•°•.❉.قاجاریان.❉.•°•

[^Fatemeh.R80]

قاجاریان♧


یکی از دودمان‌های حاکم بر ایران


قاجار (قَجَر)، قاجاریه یا قاجاریان نام دودمانی است که از حدود سال ۱۱۷۴ تا ۱۳۰۴ بر ایران به مدت صد و سی سال فرمان راندند.
بنیان‌گذار این سلسله آغامحمدخان قاجار است.
وی ابتدا در ساری مدعی سلطنت بر ایران شد و پایتخت خود را این شهر اعلام نمود و سپس پس از فتح قفقازیه و سرکوب کلیه امراء و حکام داخلی در تهران مستقر شد و آن را دارالخلافه نامید.
آشنایی با تمدن غرب و معاهده‌های مهم موجب آغاز انقلاب مشروطه شد.
بعداز انقلاب مشروطه که در زمان مظفرالدین شاه انجام شد، محمدعلی شاه پادشاه بعدی، با آن مخالفت کرد و مجلس را به توپ بست.
کشمش‌های داخلی و خارجی موجب ناآرامی در مملکت شد و آخرین پادشاه قاجار، احمدشاه قاجار بود که در سال ۱۳۰۴ برکنار شد و رضاشاه پهلوی شاه ایران شد.

 

[^Fatemeh.R80]

وضعیت: شاهنشاهی
پایتخت: ساری و تهران

زبان(های) رایج:
زبان فارسی (زبان رسمی)
زبان ترکی آذربایجانی (ادبیات درباری و زبان مادری )
حکومت: پادشاهی مطلقه (۱۷۹۴–۱۹۰۶)
پادشاهی مشروطه (۱۹۰۶–۱۹۲۵)


شاهنشاه، خاقان

• ۱۷۹۴–۱۷۹۷: آغامحمدخان قاجار (نخستین)

• ۱۹۰۹–۱۹۲۵: احمدشاه قاجار (واپسین)نخست‌وزیر

• ۱۹۰۶: نصرالله مشیرالدوله (نخستین)

• ۱۹۲۳–۱۹۲۵: رضاخان سردارسپه (آخرین)تاریخ

• آغاز سلسله قاجار: ۱۷۹۴

• عهدنامه گلستان: ۱۸۱۳

• عهدنامه ترکمانچای: ۱۸۲۸

• معاهده پاریس: ۱۸۵۷

• پیمان آخال: ۱۸۸۱

• جنبش مشروطه ایران: ۱۹۰۶

• به قدرت رسیدن دودمان پهلوی: ۱۹۲۵

واحد پول: قران

 

[^Fatemeh.R80]

سردودمان قاجاریه مربوط به یکی از طایفه‌های ترک اغوز به نام ایل قاجار بود که بر اثر یورش مغول از آسیای مرکزی به ایران مهاجرت کردند.
آنان ابتدا در پیرامون ارمنستان ساکن شدند.

خاندان قاجار یکی از خانواده‌های دارای زیرشاخه‌های نسبتاً زیاد در ایران محسوب می‌گشت و آخرین دودمان پادشاهی ترک تبار تاریخ ایران از این خاندان بود. اعضای این خاندان از نوادگان پسری شاهزادگان قاجار هستند.
پس از اجباری شدن نام خانوادگی وشناسنامه در دورهٔ رضاشاه، هرکدام از شاخه‌های این خانواده نامی انتخاب کردند که اغلب برگرفته از نام یا لقب شاهزاده‌ای بود که نسب خود را به او می‌رساندند. اکنون بسیاری از نوادگان قاجار درایران، جمهوری آذربایجان، اروپا و آمریکا زندگی می‌کنند.

 

[^Fatemeh.R80]

پیشینه ایل قاجار♧


سردودمان قاجاریه مربوط به یکی از طایفه‌های ترک اوغوز در شمال شرق ایران به نام ایل قاجار بود که از آسیای میانه به ایران آمدند.
آنان ابتدا در پیرامون ارمنستان ساکن شدند که شاه عباس بزرگ یک دسته از آنان را در استرآباد (گرگان امروزی) ساکن کرد و حکومت قاجاریه نیز از قاجارهای استرآباد تشکیل یافته‌است.
قبیله قاجار یکی از قبایل ترک قزلباش بود که ارتش صفوی محسوب می‌شدند.
پس از حمله مغول به ایران و بین‌النهرین، قاجارها نیز به همراه چند طایفه ترکمان و تاتار دیگر به شام (سرزمین) و آناتولی کوچیدند.

هنگامی که تیمور گورکانی به این ناحیه تاخت، قبایل ترک بسیاری از جمله قاجارها و دیگر کوچندگان را به بند کشید و قصد بازگرداندن آن‌ها به آسیای میانه را داشت؛ ولی آن‌ها به خواهش خواجه علی سیاهپوش - صوفی خانقاه صفوی - آزاد شدند که این موضوع باعثشیعه شدن آنان و ارادتشان به خاندان صفوی شد.
پس از آن قاجارها یکی از سازندگان سپاه قزلباش شدند.

ایل قاجار ابتدا در شمال رود ارس ساکن بود و در آن زمان به دلیل کمک‌های بزرگی که به دربار صفوی می‌نمود، قدرت بیشتری یافت و سپس شاه عباس یکم دسته‌ای از آنان را به غرب استرآباد و دشتگرگان کوچاند تا به عنوان سدی در برابر حملات پیاپی قبایل ترکمنو ازبک عمل کنند.
ایل قاجار در استرآباد به دو شاخه تقسیم شدند.
شاخهً بالای رود گرگان به یوخاری‌باش (بالادستی) و شاخه پایین رود گرگان به آشاغی باش (پایین دستی) معروف شدند.
حکومت قاجاریه از ایل آشاغی باش تشکیل یافت.

 

[^Fatemeh.R80]

تلاش برای پادشاهی♧


پس از شورش افغان‌ها و فروپاشی حکومت صفویه، شاه تهماسب دوم - پادشاه آواره صفوی - پس از مدتی به مازندران گریخت وفتحعلی‌خان قاجار خدمت وی را پذیرفت.
فتحعلی خان قاجار سردار سپاه تهماسب دوم شد و در حقیقت تهماسب بازیچه‌ای در دست فتحعلی خان بود.
اما با پیوستن نادر به سپاه تهماسب، فتحعلی خان مقام پیشینش را از دست داد و در مشهد به تحـریـ*ک نادر کشته شد.

پس از فتحعلی خان، پسر دوازده ساله‌اش محمدحسن خان قاجارجای او را گرفت؛ ولی نادر شاه افشار در زمان حکومتش برای جلوگیری از به قدرت رسیدن محمدحسن خان که در هنگام قتل پدر ۱۲ سال بیش نداشت یوخاری‌باشها که ساکنین بالادست رود گرگان بودند را به حکم رانی منصوب کرد تا بدین ترتیب با ایجاد شکاف و چندگانگی میان طوایف قاجار، نگران ناآرامی‌های داخلی نگردد وآشاغی باش‌ها زیر نظر حکومت ایشان گردند.

پس از مرگ نادر شاه در سال ۱۱۲۶ هجری خورشیدی، طایفه قاجارهای استرآباد به سردمداری محمدحسن خان در پی به‌دست آوردن پادشاهی برآمدند. اما در نهایت از کریم خان زند شکست خوردند و محمدحسن خان در نبرد با سپاه صادق خان زند کشته شد. فرزندان او از جمله آقامحمد خان و حسینقلی خان جهانسوز به عنوان گروگان در دربار زندیه نگهداری شدند. یک بار حسینقلی خان که از سوی کریم خان زند برای سرکوبی حاکم استرآباد فرستاده شده بود، در سمنان یاغی شد، ولی به دست زکی خان زند کشته شد.

 

[^Fatemeh.R80]

تشکیل حکومت پادشاهی قاجاریه♧

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

کتیبه فتحعلی شاه قاجار (چشمه علی)

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

مرزهای ایران در اواخر دوره قاجار در نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه

آقا محمد خان قاجار♧

هنوز مراسم خاکسپاری کریم خان (۱۱۹۳هجری قمری) پایان نیافته بود که سران حکومت برای کسب قدرت به کشمکش پرداختند.
سرانجام در سال ۱۲۰۳ هجری قمری لطفعلی خان فرزند جعفرخان به قدرت رسید.
شش سالی که لطفعلی خان به ظاهر قدرت را در دست داشت جز درگیری با مخالفان کار دیگری نداشت.
در این دوران کشمکش‌های داخلی زندیه باعث شده بود، سران ایل قاجار که در شمال ایران، نواحی گرگان و مازندران علی‌الخصوص در استرآباد نفوذ داشتند، به سوی گرفتن قدرت خیزبردارند و پس از آخرین درگیری‌های بین لطفعلی خان و آقامحمدخان، خان قاجار به شیراز لشکرکشی کرد و پایتخت آخرین بازمانده دودمان زند را محاصره کرد.

دو ماه محاصره، باعث کمبود مواد غذایی برای سربازان و چارپایان قجرها شد و آن‌ها به ناگزیر به تهران بازگشتند.
لطفعلی خان به خیال پیشگیری از حمله مجدد وی به کرمان لشکرکشی کرد تا بر آنجا مسلط شود و راه نفوذ خان قاجار را سد کند.
اما وی در این حمله موفق نبود و به شیراز بازگشت. این شکست سیـاس*ـی آثار بدی در درون نظام زندیه گذاشت و برخی سران و قدرتمندان درون حکومت به دلیل عدم کفایت لطفعلی خان به فکر توطئه علیه وی افتادند.

سرانجام با لشکرکشی آقا محمدخان به شیراز، با نوعی حیله جنگی لطفعلی خان شکست خورد و به کرمان گریخت.
آقا محمد خان در سال ۱۲۰۶ هجری قمری در عمارت کلاه فرنگی شیراز به تخت نشست.
طی دو سال بعد میان این دو رهبر نبردهای پراکنده یی رخ داد تا لطفعلی خان سرانجام در ۱۲۰۸ بر کرمان مسلط شد.
این خبر آقامحمدخان را برانگیخت که کار وی را یکسره کند؛ لذا در تابستان همان سال وی با لشکری مجهز به کرمان حمله برد و پس از نه ماه از محاصره شهر در حالیکه اردوی قاجار به شدت خسته شده بود و خان قاجار قصد مراجعه به تهران و دست بردار شدن از حکومت زندیه را داشت، با خــ ـیانـت عده‌ای از داخل شهر کرمان و بازکردن یکی از دروازه‌های شهر و با شکست لطفعلی خان کرمان را تسخیر کرد و به کشتار و قتل‌عام مردم آن دیار پرداخت.
بسیاری از مردم را کور کرد و عده زیادی را به طرز فجیعی به قتل رساند.
لطفعلی خان نیز که به بم گریخته بود توسط حاکم آنجا دستگیر و تسلیم آقا محمد خان شد.
به دستور وی ابتدا لطفعلی خان را کور کرده و به طرز فجیعی به قتل رساندند.
بدین سان سلسله زندیه به نقطه پایان خود رسید.

 

[^Fatemeh.R80]

اقدامات و رخداد های مهم در دوران حکومت قاجاریه♧


در زمان این دودمان حکومت‌های استانی در مناطق گوناگون سرزمین ایران با جنگ یا مصالحه از میان رفتند و جای خود را به سامانه‌ای فدرالی با تبعیت از دولت مرکزی دادند و «کشور» ایران به مفهوم مدرن برای اولین بار شکل گرفت.
رنگ‌ها و ترتیب آن‌ها در پرچم کنونی ایران در زمان زمان پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار و در زمان صدارت امیرکبیر مدون گردید و برای اولین بار نیز در دوران صدارت امیرکبیر به سال ۱۸۴۹ در سفارت ایران در لندن پرچم شیر و خورشید ایران برافراشته شد.

هم‌زمان با دوران حکومت قاجاریه که مصادف با اوج انقلاب صنعتی در اروپا بود، ایران با دنیای غرب آشنا گردید.
بسیاری از دستاوردهای دنیای صنعتی همچون کارخانه‌های تولید انبوه، تولید الکتریسیته، چاپخانه، تلگراف، تلفن، چراغ برق، شهرسازی مدرن، راهسازی مدرن، خط آهن، سالن اپرا (که در ایران به سالن تعزیه تغییر کاربری داد) در کشورهای صنعتی بوقوع پیوسته بودند، بنابراین در ایران نیز تلاش گردید که مشابه آن‌ها به اجرا گذاشته یا احداث گردد.
تمامی اولین اقدامات در جهت مدرنیزاسیون با کوشش‌های عباس میرزا در تبریز آغاز شد اما به علت مرگ نابه هنگام وی عقیم ماند و بعدها امیرکبیر این اقدامات را در تهران پی گرفت.
مدرسه دارالفنون در زمان صدارت امیرکبیر، در هفت شعبه تأسیس شد و اولین مدرسهٔ جدید ایران بود. شاهزادگان قاجار نخستین دانشجویان دارالفنون بودند.
در دارالفنون اصول علمی جدید و دانش‌های مهندسی، پزشکی و فنون به جوانان آموزش داده می‌شد و بسیاری از معلم‌های آن از اروپا و به ویژه از کشورهایی چون اتریش، اسپانیا، ایتالیا و فرانسه به کار گرفته شده بودند.
اعزام اولین گروه‌ها از دانشجویان ایرانی به اروپا جهت تحصیل در شاخه‌های پزشکی و مهندسی در زمان حکومت قاجاریه و توسط عباس میرزا انجام پذیرفت.

 

[^Fatemeh.R80]

نام قرار داد

نام شاه ایران

تاریخ انعقاد

مجمل

فتحعلی شاه

۱۱۸۸ شمسی

مفصل

فتحعلی شاه

۱۱۹۱ شمسی

تهران

فتحعلی شاه

۱۱۹۳ شمسی

پاریس

ناصرالدین شاه

۱۲۳۶ شمسی

تلگراف

ناصرالدین شاه

۱۲۴۱ شمسی

رویتر

ناصرالدین شاه

۱۲۵۰ شمسی

کشتیرانی در کارون

ناصرالدین شاه

۱۲۶۷ شمسی

تالاری

ناصرالدین شاه

۱۲۶۷ شمسی

بانک شاهنشاهی

ناصرالدین شاه

۱۲۶۷شمسی

امتیاز توتون و تنباکو

ناصرالدین شاه

۱۲۶۸ شمسی

قراردادهای منعقد شده بین ایران و انگلستان در دوره قاجار یکی از رویدادهای مهم در آن زمان بوده است که آشنایی با آنها، باعث فهم بهتر

آن دوران می گردد.

 

[^Fatemeh.R80]

پایان حکومت قاجار♧



اندکی پس از کودتای ۱۲۹۹ و قدرت گرفتن سردار سپه، احمدشاه به اروپا رفت.
پس از خروج احمدشاه از ایران عوامل رضاخان، اندیشه الغای سلطنت و رئیس‌جمهور شدن سردار سپه را پیش آوردند که با مخالفت و مقاومت شدید برخی از سیاسیون، روحانیان و مردم، طرح جمهوری با شکست روبرو شد.
پس از اعلام وفاداری سردار سپه به احمدشاه، وی به ایران بازگشت اما بار دیگر پس از نخست‌وزیری سردار سپه به اروپا رفت.

سرانجام سیدمحمد تدین نایب رئیس مجلس پنجم شورای ملی در روز ۹ آبان ۱۳۰۴ خورشیدی، لایحه‌ای را به مجلس ارائه نمود که با تصویب آن توسط نمایندگان مجلس، احمد شاه از سلطنت خلع شد و حکومت موقت «در حدود قانون اساسی و قوانین موضوعه مملکتی به رضاخان پهلوی» سپرده شد و «تعیین تکلیف حکومت قطعی» به مجلس مؤسسان واگذار شد. سپس مجلس مؤسسان با رأی به برکناری احمد شاه از سلطنت آخرین «شاه» دودمان قاجار شاهنشاهی حکومت قاجاریان را به پایان رساند.
در ۲۱ آذر ۱۳۰۴، سلطنت ایران به «رضا شاه پهلوی» واگذار شد.
مراسم تاجگذاری رضاشاه در ۴ اردیبهشت ۱۳۰۵ انجام شد.

 

[^Fatemeh.R80]

تعدادی از شاهزادگان قاجار♧



حسینعلی میرزا فرمانفرم
حسام السلطنه
سلطان مراد میرزا حسام السلطنه
عباس میرزا نایب السلطنه
عباس میرزا ملک آرا
حسنعلی میرزا شجاع السلطنه
کامران میرزا نایب السلطنه
مسعود میرزا ظل السلطان
محمد میرزا کاشف السلطنه
عبدالحسین میرزا فرمانفرما
عبدالمجید میرزا عین الدوله
ملک منصور میرزا شعاع‌السلطنه
ابوالفتح میرزا سالارالدوله
فرهاد میرزا معتمدالدوله
حبیب‌الله میرزا
ایرج میرزا جلال الممالک
شیخعلی میرزا الملوک
امام وردی میرزا