اصطلاحات رايج در ستاره شناسي

[Miss.aysoo]

اصطلاحات رايج در ستاره شناسي
اصطلاحات رايج در ستاره شناسي ....

براي بسياري از مردم خواندن متون و مقاله هاي مرتبط با علم نجوم بسيار دشوار است چرا که در آن اصطلاحات و عباراتي به کار گرفته مي شود که شايد براي آن ها ناآشنا باشد. به همين دليل معمولا سراغ اين گونه اخبار يا مقالات نمي روند و يا اگر هم از دوست داران اين علم باشند، زماني که به يک کلمه يا يک عبارت پيچيده مي رسند آن متن را رها مي کنند و از خواندن ادامه آن منصرف مي شوند.

در اين نوشته قصد داريم شما را با برخي از کلمات و اصطلاحات رايج در علم نجوم که آن ها را معمولا در روزنامه ها و مجلات مي خوانيد و يا از صدا و سيما مي شنويد آشنا کنيم:

قدر ظاهري: معياري از روشنايي يک ستاره يا اشياي ديگر سماوي به گونه اي که از زمين مشاهده مي شوند.
اختلاف منظر: جابه جا شدن ظاهري يک شي نسبت به زمينه‌اش که به خاطر جابه جا شدن ناظر باشد.

اختلاف منظر خورشيد مرکزي: به حرکت ظاهري ستارگان نسبت به زمينه ستارگان دوردست «اختلاف منظر خورشيد مرکزي» گفته مي‌شود.

واحد نجومي: يکي از واحد هاي کاربردي در علم نجوم که برابر متوسط اندازه فاصله بين زمين تا خورشيد است.
دقيقه قوسي: واحدي است در مبحث زوايا که معادل يک شصتم يک درجه است.
ثانيه قوسي: واحدي است در مبحث زوايا که معادل يک شصتم يک دقيقه قوسي است.
پارسک: يکي از واحد هاي بيان فواصل نجومي که برابر با 3.259 سال نوري است. پارسک در واقع فاصله اي است که يک واحد نجومي به اندازه يک ثانيه قوسي ديده مي شود.
قطر زاويه اي: زاويه اي که قطر جسم با چشمان ناظر ايجاد مي کند.

کوتوله سفيد: آخرين مرحله تکامل بسياري از ستارگان. ستاره‌هايي که جرمشان تقريباً معادل جرم خورشيد (?/? جرم خورشيد) و يا کمتر از آن است به احتمال زياد همگي به کوتوله سفيد تبديل مي‌شوند.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

سياهچاله
: سياه‌چاله‌ جرمي پرجرم است که ميدان گرانشي فوق العاده بالايي دارد به طوري که هيچ چيز حتي نور نمي‌تواند از ميدان گرانشي آن بگريزد.

سحابي: ابرهاي عظيمي از غبار، گاز و پلاسما که محل تولد ستاره ها مي‌باشند.
صور فلکي: گروهي از ستاره‌ها که در ديدظاهري شکل و پيکربندي مشخصي را تشکيل داده اند و براي شناخت آسمان استفاده مي شوند.


غول سرخ: ستاره، بعد از طي کردن بيش‌تر عمر خود در حالت بلوغ، مرحله‌ي نهايي نورافشاني خود را به صورت غول سرخ آغاز مي‌کند که عمل همجوشي هسته‌اي، در لايه بيروني مرکز اين ستاره اتفاق مي‌افتد.

ستاره دوتايي: به دو ستاره گفته مي‌شود که به هم نزديک هستند و به دور مرکز ثقلشان گردش مي‌کنند. به ستاره کوچکتر ستاره همدم گفته مي‌شود.
ابرنواختر: ستارگاني که در مراحل پاياني خود بر اساس برهمکنش هاي گرانشي و نيروي فشار گازهاي داخل ستاره، دچار انفجار بسيار بزرگي شده و براي مدت نسبتا کوتاهي درآسمان، روشن تر ار حالت عادي خود به نظر مي رسند.


خوشه هاي ستاره اي: گروه هايي از ستارگان هستند که بر اثر نيروي گرانش (يا جاذبه) به دور يکديگر جمع شده اند.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

اصطلاحات رايج در ستاره شناسي
اقمار گاليله اي مشتري
: 4 قمر سياره مشتري به نام هاي يو، گانيمد، اروپا و كاليستو که گاليله با تلسكوپ ابتدايي خود اين قمرها را براي اولين بار مشاهده كرد.

ابر اورت: ابرکروي بزرگي است که منظومه شمسي ما را پوشانده است و مکاني است که بسياري از ستاره‌هاي دنباله‌دار از آن سرچشمه مي‌گيرند.

اخترشناسي راديويي: اخترشناسي راديويي يکي از شاخه‌هاي مهم اخترشناسي است که به مطالعه اجرام سماوي در زمينه امواج الکترومغناطيسي مي‌پردازد. تکنيک‌هاي اخترشناسي راديويي شبيه به تکنيک‌هاي اخترشناسي اپتيکي است با اين تفاوت که در اخترشناسي راديويي از راديو تلسکوپ استفاده مي‌شود ولي در اخترشناسي از تلسکوپ نوري. از اين رو تنها مي‌تواند از منابع راديويي اطلاعت بگيرد.

وويجر: دو کاوشگر ويجر ? و ويجر ? پيشگام اکتشاف سيارات دوردست منظومه خورشيدي و اولين ابزار ساخت بشر هستند که از محدوده منظومه شمسي خارج شده و به فضاي ژرف وراي آن سفر کرده‌اند.

 

[Miss.aysoo]

اصطلاحاتي كه بايد بدانيد
مانند هر زمينه تخصصي ديگري، نجوم هم اصطلاحات مخصوص خودش را دارد. افراد تازه‌وارد به‌سرعت به‌عباراتي مانند «ثانيه قوس»، «قدر چهار» و «بُعد» برخورد مي‌كنند. اما نااميد نشويد، اين اصطلاح‌ها را به‌خوبي ياد مي‌گيريد. در اينجا مروري سريع بر مهمترين اصطلاحات نجومي و مفاهيم آنها كه شما به‌دانستن آنها نياز داريد، خواهيم داشت.
مقياس‌ها در آسمان

مشت شما ۱۰ درجه از آسمان را مي پوشاند

افراد مبتدي اغلب براي توصيف فواصل در اسمان دچار مشكل مي‌شوند. شما هم ممكن است در گفتگويي مانند اين گفتگو گرفتار شده باشيد:
«آن دو ستاره را مي‌بيني؟ همان دو ستاره كه تقريباً ۸ اينچ از هم فاصله دارند؟
بله، اما به‌نظر من ۶ فوت از هم فاصله دارند.»
شكلي كه اينجا وجود داشت اين بود كه فواصل را در آسمان نمي‌توان با مقياس‌هاي خطي مانند فوت يا اينچ بيان كرد. روشي كه براي اين‌كار وجود دارد، فاصله زاويه‌اي است.
ستاره‌شناسان ممكن است بگويند كه دو ستاره از هم ده درجه ( ْ۱۰) فاصله دارند. اين به ‌آن معناست كه اگر از چشم شما به‌هر يك از آن ستاره‌ها، خطوطي رسم شوند، آن دو خط به‌رأس چشم شما يك زاويه ْ۱۰درجه تشكيل مي‌دهند. خيلي ساده!
مُشت خود را در طول بازويتان قرار دهيد و از پشت آن با يك چشم خود نگاه كنيد. مشت شما از يك سو تا سوي ديگر تقريباً ْ۱۰ از آسمان را مي‌پوشاند. نوك انگشت در طول بازو، حدود ْ۱ را مي‌پوشاند. عرض خورشيد و ماه هركدام ْ۲/۱ است. طول ملاقه دب‌اكبر ْ۲۵ و از افق تا نقطه بالاي سر (سرسو، سمت‌الرأس) هم ْ۹۰ است.
فاصله زاويه‌اي، تقسيمات كوچكتري هم دارد. يك درجه از ۶۰ دقيقه قوس و هر دقيقه قوس هم از ۶۰ ثانيه قوس تشكيل شده است.
اگر دو جسم با فاصله يك ربع درجه از هم ظاهر شوند، ستاره‌شناسان ممكن است آن را به‌صورت ۱۵ دقيقه قوس يادداشت كنند (به‌اختصار َ۱۵). پُرنورترين سياره‌ها معمولاً فقط با جدايي زاويه‌اي چند ده ثانيه قوس از زمين ديده مي‌شوند.
يك تلسكوپ ۵ اينچ مي‌تواند جزيياتي را با جدايي زاويه‌اي ۱ ثانيه قوس ( ً۱) مشخص كند. اين مقدار، پهناي يك سكه يك پِني است كه از فاصله ۴ كيلومتري ديده شود (۵/۲ مايل).
مختصات در آسمان

بعد یا right ascension و میل یا declination



آسمان شب از زمين، مانند گنبد عظيمي به‌نظر مي‌آيد كه ستاره‌ها به‌سطح داخلي آن چسبيده‌اند. اگر زمين زيرِ پاي ما ناپديد مي‌شد، آن‌گاه مي‌توانستيم ستارگان را در هر سوي خودمان ببينيم (و احساس هيجان‌انگيز معلق بودن در مركز يك كره پهناور و پُرستاره را تجربه كنيم).
ستاره‌شناسان موقعيت ستاره‌ها را به‌وسيله موضعي كه آنها روی كره آسمان دارند، تعيين مي‌كنند. زمين را درحالي كه در مركز كره آسمان معلق است، مجسم كنيد و مدارهای طول و عرض جغرافيايی را روی آن تصور كنيد، آنها را به‌سمت خارج باد كنيد تا روي سطح داخلي كره آسمان قرار بگيرند. حالا اين مدارها صفحه مختصاتي را روی آسمان فراهم آورده‌اند كه موقعيت هر ستاره‌ای را مشخص مي‌كند. همان‌گونه كه طول و عرض جغرافيايي موقعيت هر نقطه روی زمين را مشخص مي‌كنند. در آسمان، عرض جغرافيايي، «ميل» و طول جغرافيايي، «بُعد» ناميده مي‌شود. اينها مختصات استاندارد آسمان هستند.
ميل به‌درجه، دقيقه قوس و ثانيه قوس شمالي (+) و يا جنوبي (-) از استواي سماوی، تقسيم مي‌شود. بُعد با درجه تقسيم‌بندی نشده است، بلكه به‌ساعت‌ها (h)، دقيقه‌ها (m) و ثانيه‌های زمانی (s)، از ۰ تا ۲۴ ساعت تقسيم مي‌شود.
ستاره‌شناسان اين تنظيم را سال‌ها پيش وضع كردند، زيرا زمين هر دور كامل به‌دور خودش را در حدود ۲۴ ساعت كامل مي‌كند. بنابراين كره آسمان، با صفحه مختصات ثابتی كه روی آن قرار دارد، به‌نظر مي‌آيد كه تقريباً هر ۲۴ ساعت يك دور كامل را مي‌پيمايد.
ولي تغييرات كوچكي هم وجود دارند. مختصات سماوي يك ستاره بعد از گذشت سال‌ها، بتدريج تغيير مي‌كند كه اين تغييرات از تغيير جهت آهسته محور زمين در فضا كه حركت تقويمي نام دارد، ناشی مي‌شود. زماني كه بُعد و مِيل در كتاب‌ها و اطلس‌ها داده مي‌شوند، شما اغلب تاريخ سالي مانند ۲۰۰۰.۰. را ضميمه آنها مشاهده مي‌كنيد (لفظ ۰.. به‌معنای زمان آغاز سال است: نيمه شب اول ژانويه). اين تاريخ زماني است كه تا آن هنگام، مختصات داده شده صحيح هستند. براي بيشتر اهداف آماتوري، اين ميزان تصحيح، چون خيلي ناچيز است، زياد مهم نيست.
درخشندگی

قدر برخي از ستاره ها را مشاهده مي کنيد

درخشندگی يك ستاره (يا هر چيز ديگري در آسمان) قدر ناميده مي‌شود. شما با اين اصطلاح زياد مواجه خواهيد شد. روش قدرسنجي حدود ۲۱۰۰ سال پيش آغاز شد، يعنی زمانی كه ستاره‌شناس يوناني، ابرخُس، ستاره‌ها را به‌رده‌های درخشندگی تقسيم كرد و پُرنورترين ستاره‌ها را «قدر اول» ناميد كه به‌سادگي، «بزرگترين» معني مي‌دهد. ستاره‌هايی را كه كمی كم‌نورتر بودند، «قدر دوم» ناميد، يعني دومين مرتبه بزرگی و به‌همين ترتيب تا كم‌نورترين ستاره‌هايي كه مي‌توانست ببيند و آنها را قدر ششم ناميد.
با اختراع تلسكوپ، رصدگران مي‌توانستند ستاره‌های حتی كم‌نورتر را هم ببينند. به‌اين‌گونه قدرهاي ۷، ۸، و ۹ هم اضافه شدند. امروز دوربين‌هاي دوچشمي مي‌توانند ستاره‌هايي از قدر ۹ و تلسكوپ‌های ۶ اينچ آماتوري قدرهاي ۱۲ و ۱۳ را هم نشان دهند. تلسكوپ فضايي

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

ل ستارگانی از قدر ۳۰ را هم ديده كه تقريباً ۱۰ ميليارد بار كم‌نورتر از كم‌نورترين ستاره‌هايی هستند كه با چشم غيرمسلح قابل مشاهده‌اند.
در سوی ديگر اين مقياس، به‌نظر مي‌آيد كه بعضی از ستاره‌های قدر اول ابرخس، بسيار پُرنورتر از بقيه هستند. براي اصلاح اين موضوع، اين مقياس حالا اعداد منفي را هم دربر مي‌گيرد. وِگا (Vega) از قدر صفر و شباهنگ، پُرنورترين ستاره آسمان از قدر ۴/۱– مي‌درخشند. زهره حتي از اين هم درخشان‌تر است و معمولاً از قدر ۴- مي‌درخشد. ماه كامل هم از قدر ۱۳- و خورشيد هم از قدر ۲۷- مي‌درخشد.
فواصل

فاصله ******ماي قنطورس، نزديک ترين ستاره به ما ۲/۴ سال نوري است

زمين در هر سال يك‌بار به‌دور خورشيد مي‌گردد و فاصله‌اش از خورشيد به‌طور ميانگين ۱۵۰ ميليون كيلومتر يا ۹۳ ميليون مايل است. اين فاصله يك واحدنجومي ناميده مي‌شود كه يك واحد سودمند و قابل استفاده براي اندازه‌گيری فواصل در منظومه شمسي است.
فاصله‌ای را كه نور در مدت يك سال طی می كند، يك سال نوری ناميده مي‌شود (يك سال نوری برابر است با ۵/۹ تريليارد كيلومتر يا ۹/۵ تريليارد مايل يا ۶۳۰۰۰ واحدنجومی).
به‌اين نكته توجه كنيد كه سال نوری مقياسی برای فاصله است نه زمان... درست مانند كيلومتر يا مايل. بيشتر ستارگان پُرنور آسمان بين چند ده سال نوری تا چند هزار سال نوری از ما واقع شده‌اند.
نزديكترين ستاره به‌ما، يعنی آلفا-قنطورس، فقط ۳/۴ سال نوری از ما فاصله دارد. كهكشان آندرومدا، نزديكترين كهكشان بزرگ در آن سوی راه‌شيری، ۵/۲ ميليون سال نوری از ما فاصله دارد.
ستاره‌شناسان حرفه‌ای اغلب از واحد ديگری هم براي بيان فواصل بزرگ استفاده مي‌كنند كه پارسك نام دارد. يك پارسك برابر است با ۲۶/۳ سال نوری (در اينجا چيزيی كه شما را واقعاً شگفت‌زده مي‌كند، اين است كه يك پارسك فاصلی ما از ستاره‌اي است كه به‌هنگام حركت زمين به‌اندازه IAU به‌دور خورشيد، اختلاف منظری برابر يك ثانيه قوس را نسبت به‌پس‌زمينه ستارگان داشته باشد).
يك كيلو پارسك برابر ۱۰۰۰ پارسك و يك مِگاپارسِك يك ميليون پارسك است.
خيلي سخت نبود، اين‌طور نيست!

 

[Miss.aysoo]

کهکشان هاي نامنظم

ايليا تيموري
یکی از انواع اصلی کهکشان ها، عبارت است از کهکشان های بی نظم. ترکیب ستاره ای آنها عموما مشابه کهکشان های مارپیچی است ولی در ساختارشان بازوهای مشخص وجود ندارد. کهکشانهای نا منظم را به این علت چنین نامیده اند که هیچ گونه تقارن یا ساختار مشخصی ندارند.

Iابرماژلان بزرگ کهکشان نامنظم نوع



آنها هسته واضحی هم ندارند، اما در صورت وجود، گاهی به شکل میله دیده می شود. همه کهکشان های بی نظم دارای مقادیر زیادی ستاره جوان، گاز و غبار هستند. خوشه های ستاره ای موجود در آنها، در مقایسه با یک کهکشان مارپیچی که همان جمعیت کلی را دارد، بسیار زیاد است. وجه مشخصه یک کهکشان بی نظم معمولی، جوانی آن است. بیشترین نور آنها، از تعداد زیادی ستاره جوان و درخشان و ابرهای نورانی گسیل می شود. کهکشانهای بی نظم همانند کهکشانهای مارپیچی ولی به دلایلی که تا کنون ناشناخته مانده است، بازوهای مارپیچی در آنها شکل نمی گیرد. واقعیت این است که در برخی از آنها، چیزی شبیه به بازوهای ابتدایی، بازوهای واپیچیده و یا بازوهایی که به طور جزئی شکل گرفته اند، دیده می شود و از این رو گمان می رود که ارتباط نزدیکی بین کهکشان های مارپیچی Sc و کهکشانهای بی نظم وجود داشته باشد.



این کهکشانها شامل دو نوع فرعی اند، کهکشان نامنظم I که نمونه آن ابر ماژلانی بزرگ است و کهکشان نامنظم II که شبیه NGC۶۸۲۲ است، کهکشان نامنظم I با ستارگان نوع O و B و نواحی هیدروژن یونیده (H II) ، مشخص می شود، و چند نمونه آنها نشانه ای از بازوهای مارپیچی دارند. طبقه بندی نامنظم II انواع کهکشانی گوناگون را در بر می گیرد، از جمله آنها که گسیلهای غیر عادی، محتوای غبار غیرعادی، برهم کنشهای کشندی یا خصلت انفجاری و فوران ماده با شدت زیاد، نشان می دهند (فوران ماده از این نوع کهکشان به صورت رشته هایی است که از هسته به سوی خارج امتداد می یابند). این نوع کهکشان ابری خاص را می توان به صورت کهکشان انفجاری نیز طبقه بندی کرد، که از آن چندین نوع دیگر هم یافت می شود ( مانند M۸۷ ). در نوع II عمدتا کهکشانها بی شکل اند و به ستارگان تفکیک نمی شوند. چنین کهکشانهایی با گرد و غبار بین ستاره ای جذب خاصی را نشان می دهند و نشر گازی نیز توسط آنها مشاهده شده. کهکشان M۸۲ یک کهکشان II است این کهکشان از آن جهت قابل توجه است که مواد گرد وغباری به طور وسیع نور ستارگان را آنچنان می پوشانند که منفجر شده به نظر می رسد.
لازم به ذکر است که همه کهکشانها با رده بندی ساده

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

ل مطابقت ندارند، زیرا برخی از آنها بسیار عجیبند. دلایلی در دست است که این کهکشانهای خاص با رویدادی شدید و ویران کننده انفجاری رو به رو هستند و در نتیجه به آمیزه ای از ستاره، گاز و غبار تبذیل شده اند که قابل رده بندی نیستند.

IIنوع NGC6822 کهکشان نامنظم




به طور کلی برای کهکشان های بی نظم می توان ویژگی های زیر را قائل بود :
قطر : ۱۰۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰ سال نوری
جرم : ۷^۱۰ تا ۹^۱۰ جرم خورشیدی
درخشندگی : خورشید * ۷^۱۰
غبار : ۲ تا ۵ درصد
گاز (خنثی) : ۱۰ تا ۱۳ درصد
انواع ستارگان : جوان (آبی)

 

[Miss.aysoo]

آشنايي با درخش ايريديوم

اغلب ما از تعداد زياد ماهواره هايي كه يكي دو ساعت بعد از غروب خورشيد و يا پيش از طلوع آن ديده مي شوند مطلعيم. امروزه از ميان تقريباً 8000 ماهواره در حال گردش به دور زمين تعداد 400 عدد از آنها با چشم غير مسلح قابل رؤيت هستند. شاتل هاي فضايي آمريكا معمولاً پرنورتر (به روشني مشتري در قدر 5/2- ) هستند . اما آنها هميشه در حال گردش نيستند. بسياري از ماهواره هايي كه ديده مي شوند مراحل پاياني مأموريت خود را طي مي كنند. آنها در حال دورانند و در نتيجه درخشندگيشان با تغيير مقطع عرضي قابل رؤيت آنها تغيير مي كند. گهگاهي شاهد درخشندگي هاي پرنورتري هستيم كه حاصل انعكاس نور خورشيد از يك سطح آينه مانند (مثل صفحات خورشيدي يك ماهواره ) است. محاسبات نشان مي دهند كه يك متر مربع از يك سطح آينه اي شده در فاصله 1000 كيلومتر بايد شبيه ستاره اي با قدر 7- به نظر برسد. وقايعي كه بدانها اشاره شد غير قابل پيش بيني هستند زيرا موقعيت دقيق ماهواره و يا صفحات خورشيدي به دلايلي مختلف (امنيتي و غيره) افشا نمي شود. اما اين وضعيت با پرتاب ماهواره هايي توسط شركت ايريديوم كه عمليات آماده سازي آنها در ژوئن سال 1998 به پايان رسيد دگرگون شده است . پس از آنكه اين ماهواره ها درخشش هاي بسيار پرنوري (در حد قدر در نقاط مختلف آسمان ايجاد كردند، به زودي مورد توجه راصدان آماتور قرار گرفتند

سيستم ماهواره اي ايريديوم متشكل از 66 ماهواره فعال و 11 عدد ماهواره غير فعال يدكي است كه همگي در مدار هاي پاييني (در حدود 780Km)به دور زمين مي چرخند. آنها براي پشتيباني از سيستم تلفن هاي همراه در سطوح حرفه اي و صنعتي استفاده مي شوند و قادرند هر تلفن همراه در سراسر دنيا را كه از سيستم ايريديوم استفاده مي كند به هر نقطه ديگري متصل كنند. پوشش اين نوع ماهواره ها به قدري كامل است كه نقاطي با نام نقاط كور كه در آن نتوان سيگنالي را دريافت و يا ارسال كرد وجود ندارد. اين سيستم بدين دليل ايريديوم خوانده مي شود كه عنصر ايريديوم در جدول تناوبي داراي عدد اتمي به شماره تعداد ماهواره هاي موجود در اين سيستم است. هر سيستم ايريديوم مجهز به سه آنتن آلومينيومي براق است كه بازتابنده بسيار قوي نور خورشيد هستند . هنگامي كه در وضعيتي مناسب نور خورشيد از روي يكي از آنتن ها به سطح زمين ميرسد ، به دليل مشخص بودن مسيرهاي مداري و جهت ماهواره پيش بيني اينكه انعكاس نور خورشيد به كدام نقطه زمين برمي خورد امكان پذير است .



اگر شما در چنين مكاني ايستاده باشيد و به طرف ماهواره نگاه كنيد يك نقطه ستاره مانند متحرك با نور ضعيف را خواهيد ديد كه نورش ناگهان به شكل يك درخشش تابناك در مي آيد. اينچنين درخششي مي تواند تا 30 مرتبه نوراني تر از سياره اي همچون زهره باشد كه بغير از ماه و خورشيد پرنور ترين شيء موجود در آسمان است. اينكه نورانيت اين درخشش تا چه اندازه اي خواهد بود به موقعيت شما نسبت به مركز بازتابش بستگي دارد. شما ميتوانيد براي دانستن آنكه چه موقع و كجا به آسمان نگاه كنيد تا يك درخشش ايريديوم را مشاهده نماييد به جداول موجود در بخش ايريديوم وب سايت مراجعه كنيد. از آنجايي كه تعداد زيادي ماهواره در سيستم ايريديوم وجود دارند و هر كدام از ماهواره ها هم داراي سه آنتن بازتابنده هستند، اينچنين تابش هايي بسيار متداول است. به طور معمول در يك هفته مي توانيم انتظار داشته باشيم كه به طور متوسط شاهد 6 درخشش و يا بيشتر باشيم كه غالباً در صبح زود و يا اول غروب روي مي دهند. شايد اين موضوع براي شما جالب باشد كه معمولاً غالب اين درخشش ها در اول صبح و غروب و نه در نيمه شب اتفاق مي افتند. دليلش اين واقعيت است كه ماهواره ها تنها هنگامي مي درخشند كه در داخل سايه زمين واقع نشوند. بنابراين خورشيد نبايد به مقدار زيادي زير سطح افق باشد. بعضي از اين تابش ها مي توانند بقدري درخشان شوند كه حتي در روشنايي روز هم قابل مشاهده باشند. اين درخشش ها در هر جاي زمين بين 5 تا 20 ثانيه طول مي كشند. اما شما قادريد كه اين ماهواره ها را قبل از درخشششان پيدا كنيد و تا مدتي بعد از درخشش هم رديابي كنيد. بنابراين كل زمان مشاهدات شما مي تواند تا يك دقيقه هم طول بكشد. نورانيت درخشان ترين آنها مي تواند بسيار شگفت انگيز باشد .در موارد نادري مشاهده شده كه برخي از آنها از اجسام اطراف روي زمين سايه انداخته اند. حتي بعضي ها مدعي شده اند كه در شب مي توانستند زير نور آنها روزنامه بخوانند.

منبع :/cph-theory.persiangig.ir

 

[Miss.aysoo]

واحدهای اندازه گیری زمان

قبل از بیان واحدهای زمان اصطلاح زاویه ساعتی را معرفی می‌کنیم. برای هر ستاره بر روی کره آسمان می‌توان نصف النهاری را در نظر گرفت که به آن دایره ساعتی آن ستاره می‌گویند. همچنین برای هر ناظر در هر مکان می‌توان نصف النهاری بر

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

در نظر گرفت که درست از سمت الرأس آن ناظر می‌گذرد و به آن نصف النهار مکان ناظر می‌گوییم.حال زاویه‌ای که بین دایره ساعتی هر ستاره در هر زمان با نصف النهار مکان ناظر ایجاد می‌شود، زاویه ساعتی آن ستاره می‌گویند. زاویه ساعتی را بر حسب واحدهای زمان می‌سنجند. مثلاً وقتی ستاره‌ای 15 درجه به سمت غرب نصف النهار مکان ناظر دیده شود، می‌گوییم این ستاره یک ساعت قبل بر نصف النهار مکان ناظر قرار داشته است. تفاوت زاویه ساعتی و زاویه بعد در این است که زاویه بعد همواره برای تمام ناظرها یکسان است، در حالی که زاویه ساعتی یک ستاره در هر زمان معین به طول جغرافیایی ناظر بستگی دارد و برای ناظرهای مختلف متفاوت است.

روز نجومی

روز نجومی برابر است با مدت زمان بین دو عبور متوالی یک ستاره از نصف النهار مکان یک ناظر و به عبارتی دیگر برابر با زاویه ساعتی یک ستاره در یک دور کامل

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

. اختر شناسان بطور قرار دادی زاویه ساعتی نقطه اعتدال بهاری را بر کره آسمان برابر با یک روز نجومی محلی معرفی کرده‌اند.

روز خورشیدی

روز خورشیدی برابر است با مدت زمان بین دو عبور متوالی

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

از نصف النهار مکان یک ناظر و به عبارتی دیگر روز خورشیدی برابر با زاویه ساعتی خورشید در یک دور گردش کامل زمین به دور محور خودش است. بنا به قرار داد یک روز خورشیدی برابر با 24 ساعت اختیار شده است. با اندکی دقت می‌توان دریافت که روز نجومی کوتاهتر از روز خورشیدی است و هرگاه روز خورشیدی برابر با 24 ساعت باشد، روز نجومی برابر با 23 ساعت و 56 دقیقه و 3 ثانیه است.

علت کوتاهتر بودن روز نجومی از روز خورشیدی این است که زمین علاوه بر چرخش به دور خود دارای حرکت انتقالی نیز می‌باشد، بنابراین بواسطه حرکت زمین در امتداد مدارش حین چرخشش به دور محور خود جهت قرار گرفتن آن به سمت خورشید از یک روز به روز بعد اندکی تغییر می‌کند. یعنی پس از یک دور چرخش کامل زمین به دور محورش خورشید هنوز به نصف النهار مکان ناظر نرسیده و به منظور آنکه ظهر شود زمین باید دقیقاٌ روبروی خورشید قرار گیرد، اما به دلیل حرکت انتقالی زمین به اندازه زاویه آلفا از یک روز تا روز بعد لازم است زمین برای روبرو شدن با خورشید به اندازه همین زاویه آلفا به دور محور خود گردش کند. زاویه آلفا تقریباٌ برابر با یک درجه است. اگر هر 360 درجه را 24 ساعت بدانیم، پس هر یک درجه معادل 4 دقیقه می‌باشد، در نتیجه هر روز خورشیدی 4 دقیقه از روز نجومی بیشتر است.

زمان متوسط خورشیدی

مدار زمین به دور خورشید دایره نیست. فاصله زمین از خورشید در طول یک سال ثابت نمی‌ماند، به همین دلیل سرعت گردش زمین به دور خورشید نیز ثابت نیست. یعنی

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

زمانی که زمین به خورشید نزدیکتر است، بیشتر از زمانی است که زمین به خورشید دورتر است. در نتیجه طول روز خورشیدی در ایام مختلف سال یکسان نیست. برای آنکه طول روز ثابتی برای اندازه گیری زمان داشته باشیم به جای خورشید حقیقی از خورشید متوسط استفاده می‌کنند. خورشید متوسط بر خلاف خورشید حقیقی که روی

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

حرکت می‌کند یک نقطه فرضی است که بر روی استوای سماوی جابجا می‌شود و سرعت ظاهری آن در طول سال ثابت است.

روز اول بهار خورشید حقیقی و خورشید متوسط هر دو بر نقطه اعتدال بهاری قرار می‌گیرند. با گذشت زمان خورشید حقیقی بر روی دایرة البروج و خورشید متوسط بر روی استوای سماوی جابجا می‌شوند. سرعت حرکت خورشید حقیقی با توجه به مکان مداری خود کندتر و تندتر می‌شود و از خورشید متوسط عقب یا جلو می‌افتد. بنا به قرار داد مدت زمان معین دو عبور متوالی خورشید متوسط از نصف النهار مکان ، شبانه روز متوسط خورشیدی نامیده می‌شود. مدت شبانه روز متوسط خورشیدی در تمام ایام سال یکسان است، در حالی که طول روز خورشید حقیقی گاه کمتر و گاه بیشتر از طول روزخورشید متوسط است.

لحظه‌ای که خورشید حقیقی در نصف النهار مکان دیده می‌شود ظهر حقیقی یا ظهر شرعی گفته می‌شود و لحظه‌ای که خورشید متوسط بر نصف النهار مکان دیده می‌شود ظهر متوسط نامیده می‌شود. تفاوت ظهر حقیقی و ظهر متوسط تعدیل زمان نامیده می‌شود. تعدیل زمان در طول سال بین منفی 16 تا مثبت 16دقیقه تغییر می‌کند، یعنی در طول سال ظهر شرعی از ظهر متوسط حداکثر 16 دقیقه جلو یا عقب می‌افتد.

زمان جهانی Universal Time

زمانی که بر مبنای روز متوسط خورشیدی تنظیم شده و در آن نصف النهار گرینویچ انگلستان به عنوان مبدأ اندازه گیری زاویه ساعتی خورشید متوسط می‌باشد و مبدأ روز به جای ظهر نیمه شب است. پس: زمان جهانی برابر با زاویه ساعتی خورشید متوسط نسبت به نصف النهار مبدأ به اضافه 12 ساعت است.

زمان رسمی

اگر زاویه ساعتی خورشید معیار اندازه گیری زمان باشد هر مکان بنا به طول جغرافیائیش زمان خاص خود را دارد که زمان متوسط محلی نامیده می‌شود. به ازای هر 15 درجه اختلاف طول جغرافیایی در دو مکان ، زمان متوسط محلی یک ساعت تغییر می‌کند. مثلاٌ وقتی در گرینویچ ظهر است، در مکانی واقع در 15 درجه شرقی گرینویچ یک ساعت از ظهر گذشته است. برای سهولت در کار تبدیل ساعتهای مناطق مختلف ، بنا به قرار دادی بین المللی زمین به 24 قاچ مساوی تقسیم شده است و عرض هر قاچ 15 درجه یا یک ساعت است و به این قاچها ، قاچهای ساعتی گفته می‌شود. اولین قاچ ساعتی بین طول جغرافیایی 7.5 درجه غربی تا 7.5 درجه شرقی یعنی دو طرف نصف النهار مبدأ می‌باشد. تمامی ساکنین این منطقه از زمان جهانی استفاده می‌کنند. ایران بین ناحیه (قاچ) سوم و چهارم است، پس ساعت رسمی ایران 3.5 ساعت جلوتر از زمان جهانی است.

 

[Miss.aysoo]

بيگ كرونچ (مهر مبش) (big crunch)
بيگ كرونچ (مهر مبش) يك نظريه است. بعضي از دانشمندان بر اين باورند كه اين اتفاقي است كه مي‌تواند در يك جهان بسته بيفتد. جهان از رشد متوقف شده، شروع به كوچك شدن مي‌كند. كم كم تمام مواد و تشعشعات جهان در يك نقطه طي يك برخورد بزرگ به نام بيگ كرونچ (مهرمبش) به گرد هم مي‌آيند. اين عمل برخلاف بيگ بنگ (مهبانگ) خواهد بود. بعضي از دانشمندان معتقدند كه بعد از بيگ كرونچ (مهرمبش) احتمال يك بيگ بنگ (مهبانگ) ديگر وجود دارد.

باد خورشیدی(solar wind)
باد خورشیدی، توصیف جریان ذرات است که خورشید به طرف بیرون می وزد. این ذرات از تاج خورشیدی سرچشمه می گیرند. لایه گازهای داغ که تاج خورشیدی را تشکیل می دهند، هر چه سطح خورشید دورتر می شوند، رقیق تر می گردند. کشش گرانشی خورشید قادر به نگه داشتن ذرات آنها نیست و آنها را تبدیل به باد خورشیدی می شوند. ذرات موجود در باد خورشیدی، دارای سرعتی حدود 500 کیلومتر در ثانیه در هنگام رسیدن به زمین می باشند.

برج خورشیدی(solar

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

)برج خورشیدی نوعی تلسکوپ است. این تلسکوپ برای مطالعۀ خورشید طراحی گردیده است. دانشمندان برای به دست آوردند یک تصویر خوب از خورشید، به فاصلۀ زیادی بین عدسی یا آینه یک تلسکوپ و نقطه ای که یک تصویر در آن کانونی می شود، نیاز دارند. لایه های جو در سطح زمین به قدری ناخالصی دارند که مانع به دست آوردن تصاویر شفاف می گردند. دانشمندان برای رفع این مشکل برجهایی می سازند که مانند تلسکوپهای عظیم الجثه عمل می کند.
یک برج خورشیدی در رصدخانه ساکرامنتوپیک در نیومکزیکو وجود دارد.

بر ساووشی ها(perseids)
بر ساووشی ها نام یک رگبار شهابی هستند. بر ساووشی ها در هر ماه اوت مشاهده می گردند. این رگبار اکثراً حوالی 12 اوت فعال است. به نظر می رسد منشأ بر ساووشی ها در صورت فلکی بر ساووش باشد. بر ساووشی ها بهترین و درخشان ترین رگبارهای شهابی هستند.
بر ساووشی ها می توانند شامل حدود 65 شهاب در هر ساعت باشند.

 

[Miss.aysoo]

سال نوری (Light year - LY)

واحد اندازه گیری فواصل نجومی که برابر است با مسافت طی شده توسط پرتوهای نور یا هرگونه تابش الکترومغناطیسی در طول یک سال خورشیدی(برابربا365.24219روز).

از آنجاییکه نور با سرعت سیصد هزار کیلومتر در ثانیه حرکت می کند یک سال نوری برابر با9.4607 میلیون میلیون کیلومتر است.این مسافت همچنین با 0.3066 پارسک و63240

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

نیز برابر است.برای بیان فواصل بین ستارگان وکهکشانها از این واحد استفاده می شود .

بدلیل بزرگ بودن برای بیان فواصل بین سیارات از این واحد استفاده نمی شود بلکه از

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

استفاده می شود.برای مثال فاصله نزدیکترین ستاره تا خورشید ستاره

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

به میزان 4.2 سال نوری یا فاصله

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

2.4 میلیون سال نوری است.

جالب است بدانید فاصله

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

تا

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

تنها ۳/۱ ثانیه (ثانیه نوری) وفاصله

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

تا زمین نیز در حدود ۵۰۰ ثانیه است.درضمن بسیاری از مردم به دلیل وجود کلمه سال به اشتباه تصور می کنند که سال نوری یک واحد بزرگ زمان است.

 

[Miss.aysoo]

منجم آماتور(نجوم آماتوری) : کسی است که از روی میل و علاقه خودش رو به نجوم آورده و الزاما دارای تحصیلات نجومی دانشگاهی نیست و اطلاعات خودش رو با استفاده از کتب و کلاسهای آموزشی و ... بالا میبره و معمولا هزینه های مربوط رو خودش پرداخت میکنه و منجمی به عنوان شغل اون شخص نیست در حالی که منجم حرفه ای دارای تحصیلات نجومی هست و شغل اصلی او همین منجمی است.
سال نوری : مسافتی که نور در خلاء در مدت یک سال طی می‌کند.سرعت نور در خلا حدودا 300000 کیلومتر بر ثانیه می باشد
واحد نجومی : یگان اخترشناسی یا (AU:Astronomical Unit) فاصلهٔ میانگین زمین تا خورشید است که نزدیک به ۱۵۰ میلیون کیلومتر (149,597,871Km )است.
پارسک : واحدی برای فواصل ستارگان .یک پارسک برابر 1/30میلیون کیلومتر است.
سحابي nebula: سحابي واژهاي كلي است كه به هر شي پراكنده نجومي اطلاق ميگردد ودر معناي ديگر،به هر توده گاز و غبار در فضا سحابي گفته ميشود.
جرم سماوي يا جسم سماوي (فلكي): عبارت است از هر جسمي است كه در آسمان با چشم مسلح و غير مسلح قابل مشاهده و باشد . سحابيها و كهكشانها ، ستارگان گوناگون ، سيارات ،اقمار ،دنبالهدارها ،سياركها ، سياهچالها ،كوازارها و امثال اينها همگي جزو اجرام سماوي هستند؛بنابراين هر جا كه با اين لفظ برخورد كرديد توجه داشته باشيد كه منظور ، هر موضوع موجود در اسمان شب و عموماَ ، كره سماوي است .
درخشندگي(قدر) : به نسبت كل نوري كه يك جرم سماوي گسيل ميكند به كل نوري كه از خورشيد گسيل ميشود درخشندگي گويند . تعريف ديگر ان است كه يك ستاره در مدت يك ثانيه انرژي خود را تابش كند . روش قدرسنجي حدود 2100 سال پيش آغاز شد، يعنی زمانی كه ستاره‌شناس يوناني، ابرخُس، ستاره‌ها را به‌رده‌های درخشندگی تقسيم كرد و پُرنورترين ستاره‌ها را «قدر اول» ناميد كه به‌سادگي، «بزرگترين» معني مي‌دهد. ستاره‌هايی را كه كمی كم‌نورتر بودند، «قدر دوم» ناميد، يعني دومين مرتبه بزرگی و به‌همين ترتيب تا كم‌نورترين ستاره‌هايي كه مي‌توانست ببيند و آنها را قدر ششم ناميد.
با اختراع تلسكوپ، رصدگران مي‌توانستند ستاره‌هایی حتی كم‌نورتر را هم ببينند. به‌اين‌گونه قدرهاي 7، 8، و 8 هم اضافه شدند. امروز دوربين‌هاي دوچشمي مي‌توانند ستاره‌هايي از قدر 9 و تلسكوپ‌های 6 اينچ آماتوري قدرهاي 12 و 13 را هم نشان دهند. تلسكوپ فضايي

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

ل ستارگانی از قدر 30 را هم ديده كه تقريباً 10 ميليارد بار كم‌نورتر از كم‌نورترين ستاره‌هايی هستند كه با چشم غيرمسلح قابل مشاهده‌اند.
در سوی ديگر اين مقياس، به‌نظر مي‌آيد كه بعضی از ستاره‌های قدر اول ابرخس، بسيار پُرنورتر از بقيه هستند. براي اصلاح اين موضوع، اين مقياس حالا اعداد منفي را هم دربر مي‌گيرد. وِگا (Vega) از قدر صفر و شباهنگ، پُرنورترين ستاره آسمان از قدر 1.4– مي‌درخشند. زهره حتي از اين هم درخشان‌تر است و معمولاً از قدر 4- مي‌درخشد. ماه كامل هم از قدر -13 و خورشيد هم از قدر -27 مي‌درخشد.
اختفا : وقتي كه جرم نجومي بزرگي مابين جرم كوچكتر و ناظر زميني قرار بگيرد، چون جلوي رصد جرم كوچكتر را مي گيرد در اصطلاح مي گوييم كه پديده اختفا صورت گرفته، يعني جرم مورد مشاهده در پشت جرم ديگر مخفي شده است. مثال بارز اين پديده، پنهان شدن يك يا چند ستاره در پشت ماه است.
استواي آسماني : فرض كنيد خط استوا، محل برخورد يك صفحه بزرگ با كره زمين است. اين صفحه از كره سماوي هم مي گذرد و أن را به دو قسمت تقسيم مي كند. چنين صفحه اي را كه موازي مدارات يا خطوط طول جغرافيايي زمين است، استواي اسماني يا معدل النهار گويند.
دايره البروج : دايره عظيمه اي است كه از تقاطع كره سماوي و صفحه مداري زمين ايجاد ميشود و خورشيد در حركت ظاهدي سالانه خود آنرا مي پيمايد . در دو سوي اين دايره منطقه البروج قرار دارد .
منطقه البروج: منطقه‌ای از آسمان به صورت یک نوار دایره‌شکل که تقریباً معادل ۹ درجه از بالا و ۹ درجه از پایینِ دائرةالبروج را می‌پوشاند. ۱۲ عدد از صور فلکی در آن قرار دارند و ظاهراً (از دید ساکنان کرهٔ زمین) به نظر می‌آید که خورشید، ماه و پنج سیارهٔ تیر، ناهید، بهرام، مشتری و کیوان (یعنی سیاره‌هایی که با چشم غیرمسلح دیده می‌شوند) در این محدوده از آسمان در حال حرکت هستند.
سمت الراس : كه بعنوان ارتفاع قطب هم گفته ميشود نقطه اي روي كره سماوي (شماره 215 ( است كه مستقيماً بالاي سر ناظر قرار دارد و با علامت اختصاري «Z»نشان داده ميشود .
نصف النهار سماوی: دایره ای بزرگ روی کره سماوی است که از نقاط قطب شمال وجنوب سماوی٬ یا شمال وجنوب جغرافیایی بعلاوه ستاره قطبی می گذرد
عبور نصف النهاري : لحظه اي كه يك جرم سماوي (شماره 73 )از نصف النهار اسماني (شماره 267)ميگذرد در اصطلاح ميگويند عبور نصف النهاري رخ داده است يك ستاره در عبور نصف النهاري وقتي به بالاترين نقطه موقعيت مكاني خود مي رسد ستاره زبرين خوانده ميشود .
كوازار : يا اختر نما كه گاهي به ان ((ستاره وش ))هم گفته مي شود دورترين اجرامي هستند كه تا به حال ديده شده اند . نور گسيل شده از يك موازا پر قدرت بيشتر از نور صدها كهكشان بزرگ است ، حال انكه اين انرژي نوراني از منطقه بسيار كوچكتر از يك كهكشان گسيل مي شود و در هنگام رصد به شكل ستاره كوچكي ديده ميشود . اكثر كوازارها امواج راديويي ارسال ميكند و هزاران ميليون سال نوري (شماره 146 ) با ما فاصله دارد .
اقمار گالیله ای : قمرهای سیاره مشتری که توسط گالیله کشف شدند شمال 4 قمر آیو ،اروپا،گانیمید ،کالیتسو.