اجتماعی به علت نبود شفافیت آماری برای رصد کردن آسیب های اجتماعی، امکان تدوین سیاست های پیشگیرانه وجود ندارد. بسیاری از آسیب های اجتماعی لایه های پنهانی دارد که فقط یک بخش آن که روان انسان را می خراشد مثل کودک آزاری بروز پیدا می کند و دیگر لایه ها مخفی می ماند، به این ترتیب تدوین سیاست های اجتماعی منسجم به انضمام برنامه های راهبردی و عملی می تواند ریشه آسیب های اجتماعی را شناسایی کند و آن را از بین ببرد. مجرم تلقی کردن والدینی که به علت بیکاری یا فقر یا اعتیاد به کودک آزاری دست زده اند نه فقط مشکلات را حل نمی کند بلکه محرومیت کودک را بیشتر می کند.
● مجازات های جایگزین
این عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان، با اشاره به این که در کشور ما هنوز کفه کیفری این لوایح سنگین تر است تصریح می کند: در بسیاری از کشورها مجازات های جایگزین ارائه شده است که طی آن روابط بین کودک و خانواده ترمیم می شود.
به عنوان مثال پدری که دست به رفتار خشن علیه کودک زده است مجبور به انجام کارهایی برای فرزندش می شود که طی آن روابطش نزدیک تر می شود.
به این ترتیب باید اذعان کرد نظام حمایت از کودک در کشور ما هم اکنون دچار چالش های جدی شده است و مداخلات باید چند جانبه و به موقع و پیشگیرانه باشد.
از آن جا که معمولا فرد آزاردهنده از اطرافیان و جزو اعضای خانواده کودک است، موارد کودک آزاری به مراکز قانونی و پزشکی اعلام نمی شود در واقع وقتی به مراکز پزشکی مراجعه می شود که آسیب کودک حاد و جدی شده است.طبق لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان اگر فردی متوجه وقوع جرم علیه کودکان شود و از اعلام آن امتناع کند، به حبس و مجازات نقدی محکوم می شود.
بنابراین لازم است هر یک از ما به عنوان شهروند نسبت به اجرای قانون و رعایت حقوق آسیب پذیرترین اقشار جامعه یعنی کودکان حساس باشیم چرا که آن ها در آتش فقر فرهنگی و مشکلات خانواده و ... قربانی می شوند و اگر کسی به کمکشان نیاید نمی توانند حقشان را بستانند.
در این مطلب به بررسی این پدیده و زمینه های فرهنگی و قانونی تاثیرگذار در آن می پردازیم.
● کودک آزاری در جوامع مختلف
به گفته کارشناسان پدیده کودک آزاری در تمام کشورهای جهان، وجود دارد اما نکته نگران کننده در کشور ما این است که این پدیده روند صعودی داشته است.این در حالی است که مداخلات مرتبط با کودکان که جزو آسیب پذیرترین اقشار جامعه هستند اغلب ناکافی، اورژانسی و دیرهنگام است. به عنوان مثال به گفته معاون امور اجتماعی و پیشگیری بهزیستی در سال گذشته ۶ هزار کودک کارگر و خیابانی توسط سازمان بهزیستی ساماندهی شدند اما پس از تحویل به خانواده ها به علت مشکلات فراوان به خیابان بازگشتند.نداشتن یکی از والدین یا هردو، بدسرپرستی یا فقر شدید در میان بیشتر این کودکان مشترک است. به نوشته مهر علی محمد زنگانه با تاکید بر لزوم توانمندسازی کودکان خیابانی می گوید: قانون حمایت از کودکان و نوجوانان به زودی تقدیم مجلس می شود که در آن نقش سازمان های مختلف درباره کودکان خیابانی مشخص شده است.
● خلاء قانونی
طبق قانون، کودک آزاری یک جرم عمومی است و مدعی العموم می تواند نسبت به این جرم شکایت کند و کودک آزار را به کیفر برساند.با روند رو به افزایش موارد کودک آزاری قانون گذار نسبت به ایجاد تغییرات و اصلاحاتی در قوانین اقدام و قوانین جدیدی در حمایت از کودکان و نوجوانان تدوین کرده است.
ازجمله این که طبق یکی از بندهای این لایحه اگر فردی متوجه وقوع جرم علیه کودکان شود و از اعلام آن امتناع کند به حبس و مجازات نقدی محکوم می شود .به نوشته خبرگزاری فارس ممانعت از ادامه تحصیل کودک یا نوجوان، ترغیب یا آموزش روش های خودکشی، آموزش مضامین مستهجن و ترغیب کودکان به ترک تحصیل یا فرار، جرم محسوب می شود و برای آن مجازات تعیین شده است.کارشناس حقوقی مرکز امور زنان با اشاره به این که در این لایحه انجام اعمال منافی عفت توسط والدین و تهدید سلامت روانی کودک جرم محسوب می شود، می گوید: اجرای اعمال منافی عفت با کودک و قاچاق اعضای بدن او جزو مواردی است که برای آن جرم انگاری شده است.
طبق یکی دیگر از بندهای این لایحه نهادهای مختلف مانند آموزش و پرورش، سازمان زندان ها، سازمان بهزیستی، شهرداری و صدا و سیما به منظور حمایت از کودکان و نوجوانان وظایفی بر عهده دارند. به گفته کارشناسان برطرف کردن خلاء قانونی و تدوین قوانین اصولی در مبارزه با موارد کودک آزاری می تواند کارساز باشد و از آمار کودک آزاری بکاهد. اما آیا فقط پر کردن خلاء قانونی کارساز است؟ برخی کارشناسان عقیده دیگری دارند.
● معلول چند علتی
دکتر مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران، در گفت وگو با خراسان تصریح می کند: شما هرگز نمی توانید با قانون به جنگ کودک آزاری بروید زیرا ریشه کودک آزاری جای دیگری است. وقتی ریشه آن را قطع کنید می توانید کودک آزاری را مهار کنید. کودک آزاری معلولی نشات گرفته از چندین علت است فقر اقتصادی، ناآگاهی نسبت به حقوق کودکان، نداشتن سیاست های اجتماعی منسجم و تدوین شده و توجه نکردن به اهمیت پیشگیری از آ سیب های اجتماعی باعث شده است که شاهد موارد کودک آزاری باشیم.
حتی در موارد حاد کودک آزاری که رسانه ها وارد ماجرا می شوند و مدعی العموم شکایت می کند، تحول مهمی را شاهد نیستیم و ریشه کودک آزاری در خانواده قطع نمی شود و صرف تعیین کیفر یا دیه نیز نمی تواند برطرف کننده مشکل باشد. به عنوان مثال یکی از علت ها فقر اقتصادی است.با افزایش مشکلات اقتصادی، آسیب های اجتماعی از جمله کودک آزاری افزایش می یابد.دکتر اقلیما ادامه می دهد: نکته دیگری که همواره در کشور ما مغفول می ماند، این است که سیاست اجتماعی تدوین شده در هیچ حوزه ای نداریم و به صورت اورژانسی و مقطعی فقط به هنگام بروز حوادث و آسیب ها اقدام و سپس موضوع را رها می کنیم.هم چنین جاوید سبحانی عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان با اشاره به این که رویکرد کیفری و تنبیهی در مبارزه با پدیده کودک آزاری ساده ترین راه است، تاکید می کند: این رویکرد باید آخرین راهکار باشد.
در اولین گام باید به شناسایی عواملی پرداخت که به این پدیده منجر می شود. اطلاع رسانی و آگاه سازی والدین درباره موارد کودک آزاری، نقد الگوهای تربیتی سنتی در افکار عمومی و سپس استفاده از مکانیسم های اجباری، ریشه یابی و مداخلات چند جانبه در این پدیده را نیز باید مدنظر قرار داد.درست است که این قانون با چند اصلاحیه ارائه شده اما این اشکال عمده به آن وارد است که مکانیسم های اطلاع رسانی موارد کودک آزاری و آموزش در آن بسیار ضعیف است.متاسفانه در بحث فرزندپروری بسیاری از والدین در تشخیص حقوق و نیازهای کودک مشکل دارند و از آن به خوبی آگاه نیستند.
به گفته سبحانی آموزش حقوق کودک و تقویت سیستم گزارش دهی موارد کودک آزاری می تواند در این امر بسیار کمک کننده باشد.
طبیعی است که در امر آموزش، علاوه بر آموزش حقوق کودک، چگونگی پیگیری موارد کودک آزاری باید ارائه شود و نهادهای مسئول باید پیگیرانه موارد را دنبال کنند.
● مشکل ساختاری
از سوی دیگر مشکل ساختاری در زمینه پرداختن به آسیب های اجتماعی کاملا محسوس است. در ساختار فعلی نظام اجتماعی به علت نبود شفافیت آماری برای رصد کردن آسیب های اجتماعی، امکان تدوین سیاست های پیشگیرانه وجود ندارد. بسیاری از آسیب های اجتماعی لایه های پنهانی دارد که فقط یک بخش آن که روان انسان را می خراشد مثل کودک آزاری بروز پیدا می کند و دیگر لایه ها مخفی می ماند، به این ترتیب تدوین سیاست های اجتماعی منسجم به انضمام برنامه های راهبردی و عملی می تواند ریشه آسیب های اجتماعی را شناسایی کند و آن را از بین ببرد. مجرم تلقی کردن والدینی که به علت بیکاری یا فقر یا اعتیاد به کودک آزاری دست زده اند نه فقط مشکلات را حل نمی کند بلکه محرومیت کودک را بیشتر می کند.
● مجازات های جایگزین
این عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان، با اشاره به این که در کشور ما هنوز کفه کیفری این لوایح سنگین تر است تصریح می کند: در بسیاری از کشورها مجازات های جایگزین ارائه شده است که طی آن روابط بین کودک و خانواده ترمیم می شود.
به عنوان مثال پدری که دست به رفتار خشن علیه کودک زده است مجبور به انجام کارهایی برای فرزندش می شود که طی آن روابطش نزدیک تر می شود.
به این ترتیب باید اذعان کرد نظام حمایت از کودک در کشور ما هم اکنون دچار چالش های جدی شده است و مداخلات باید چند جانبه و به موقع و پیشگیرانه باشد.
