♡Ghazal♡
کاربر نگاه دانلود
سوال متدوالی که معمولا دانشجوها از اساتید در شروع اولین ترم دانشگاهی دارند این است که آیا رشته مورد نظر ما بازار کاری دارد؟ اگر پاسخ استاد منفی باشد، سوال بعدی این است پس چرا دانشگاه، ظرفیت دانشجوها را در این رشته سال به سال بالا می برد؟ وزیر علوم با اعلام موضوع حذف و تعطیلی رشته‌های فاقد بازار کار که چندی پیش در فضای رسانه‌ای منتشر شد، سعی دارد چالش همیشگی دانشجویان در باب اینگونه موضوعات را از میان بردارد.
برآورد افزایش چندین برابری دانشگاه‌های کشور طی ۱۰ سال گذشته که ۵ برابر تعداد دانشگاهها در کشورهای توسعه یافته اعلام شده افزایش سیلی از دانش آموختگان دانشگاهی است که نرخ بیکاری بالای ۴۰ درصد دارد. به همین دلیل وزارت علوم مدتی است که پیگیر حذف رشته‌های فاقد بازار کار است تا اندکی از معضلات بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی بکاهد. اگر چه جزئیات طرح مورد نظر چند ماه پیش از سوی مسئولان ارائه شد اما اخیرا نیز وزارت علوم صراحتا بر این موضوع تاکید کرده است.
افزایش تعداد مراکز آموزش عالی کشور که به گفته وزیر علوم در مدت ۷ سال از ۶۴ مرکز به بیش از ۳۰۰ مرکز آموزش عالی رسیده نشان از این دارد که در حال حاضر بازار کار برای خیلی از رشته‌ها اشباع شده است. تا جایی که برخی از رشته‌ها همچون رشته‌های مهندسی آنقدر افزایش داشته که ایران را به پنجمین کشور دارنده مدرک مهندسی در دنیا تبدیل کرده است. از طرفی اما فارغ التحصیلان بیکار و فارغ التحصیلان جویای کار نیز همچنان در صدر آمارها هستند. و بازار کار هیچ رغبتی به استخدام فارغ التحصیلان ندارد.
افزایش ارزش افزوده مشاغل
کاهش سطح کیفی دانشگاهها به خصوص در برخی از مراکز آموزش عالی که فارغ التحصیلان فاقد تخصص و مهارت را به بازار کار وارد کرده، مسئله کاهش سطح کیفی مشاغل را نیز به میان آورده که یکی از اهداف طرح وزارت علوم رسیدگی به آن است. بر این اساس هدف این است که با تعطیلی برخی از رشته‌های دانشگاهی و به روز کردن برخی از آنها، ارزش افزوده مشاغل بازار کار بالا برود.
به گفته معاون آموزشی سابق وزیر علوم هیچ دانشگاهی با ارائه این طرح، مجاز به جذب دانشجو در رشته هایی که بازار کار آنها اشباع شده اند، نیست. دانشگاهها نباید به جذب دانشجو در رشته هایی بپردازند که بازار کاری ندارند. ازاین رو در طی طرحی که در حال تدوین است وزارت علوم تعداد رشته‌های مورد نظر را نیز اعلام خواهد کرد. البته یکی از اهدافی که وزارت علوم از ارائه ی چنین طرحی دارد، به روز کردن رشته‌ها و عبور از رشته‌های سنتی دانشگاهی است که به نظر می رسد برای برخی صرفا نه به دلیل آینده شغلی بلکه به دلیل مدرک دانشگاهی اهمیت پیدا کرده است.
با توجه به اینکه بسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاهی به انگیزه گرفتن مدرک و یا علاقه و نه صرفا یافتن کار و شغلی در آبنده، رشته‌ای را انتخاب می کنند، این کار می تواند مانع از دسترسی این دسته به رشته‌های دانشگاهی مورد علاقه آنها باشد. بر این اساس در رابـ ـطه با این موضوع چند موضوع مهم قابل طرح است. با این اقدام چه رشته هایی معمولا در معرض حذف و تعطیلی قرار دارند؟ حذف یک سری رشته‌ها چه تبعاتی به همراه دارد؟ ایا این اقدام باعث ایجاد محدودیت در انتخاب رشته‌های دانشگاهی نمی شود؟ این کار چه آثاری روی بازار کار دارد.
رشته‌های علوم انسانی بیشترین فارغ التحصیل
غلامرضا خواجه سروری، معاون سابق فرهنگی اجتماعی وزارت علوم در اینباره می گوید: «در حال حاضر بیشترین تعداد دانشجویان در رشته‌های علوم انسانی تمرکز یافته است. با توجه به اینکه بسیاری از دانشجویان نه صرفا به خاطر شغل بلکه دلیل علاقه به یک رشته، آن را انتخاب می کنند، این کار یعنی ایجاد محدودیت و سد برای آنها. مشخصا به دنبال این کار بسیاری از همین افراد کشور را ترک خواهند کرد و برای دنبال کردن علایق خود به سمت دانشگاه‌های کشورها همسایه می روند. با این حال چنین اقدامی به نظر می رسد در حد حرف باشد و به مرحله ی اجرا در نیاید.»
وی با اشاره روند کند اجرای طرح‌ها و برنامه‌ها در وزارت علوم می گوید: «طرح‌ها و برنامه هایی که در وزارت علوم مطرح می شود عموما در مرحله بازنگری، ابلاغ و اجرا به تاخیر می افتند. از این رو موضوع آزمایش رشته‌ها و تدوین یک نقشه جامع که رشته‌ها بر مبنای آن انتخاب شوند و یا بر اساس نیاز تعیین شوند، به تاخیر افتاده است تا جایی که رشته‌های دانشگاهی اینک بیشتر از ظرفیت مورد نیاز دانشجو دارند.
افزایش ظرفیت رشته‌های مورد نیاز
معاون سابق فرهنگی اجتماعی وزارت علوم با اشاره آثار منفی حذف رشته‌ها می گوید: «به نظر می رسد به جای تعطیلی رشته‌ها بهتر باشد رشته هایی که بازار کار به آن نیاز دارد، در اولویت قرار گیرد و ابتدا با شناسایی آنها و سپس با برنامه ریزی دانشگاه جذب دانشجو در این رشته‌ها بالاتر برود. به عبارتی به جای حذف یک رشته بایستی ظرفیت رشته‌های مورد نیاز بالا برود.»
کدام رشته ها، بیشترین آمار بیکاری را دارد؟
بر اساس آمارهای موجود در حال حاضر کمترین میزان بیکاری در رشته بهداشت با ۷.۹ درصد و بیشترین میزان بیکار در رشته ی محیط زیست با ۴۹.۱ است. رشته‌های دانشگاهی نیز که بیشترین نرخ بیکاری را دارد به این ترتیب است: رشته‌های علوم رفتاری و اجتماعی؛ ۱۹.۷ درصد، بازرگانی و امور اداری ۱۹.۵ درصد، حقوق ۲۱.۸ درصد، علوم زیستی ۲۲ درصد، علوم طبیعی ۲۲.۴ درصد، رایانه ۳۹.۹ درصد، صنعت و فرآوری ۳۲ درصد، معماری و ساختمان ۲۵.۹ درصد، کشاورزی، جنگلداری و شیلات با ۲۲ درصد و محیط زیست با ۴۹.۱ درصد؛ همچنین در رشته‌های تربیت معلم با ۸ درصد، روزنامه‌نگاری ۸.۸ درصد، بهداشت ۷.۹ درصد، خدمات امنیتی ۸.۴ درصد و خدمات حمل و نقل با ۱۰.۸ درصد، کمترین میزان بیکاری فارغ‌التحصیلان را دارد.
بر این اساس از مجموع ۶ میلیون و ۸۶ هزار مرد فارغ‌التحصیل دانشگاهی، ۳ میلیون و ۲۶۲ هزار نفر شاغل و تنها ۴۸۷ هزار نفر در جست‌و‌جوی شغل هستند. مابقی به تعداد ۲ میلیون و ۳۳۶ هزار نفر کاملاً غیرفعال هستند. در بین زنان نیز از مجموع ۵ میلیون و ۳۰۵ هزار زن فارغ‌التحصیل دانشگاهی، یک میلیون و ۲۸۲ هزار نفر شاغل بوده و ۵۴۶ هزار نفر در جست و جوی شغل هستند. در حال حاضر نرخ عمومی بیکاری زنان و مردان فارغ‌التحصیل دانشگاهی کشور ۱۸.۵ درصد است.نرخ بیکاری مردان ۱۳درصد و این نرخ در مورد زنان درس خوانده ۶۵.۵ درصد است.
برآورد افزایش چندین برابری دانشگاه‌های کشور طی ۱۰ سال گذشته که ۵ برابر تعداد دانشگاهها در کشورهای توسعه یافته اعلام شده افزایش سیلی از دانش آموختگان دانشگاهی است که نرخ بیکاری بالای ۴۰ درصد دارد. به همین دلیل وزارت علوم مدتی است که پیگیر حذف رشته‌های فاقد بازار کار است تا اندکی از معضلات بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی بکاهد. اگر چه جزئیات طرح مورد نظر چند ماه پیش از سوی مسئولان ارائه شد اما اخیرا نیز وزارت علوم صراحتا بر این موضوع تاکید کرده است.
افزایش تعداد مراکز آموزش عالی کشور که به گفته وزیر علوم در مدت ۷ سال از ۶۴ مرکز به بیش از ۳۰۰ مرکز آموزش عالی رسیده نشان از این دارد که در حال حاضر بازار کار برای خیلی از رشته‌ها اشباع شده است. تا جایی که برخی از رشته‌ها همچون رشته‌های مهندسی آنقدر افزایش داشته که ایران را به پنجمین کشور دارنده مدرک مهندسی در دنیا تبدیل کرده است. از طرفی اما فارغ التحصیلان بیکار و فارغ التحصیلان جویای کار نیز همچنان در صدر آمارها هستند. و بازار کار هیچ رغبتی به استخدام فارغ التحصیلان ندارد.
افزایش ارزش افزوده مشاغل
کاهش سطح کیفی دانشگاهها به خصوص در برخی از مراکز آموزش عالی که فارغ التحصیلان فاقد تخصص و مهارت را به بازار کار وارد کرده، مسئله کاهش سطح کیفی مشاغل را نیز به میان آورده که یکی از اهداف طرح وزارت علوم رسیدگی به آن است. بر این اساس هدف این است که با تعطیلی برخی از رشته‌های دانشگاهی و به روز کردن برخی از آنها، ارزش افزوده مشاغل بازار کار بالا برود.
به گفته معاون آموزشی سابق وزیر علوم هیچ دانشگاهی با ارائه این طرح، مجاز به جذب دانشجو در رشته هایی که بازار کار آنها اشباع شده اند، نیست. دانشگاهها نباید به جذب دانشجو در رشته هایی بپردازند که بازار کاری ندارند. ازاین رو در طی طرحی که در حال تدوین است وزارت علوم تعداد رشته‌های مورد نظر را نیز اعلام خواهد کرد. البته یکی از اهدافی که وزارت علوم از ارائه ی چنین طرحی دارد، به روز کردن رشته‌ها و عبور از رشته‌های سنتی دانشگاهی است که به نظر می رسد برای برخی صرفا نه به دلیل آینده شغلی بلکه به دلیل مدرک دانشگاهی اهمیت پیدا کرده است.
با توجه به اینکه بسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاهی به انگیزه گرفتن مدرک و یا علاقه و نه صرفا یافتن کار و شغلی در آبنده، رشته‌ای را انتخاب می کنند، این کار می تواند مانع از دسترسی این دسته به رشته‌های دانشگاهی مورد علاقه آنها باشد. بر این اساس در رابـ ـطه با این موضوع چند موضوع مهم قابل طرح است. با این اقدام چه رشته هایی معمولا در معرض حذف و تعطیلی قرار دارند؟ حذف یک سری رشته‌ها چه تبعاتی به همراه دارد؟ ایا این اقدام باعث ایجاد محدودیت در انتخاب رشته‌های دانشگاهی نمی شود؟ این کار چه آثاری روی بازار کار دارد.
رشته‌های علوم انسانی بیشترین فارغ التحصیل
غلامرضا خواجه سروری، معاون سابق فرهنگی اجتماعی وزارت علوم در اینباره می گوید: «در حال حاضر بیشترین تعداد دانشجویان در رشته‌های علوم انسانی تمرکز یافته است. با توجه به اینکه بسیاری از دانشجویان نه صرفا به خاطر شغل بلکه دلیل علاقه به یک رشته، آن را انتخاب می کنند، این کار یعنی ایجاد محدودیت و سد برای آنها. مشخصا به دنبال این کار بسیاری از همین افراد کشور را ترک خواهند کرد و برای دنبال کردن علایق خود به سمت دانشگاه‌های کشورها همسایه می روند. با این حال چنین اقدامی به نظر می رسد در حد حرف باشد و به مرحله ی اجرا در نیاید.»
وی با اشاره روند کند اجرای طرح‌ها و برنامه‌ها در وزارت علوم می گوید: «طرح‌ها و برنامه هایی که در وزارت علوم مطرح می شود عموما در مرحله بازنگری، ابلاغ و اجرا به تاخیر می افتند. از این رو موضوع آزمایش رشته‌ها و تدوین یک نقشه جامع که رشته‌ها بر مبنای آن انتخاب شوند و یا بر اساس نیاز تعیین شوند، به تاخیر افتاده است تا جایی که رشته‌های دانشگاهی اینک بیشتر از ظرفیت مورد نیاز دانشجو دارند.
افزایش ظرفیت رشته‌های مورد نیاز
معاون سابق فرهنگی اجتماعی وزارت علوم با اشاره آثار منفی حذف رشته‌ها می گوید: «به نظر می رسد به جای تعطیلی رشته‌ها بهتر باشد رشته هایی که بازار کار به آن نیاز دارد، در اولویت قرار گیرد و ابتدا با شناسایی آنها و سپس با برنامه ریزی دانشگاه جذب دانشجو در این رشته‌ها بالاتر برود. به عبارتی به جای حذف یک رشته بایستی ظرفیت رشته‌های مورد نیاز بالا برود.»
کدام رشته ها، بیشترین آمار بیکاری را دارد؟
بر اساس آمارهای موجود در حال حاضر کمترین میزان بیکاری در رشته بهداشت با ۷.۹ درصد و بیشترین میزان بیکار در رشته ی محیط زیست با ۴۹.۱ است. رشته‌های دانشگاهی نیز که بیشترین نرخ بیکاری را دارد به این ترتیب است: رشته‌های علوم رفتاری و اجتماعی؛ ۱۹.۷ درصد، بازرگانی و امور اداری ۱۹.۵ درصد، حقوق ۲۱.۸ درصد، علوم زیستی ۲۲ درصد، علوم طبیعی ۲۲.۴ درصد، رایانه ۳۹.۹ درصد، صنعت و فرآوری ۳۲ درصد، معماری و ساختمان ۲۵.۹ درصد، کشاورزی، جنگلداری و شیلات با ۲۲ درصد و محیط زیست با ۴۹.۱ درصد؛ همچنین در رشته‌های تربیت معلم با ۸ درصد، روزنامه‌نگاری ۸.۸ درصد، بهداشت ۷.۹ درصد، خدمات امنیتی ۸.۴ درصد و خدمات حمل و نقل با ۱۰.۸ درصد، کمترین میزان بیکاری فارغ‌التحصیلان را دارد.
بر این اساس از مجموع ۶ میلیون و ۸۶ هزار مرد فارغ‌التحصیل دانشگاهی، ۳ میلیون و ۲۶۲ هزار نفر شاغل و تنها ۴۸۷ هزار نفر در جست‌و‌جوی شغل هستند. مابقی به تعداد ۲ میلیون و ۳۳۶ هزار نفر کاملاً غیرفعال هستند. در بین زنان نیز از مجموع ۵ میلیون و ۳۰۵ هزار زن فارغ‌التحصیل دانشگاهی، یک میلیون و ۲۸۲ هزار نفر شاغل بوده و ۵۴۶ هزار نفر در جست و جوی شغل هستند. در حال حاضر نرخ عمومی بیکاری زنان و مردان فارغ‌التحصیل دانشگاهی کشور ۱۸.۵ درصد است.نرخ بیکاری مردان ۱۳درصد و این نرخ در مورد زنان درس خوانده ۶۵.۵ درصد است.
