ما معمولا رفتارها و کارهای عجیب دیگران را ویژگی های شخصیتی آن ها تلقی می کنیم، در حالی که ممکن است مسأله به این سادگی نباشد و در واقع مشکل جدی تری وجود داشته باشد. در ادامه می خواهیم به ۱۰ ویژگی شخصیتی ای بپردازیم که اگر به آن ها بی توجه باشیم و کنترل شان نکنیم، تبدیل به اختلال روانی خواهند شد و مشکلات جدی ای برای ما به وجود خواهند آورد.
۱- سهل انگاری
این دست افراد همیشه به دنبال استراحت بیشتر و کار کمتر هستند. درست است که این آرزوی همه ی ما است اما بعضی ها در آن افراط می کنند. برای مثال، اگر کارمندی در طول سال بارها به خاطر بیماری، سفر و غیره مرخصی با حقوق و بدون حقوق می گیرد و اغلب با تأخیر سر کار می رسد، احتمالا تشخیص روانشناس، اختلال شخصیت ضد اجتماعیخواهد بود. دیگر نشانه های این اختلال عبارتند از:
- بی دلیل و مکرراً دروغ گفتن
- تمایل به زندگی به خرج دیگران
- مکرراً از کار اخراج شدن، نداشتن برنامه ای برای کار و در مجموع بی هدف بودن
- خریدهای برنامه ریزی نشده و در نتیجه هدر دادن پول خود (برای مثال، شخص به جای چیزهای ضروری ای که قصد خریدشان را داشته، یک بازی جدید برای پلی استیشن می خرد)
۲- کمرویی
کمرویی شدید به مرور زمان می تواند منجر به انزوای عمومی و بی میل شدن فرد به برقراری ارتباط با دنیای بیرون شود. کسانی که کمرویی آن ها در شرف تبدیل شدن به یک اختلال روحی است دیگر احساسات قوی ای را تجربه نمی کنند و سعی می کنند ارتباط با دیگران را محدود کنند، به همین دلیل دور کاری یا دیگر فعالیت هایی را ترجیح می دهند که نیازی به ارتباط با دیگران نداشته باشد.
درون گرایی افراطی منجر به اختلال شخصیت اسکیزوئید می شود که نشانه های آن عبارت است از:
- بی تفاوت شدن به انتقاد یا تحسین دیگران
- نداشتن دوستان نزدیک یا داشتن فقط یک دوست صمیمی
- میل به خیالبافی در اغلب اوقات و از نوع غیر واقع بینانه
- زودرنجی ای که شخص از نشان دادن آن به اطرافیانش واهمه دارد
یک روش ساده برای جلوگیری از پیشرفت مشکل مردم گریزی این است که به جای عبارت هایی مثل «من آدما رو دوست ندارم…» بگویید: «از این (اخلاق، لباس، عادت و غیره) خوشم نمیاد…». این کار به شما کمک می کند که طرز فکر جدیدی پیدا کنید و بتوانید وجوه خوب و بد دیگران را از هم تفکیک کنید.
۳- پشت گوش انداختن کارها
این دسته افراد سرکشی هستند که دوست ندارند از مقررات جامعه پیروی کنند و این مسأله را با پشت گوش انداختن کارها ابراز می کنند. این رفتار می تواند منجر به اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل شود که در اغلب موارد با افسردگی مزمن همراه است.
اندکی سرکشی در مدرسه و دانشگاه مسأله ای طبیعی است و لازم نیست در آن به دنبال نشانه های اختلال باشیم. با این حال، علائم زیر می تواند حاکی از آن باشد که مشکل شما در حال پیشرفت و ورود به فاز جدیدی است:
- کج خلقی در واکنش به درخواست های دیگران برای انجام کارهایی که از نظر اغلب افراد نه چندان خوشایند اما عادی هستند مثل شستن ظرف ها، تمیز کردن اتاق شخصی، بیرون گذاشتن آشغال ها و غیره
- پایین بودن سرعت و کیفیت کار کردن
- برخورد تهاجمی با توصیه های دیگران درباره نحوه ی بیشتر کردن سرعت و کیفیت انجام کارها
- انتقاد خشمگینانه و بی دلیل نسبت به افراد صاحب قدرت
۴- تکانشگری و خشم
کسانی که تلاشی برای کنترل خشم شان نمی کنند، خطر بروز اختلال شخصیت بی ثبات یا مرزی در آن ها بالا است. یکی از نشانه های بارز این بیماری، تغییر عقیده ی سریع و ناگهانی و بی دلیل شخص به عقیده ای کاملا متضاد است. برای مثال، امروز اعتقاد دارید که خوردن تخم مرغ برایتان ضرر دارد و از آن متنفرید اما دو روز بعد تصمیم می گیرید هر روز صبح تخم مرغ بخورید.
البته اندکی از چنین رفتارهای تکانشی ای مسأله ی خطرناکی نیست. با این حال، اگر تکانشگری با خشم و نشانه های زیر همراه باشد، نباید به آن بی توجه بود (تکانشگری به معنای رفتارهایی با انگیزه های آنی و بدون فکر قبلی است):
- ناپایدار بودن روابط دوستی و عاطفی
- هدر دادن پول های خود بدون فکر و به صورت مکرر (برای مثال به جای دستگاه قهوه سازی که قصد خریدش را داشتید و با وجود آنکه تلویزیون دارید، یک تلویزیون دیگر می خرید)
- بی احتیاطی در رانندگی تا سر حد تصادف کردن
- نوسانات خلقی بی دلیل و احساس خستگی مزمن
۵- خود سرزنشی
کسانی که درگیر خود سرزنشی هستند، هر بار که به مشکلی بر می خورند مثل شترمرغ ها سعی می کنند سرشان را در شن ها فرو ببرند و به خیالشان خود را پنهان کنند. به این سندروم در روانشناسی اختلال شخصیت اجتنابی گفته می شود. حمله های عصبی، افسردگی و اختلالات خواب از عوارض موارد پیشرفته ی این اختلال هستند.
خود انتقادی به میزان کم می تواند مفید باشد و ما را وادار می کند تلاش بیشتری برای پیشرفت خود کنیم اما افراط در این کار، برای سلامت روان به شدت خطرناک است. نشانه های این اختلال عبارت است از:
- رنجش شدید و فوری از انتقادها و نظرات مخالف دیگران
- امتناع غیر منطقی از ارتباطات جدید (برای مثال، امتناع از ترفیع شغلی به دلیل اینکه لازمه ی آن ارتباط با آدم های جدید است)
- بزرگنمایی مشکلات احتمالی، مخاطرات فیزیکی یا ریسک فعالیت های عادی
- خودداری از برقراری ارتباط با دیگران به دلیل ترس از گفتن حرفی اشتباه
۶- شکاک بودن
همه ی ما گاهی نسبت به دیگران شکاک می شویم و این مسأله کاملا طبیعی است. اما بعضی افراد به خاطر بدگمانی شان از همه ی چارچوب ها پا را فراتر می گذارند؛ از هک حساب کاربری در شبکه های اجتماعی و شنود مکالمات تلفنی گرفته تا حتی استخدام کاراگاه خصوصی. کسی که بدگمانی هایش او را وادار به انجام چنین کارهایی می کند، احتمالا از اختلال شخصیت پارانوئید رنج می برد. علائم این اختلال عبارتند از :
- بدگمانی بی دلیل به شریک عاطفی خود
- تلاش برای پیدا کردن معانی پنهان در کارهای عادی دیگران (برای مثال، تصور می کنید همسایه ی شما در خانه اش را محکم می بندد تا شما را عصبانی کند)
- تمایل به مقصر دانستن اطرافیان
- نداشتن حس شوخ طبعی و ناتوانی در دیدن جنبه ی طنز آمیز مسائل روزمره ی زندگی
۷- وابستگی
وابستگی به خانواده و نزدیکان از ویژگی های تمام پستانداران کره ی زمین از جمله انسان است. اتکا کردن به دیگران امری کاملا طبیعی است، با این حال وابستگی شدید در روانشناسی، اختلال شخصیت وابسته تلقی می شود. اصلی ترین نشانه ی این اختلال، دشواری یا حتی ناتوانی در تصمیم گیری بدون گرفتن تأیید شخصی است که جایگاه ویژه ای در زندگی تان دارد. دیگر نشانه های این اختلال عبارتند از:
- اظهار موافقت با دیگران حتی اگر حق با آن ها نباشد
- ناخوشایند بودن تنهایی و دست زدن به هر کاری برای تنها نماندن
- انجام کارهای ناخوشایند یا تحقیرآمیز برای خوشایند دیگران
- افکار وسواس گونه و بی دلیل درباره ی خیانتکار بودن همه ی اطرافیان
۸- هیجانی بودن
هیجانی و حساس بودن به شکل افراطی می تواند از نشانه های اختلال شخصیت نمایشیباشد که به آن «هیستری» هم گفته می شود. تمایل به جلب توجه دیگران امری طبیعی است، مگر آنکه این تمایل تا جایی پیش برود که باعث فوران خشم و رفتارهای ناگهانی و غیر قابل کنترل شود. مهم ترین نشانه ی این اختلال، احساسات گرایی زیاد در گفتار و در عین حال نپرداختن به جزئیات است، برای مثال، شخص به سؤالی مانند «مادرت چه شکلیه؟» احتمالا چنین جوابی می دهد: «خیلی خوبه.»
دیگر نشانه های این اختلال عبارت است از :
- تلاش دائمی برای گرفتن حمایت، تأیید و تحسین از شخصی که مورد احترام دیگران است
- ناتوانی در تمرکز روی یک کار برای مدتی طولانی
- تغییر سریع احساسات
- تحمل به تعویق افتادن کارها را نداشتن و تمایلی همیشگی به مشغول بودن با کاری
۹- کمال گرایی
کمال گرایی شدید منجر به اختلال وسواس فکری عملی خواهد شد. این اختلال معمولا در اثر ارزش نهادن جامعه به ویژگی هایی مثل توجه به جزئیات، خود انظباطی، کنترل احساسات، مورد اعتماد بودن و رعایت ادب به وجود می آید و افراد مبتلا به این اختلال، به نوعی به برآورده کردن تمامی این انتظارات اعتیاد پیدا می کنند. از اینجا است که این ویژگی های فوق العاده تبدیل به مشکل جدی و بزرگی می شوند که نتیجه ی آن سرکوب احساسات، تعصب و عدم انعطاف پذیری روانی خواهد بود.
نشانه های کمال گرایی عبارتند از :
- عدم تمایل به وقت گذاشتن برای خود به دلیل ترس از تبدیل شدن به شخصی بی ثمر
- خودداری از دور انداختن لوازم غیر ضروری با این فکر که ممکن است روزی لازم شوند
- ترس بیمار گونه از اشتباه کردن
- تمایل به انجام کارهای دیگران به دلیل این تصور که کسی به خوبی شما نمی تواند آن کار را انجام دهد
۱۰- اعتماد به نفس کاذب
اعتماد به نفس بیش از اندازه بهتر از خود سرزنشی است، با این حال، این مسأله هم مشکلاتی دارد. احساس باهوش و جذاب و بهترین بودن در مورد خود می تواند منجر بهاختلال شخصیت خودشیفته شود. نتیجه ی این اختلال، افسردگی و احساس حقارت خواهد بود. نشانه های این اختلال عبارت است از:
- خشم پنهان یا آشکار نسبت به هر گونه انتقادی از سوی دیگران
- استفاده از دیگران برای رسیدن به اهداف خود
- توقع برخورد ویژه با شما از سوی دیگران (برای مثال، همه باید اجازه دهند شما اولین نفر صف باشید، حتی اگر کسی علتش را نداند)
- حسادت شدید و خیالبافی دائمی در مورد ثروتی دست نیافتنی