کرمانشاه بیستون قطب فرهنگی استان کرمانشاه

[sara . f .a]

محوطه تاریخی بیستون در شهرستان هرسین استان کرمانشاه واقع است و از اعتباری مضاعف در تاریخ ایران باستان برخوردار است. محوطه تاریخی بیستون در مکانی استراتژیک و مسلط بر سر راه مهم اتصال دهنده ی فلات ایران به بین النهرین قرار گرفته و از دوران باستان مورد استفاده بوده است. محوطه تاریخی بیستون آثاری از پیش از تاریخ تا حکومت های اسلامی در خود جای داده . آثاری همچون : غار شکاچیان – مر خریل – مر تاریک – مر آفتاب – مر دودر – تپه نادری – سراب بیستون – جاده حاشیه سراب – بقایای گورستان قدیمی – دژ تاریخی مدفون – نیایشگاه شاهنشاهان ماد – نقش برجسته داریوش بزرگ – مجسمه هرکول – نقش برجسته میتریدات دوم شاهنشاه اشکانی – نقش برجسته گودرز – سنگ بلاش – پرستشگاه شاهنشاهان پارتی – بقایای شهر باستانی هخامنشیان و پارتیان – بقایای بناهای ساسانی – کتیبه فرهاد کوه کن – بقایای پل ساسانی – بقایای سد ساسانی – سنگ های تراشیده ساسانیان – کاروانسرای ایلخانی – بنا های ایلخانی – کاروانسرا های صفوی – وقف نامه شیخ علیخان زنگنه – پل بیستون و آثار پراکنده دیگری در بیستون قرار دارد .

دلیل آن که همه این آثار در یک جای قرار داشته این بوده است که این محل بدون تردید از مکان های مقدس ایرانی شناخته می شده زیرا آب مظهر پاکی و روشنانی فراوان از دل کوه بیستون به بیرون روان است و داریوش بزرگ هم به دلیل اهمیت موقعیت کرمانشاه و کوه های صخره ای آن و آثار بزرگ نیاکان آریایی اش این مکان را برای کتیبه ارزشمند بیستون انتخاب نموده است .

وجه تسمیه
این محل در گذشته بغستون نام داشته به معنی جایگاه بغ، و آن به سبب اعتقاد روحانیون زرتشتی به این قسمت بوده که آن را نماد بغ(خدا) می دانسته اند، بعدها در اثر کثرت استعمال و مرور ایام به بیستون تغییر لفظ داده است.

کتیبه بیستون

کتیبه بیستون ( کتیبه داریوش ) بزرگترین کتیبه جهان، نخستین متن شناخته شده ایرانی و از آثار هخامنشیان واقع در شهرستان هرسین در سی کیلومتری شهر کرمانشاه بر دامنه کوه بیستون است. سنگ نبشته بیستون یکی از مهمترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان و مهم ترین متن تاریخی در زمان هخامنشیان است که شرح پیروزی داریوش بزرگ را بر گوماته مغ و به بند کشیدن یاغیان را در سه زبان پارسی باستان ، عیلامی و بابلی نشان می دهد. متن پارسی باستان در 414 سطر و پنج ستون است .

نقش برجسته و کتیبه داریوش کبیر مدرکی کلیدی برای رمزگشایی خط میخی بود. در واقع به واسطه ی کتیبه بیستون بود که سر هنری راولینسون کار طولانی و پرزحمت خود را که منتهی به خواندن خط میخی فارسی باستان در سال 1847میلادی شد را آغاز کرد. کتیبه بیستون را ملکه کتیبه های شرق باستان و لوح روزتای آسیا لقب داده اند. این اثر در تاریخ 15/10/1310 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.


سنگ نبشته بیستون در ارتفاع چند ده متری از سطح زمین و بر دامنه رو به جنوبی کوه پراو ساخته شده است و از آثار به جای مانده از پلکانی در قسمت بالایی کوه بیستون احتمال می رود که سنگ تراشان از این راه برای رسیدن به محل استفاده می کرده اند و پس از پایان کار پکان را به منظور غیرقابل دسترس کردن اثر تراش داده اند. سنگ نبشته بیستون بر سنگ هایی از جنس آهک ایجاد شده که از آثار رنگ لعاب قهوه ای مانندی که پس از همراه شدن با ذرات اکسیده شده آهک و همچنین بقایای سربی که در چند سطر نخست اثر دیده شده است به نظر می آید در پایان کار برای افزایش طول عمر اثر تمام نمای آن را با اندودی ناشناخته پوشانده اند.

مجسمه هرکول

مجسمه هرکول که به نظر می آید تندیسی از تجـ*ـاوز اسکندر گجستک و حکومت سلوکیان به ایران باشد در بیستون در سال 1327 هجری هنگام احداث جاده آسفالته همدان به کرمانشاه در دامنه کوه کشف شد . پیکره هرکول شخص نیرومندی را نشان می دهد که به پهلوی چپ به روی نقش شیری در سایه درختی لمیده است و در دست چپ پیاله ای از نوشید*نی در دست دارد و دست چپش را بروی پای راستش قرار داده است . سر مجسمه هرکول در سال 1380 کنده و دزدیده شده بود که پس از چند سال کشف و دوباره به جایگاه اصلی خودش برگشت . درازای این تندیس 147 سانتی متر است . پشت تندیس هرکول کتیبه ای از زمان سلوکیان وجود دارد که مفهوم آن به این شرح است : ” به سال 164 ماه پانه موی هرکول فاتح درخشان هیاکینتوس پسر پانیاغوس به سبب نجات کل امن – فرمانده کل – این مراسم بر پا شد . ” که خوشبختانه این سلسه توسط مهرداد و تیرداد پارتی در هم کوبیده شد و سلسله شاهنشاهی ایرانی اشکانیان جایگزین آن شد و دوباره ایران رو به فرهنگ کهن خود رفت و دست متجاوزان را کوتاه نمود .

منبع:سیری در ایران

 

[ATENA_A]

کرمانشاه- ایرنا- کم و کاستی ها در مسیر استفاده بهتر از میراث پایگاه جهانی بیستون موجب شده که چندین پروژه بزرگ برای ساماندهی این محوطه تعریف شود و با اختصاص 60 میلیارد ریال، سال مالی طلایی برای این پایگاه رقم بخورد.

به گزارش ایرنا، محوطه تاریخی بیستون، یکی از آثار ملی کشورمان است که کتیبه آن در یونسکو به عنوان میراث جهانی به ثبت رسیده و بازگوکننده تاریخ و تمدن ایران باستان است.
این سنگ‌ نبشته، از مهمترین سند‌های تاریخی جهان در زمان هخامنشیان است که شرح پیروزی داریوش هخامنشی بر گئومات مغ و به بند کشیدن یاغیان را نشان می‌دهد، آوازه و محبوبیت این محوطه، موجب شده تا گردشگران بسیاری فرسنگ ها راه را برای رسیدن و دیدن این اثر جهانی طی کنند.
با این وجود نبود پارکینگ استاندارد، مطلوب نبودن سیمای ورودی، کمبود روشنایی و دسترسی نداشتن به کتیبه از فاصله نزدیک به دلیل قرارگیری کتیبه در ارتفاع، موجب نارضایتی و گله مندی مسافران و گردشگران شده که به دنبال رایزنی های انجام شده، چندین طرح برای ساماندهی و توسعه گردشگری بیستون لحاظ شده تا در مسیر توسعه و رونق بهتر قرار گیرد.

**پروژه تاسیسات و زیرساخت های برقی محوطه
معاون پایگاه میراث جهانی بیستون در گفت و گو با ایرنا، اظهار داشت: توسعه طرح گردشگری در محدوده بیستون به یک سری زیرساخت ها نیاز دارد، چنانچه مسیرها تعریف می شود، حفاظت های اضطراری و مسیرهای دسترسی به آثار ایجاد خواهد شد و فضاهایی برای استراحت گردشگران به همراه ارائه سایر خدمات رفاهی تعریف می شود که در این بین هتل به همراه چایخانه و شربت خانه ای در داخل محوطه راه اندازی شده است.
پیمان نعمتی، به پاره ای از کمبودها و کاستی ها اشاره کرد و ادامه داد: برای رفع کاستی ها در بخش زیرساخت های برق، درصدد رفع مشکل در زمینه تاسیسات برقی در قالب پروژه ‘ تاسیسات و زیرساخت های برق محوطه میراث جهانی بیستون’ هستیم در این طرح همه تیرهای برق موجود در محوطه جمع آوری می شود و چندین ژنراتور برای مواقع اضطراری نصب می شود که این پروژه در دست اجرا قرار دارد و طراحی و برآورد آن انجام شده و پس از مناقصه پیمانکار نیز مشخص شده و پیمانکار در حال تجهیز کارگاه می باشد.
نعمتی از تامین روشنایی محوطه به عنوان مرحله دوم همین پروژه نخست، خبر داد و ادامه داد: در این بخش تک تک آثار نورپردازی می شوند و هنگامی که وارد محوطه می شویم، روشنایی خوبی برقرار می شود و گردشگر می تواند به هنگام تاریک شدن هوا نیز از محوطه استفاده کند.

**تغییرکاربری و تجهیز سوله های بخش شرقی محوطه
وی از راه اندازی و تجهیز مجموعه ورودی محوطه به عنوان دومین پروژه برای توسعه گردشگری بیستون یاد کرد و ادامه داد: چندین سوله در بخش شرقی محوطه از بخش ورودی شهرک الزهرا وجود دارد که کاربری این سوله ها به دلیل مقدور نبودن ساخت و ساز، تغییر و تجهیز می شود و در زمینه امور موردنظر استفاده می شود.
نعمتی ادامه داد: این مجموعه ورودی، از بخش های مختلفی تشکیل می شود و به فروش بلیط الکترونیک، بخش امانات، اتاق نمایش فیلم برای پخش فیلم ها و پویا نمایی های برای معرفی آثار تاریخی بیستون، نمایش مولاژ آثار، غرفه صنایع دستی، فروش محصولات فرهنگی و سایر خدمات رفاهی تقسیم می شود.
نعمتی ادامه داد: مولاژ (قالب) همه آثار تاریخی محوطه پایگاه جهانی بیستون را فراهم می کنیم و درصددیم کتیبه بیستون، مجسمه هرکول، کتیبه شیخ علی خان زنگنه و سایر آثار محدوده، تک به تک با همان اندازه و جزییات ساخته شود و در سالن نمایش درنظرگرفته شده در معرض دید عموم قرار گیرد.

**فعال شدن مقوله بوم گردی در روستا
وی با بیان اینکه برای ساماندهی اطراف محوطه، پارکینگی در نظر گرفته شده است، ادامه داد: در این محدوده فضایی وجود دارد که در چند سال گذشته به عنوان پارکینگ از آن استفاده می شد و امسال برای ساماندهی آن درنظر داریم هرچه زودتر شن ریزی و خط کشی شود و پروژکتورهایی (نورافکن) برای تامین روشنایی در این مکان نصب شود که استقرار دوربین های مداربسته به همراه پارکبان برای امنیت بیشتر از دیگر طرح های درنظرگرفته شده است.
وی به وجود هتل کاروانسرای بیستون برای اقامت گردشگران خبر داد و گفت: آموزش هایی به مردم بومی بیستون، شهرک ها و روستاهای اطراف ارائه می شود تا بتوانند بخشی از فضاهایی که در اختیار دارند پس از تجهیز به گردشگران اجاره دهند و در روستاها می توان قضیه بوم گردی را فعال کرد.

**اختصاص 60 میلیارد ریالی برای توسعه گردشگری
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشکری و صنایع دستی استان کرمانشاه هم در گفت و گو با ایرنا، با بیان اینکه ساماندهی و توسعه گردشگری در پایگاه میراث بیستون برای ما اولویت دارد، گفت: در سال 96 به میزان 60 میلیارد ریال تنها از محل اعتبارات استانی و محل نفت و گاز برای ساماندهی بیستون تخصیص یافت.
جلیل بالایی از سال 96 به عنوان سال طلایی مالی برای بیستون یاد کرد و افزود: این اعتبارات برای ساماندهی و ایجاد زیرساخت پایگاه جهانی بیستون اختصاص یافته که نخستین طرح به زیرساخت تامین شبکه برق، رسیدگی به وضعیت روشنایی و نورپردازی، دومین طرح به احداث ایجاد سالن نمایش و معرفی پایگاه و سومین پروژه به ایجاد مولاژ و اتاق دوربین برای کتیبه و تقویت و تکمیل مجموعه دوربین مداربسته تعلق دارد.
وی ادامه داد: شورای راهبردی برای ساماندهی بیستون از 2 سال گذشته تشیکل شده که متشکل از متخصصان و مشاوران توانمندی است که موضوع تصمیم گیری ساماندهی پایگاه های ملی و جهانی را برعهده دارند.
وی با تاکید براینکه دولت تصمیم گرفته تخصیص منابع و اعتبارات استانی در سال جاری به صورت کامل انجام شود و 80 درصد اعتبارات این امر به دستگاه های اجرایی ابلاغ شده، افزود: نخستین پروژه ساماندهی و زیبابخشی به سیمای بیستون است چرا که سیمای کل مجموعه تاریخی بیستون، به دلیل وجود تیربرق ها و عبور نامنظم سیم های برق مناسب نیست، از همین رو اولین اقدام، بحث مطالعه، طراحی و اجرای زیرساخت های تامین برق محوطه است تا در مرحله دوم بحث نورپردازی کل محوطه تامین شود که این امر برای پایگاه های جهانی مهم و حساس است، فراخوان این پروژه داده شده و پیمانکار نیز انتخاب شده است.

**ایجاد سالن نمایش در بخش ورودی پایگاه
بالایی از ایجاد سالن نمایش در ورودی بخش پایگاه میراث جهانی بیستون به عنوان دومین پروژه برای معرفی پایگاه و توسعه گردشگری یاد کرد و ادامه داد: با تحقق این امر، افراد و گردشگران از طریق پخش فیلم و کلیپ، با پیشینه این آثار تاریخی آشنا می شوند و علاوه بر وجود راهنمایان گردشگری، به معرفی مکتوب دسترسی خواهند یافت.
به گفته وی، ساماندهی بخش ورودی پایگاه به همراه احداث سالن نمایش و غرفه های صنایع دستی در دستور کار قرار گرفته، نقشه های آن طراحی شده و فراحوان پیمانکار داده شده، با انجام این امر، سیمای نامناسبی که به دلیل نصب کانکس و وجود سیم های برق ایجاد شده به تدریج از بین می رود و همه خدماتی که برای معرفی پایگاه نیاز است در بخش ورودی قرار می گیرد.
بالایی از نارضایتی و شکایت گردشگران اشاره کرد و گفت: هنگامی که یک گردشگر صدها کیلومتر راه برای بازدید از پایگاه طی می کند از نبود امکان مشاهده کتیبه گله مند می شوند.
وی با بیان اینکه بخشی از این مشکل به این دلیل است که کتیبه بیستون در ارتفاع قرار دارد، ادامه داد: از سوی دیگر نصب داربست در مقابل کتیبه به دلایل گوناگون از جمله مطالعه که در سال های اخیر انجام شده است، تا زمانی که مشاور سازوکاری برای دسترسی بهتر به کتیبه ارائه دهد چند اقدام فوری در دستور کار قرار داده ایم به این امید که در نیمه سال آینده اجرایی شود.

**مولاژ کتیبه ساخته می شود
بالایی به مذاکره با تیم آلمانی خبر داد و افزود: این مذاکره بدین منظور است که یک مولاژ به اندازه کتیبه ایجاد شود تا همه گردشگران بتوانند این اثر تاریخی را از نزدیک مشاهده کنند و از سوی دیگر با ایجاد اتاق دوربین های تلسکوپی توانمند، درصدد هستیم تا گردشگران بتوانند علاوه بر مشاهده زیبایی های بیستون این کتیبه را رصد کنند.
به گفته وی، این سه پروژه به علاوه تقویت و تکمیل دوربین های مداربسته برای مراقبت، محافظت و نگهداری پایگاه در دستور کار قرار گرفته است.
وی معتقد است، در چند سال اخیر چنین تمرکزی برای ساماندهی مجموعه نداشته ایم، پروژه ها آغاز شده و امیدواریم تا 6 ماه نخست آینده به بهره برداری برسد.

**تدابیر شهرداری برای ساماندهی پارکینگ محوطه
شهردار بیستون هم با تاکید براینکه توسعه گردشگری با توجه به قرارگیری در پایان سال اهمیت دو چندان دارد، اظهار داشت: خدمات روتین شهرداری همانند سال های گذشته به مسافران و گردشگران نوروزی ارائه می شود ولی بدیهی است که به سیمای ورودی شهر باید رسیدگی شود که نیازمند هم افزایی است.
شورش فرامرزی به خبرنگار ایرنا افزود: هماهنگی خوبی بین شهرداری بیستون با مجموعه مدیریت میراث فرهنگی و همکاران سازمان گردشگری وجود دارد و امسال اولین شهری بودیم که جلسات ستاد نوروزی را در 2 هفته اخیر برگزار کردیم.
به گفته وی، در سال های گذشته، پارکینگ محوطه پایگاه میراث جهانی بیستون، از طریق مزایده به بخش خصوصی واگذار می شد که شهرداری از درآمد آن محروم بود، ولی امسال این کار به شهرداری واگذار شده است.
به گفته فرامرزی، هفت چشمه سرویس بهداشتی سیار در محوطه پارکینگ درنظر گرفته شده که پس از ساماندهی بخش ورودی مجموعه میراث، که لاین شرق به غرب آن انجام شده و اکنون غرب به شرق در دست اقدام است، این پارکینگ موقت به دایم تبدیل می شود.
شهردار بیستون ادامه داد: به احتمال زیاد بخش ورودی شرقی داخل شهر بیستون که از کنار آستانه امامزاده باقر(ع) می گذرد برای عابر پیاده باز خواهد ماند ولی برای خودرو به دلیل مشکلات ترافیکی بسته می شود و درب غربی که از شهرک الزهرا و از کنار کاجستان می گذرد به عنوان پارکینگ در نظر گرفته شده است.

**احداث غرفه های صنایع دستی توسط شهرداری
فرامرزی ادامه داد: برای این منظور شهرداری برنامه ریزی کرده و دوربین به همراه کانکس برای نگهبانی 24 ساعته تعبیه شده و این احتمال قوی وجود دارد که امسال برای نخستین بار غرفه های صنایع دستی با همکاری و نظارت میراث فرهنگی دایر شود.

**اصلاح ورودی محور صحنه به بیستون و توسعه گردشگری در بخش کاجستان
فرامرزی ادامه داد: برای توسعه گردشگری شهر بیستون در سال آینده چند ایده و پیشنهاد از سوی شهرداری ارائه شده که موافقت آن حاصل شده، مهم ترین آن، اصلاح ورودی مسیر صحنه به بیستون است چرا که بوستان این منطقه، قابل استفاده به عنوان فضای سبز نیست، مبلمان آن فرسوده شده و روشنایی خاصی ندارد.
شهردار بیستون افزود: امسال طرح این پروژه در شهرداری مصوب شده و مشاور آن مشخص شده که از محل اعتبارات تبصره بند 6 برنامه توسعه، برای جداسازی آب محوطه استفاده می شود چرا که طرح جداسازی آب شرب از فضای سبز بیستون مصوب شده و از سوی دیگر ساماندهی و ایجاد پارک مدرن که کاربرد خدماتی داشته و بخشی از آن به عرضه محصولات تعلق گیرد در دستور کار قرار دارد.
به گفته وی، اولویت شهرداری برای توسعه گردشگری بیستون در بخش کاجستان و اصلاح بهره برداری ها از کاجستان بیستون است که قدرت بالقوه برای جذب گردشگر و ایجاد سرمایه در بیستون را دارد که اگر به همین روال پیش رود بیستون تغییرات چشمگیری می یابد.
در عرصه محوطه تاریخی، فرهنگی و طبیعی بیستون 28 اثر ثبت شده ملی وجود دارد و تاکنون در حریم آن نیز بیش از 150 اثر تاریخی شناسایی شده که از این تعداد 88 اثر آن در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.
حریم ثبت ملی اثر از شمال غرب و جنوب غربی به کوه های ‘نوژی وَران’، ‘بیستون’، از جنوب به سه چک، کوه لاره و کوه ایل دره، از شرق و جنوب شرق به شیزر محدود است که حدود 50 هزار هکتار وسعت دارد.
عرصه ثبت ملی از شمال به تپه نادری، از شمال غرب به روستای سنقرآباد، از غرب به کوه بیستون، از جنوب به کشتارگاه صنعتی و از شرق در فاصله 200 متری به رودخانه گاماسیاب و روستاهای چمبطان بالا و چمبطان پایین محدود است که حدود هزار و 300 هکتار وسعت دارد.
محدوده عرصه جهانی و حریم بلافصل جهانی بیستون در عرصه ملی آن قرار دارد، محدوده ثبت جهانی حدود 340 هکتار را در بر می گیرد و حریم منظری آن حدود 34 هزار هکتار است.
آن گونه که از شواهد و مدارک باستان شناسی برمی آید انسان ها، اولین بار در دوره پارینه سنگی میانی در غارها و پناهگاه های صخره ای دشت بیستون ساکن شدند که غارهای شکارچیان، مَرتاریک، مَردودر، مَرآفتاب، مَرخِر و پناهگاه های صخره ای چرخِلان و زرده بیوچِک شواهدی بر این مدعا هستند.
وجود تپه ها و آثار فراوان موجود در دشت بیستون نشان می دهد که این منطقه در پیش از تاریخ از مهمترین مناطق سکونتی منطقه زاگرس و به طور کلی ایران بوده است.
قداست کوه بیستون، شرایط مطلوب آب و هوایی، نزدیکی این محل به بین النهرین و واقع شدن بر سر راه های مهم (جاده ماد به بابل در دوران هخامنشی و سلوکی- جاده ابریشم در روزگار اشکانی و ساسانی) سبب شد تا در دوران تاریخی شاهان و فرمانروایان بیشماری به این منطقه توجه کنند و از خود آثار و یادگارهای بی بدیلی در دل و دامنه کوه بیستون بر جای بگذارند.
برخی از این آثار به حق در ردیف با ارزش ترین مدارک تاریخی عصر خویش قرار داشته و بیانگر واقعه ای تاریخی هستند که از آن میان می توان به کتیبه و نقش برجسته داریوش (دوره هخامنشی)، نقش برجسته هرکول (دوره سلوکی) و نقش برجسته های اشکانی مهرداد دوم و گودرز دوم اشاره کرد.
بعضی دیگر از این آثار، نشان دهنده سطح بالای فن آوری و دانش مهندسی سازندگان خویشند که پل خسرو (دوره ساسانی) و پل بیستون (دوره ساسانی) از آن جمله اند.
با مطالعه و بررسی آثار دیگر بیستون می توان پاره ای از ابهام های موجود در رابـ ـطه با هنر، معماری، شهرسازی و حتی مسایل اجتماعی و مذهبی دوران مختلف را روشن نمود که پرستشگاه مادی (دوره ماد)، دژ مادی (دوره ماد)، نقش برجسته بلاش (دوره اشکانی)، پرستشگاه پارتی (دوره اشکانی)، کاخ خسرو (دوره ساسانی)، فرهاد تراش (دوره ساسانی)، شهر پارتی (دوره اشکانی)، کاروانسرای ایلخانی (دوره ایلخانی)، کاروانسرای شاه عباسی (دوره صفوی) و وقف نامه شیخ علیخان زنگنه (دوره صفوی) از آن جمله هستند.
استان کرمانشاه با حدود 2 میلیون جمعیت دارای 31 شهر و 2 هزار و 622 روستا است.
در استان کرمانشاه تاکنون بیش از چهار هزار اثر تاریخی شناسایی شده که بیش از 2 هزار 200 اثر آن ثبت ملی شده است.
تنها اثر جهانی استان کرمانشاه کتیبه داریوش هخامنشی در بیستون است.

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

Photo by : Unknown
ایران با هزاران سال پیشینه، از کهن ترین سرزمین های دنیا به شمار می رود و غنای فرهنگی، تاریخی و طبیعی آن در کمتر جایی در دنیا به چشم می خورد. سرزمینی که از بیشتر دوران حضور انسان بر روی زمین، نشانه هایی را در خود جای داده است، مرز و بومی که گوشه گوشه آن با رازها و افسانه های بی شماری در آمیخته است و داستان های بسیاری برای روایت دارد. ایرانی که مرزهای تاریخی و فرهنگی آن محدود به مرزهای جغرافیایی اش نمی شود و بسیاری از کشورهای همسایه، بخش بزرگی از تمدن و فرهنگ شان متاثر از کشورمان است. به هر گوشه از این دیار پهناور که سر بزنید نشانه هایی از گذشته پر فراز و نشیب آن را می توانید ببینید که غبار زمان بر روی شان نشسته و شما را به کشف رازهای خود دعوت می کنند؛ رازهایی که برخی از آنها در طول زمان آشکار شده اند و به ما در فهم تاریخِ سرزمین مان کمک کرده اند و رمزهایی که برخی از آنها هنوز ناشناخته باقی مانده اند و به پژوهشگرانی نیاز دارند، تا پرده از سِر درون شان بر دارند.

امروز در می خواهیم به یکی از مجموعه آثار تاریخی مهم کشورمان سری بزنیم و با بخشی از پیشینه ایران عزیزمان آشنا شویم. به کرمانشاه و مجموعه بیستون می رویم؛ محوطه ای کهن و پر ارزش، که اثر ثبت جهانی سنگ نوشته های داریوش بزرگ را در خود جای داده و در کنار کوه مقدس بیستون جای خوش کرده است. همراه مان شوید تا از این محوطه باستانی بیشتر بدانیم و با قسمت های مختلف آن آشنا شویم.

*نکته

"توجه داشته باشید که تمامی اعداد نوشته شده در این مطلب، بر اساس اطلاعاتی ست که در وبسایت پایگاه جهانی بیستون و چند مقاله علمی آورده شده است."

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

Photo by : Bahman Zarei | Irna

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

Photo by : Unknown
چرا بیستون؟

• سنگ نوشته حجاری شده داریوش در مجموعه جهانی بیستون، یکی از آثار ثبت جهانی ایران محسوب می شود.
• محوطه تاریخی بیستون با وجود آثار تاریخی متعدد مانند مجسمه هرکول دوم، نقش برجسته مهرداد دوم، فرهاد تراش، پل بیستون، کاروانسرای شاه عباسی، جاده شاهی و ... یکی از مناطق کهن و مهم باستان شناسی ایرانی به شمار می رود.
• دشت بیستون و کوه مقدس آن از قدیم بین مردم بسیار اهمیت داشته است و شاهان از مسیر نزدیک به آن، به سرزمین های مختلف سرکشی می کردند.
• غارهایی در کوه بیستون وجود دارد که نشانه هایی از حضور انسان از زمان پارینه سنگی را در خود جای داده اند.

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
معرفی محوطه تاریخی بیستون | سرزمین مقدس

برخی سرزمین ها در کشورمان وجود دارند که در گذر زمان از نظر تاریخی اهمیت بسیاری پیدا کرده اند و توجه زیادی به آنان شده است؛ مانند محوطه های تاریخی شهر مرودشت که آثار تخت جمشید و مجموعه پاسارگاد در آن قرار دارد یا شهر تاریخی شوش و کاشان و تعدادی دیگر. یکی از این سرزمین های مهم و تاثیرگذار دشت بیستون در نزدیکی شهر کرمانشاه است که به دلیل موقعیت جغرافیایی، آب و هوای مطلوب، نزدیکی به منطقه بین النهرین، واقع شدن بر سر راه های مهم و قداست کوه بیستون در میان مردم، شاهان و فرمانروایان محبوبیت خاصی داشت. البته بیستون بسیار پیش از اینها، از دوره پارینه سنگی میانه مورد توجه انسان ها بود و غارها و پناهگاه های صخره ای آن در دشت و کوه، یکی از مهمترین مناطق سکونتگاهی زاگرس و ایران به شمار می رفت. نشانه هایی از حضور انسان ها در چهار غار تاریخی کوه بیستون و تپه های اطراف این مساله را تایید می کند.

در کنار اینها، نزدیکی دشت بیستون به راه های مهم مانند جاده ماد به بابل در دوران هخامنشی و جاده ابریشم در روزگار اشکانی و ساسانی، توجه شاهان را به این منطقه جلب کرد. این امر باعث شد تا آنها در این مکان آثار بی بدیلی از خود بر جای بگذارند. برخی از این آثار، اسناد بسیار مهمی از تاریخ ایران در زمان خود هستند که از جمله آنها می توان به سنگ نوشته نقش برجسته داریوش اول از دوره هخامنشی، نقش برجسته هرکول در دوره سلوکی و نقش برجسته های اشکانی مهرداد دوم و گودرز دوم در دوره ساسانی اشاره کرد.

در محوطه تاریخی، فرهنگی و طبیعی بیستون در حدود 28 اثر ثبت ملی شده وجود دارد و در محوطه حریم آن 170 اثر شناسایی شده دیده می شود که در حدود 100 عدد از این آثار در فهرست بناهای تاریخی و ملی به ثبت رسیده اند. محوطه ای که از دید تاریخی، آثار باستان شناختی را بدون وقفه و به طور پیوسته، از دوران ما قبل تاریخ تا قرن 20 میلادی در خود جای داده است. مهمترین بخش محوطه تاریخی و فرهنگی بیستون، کتیبه و سنگ نوشته برجسته داریوش هخامنشی به حساب می آید که در تاریخ 13 جولای 2006 (22 تیرماه 1385) در سیامین اجلاس یونسکو به شماره 1222 در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده است. این اثر هشتمین بنای تاریخی ایران بود که در این فهرست قرار می گرفت و بر اساس معیارهای جهانی به عنوان سازه ای ارزشمند شناخته شد. کل این مجموعه تاریخی، طبیعی و فرهنگی نیز در تاریخ 7 مهرماه 1381 با شماره 6463 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

نکته

*امروز در کارناوال به بررسی کامل سنگ نوشته داریوش اول می پردازیم و اشاره ای مختصر به آثار مختلف تاریخی که در این محوطه قرار دارد می کنیم. در مطالب بعدی، تمام این آثار را به طور کامل و جداگانه معرفی خواهیم کرد.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
وجه تسمیه بیستون

چرا این مکان و محوطه اطراف آن با نام بیستون خوانده می شود؟ ریشه این نام در کجاست؟ نام بیستون در ابتدا "بغستان" بوده که از دو واژه "بغ" به معنی خدا و "ستان" به معنی جایگاه و سرزمین تشکیل شده است. این دو واژه در کنار هم جایگاه خدایان معنی می شود. (واژه بغ در نام بغداد نیز به کار رفته است و این کلمه به نام خداداد است.)

برای اولین بار از این جایگاه در کتاب دیودوروس سیکولوس سخن به میان آمده است. در این کتاب که نوشته کتزیاس یونانی است با این واژه از بیستون صحبت می شود. او در کتاب خود سنگ نوشته بیستون را کار الهه سمیرامیس ملکه اسطوره ای آشوری معرفی می کند و بیستون را با واژه "Bagastanon oros" معرفی می کند. در این کتاب همچنین اشاره می شود که کوه بیستون به اهورامزدا پیشکش شده است.

بعدها واژه بیستون در زبان پهلوی به "بَهیستان" و سپس "بَهیستون" تغییر پیدا کرد. این کلمه در نخستین قرن های ورود اسلام به ایران همان بهستون بود و در گذر زمان به بیستون تبدیل شد.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

Photo by : bahareh Fallah | Karnaval
معرفی سنگ نبشته بیستون

سنگ نوشته بیستون خود شامل دو بخش می شود؛ نقوش برجسته و کتیبه ها. در این قسمت به بررسی تاریخچه، روش ساخت، شرح مختصری از متن کتیبه های سنگ نوشته داریوش و معیارهایی که باعث شد این اثر در فهرست میراث جهانی قرار بگیرد می پردازیم. سنگ نوشته و نقش برجسته بیستون یکی از مهمترین و مشهورترین سندهای تاریخی جهان به شمار می رود و شرح پیروزی داریوش بزرگ (داریوش اول هخامنشی) بر گئومات مغ (1) را نشان می دهد.

1- نقش برجسته بیستون | آشنایی با هشتمین میراث جهانی یونسکو در ایران

30 کیلومتر که از شمال شرق کرمانشاه دور شویم، به محوطه ای تاریخی و مهم می رسیم که یکی از آثار ثبت جهانی شده ایران در فهرست یونسکو در آن قرار دارد. اثری از دل تاریخ که حرف ها و رازهای بسیاری را در خود جای داده و از گذشته های دور برای مان به یادگار مانده است. سنگ نوشته و کتیبه نقش برجسته داریوش اول، پادشاه هخامنشی که در ارتفاع 100 متری از زمین بر روی صخره ای آهکی حک شده و به دستور این پادشاه مقتدر و بزرگ به وجود آمده است. کتیبه ای به طول 6 و عرض 2.30 متر که در سمت چپ آن نقش برجسته تمام قد داریوش به ارتفاع 1.78 متر حجاری شده است. در ادامه به شرح بیشتر آن می پردازیم.

آنچه در این نقش برجسته می بینید

داریوش با تاج کنگره ای بر سر و ردایی بلند در سمت چپ این کتیبه خودنمایی می کند، ریش هایش مجعد و چهارگوش است و به شیوه پادشاهان آشور ده طره (زلف، موی پیشانی) دارد. او دست راست خود را به نشانه پرستش به سوی فر کیانی (2) بلند کرده است. فر کیانی، نماد اهورامزدا، درست در مقابل پادشاه قرار دارد، حلقه ای را در دست چپ خود گرفته و دست راستش را به مانند داریوش بلند کرده است. این کار، نشانه ای از طلب دعای خیر یا تایید کارهای داریوش محسوب می شود. بر بالای کلاه ِاستوانه ای شکل فروهر، ستاره ای هشت پر درون دایره ای به چشم می خورد که به مانند آن بر روی تاج داریوش نیز وجود دارد. یک دلیل انجام این کار، شاید آن باشد که داریوش می خواهد اهورایی بودن خود را نشان دهد. همچنین در همین تصویر داریوش، شاه مقتدر ایران را می بینیم که پای چپ خود را بر روی سـ*ـینه "گئومات مغ" قرار داده و با دست چپش کمانی را در دست گرفته است که نشانه پادشاهی در ایران باستان به شمار می رود. در این نقش، گئومات به شکلی حکاکی شده است که یک پا و دو دست وی به سمت بالا قرار دارد و حالتی از التماس را منتقل می کند. پشت سر داریوش "وینده فره نه" کماندار و "گئوبروه" نیزه دارِ مخصوص پادشاه که به شاه در قتل گئومات مغ کمک کرده اند به چشم می خورد. در مقابل داریوش، 9 اسیر با گردن و دست هایی که با طناب از پشت بسته شده اند دیده می شود. افرادی که 8 تن از آنها از غاصبان تاج و تخت پادشاهی هستند و نفر دیگر، پیشواهای قبیله سکاها، تیگرا خائوداست. قد 8 تَن از این افراد در کتیبه 126 سانتی متر و نفر آخر با کلاهش (تیگرا خائودا)، 178 سانتی متر است. در زیرِ تنه گئومات، در بالای سر هر کدام از این اسیرها و همچنین بر روی دامن لباس اسیر سوم، نام و نقش پادشاه آشوبگر، جایی که در آن آشوب کرده اند و محل سرکوب آن شورشی نوشته شده است. این اسیران کسانی هستند که به دروغ خود را شاه ایران نامیده اند و اسامی آنان (از سمت داریوش به آخر) به این ترتیب است: گئومات مغ، آسینه خوزی، ندیت بئیر بابلی، مرتیه پارسی، فرورتی مادی، چیسمه تخمه اسگرتی، فراد مروزی، وهیزاد پارسی و ارخ ارمنی.

[/HIDE-THANKS]

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]

کتیبه یا سنگ نوشته داریوش زیرِ نقش برجسته آن قرار گرفته، 22 متر طول و 8.7 متر عرض دارد و به 4 خطِ میخی، زبان فارسی باستان، عیلامی و اکدی یا بابلی نو نگاشته شده است.

متن فارسی باستان در 5 ستون و بر روی کتیبه ای به طول 9.23 و عرض 3.63 متر و 414 سطر دیده می شود. بر روی تمام این پنج ستون، اهورامزدا دیده می شود که بر روی صفحه ای برآمده در حال پرواز است. او با چهره ای انسانی و ریشی مستطیلی شکل، در میان پرتو خورشید به چشم می خورد. بر روی سر او تاجی تابناک با شاخ هایی قرار دارد که نشانه ای از خدا و بزرگ بودن اوست.

متن عیلامی 593 سطر و هشت ستون و دو قسمت دارد. نقش های سمت راست آن در کتیبه ای به طول 5.60 و عرض 3.70 متر حک شده است. نقش های سمت چپ آن نیز در امتداد متن فارسی باستان قرار گرفته است و 5.67 طول و 3.63 متر عرض دارد.

متن اکدی در یک تک ستون نوشته و سمت چپِ نقش برجسته های آن بر روی لبه پیش آمده صخره، حک شده است. این نوشته شامل ترجمه پاراگراف 1 تا 69 متن فارسی باستان می شود و 112 سطر دارد. در کنار این سه متن اصلی، 11 کتیبه کوچک روی صخره داریوش به چشم می خورد که به داریوش و دشمنان اسیر او ربط پیدا می کند.

کتیبه ها تا جای ممکن طوری جانمایی شده اند که هر متن به شخصی که در مورد او توضیح داده شده است، نزدیک باشد.

پاورقی

۱- یک شورشی مشهور که بردیا برادر کمبوجیه -شاه هخامنشی- را به قتل رساند و وانمود کرد بردیاست و خود را شاه ایران خواند.

2- نماد فر کیانی (که به اشتباه به عنوان نماد فروهر مشهور است) نشان پیکر بالداری ست که در دیدگاه بسیاری از باستان شناسی و ایران شناس به عنوان نماد اهورامزدا شناخته می شود.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

همان گونه که خواندیم داریوش، در زمان فرمانروایی خود، بعد از پیروزی بر گئومات مغ -بردیای دروغین- دستور ساخت کتیبه و نقش برجسته بیستون را صادر کرد. این کتیبه اما در طول سال ها و سده های مختلف فراموش شد و کسی از محتوا و متن آن و چیزی که در دل کوه حک شده بود خبری نداشت. در سال ۱۸۳۵ (۱۲۳۱ ه.ش) برای اولین بار هنری راولینسون (Sir Henry Rawlinson)، دیپلمات و شرق شناس بریتانیایی در سفری که به این منطقه داشت متوجه این کتیبه شد و به بررسی آن علاقه نشان داد. او با کمک پسر بچه ای محلی و چابک و با استفاده از طناب و نردبان، به صورت عمودی به محل کتیبه رسید. هنری راولینسون در حالی که در ارتفاع ۱۰۰ متری معلق بود، کتیبه ها را تمیز و از آنها نسخه برداری کرد و در نهایت توانست از یکی از مهمترین و مشهورترین سندهای تاریخ جهان رمزگشایی کند. این کار او تا سال ۱۸۳۶ میلادی ادامه داشت و در این مدت از قسمت فارسی باستان کتیبه نسخه برداری کرد. او در سال ۱۸۴۴ (۱۲۲۲ ه.ش) یک بار دیگر از این ارتفاع بالا رفت تا از بخش بابلی این کتیبه نیز نسخه برداری کند. این بار این کار تا سال ۱۸۴۷ میلادی ادامه داشت و در سال های ۱۸۴۹ تا ۱۸۵۱ (۱۲۲۷تا ۱۲۲۹ ه.ش)، آقای راولینسون کتابی با نام کتیبه های میخی فارسی در بیستون نوشت. او در این کتاب از متن فارسی باستان این کتیبه ها که به خط میخی نوشته شده بود، رمزگشایی کرد و نخستین کسی شد که خط میخی را با بررسی سنگ نوشته های بیستون خواند. کتابِ او، راهنما و راهگشای کشف خطوط عیلامی و بابلی بود و در مطالعات آشورشناسی مورد استفاده قرار گرفت. او در حقیقت متن های فارسی باستان و بابلی را نیز خواند؛ اما کار خواندن و ترجمه متن عیلامی را بر عهده ادوین نوریس (Edwin Norris)، فیلسوف انگلیسی گذاشت که وی این مقاله را در سال ۱۸۵۵میلادی به چاپ رساند.

در سال 1903میلادی (۱۲۸۲ ه.ش) ابرهام ویلیام جکسون (Abraham Valentine Williams Jackson)، استاد دانشگاه کلمبیا دومین کسی بود که به کوه بیستون صعود کرد و کتیبه را خواند. او برخی خطاهای راولینسون، در زمان خواندن کتیبه را اصلاح کرد. در سال 1904 میلادی (۱۲۸۳ ه.ش) هیاتی به سرپرستی لئونارد ویلیام کینگ (William King | زمین شناس انگلیسی) و رگینالد کمپل تامپسون به بیستون آمدند و توانستند به قسمت هایی که راولینسون به آن دست نیافته بود دسترسی پیدا کنند. آنها بخش هایی از متنی که او خوانده بود را اصلاح کردند؛ اما نتوانستند دوباره از روی کتیبه نسخه برداری انجام دهند. در سال ۱۹۴۸ میلادی (۱۳۲۶ ه.ش) جورج جی کامرون، زبان شناس آمریکایی و استاد تاریخ باستان از همه کتیبه ها نسخه برداری کرد. او نسخه اولِ متن عیلامی را که تا آن موقع خوانده نشده باقی مانده بود را رونویسی کرد؛ توانست تعدادی از واژه ها و حرف های خوانده نشده را نیز بخواند و با خمیر کائوچو از نشانه های روی کتیبه ها قالب گیری کند. کامرون همچنین توانست برای رسیدن به کتیبه راهی از پایین پیدا کند تا دیگر مجبور نباشد برای خواندن شان در میان زمین و آسمان معلق بماند.

در سال ۱۹۵۰ (۱۳۲۸ ه.ش) رولاند. گ. کنت، متن فارسی باستان را ویراست کرد. این ویراست او شامل متن، ترجمه انگلیسی، واژه نامه و گرامر نیز می شد. از آن زمان تا امروز، ویرایش های مختلفی از متن های فارسی باستان، ایلامی و بابلی این کتیبه ها منتشر شده است.


همان طور که گفتیم کسی تا سال 1835 میلادی از ماهیت سنگ نوشته های بیستون اطلاعی نداشت. تمام کاروان هایی که از کنار کوه بیستون گذر و در سراب بیستون اتراق می کردند، می توانستند کتیبه و نقش برجسته بیستون را ببینند. برخی از آنها شرح این کتیبه را در خاطرات یا سفرنامه های شان آورده اند. قدیمی ترین منبعی که به این سنگ نوشته اشاره کرده، گفته های ديودور سيسيلی است که در قرن اول پیش از میلاد، این حجاری را به الهه سمیرامیس (1) نسبت داده بود. وی در خاطرات خود نقل می کند صد نیزه دار الهه را در برگرفته اند و این کتیبه با دستور سمیرامیس حجاری شده است. او در مورد نوشته ها نیز می گوید به فرمان این الهه، سخنانی با حروف سریانی در زیر تصویر او ایجاد شده است. از نظر ديودور سيسيلی در این نوشته ها در مورد کوه مقدس بیستون و اینکه این کوه به زئوس خدای بزرگ یونانيان تعلق داشته، صحبت شده است.

ایزیدور خاراکسی، جغرافی دان باستان نیز از بیستون با نام باپتانا در ناحيه کامبادنا یاد کرده است. او نیز اعتقاد داشت که تصویر حجاری شده داریوش، به الهه سمیرامیس تعلق داشت.

ابن حوقل، بر این باور بود که این سنگ حجاری شده، تصویر مکتب خانه ای است که معلم برای تنبیه شاگردانش تسمه ای در دست دارد. گاردن جهانگرد فرانسوی هم در سال 1794 میلادی، از این نقش برجسته به عنوان تصویر مسیح و حواریونش یاد می کند. کرپورتر در سال ۱۸۱۸ میلادی اما این حدس را زده بود که اين نقش ها، پيکره شلم نصر و دو سردار و ده سبط (قبيله) یهودی را نشان می دهد که اسیر شده اند.

[/HIDE-THANKS]

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
روش ساخت

اما این سازه عظیم در حدود 2500 سال پیش چگونه بر تنه کوه بیستون نقش بسته است که تا سال های طولانی کسی نمی توانست از آن صعود کند و به آن دسترسی داشته باشد؟

این نقش حجاری شده و کتیبه زیرین آن بر دامنه جنوبی کوه بیستون ساخته شده است. در نزدیکی این سنگ نوشته آثار پلکانی دیده می شود که به نظر می رسد حجاران از آن برای بالا رفتن و رسیدن به محل استفاده می کردند. البته در زمان پایان کار، این پلکان را تراش داده اند تا دسترسی به سازه غیر ممکن شود. سنگ نوشته های بیستون بر سنگ هایی از جنس آهک کنده شده است. بر روی اثر، نشانه های لعابی قهوه ای رنگی به چشم می خورد که در طول سالیان با مواد مختلف مخلوط شده و تغییر رنگ داده است. از جمله این مواد می توان به ذراتِ اکسید شده آهک و بقایای سربی که در چند سطر اول نشانه هایی از آن دیده می شود، اشاره کرد. به احتمال زیاد در پایان کار برای بالا بردن ماندگاری نقش برجسته و کتیبه، نمای آن را با چیزی ناشناخته پوشانده اند.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

[/HIDE-THANKS]

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
متن سنگ‌ نبشته را بر اساس ترجمه آلمانی آن می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد. البته کارناوال در مطلبی جداگانه به بررسی کامل متن این کتیبه می پردازد و آن را در اختیار شما قرار می دهد.

ستون یک: نام شاه، عناوین، سلسله نسب حدود و رسم حکومتش

ستون دو: قتل بردیا توسط کمبوجیه، شورش گئومات، مرگ کمبوجیه، ترور گئومات، جانشینی داریوش بر تخت سلطنت

ستون سه: شورش آثرین در عیلام و ندینتئیرا در بابل؛ اعدام آنها

ستون چهار، بند۱: فهرست ۹ استانی که هنگام حضور داریوش در بابل شورش کردند.

ستون چهار، بند۲: شورش مارتیا در عیلام و اعدام او

ستون چهار، بند۳: شورش فرورتیش در ماد و اعدامش در اکباتان (در نزدیکی همدان امروزی)، در این زمان فرماندهان شاه توانستند در نبردهای متعددی شورشیان ارمنی را سر جای خود بنشانند. شورش چیچَتَخما در سَگَرتیا و اعدام او

ستون چهار، بند۴: پارت و هیرکانیا، به شورش فرورتیش ملحق شده و توسط پدر داریوش، ویشتاسپ، سرکوب می‌شوند.

ستون چهار، بند۵: شورش فراده در مرو و سرنگونی‌ او توسط دادرشیش

ستون چهار، بند۶: شورش وهیَزداته در پارس و اعدام او

ستون چهار، بند۷: اتفاق های تحـریـ*ک پیروان وهیَزداته در ارچوسیه و پایان دادن آن توسط ساتراپ ویوانه

ستون پنج: شورش ارخه ارمنی در بابل و اعدام او

ستون پنج، بند۱: خلاصه داستان ۹ نفری که ادعای شاهی کرده بودند و ۹ نبرد با آنان

ستون پنج، بند۲: بزرگداشت اهورامزدا و جوگیری از ترویج «دروغ» از دلایلی بود که داریوش این شورش‌ها را سرکوب کرد.

ستون پنج، بند۳: هشدار درباره دروغ

ستون پنج، بند۴: تصریح رسمی شاه درباره علاقه‌اش به حقیقت

ستون پنج، بند۵: یگانگی، رمز موفقیت داریوش

ستون پنج، بند۶: درخواست شاه از مردم آینده برای منتشر کردن متن سنگ‌نبشته

ستون پنج، بند۷: یاری اهورامزدا به داریوش

ستون پنج، بند۸: خواسته های شاه از شاهان آینده و کسانی که لوحه تاریخی بیستون را می‌بینند.

ستون پنج، بند۹: ۶ یاور داریوش علیه گئومات؛ راهنمایی شاهان آینده برای حمایت از نسل آنها

ستون پنج، بند۱۰: معرفی نوشته جدید و پراکنده شدن متن

ستون پنج، بند۱۱: شورش ئَتَمَئیته در عیلام و سرنگونی‌اش توسط گبریَس

ستون پنج، بند۱۲: پیروزی داریوش بر سکاها به فرماندهی سکونخا

در کل نکته های اصلی متن داریوش به این شرح است:

داریوش در این کتیبه خود را معرفی می کند، از دودمان هخامنشی می گوید، در مورد شیوه حکومتش، مرگ کمبوجیه، شورش هایی که بر علیه اش شده و اینکه چگونه این شورش ها را سرکوب کرده است، توضیح می دهد. او به پیروزی هایی که در 19 نبرد خود برای سرکوب این شورش ها انجام داده اشاره می کند و از چگونگی استقرار آرامش و امنیت در پادشاهی تحت امر خود سخن می گوید. در مورد دروغگویی هشدار می دهد، از راستی و راستگویی دفاع می کند، برای کشور و مردمش دعای نیک می خواند و از کمک های اهورامزدا در غلبه بر دشمنانش سپاسگزاری می کند و نام افرادی که بر علیه او شورش کرده بودند را در این کتیبه برای همیشه ثبت می سازد.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

معیارهای ثبت جهانی نقش برجسته و سنگ نوشته بیستون

گفتیم که نقش برجسته و سنگ نوشته بیستون اثر ثبت جهانی است؛ اما بر اساس کدام معیار، این سازه تاریخی در فهرست میراث جهانی قرار گرفته است. این اثر هشتمین بنای تاریخی ثبت جهانی شده ایران محسوب می شود. معیارهای شماره II و III کنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان دو معیاری‌ست که باعث شده این اثر جهانی شود. این معیارها عبارتند از:

معيار II: نقش برجسته و کتیبه داریوش نشانه بارزی از ارتباطات مهم بشری در زمینه توسعه هنر و نوشتار است. این کتیبه شاهدی بر عظمت پادشاهی داریوش در زمان هخامنشی نیز به شمار می رود.

معيار III: محوطه تاريخی بيستون در مسير يكی از جاده های اصلی ارتباطی ایران و بین النهرین قرار داشت. این محوطه با کوه بیستون در ارتباط بود و نشانه هایی از استقرار انسان ها پیش از تاریخ در آن وجود دارد. از آنجایی که کتیبه بیستون تنها متن شناخته شده از دوره هخامنشی است اهمیت این اثر چند برابر می شود.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

[/HIDE-THANKS]

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
دیگر آثار موجود در محوطه بیستون

به غیر از نقش برجسته و کتیبه بیستون در حدود 26 اثر تاریخی و طبیعی دیگر نیز در محوطه تاریخی بیستون وجود دارند که بازدید از آنها در کنار هم به فهم هر چه بهتر تاریخ ایران کمک می کند. در این بخش این قسمت ها را به طور خلاصه به شما معرفی می کنیم و در آینده و در مطالبی جداگانه به بررسی کامل هر کدام از آنها می پردازیم.

1- غارهای محوطه تاریخی بیستون

غار شکارچیان، غار خِر، مَر تاریک، مَر آفتاب و مَر دودر چهار غار این موطه باستانی را شامل می شوند که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.

غار شکارچیان: این غار در دامنه کوه بیستون و بالای سر نقش برجسته هرکول قرار گرفته است. فضای کوچک 35 مترمربعی آن به احتمال زیاد پناهگاه موقت شکارچیانی بوده که لاشه شکارشان را برای قصابی و بردن به اقامتگاه اصلی شان به آنجا می آوردند. البته آنها برای مخفی ماندن از دید حیوانات وحشی نیز از این غار استفاده می کردند. موقعیت خوب مکانی غار به شکارچیان این امکان را می داد تا از فاصله دور و از پایین دیده نشوند و بتوانند حیوانات را از بالا زیر نظر بگیرند. در کاوش هایی که پروفسور کارلتون کوون در سال 1949 میلادی (1328ه.ش) در این غار انجام داد آثار بسیار زیادی از دوره پارینه سنگی میانی تا عصر کنونی در آن پیدا کرد. از جمله آنها می توان به ابزارهای سنگی، ابزارهای استخوانی، استخوان های جانوری، استخوان انسان نئاندرتال و سفال های دوران هخامنشی تا دوره فعلی اشاره کرد. کشف استخوان انسان نئاندرتال (1) در این غار حضور انسان های نئاندرتال در منطقه زاگرس و بیستون را تایید می کند. این غار در 19 اسفند 1380 با شماره 4889 به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.

غار خِر یا مَر خِر: در شمال شرقی غار شکارچیان، غاری دیگر وجود دارد که ارتفاع آن از سطح دریا به 1400 متر می رسد. این غار با نام مَر خِر در بین محلی ها شناخته می شود. بومیان اینجا به غارهایی که فضای ورودی آن گرد باشد غار خِر یا خِریل می گویند. این غار 27 متر طول دارد و دهانه آن به سمت جنوب است. غار خر در اواخر دوره پله ایستوسن (چهارمین دوره زمین شناسی) ایجاد شده است. هیاتی کانادایی به سرپرستی فیلیپ اسمیت در سال 1965 میلادی (1344 ه.ش) در این مکان کاوش هایی انجام دادند و آثار مهمی از آن پیدا کردند. از جمله آنها می توان به ابزار سنگی و استخوانی، بقایای جانوری، زغال، سفال و غیره اشاره کرد. قدیمی ترین اثری که از این غار کشف شده است به دوران پارینه سنگی میانه مربوط می شود که شامل تراشنده و تیغ های ضخیم سنگی شاخص صنعت موسترین (2) است. آثاری که از دوره پارینه سنگی میانی تا عصر ساسانیان در غار خِر پیدا شده است می تواند به باستان شناسان کمک کند تا بقایای فرهنگی، تغییرات آب و هوایی، تنوع جانوری و گیاهی منطقه را از دوره پارینه سنگی میانی تا امروز بررسی کنند. این غار در 19 اسفند سال 1380 با شماره 4885 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

مَر تاریک: این غار در شمال غربی غار خر قرار گرفته است و 25 متر عمق و 80 مترمربع مساحت دارد. در کل شکل غار به صورت دالانی عمیق و کم عرض است و در انتها به محوطه به نسبت بازی می رسد. دهانه غار به سمت جنوب شرقی است و در طول روز تا عمق چند متری آن در معرض روشنایی و گرمای آفتاب قرار دارد. محور اصلی غار در عمق چند متری با زاویه تقریبا 90 درجه به سمت راست منحرف شده و به همین دلیل دالان اصلی آن در تاریکی فرو رفته است. مر تاریک را اولین بار فریدون بیگلری در سال 1365 شناسایی کرد. در سال 2004 میلادی نیز هیات مشترکی از ایران و فرانسه این غار را بررسی کردند. آثار به دست آمده از مر تاریک که مربوط به دوره پارینه سنگی می شود از این قرار است: ابزار سنگی، استخوان های انسانی و جانوری. ابزار سنگی از سنگ های مختلفی همچون ژاسب، چِرت، کوارتزیت و یک نمونه سنگ آهکی. از آنجایی که آثاری از دوره های بعدی در این غار هنوز پیدا نشده است به نظر می رسد این غار بعد از دوره پارینه سنگی میانی متروک شده باشد.

مَر آفتاب: این غار در دامنه کوه بیستون و مابین غارهای مر تاریک و مر دودر قرار گرفته است. ارتفاع آن از سطح دریا 1565 متر بوده و 26 متر عمق دارد. دهانه آن به سمت شمال شرقی است و دالان اصلی آن 160 مترمربع مساحت دارد. در بیشتر قسمت های غار، کف سنگی دیده می شود. به نظر می رسد مر آفتاب در دوره پارینه سنگی شکلی از اقامتگاه فصلی را داشته است. این غار نیز به وسیله فریدون بیگلری در سال 1365 کشف شد و تعدادی ابزار سنگی و یک ابزار استخوانی از آن به دست آمد. این ابزارها به دوره صنعت موستری تعلق دارند و از سنگ ژاسب و سنگ چِرِت ساخته شده اند. البته ابزار استخوانی مربوط به دوره پارینه سنگی جدید است.

مَر دودر: این غار در شمال شرقی غار شکارچیان قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا 1585 متر است. مر دودر مرتفع ترین غار بیستون محسوب می شود و آثاری از دوره های پارینه سنگی میانی و جدید از آن کشف شده است. عمق غار 20 متر و مساحت آن 170 مترمربع بوده و ارتفاع داخلی آن بین 1 تا 3 متر در نوسان است. این غار دو ورودی دارد و به همین دلیل به آن مر دودر می گویند. دهانه اصلی آن در جهت جنوب-جنوب غربی قرار دارد و به دره ای پرشیب و کم عرض و پرتگاهی بلند ختم می شود. دهانه دیگر در جهت شرقی-جنوب شرقی بوده و به کوره راهی مشرف است که آن را به مر آفتاب و مر تاریک می رساند. مر دودر را نیز فریدون بیگلری در تابستان 1365 کشف و بررسی کرد. او در کاوش های خود مقداری ابزار و مصنوعات سنگی از جنس سنگ چرت و از دوره های پارینه سنگی میانی و جدید به دست آورد.
[/HIDE-THANKS]

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
2- نقش برجسته و کتیبه های محوطه تاریخی بیستون

نقش برجسته و کتیبه داریوش اول که در مورد آن سخن گفتیم، نقش برجسته مهرداد دوم، نقش برجسته گودرز دوم، نقش برجسته بلاش، فرهاد تراش، سنگ های تراش خورده ساسانی و کتیبه شیخ علیخان زنگنه نقش برجسته ها و کتیبه های محوطه تاریخی بیستون را شامل می شود.

*نقش برجسته مهرداد دوم: کمی پایین تر از نقش برجسته و کتیبه داریوش اول، نقش برجسته ای به ابعاد 6.73 متر طول و 3.48 متر عرض با نام نقش برجسته مهرداد دوم شاهنشاه مقتدر اشکانی را ببینید. این پادشاه اشکانی بین سال های 123 قبل از میلاد تا 87 قبل از میلاد بر ایران حکمرانی می کرد. تاریخ ساخت این اثر اما به حدود 100 سال قبل از میلاد بر می گردد. در این نقش برجسته می توانید مهرداد دوم و چهار نفر از ساتراپ های (نام استاندار یا فرماندارهای آن زمان) محلی را به ترتیب اهمیت و جایگاه آنها ببینید که پشت سرهم ایستاده اند. حجاران آنها را به گونه ای تراشیده اند که نیم رخ شان به سمت مهرداد دوم باشد و نیمی از صورت مهرداد نیز به سمت آنها قرار گیرد. در این نقش این چهار نفر یک دست خود را به احترام شاه اشکانی بالا بـرده و مهرداد نیز دست راست خود را به حالت احترام بالا آورده است.

کتیبه ای نیز بر روی این نقش برجسته وجود دارد که در واقع معرفی افرادی است که در این نقش برجسته حضور دارند. این کتیبه به زبان و خط یونانی است. نفر اول "گودرز اول" ساتراپِ ساتراپ ها و امیر گرگان است، او بعدا به بخشی از قلمرو اشکانیان فرمانروایی کرد. اسم نفر دوم به طور کامل از بین رفته و لقبی هم ندارد. نفر سوم "مهرداد" است که با لقب "پیس تومینوس" به معنی مورد اعتماد شاه در این کتیبه معرفی شده است. در دست او تصویری از الهه نیکه -الهه بالدار پیروزی- دیده می شود که حلقه روبان داری در دست خود دارد. نفر چهارم نیز " کوفاستس" است. این نقش برجسته به طور کلی واگذاری قدرت از طرف مهرداد به هر کدام از این افراد را به نمایش می گذارد.

متاسفانه در قرن دوازده هجری قمری قسمتی از نقش برجسته مهرداد دوم برای ایجاد کتیبه وقف نامه شیخ علیخان زنگنه صدراعظم شاه سلیمان صفوی تخریب شد. البته طرحی از این اثر پیش از تخریب به دست گرلو در دوره صفوی کشیده شده بود که امروزه می توان با استفاده از آن این نقش برجسته را بازسازی و بررسی کرد. این اثر در سال 1380 با شماره 4881 در فهرست آثار ملی قرار گرفته است.

*کتیبه شیخ علیخان زنگنه: در دامنه کوه بیستون و در کنار و روی نقش برجسته مهرداد دوم، تصویری از کتیبه ای به چشم می خورد که به شیخ علیخان زنگنه تعلق دارد. در این کتیبه متن وقف نامه ای از وی نوشته شده است. این شخص حاکم کرمانشاه بود و او و فرزندانش کارهای فراوانی را برای مردم این منطقه انجام دادند. وی در زمان شاه عباس دوم صفوی به مقام وزارت اعظم رسید.

طاق نمایی که این وقف نامه بر روی آن حک شده 363 سانتی متر طول و 276 سانتی متر عرض دارد و 15 سطر است. این متن شامل 3 قسمت می شود و در هر قسمت آن عبارت هایی به خط ثلث بر روی آن نوشته شده است. نام و یاد خدا، مفاد وقف نامه، املاکی که وقف شده اند و مواردی از این دست قسمت های مختلف این متن را تشکیل می دهند. کار خطاطی آن بر عهده محسن امامی بوده و کار حجاری آن به وسیله مقیم هروی انجام شده است. این اثر در سال 1380 به شماره 4881 ثبت ملی شد.

[/HIDE-THANKS]

دانلود رمان و کتاب های جدید