خراسان رضوی آسمان‌ نمای خیام، گنبد نیلی نیشابور

[کوثر فیض بخش]

افلاک‌نمای خیام
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد


مجتمع اخترشناسی و افلاک نمای خیام

افلاک نمای مجتمع
تأسیس ۱۳۷۷ ش
بنیانگذار شرکت زایس آلمان
مکان نیشابور
مجتمع اخترشناسی و افلاک نمای خیام یکی از بزرگترین طرح‌های علمی در ایران است. این مجتمع یکی از مراکز پژوهشی در حال ساخت در نیشابور است. این مجتمع اخترشناسی و افلاک نما یکی از بزرگترین طرح‌های علمی و گردشگری ایران است. افلاک نمای خیام در نیشابور در نزدیکی آرامگاه خیام در حال ساخت می‌باشد و هنوز به بهره برداری کامل نرسیده‌است. افلاک نمای این بنا بزرگترین افلاک نمای خاورمیانه‌است.

مجتمع فرهنگی افلاک نمای خیام با زیربنای ۲ هزار و ۸۸۹ متر مربع شامل ۲ هزار و ۸۰۰ متر مربع سقف محصور، ۳۷ متر مربع رواق کناری، ۵۲ متر مربع کنسول و پیشامدگی ساختمان و سردر ورودی است که در سه طبقه احداث شده‌است.[۱]

این پروژه از سال ۱۳۷۹ به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان واگذار گردیده‌است که تاکنون بیش از ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌است.

در آذر ماه ۷۷ دکتر مولر (رئیس اختر شناسی زایس آلمان) در نامه‌ای به فرماندار نیشابور درباره همکاری با احداث این مجتمع نوشت که

رسوم خود را حفظ کنید و پیشرفت بزرگ و بسزایی که لیاقت آن را دارید آغاز نمایید.

نگاره ها[ویرایش]

• 
  
  نمای گنبد افلاک نمایخیام
  

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
مقاله‌های مرتبط:

• بهترین موقعیت های باستانی برای رصد ستارگان
• گنبد مینا کجاست؟

قدیم‌ها که مردم در حیاط خانه یا روی بام می‌خوابیدند، نقش ماه و ستاره‌ها، بخش از شب آن‌ها بود.

این گنبد آبی چتری بود که بالای سر آدم‌ها باز می‌شد تا هر شب یکی از قشنگ‌ترین صحنه‌های طبیعت را به نمایش بگذارد.

با مدرن شدن زندگی، ارتباط با طبیعت کم و کم‌رنگ شد. دیگر شاید شبی پرده‌ی سنگین را از جلوی پنجره کنار بزنیم تا گوشه‌ای از آسمان را ببینیم.

اکنون وجود آسمان‌نماها بیشتر از پیش می‌تواند به زندگی ماشینی ما زیبایی و آرامش ببخشد. آسمان‌نما یا افلاک‌نما معمولا گنبدی دارد که می‌توانیم زیر گنبد مینای آن بنشینیم و تصویری از آسمان بی‌پایان را تماشا کنیم.

اما آسمان‌نماها گذشته از این‌که ما را لحظاتی به دامن آسمان برمی‌گردانند و سرگرم می‌کنند، جایگاه مهمی در دانش ستاره‌شناسی دارند.

نخستین بار در سال ۱۹۲۳ بود که یک شرکت آلمانی آسمان‌نما ساخت.

آسمان‌نما پروژکتوری نوری یا دیجیتالی دارد که در مرکز نیم‌کره‌ی گنبدی آن نصب می‌شود. با کمک ابزار می‌شود در آن پدیده‌هایی را مانند خورشیدگرفتگی، ماه‌گرفتگی، حرکت سیاره‌ها و شفق تماشا کرد.
[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
آسمان‌نمای خیام در شهر نیشابور،‌ نزدیک آرامگاه خیام واقع شده است.
حدود ۳ هزار آسمان‌نما در دنیا ساخته شده که ۸۰ عدد از آن‌ها در آلمان قرار دارد. اما وجود این بناها به آلمان محدود نمی‌شود. شهرهای زیادی در دنیا هستند که اخترسرا دارند. یکی از این شهرها نیشابور در کشور ما است که سال‌ها است یک آسمان‌نمای نیمه‌کاره گوشه‌ی دلش دارد.

در نیشابور، جایی در نزدیکی آرامگاه خیام، بنایی گنبدی شکل می‌بینیم که کلنگ ساخت آن در سال ۱۳۷۷ به زمین خورده است. طی این سال‌ها گنبد زیبای آن کم‌کم شکل گرفت و ساخته شد، اما همچنان و هنوز در دست ساخت باقی مانده است.

مجتمع فرهنگی آسمان‌نمای خیام ۲ هزار و ۸۸۹ متر مربع زیربنا دارد. ۲ هزار و ۸۰۰ متر مربع از آن سقف دارد؛ ۳۷ متر مربع رواق کناری آن است و ۵۲ متر مربع کنسول و پیشامدگی ساختمان و ورودی است. قطر گنبد آن حدود ۲۳ متر است.

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
این بنا سه طبقه دارد. طبقه‌ی منفی یک راهرو خروجی است و طبقه‌ی همکف سالن همایش با ظرفیت حدود ۴۰۰ نفر. درواقع افلاک‌نمای نیشابور در کنار کتابخانه، مرکز اطلاعات ستاره‌شناسی، سالن همایش و موزه، قرار است هدف‌های چندجانبه داشته باشد و به مرکز علمی مهمی در خاورمیانه تبدیل شود.

هزینه‌ی ساخت کره‌ی اصلی افلاک‌نمای خیام را یک خیر نیشابوری پرداخت کرده که رقمی بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان بوده است. مجری ساخت کتابخانه‌ با ۳ هزار و ۶۰۰ متر مربع زیربنا، وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی است.


شرایط تحریم باعث شد چند سالی خرید تجهیزات برای آسمان‌نما به تعویق بیفتد. با رفع تحریم‌ها، کامل کردن این بنای گنبدی از سر گرفته شده است.

سال گذشته قراردادی با شرکت زیمنس آلمان برای خرید تجهیزات دیجیتال و اپتیکال بسته شد و اکنون امید برای به پایان رسیدن این پروژه‌ی علمی جان گرفته است.

[/HIDE-THANKS]