بخش در واحد سنجش

[Diba]

بخش در واحد سنجش (به انگلیسی: Parts-per notation)‏ در علوم مهندسی، فیزیک و شیمی یک واحد برای سنجش غلظت مواد با غلظت بسیار کم است. بخش در میلیون (ppm)، بخش در بیلیون (ppb) و بخش در تریلیون (ppt) نمونههایی از این نوع واحد غلظت است که به صورت نسبت مولی یا جرمی ماده مورد نظر در محلول سنجیده میشود. همچنین این کمیت یک کمیت بدون بعد است.

بدین ترتیب مفهوم 2ppm، یعنی 2 میلی گرم از یک ماده حل شونده در 2کیلوگرم از حلال، حل شده است و یا 2سانتی متر مکعب از یک گاز معین، در 2 متر مکعب از هوا وجود دارد. در واقع واحد هر دو جز مورد نظر (حل شونده و حلال) میبایست یکی باشد تا در نهایت ppm یک کمیت بدون بعد باشد. البته برای موادی مثل آب، که دارای دانسیته واحدی هستند( دانسیته آب برابر یک کیلوگرم بر لیتر است)، کمیت ppm ( که بیانگر یک میلی گرم بر یک کیلوگرم است) معادل میلی گرم بر لیتر خواهد بود. چرا که هر کیلوگرم آب، یک لیتر است.
برای گازها نیز میتوان کمیت ppm را توسط یک ضریب معین، به کمیت میلی گرم بر لیتر تبدیل نمود. فرض می کنیم 1ppm از یک گاز معین در هوا وجود دارد و میخواهیم غلظت این گاز را از ppm به میلی گرم بر لیتر تبدیل کنیم. 1ppm یعنی در هر یک میلیون لیتر از هوا، یک لیتر از این گاز وجود دارد.

​

حال می بایست صورت کسر یعنی یک لیتر گاز را به واحد میلی گرم تبدیل کنیم.
از آنجاییکه در دما و فشار استاندارد، وزن 22.45 لیتر از هر نوع گازی بر حسب گرم، برابر وزن مولی آن خواهد بود لذا با یک تناسب ساده وزن یک لیتر گاز در دما و فشار استاندارد برابر است با وزن مولی آن تقسیم بر عدد 22.4:

​

بنابراین با ضرب عدد ppm در ضریب بالا، این کمیت به میلی گرم بر مترمکعب تبدیل خواهد شد.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
​

​