سیده آمین ارمان
کاربر نگاه دانلود
در آموزش های قبل با نحوه ی اجرای برنامه های پایتون به روش های مختلف تعاملی و اسکریپتی آشنا شدیم. در این بخش می خواهیم به معرفی واسط گرافیکی IDLE و نحوه ی اجرای کدها در این محیط توسعه بپردازیم.
برای برنامه نویسی به زبان های مختلف محیط های توسعه ی یکپارچه یا IDE های مختلفی وجود دارند که به برنامه نویسان در نوشتن و ویرایش کدها، پیدا کردن خطاها، نمایش خروجی، و برخی موارد دیگر کمک می کنند. در واقع، IDE ها به عنوان یک مترجم کمک می کنند تا برنامه نویس با کامپیوتر ارتباط برقرار کرده و دستورات خود را به آن بدهد. علاوه بر این، محیط های توسعه ی یکپارچه در صورت بروز خطا در برنامه ها آن ها را مشخص می کنند و نمایش خواهند داد. برنامه نویسان زبان پایتون هم می توانند از محیط های توسعه ی مختلفی برای کدنویسی برنامه های خود استفاده کنند.
در کنار تمام آی دی ای های قابل استفاده برای برنامه نویسی پایتون، سازندگان این زبان یکی از ساده ترین و در عین حال کاربردی ترین محیط های توسعه را برای آن طراحی کرده اند و در بسته ی نصبی پایتون گنجانده اند. این محیط توسعه ی یکپارچه استاندارد نرم افزار IDLE نام دارد. شاید نام آن برگرفته از نام خانوادگی Eric Idle یکی از شخصیت های کمدی Monty Python که الهام بخش خالق پایتون در نام گذاری این زبان بود باشد.
برای کار کردن با IDLE کافی است در بخش Start > Programs/Apps در سیستم عامل ویندوز یا Launch Pad در سیستم عامل مک یا Dash در اوبونتو، برنامه ی IDLE را بیابید و دو بار روی آن کلیک کنید تا اجرا شود.
دو پنجره برای کار با IDLE وجود دارد. Edit Window و Shell Window. پنجره ی Shell یا پوسته ی پایتون همان پنجره ای است که در زمان اجرای IDLE باز می شود و در قسمت بالای آن عبارت "Python 3.5.0 Shell" را می بینیم، در حالی که پنجره ی Edit یا ویرایش در ابتدا "Untitled" نام دارد. برای کار در پنجره ی Edit کافی است در پنجره ی Shell از منوی File گزینه ی New File را انتخاب کنید تا یک پنجره ی Edit باز شود. اگر بخواهید زمانی که پنجره ی ویرایش باز است از Shell استفاده کنید، می توانید از منوی Run گزینه ی Python Shell را انتخاب کنید.
درحقیقت IDLE نیز امکان کار با دو حالت را به برنامه نویسان می دهد: حالت اسکریپتی و حالت تعاملی. درست مانند قبل، از حالت تعاملی زمانی استفاده می کنیم که بخواهیم قطعه کدهای کوچک را آزمایش و اجرا کنیم و سریعاً جواب بگیریم. برای استفاده از این حالت از Shell یا پوسته ی پایتون استفاده می کنیم، اما توجه کنید که با بستن پنجره ی Shell تمام کدهایی که نوشته اید پاک می شوند و مجدداً نمی توانیم آن ها را برگردانیم. حالت اسکریپتی برای زمانی مناسب است که بخواهیم برنامه های خود را ذخیره و بعداً اجرا کنیم. زمانی که در پنجره ی ویرایش قرار داریم، می توانیم به صورت اسکریپتی کدهای خود را بنویسیم و ذخیره کنیم. در واقع استفاده از این دو حالت در کنار هم فرآیند کدنویسی و اجرای برنامه ها را راحت تر خواهد کرد.
Shell پایتون یا مفسر تعاملی آن به صورتی است که اگر کد خود را در آن وارد کنید و دکمه ی Enter را فشار دهید، سورس کد را بررسی و اجرا می کند و نتیجه را فوراً روی صفحه نمایش می دهد:
در تصویر بالا پنجره ی Shell پایتون را در ویندوز می بینید. این پنجره در سیستم عامل مک نیز به شکل زیر است که چندان تفاوتی با پوسته ی ویندوز ندارد:
در قسمت بالا و زیر نوار منوی این پنجره، توضیحاتی در مورد نسخه ی پایتون مورد استفاده و سیستم عامل کامپیوتر نوشته شده است. اگر در تصویر دقت کنید در آخرین خط نشان <<< را می بینید که به آن command prompt می گویند. هر بار که این علامت روی صفحه نمایش داده شود بیانگر آن است که مفسر پایتون منتظر است تا شما کد خود را در پنجره وارد کنید. علاوه بر این گاهی علامت … را خواهید دید که باز هم نشان می دهد مفسر در انتظار نوشتن کدهای بیش تری است که این حالت را بعداً در مواردی مثل تعریف کردن توابع خواهیم دید. در تصویر زیر پنجره ی ویرایشگر پایتون را می بینید:
همان طور که در نوار منوی پنجره مشخص است، امکانات مختلفی در این ویرایشگر وجود دارد که کم کم با آن ها آشنا خواهیم شد. برای اجرای کدهای برنامه کافی است آن ها را در این ویرایشگر تایپ کنید و بعد از منوی Run گزینه ی Run Module را انتخاب کنید. قبل از اجرای برنامه، ابتدا مفسر از شما می خواهد سورس کد آن را ذخیره کنید. برای این کار باز هم فایل را با نام دلخواه و پسوند py. ذخیره کنید. پس از آن، در ساده ترین حالت پنجره ی Shell پایتون باز می شود و خروجی برنامه در آن نمایش داده می شود. البته این بستگی به برنامه ی شما دارد و ممکن است خروجی برنامه شما آهنگی باشد که در یک پخش کننده ی موسیقی پخش شود. پس از اولین اجرا خواهید دید که نام پنجره ی ویرایشگر تغییر می کند. به طور مثال، با وارد کردن برنامه hello.py که قبلاً آن را نوشته بودیم و ذخیره و اجرای آن، خروجی در پنجره ی Shell به صورت زیر خواهد بود:
و نام پنجره ی ویرایش گر به صورت زیر تغییر می کند:
نکته
پس از ذخیره ی هر برنامه ی پایتون در یک فایل در صورتی که بعداً بخواهیم آن را ویرایش یا اجرا کنیم دو راه وجود دارد:
روش اول این است که در پنجره ی ویرایشگر از منوی فایل گزینه ی Open را انتخاب کرده و از پنجره ای که باز می شود فایل مورد نظر را انتخاب و آن را باز کنیم، و پس از اِعمال ویرایش های مورد نظر خود، آن را مانند قبل اجرا کنیم. اما در روش دوم، می بایست فایل مورد نظر را در محلی روی هارد که قبلاً ذخیره کرده ایم بیابیم. با کلیک راست روی آن و انتخاب گزینه ی Edit with IDLE کدهای برنامه در ویرایشگر استاندارد پایتون باز می شود و باز هم پس از اِعمال تغییرات مورد نظر خود می توانیم آن را مانند قبل اجرا کنیم.
برای برنامه نویسی به زبان های مختلف محیط های توسعه ی یکپارچه یا IDE های مختلفی وجود دارند که به برنامه نویسان در نوشتن و ویرایش کدها، پیدا کردن خطاها، نمایش خروجی، و برخی موارد دیگر کمک می کنند. در واقع، IDE ها به عنوان یک مترجم کمک می کنند تا برنامه نویس با کامپیوتر ارتباط برقرار کرده و دستورات خود را به آن بدهد. علاوه بر این، محیط های توسعه ی یکپارچه در صورت بروز خطا در برنامه ها آن ها را مشخص می کنند و نمایش خواهند داد. برنامه نویسان زبان پایتون هم می توانند از محیط های توسعه ی مختلفی برای کدنویسی برنامه های خود استفاده کنند.
در کنار تمام آی دی ای های قابل استفاده برای برنامه نویسی پایتون، سازندگان این زبان یکی از ساده ترین و در عین حال کاربردی ترین محیط های توسعه را برای آن طراحی کرده اند و در بسته ی نصبی پایتون گنجانده اند. این محیط توسعه ی یکپارچه استاندارد نرم افزار IDLE نام دارد. شاید نام آن برگرفته از نام خانوادگی Eric Idle یکی از شخصیت های کمدی Monty Python که الهام بخش خالق پایتون در نام گذاری این زبان بود باشد.
برای کار کردن با IDLE کافی است در بخش Start > Programs/Apps در سیستم عامل ویندوز یا Launch Pad در سیستم عامل مک یا Dash در اوبونتو، برنامه ی IDLE را بیابید و دو بار روی آن کلیک کنید تا اجرا شود.
دو پنجره برای کار با IDLE وجود دارد. Edit Window و Shell Window. پنجره ی Shell یا پوسته ی پایتون همان پنجره ای است که در زمان اجرای IDLE باز می شود و در قسمت بالای آن عبارت "Python 3.5.0 Shell" را می بینیم، در حالی که پنجره ی Edit یا ویرایش در ابتدا "Untitled" نام دارد. برای کار در پنجره ی Edit کافی است در پنجره ی Shell از منوی File گزینه ی New File را انتخاب کنید تا یک پنجره ی Edit باز شود. اگر بخواهید زمانی که پنجره ی ویرایش باز است از Shell استفاده کنید، می توانید از منوی Run گزینه ی Python Shell را انتخاب کنید.
درحقیقت IDLE نیز امکان کار با دو حالت را به برنامه نویسان می دهد: حالت اسکریپتی و حالت تعاملی. درست مانند قبل، از حالت تعاملی زمانی استفاده می کنیم که بخواهیم قطعه کدهای کوچک را آزمایش و اجرا کنیم و سریعاً جواب بگیریم. برای استفاده از این حالت از Shell یا پوسته ی پایتون استفاده می کنیم، اما توجه کنید که با بستن پنجره ی Shell تمام کدهایی که نوشته اید پاک می شوند و مجدداً نمی توانیم آن ها را برگردانیم. حالت اسکریپتی برای زمانی مناسب است که بخواهیم برنامه های خود را ذخیره و بعداً اجرا کنیم. زمانی که در پنجره ی ویرایش قرار داریم، می توانیم به صورت اسکریپتی کدهای خود را بنویسیم و ذخیره کنیم. در واقع استفاده از این دو حالت در کنار هم فرآیند کدنویسی و اجرای برنامه ها را راحت تر خواهد کرد.
Shell پایتون یا مفسر تعاملی آن به صورتی است که اگر کد خود را در آن وارد کنید و دکمه ی Enter را فشار دهید، سورس کد را بررسی و اجرا می کند و نتیجه را فوراً روی صفحه نمایش می دهد:
در تصویر بالا پنجره ی Shell پایتون را در ویندوز می بینید. این پنجره در سیستم عامل مک نیز به شکل زیر است که چندان تفاوتی با پوسته ی ویندوز ندارد:
در قسمت بالا و زیر نوار منوی این پنجره، توضیحاتی در مورد نسخه ی پایتون مورد استفاده و سیستم عامل کامپیوتر نوشته شده است. اگر در تصویر دقت کنید در آخرین خط نشان <<< را می بینید که به آن command prompt می گویند. هر بار که این علامت روی صفحه نمایش داده شود بیانگر آن است که مفسر پایتون منتظر است تا شما کد خود را در پنجره وارد کنید. علاوه بر این گاهی علامت … را خواهید دید که باز هم نشان می دهد مفسر در انتظار نوشتن کدهای بیش تری است که این حالت را بعداً در مواردی مثل تعریف کردن توابع خواهیم دید. در تصویر زیر پنجره ی ویرایشگر پایتون را می بینید:
همان طور که در نوار منوی پنجره مشخص است، امکانات مختلفی در این ویرایشگر وجود دارد که کم کم با آن ها آشنا خواهیم شد. برای اجرای کدهای برنامه کافی است آن ها را در این ویرایشگر تایپ کنید و بعد از منوی Run گزینه ی Run Module را انتخاب کنید. قبل از اجرای برنامه، ابتدا مفسر از شما می خواهد سورس کد آن را ذخیره کنید. برای این کار باز هم فایل را با نام دلخواه و پسوند py. ذخیره کنید. پس از آن، در ساده ترین حالت پنجره ی Shell پایتون باز می شود و خروجی برنامه در آن نمایش داده می شود. البته این بستگی به برنامه ی شما دارد و ممکن است خروجی برنامه شما آهنگی باشد که در یک پخش کننده ی موسیقی پخش شود. پس از اولین اجرا خواهید دید که نام پنجره ی ویرایشگر تغییر می کند. به طور مثال، با وارد کردن برنامه hello.py که قبلاً آن را نوشته بودیم و ذخیره و اجرای آن، خروجی در پنجره ی Shell به صورت زیر خواهد بود:
و نام پنجره ی ویرایش گر به صورت زیر تغییر می کند:
نکته
پس از ذخیره ی هر برنامه ی پایتون در یک فایل در صورتی که بعداً بخواهیم آن را ویرایش یا اجرا کنیم دو راه وجود دارد:
روش اول این است که در پنجره ی ویرایشگر از منوی فایل گزینه ی Open را انتخاب کرده و از پنجره ای که باز می شود فایل مورد نظر را انتخاب و آن را باز کنیم، و پس از اِعمال ویرایش های مورد نظر خود، آن را مانند قبل اجرا کنیم. اما در روش دوم، می بایست فایل مورد نظر را در محلی روی هارد که قبلاً ذخیره کرده ایم بیابیم. با کلیک راست روی آن و انتخاب گزینه ی Edit with IDLE کدهای برنامه در ویرایشگر استاندارد پایتون باز می شود و باز هم پس از اِعمال تغییرات مورد نظر خود می توانیم آن را مانند قبل اجرا کنیم.
