کرمانشاه بیستون قطب فرهنگی استان کرمانشاه

ATENA_A

کاربر نگاه دانلود
کاربر نگاه دانلود
عضویت
2018/02/17
ارسالی ها
23,992
امتیاز واکنش
29,350
امتیاز
1,104
[HIDE-THANKS]
*نقش برجسته گودرز دوم: در سمت شرقی نقش برجسته مهرداد دوم روی همان صخره، اثری به طول 5.44 متر و عرض 1.3 متر دیده می شود که به دوره اشکانی تعلق دارد. این نقش برجسته پیروزی گودرز دوم بر مهرداد را نشان می دهد. مهرداد یکی از شاهزاده های اشکانی بود که در دربار گلاودیوس امپراتور روم بزرگ شده بود. گودرز مابین سال های 38 تا 51 میلادی بر ایران پادشاهی می کرد، به احتمال زیاد وی از بازماندگان گودرز ساتراپِ ساتراپ هاست که در نقش برجسته مهرداد دوم نشان داده شده بود.

در نقش برجسته گودرز دوم سه سلحشور زره پوش را می توانید ببینید، شاه در میانه تصویر دیده می شود در حالی که نیکه تاج شاهی را بر سرش می گذارد. او نیزه ای پهن در دست دارد که با آن به مهرداد، رقیب خود و مدعی تاج و تخت حمله می کند. مهرداد در این حمله از اسب به پایین افتاده است. پشت سر گودرز، همراه او دیده می شود که بر اسبی سوار است و نیزه ای در دست دارد و به سمت روبرو خیز برداشته است. در قسمت پایین نیز سواری دیگر با یال و کوپال حجاری شده است. این نقش برجسته کتیبه ای به خط و زبان یونانی نیز دارد که در آن از گودرز با نام شاه شاهان، پسر گیو نام بـرده شده و مهرداد نیز تنها با لقب مهرداد پارسی معرفی شده است. این اثر با شماره 1380 در تاریخ 1380 به ثبت رسید.

*نقش برجسته بلاش: 400 متر که از شمال شرقی نقش برجسته گودرز دور شویم به تخته سنگ چهارضلعی نامنظمی بر می خوریم که ارتفاعی 2.5 متری دارد. در 3 سمت این تخته سنگ، نقش های حجاری شده با برجستگی های کم دیده می شود. در نقش میانی آن، "بلاش" شاه اشکانی را می توانید ببینید که به حالت تمام رخ ایستاده است و طولی 180 سانتی متری دارد. او با گردنبندی بر گردن و کمربندی به کمر دیده می شود و نیم تنه ای ساده که از کمر به پایین چسبان است به همراه دامنی گشاد به تن دارد. بلاش ریش توپی، سبیل تاب داده و گیسوانی بلند دارد و موهای خود را با سربندی بسته است. پیاله ای در دست چپ او به چشم می خورد، دست راست خود را نیز به سمت آتشدانی دراز کرده است و این طور به نظر می آید که چیزی به داخل آن می ریزد. روی بدنه این آتشدان کتیبه ای در 9 خط به خط پهلوی اشکانی وجود دارد که متن آن این است: "این تصویر بلاش شاه شاهان، پسر بلاش شاه شاهان، نوه ...". البته در گذر زمان انتهای این کتیبه محو شده و معلوم نیست کدام بلاش در این نقش برجسته دیده می شود. تصاویر افراد دیگری نیز در این نقش برجسته به چشم می خورد که در مطلبی جداگانه به توصیف کامل این اثر می پردازیم. این اثر تاریخی با شماره 4884 در سال 1380 به فهرست آثار ملی وارد شده است.
JIp7X820YsRDSNCF-1522139437308.jpg

[/HIDE-THANKS]
 
  • پیشنهادات
  • ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    *تندیس هرکول: تندیس هرکول از سنگ های کوه بیستون تراشیده شده است و مجسمه عظیمی از هرکول را به نمایش می گذارد. قدمت این تندیس به 153 سال قبل از میلاد مسیح باز می گردد و اواخر دوران سلوکیان ساخته شده است. هرکول اسطوره ای یونانی است و نماد قدرت، مظهر مردانگی و شجاعت به شمار می رود و زور و نیروی مافوق بشری دارد. طول این تندیس یک متر و 47 سانتی متر است، ریش های مجعد دارد، در دست چپ خود جامی را نگهداشته و روی یک پوست شیر لم داده است. پوست شیری که زیر هرکول قرار دارد 2 متر طول دارد. در پشت این تندیس کتیبه ای به ابعاد 43 در 43 سانتی متر به زبان یونانی دیده می شود. کنار کتیبه ها نیز نقش هایی از درخت زیتون، کماندان و تیردانی آویزان به چشم می خورد. در کنار درخت نیز گرزی مخروطی شکل توجه را به خود جلب می کند. چند سال پیش به دلیل برهنه بودن مجسمه بخش هایی از آن شکسته شد و این سنگ نوشته آسیب دید.

    این تندیس در سال 1377 در زمان ساخت و سازِ راهی جدید توسط سرکارگر پروژه، علی سلمانی کشف شد. سر این تندیس دو بار شکسته و دزدیده شد. البته هر دو بار نیز پیدا شد اما مسوولان برای جلوگیری از تکرار این اتفاق، دستور ساخت سری آهکی دادند تا آن را با سر اصلی جایگزین کنند. سر اصلی در گنجینه میراث فرهنگی نگهداری می شود. از آنجایی که این تندیس به مانند دیگر تندیس های یونانی برهنه بود، بعد از انقلاب مردم تغییراتی در آن ایجاد کردند. سلوکیان نام سلسله ای یونانی است که پس از مرگ اسکندر پدید آمد و بر محدوده آسیای غربی حکومت می کرد. این پادشاهی در حدود ۶۵ سال بخشی از سرزمین ما ایران، به خصوص منطقه ایلام، کرمانشاه و لرستان را در اختیار داشت تا آن که حکومت اشکانیان پدید آمد و در نهایت در زمان مهرداد توانستند از غرب تا شهر بابل و از شرق تا هند پیشروی کنند.
    ypgG1uAn0HtZZg3W-1522139321476.jpg

    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    *فرهاد تراش: در غرب نقش برجسته داریوش اول و در دامنه کوه بیستون، دیواره حجاری شده عظیمی به چشم می خورد که با نام های فرهاد تراش، فراتاش، فرای تاش و تخت فرهاد معروف است. دیواره این اثر در حدود 200 متر طول و 36 متر عرض دارد. در دامنه آن نیز سکویی خاکی به چشم می خورد. در مقابل این سکو، دیواری به طول 150 متر و 4.5 متر ارتفاع وجود دارد. این دیوار به وسیله بلوک های سنگی تراشیده، لاشه سنگ و ملات گچ به وجود آمده است. در دو طرف این صفحه چند سکوی پله دار وجود دارد که با استفاده از آنها دیوارها را می تراشیدند.

    بعضی از ایران شناسان مانند هرتسفلد، ساخت فرهاد تراش را به دوره داریوش اول هخامنشی نسبت می دهند. آنها اعتقاد دارند داریوش قصد داشته متن وصیتنامه خود را در اینجا حکاکی کند. بعضی نیز اعتقاد دارند که این صفحه برای نوشتن واقعه ای تاریخی مربوط به دوره خسرو پرویز ساسانی ایجاد شده است. برخی نیز بر این باور هستند که فرهاد تراش معدن سنگ و کارگاه حجاری استخراج سنگ و تراش بلوک های سنگی بوده است. فرهاد تراش در میان مردم و در ادبیات فارسی جایگاه خاصی دارد و آنها با تأسی از شعر نظامی گنجوی این اثر را کاری از فرهاد کوهکن می دانند. آنها به این باور دارند که او به خاطر عشق شیرین -زن ارمنی خسروپرویز- این کار را انجام داده است. این اثر در سال 1380 با شماره 4487 ثبت ملی شده است.

    *سنگ های تراش خورده ساسانی: در دامنه بیستون، در زمینی به طول 7 کیلومتر، قطعه سنگ های تراش خورده ای وجود دارد که به صورت پراکنده پخش شده اند. جنس آنها از سنگ آهک است و در فرم های مکعب مستطیل و مکعب مربع دیده می شوند. نمونه هایی شبیه به این بلوک های سنگی در ساخت بنای ناتمام ساسانی، پل بیستون، پل خسرو و فرهادتراش نیز دیده می شود. تکنیک تراش این بلوک ها نیز به تراش های ساسانی شباهت دارد. در کنار اینها علایم حجاران نیز به سبک حجاران ساسانی بر روی آنها دیده می شود. این علایم نشان می دهد با سنگ تراشان تسویه حساب نشده است. شماره ثبت این اثر 4886 بوده و در تاریخ 1380 به عنوان اثر ملی شناخته شده است.
    [/HIDE-THANKS]
    WtsBKEnIMX2MOStr-1522137622019.jpg
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    3- پرستشگاه و نیایشگاه های محوطه تاریخی بیستون

    دو نیایشگاه مادی و پرستشگاه پارتی، بخش دیگر این محوطه تاریخی را تشکیل می دهند.

    *نیایشگاه مادی: در مقابل سراب بیستون (در مورد این اثر در ادامه توضیحاتی ارایه می شود)، زیر کتیبه و نقش برجسته داریوش، صفه ای (سکو) بلند به ارتفاع 1.5 متر، طول و عرض 7 متر دیده می شود. صفه ای که به شکل خشکه چین و با سنگ های نتراشیده بنا شده است. راهرویی این صفه را به دو بخش تقسیم کرده است. در مقابل این صفه دو پله از سنگ های نتراشیده وجود دارد که از آن برای دسترسی به بخش های مختلف استفاده می کنند. این صفه در سال های 1936 تا 1937 (1315-1316) به وسیله هیاتی آلمانی و با سرپرستی فردی به نام ولفرام کلایس کاوش شد. آنها زمان ساخت این صفه را دوره مادها تخمین زدند و از آن سفال هایی متعلق به نیمه هزاره اول پیش از میلاد به دست آوردند.

    پرستشگاه پارتی: در شمال نقش برجسته داریوش و در مقابلِ نقش برجسته بلاش، آثاری از دوره اشکانیان به چشم می خورد. آثاری که شامل دو صفه سنگی می شود و به وسیله تعدادی پله که درون کوه کنده شده اند به هم ارتباط پیدا می کنند. هر کدام از پله ها 80 سانتی متر طول دارند. در داخل صفه ها حفره ای دایره ای شکل در درون سنگ ها تراشیده شده است. برخی اعتقاد دارند این حفره ها در حکم آتشدان بودند و مراسم مذهبی در این محل انجام می شده است.
    8Nk0ZUyDDUpRSo9c-1522139928101.jpg

    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    4- بقایای شهر باستانی پارتی

    شمال شرقی سراب بیستون و سنگ نوشته داریوش، محوطه ای به طول 800 و عرض 300 متر وجود دارد که با توجه به آثار کشف شده از آن قدمتش به دوره اشکانیان باز می گردد. این محوطه توسط دیواری از سمت پایین به طرف دشت سراب محصور بود البته رد دیوارها را هنوز می توان بر روی زمین مشاهده کرد. این منطقه که به نظر می رسد مسکونی بوده باشد با آثار نقش برجسته مهرداد دوم، بلاش و گودرز در ارتباط بود. هیاتی آلمانی در کاوش های خود از اینجا به این نظریه رسید که این منطقه به احتمال زیاد بقایایی از یک قلعه یا شهر اشکانی است و همزمان با دیگر آثار اشکانی محوطه بیستون ساخته شد.

    متاسفانه عکس خوب و با کیفیتی از این بنا در دست نیست. اگر شما تصویر خوبی از این اثر دارید می توانید برای ما بفرستید تا با نام خودتان در کارناوال منتشر شود. عکس را در اینجا آپلود کنید

    5- پل های محوطه تاریخی بیستون

    پل خسرو و پل بیستون دو پل محوطه بیستون هستند:

    پل خسرو: این پل بر روی رودخانه گاماسیاب و در 2 کیلومتری جنوب غربی بیستون بنا شده است. این پل در جهت شرقی-غربی ساخته شده و 10 پایه و 9 دهنه دارد. طول پل 152.80 متر بوده و پلان پایه های آن 6 ضلعی است. جنس پایه های این پل از سنگ های تراشیده و ملات گچ است و بین پایه ها را با قلوه های سنگ و ملات آهک پر کرده اند. در اصل این پل بخشی از سد ساسانی بیستون به شمار می رود. در سال های اخیر افراد محلی بر روی پایه های سنگی آن پایه های فلزی کار گذاشته اند تا بتوانند از روی آن تردد کنند. به نظر می رسد این پل در زمان خسروپرویز و در دوره ساسانیان ساخته شده باشد. این پل با شماره 4890 در سال 1380 در فهرست آثار ملی قرار گرفت.

    پل بیستون: یا پل صفوی در حاشیه شرقی کوه بیستون، بر روی رودخانه دینور آب ساخته شده و بر سر راه قدیم کرمانشاه قرار دارد. از دیگر نام های آن می توان به پل شاه عباسی، پل نادر آباد و پل دینور آب اشاره کرد. این پل 144 متر طول و 7.60 متر عرض دارد و جهت آن شرقی-غربی است. پل بیستون 5 دهانه دارد و پلان پایه های آن به غیر پایه های کناری 6 ضلعی است. پایه های پل جنـ*ـسی از سنگ و ملات گچ دارد و به نظر می رسد این بخش از پل بیستون، در زمان ساسانیان ساخته شده باشد. البته ساخت آن در این زمان ناتمام ماند و پل به حال خود رها شد. در قرن چهارم هجری فرمانروایان کرد حسنویه (1) پل را تکمیل کردند. در دوره ایلخانی قسمتی دیگر از این سازه بازسازی شد. نمای پل بیستون در دوره صفوی و طاق چهارم آن در دوره پهلوی مرمت و این اثر در سال 1346 با شماره 756 به آثار ملی ایران افزوده شد.

    پاورقی

    1- آل حسنویه، خاندان کرد شیعه ای بودند که در سال های سده چهارم قمری بر محدوده کوه های زاگرس (کردستان، کرمانشاه، بروجرد، همدان، لرستان، ایلام تا نزدیک به خوزستان) حکومت می کردند.

    Please, ورود or عضویت to view URLs content!

    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    12- جاده شاهی

    در بخش بالایی سراب بیستون قسمتی از جاده ای تاریخی به چشم می خورد که به جاده شاهی معروف است. آن گونه که پژوهش ها نشان می دهد این جاده شاهی، بابل (در عراق امروزی) را به اکباتان (در استان همدان) وصل می کرد و بسیار مهم بود. جاده شاهی یکی از پر رفت و آمدترین جاده های قدیمی محسوب می شد و عبور مکرر کاروان ها از آن باعث رونق و آبادانی در این منطقه شده بود. این جاده در دوره های هخامنشی، سلوکی و اشکانی رونق فراوانی داشت. جاده شاهی به ویژه در دروه اشکانی منافع اقتصادی و نظامی بسیاری داشت و در دوران ساسانی و صدر اسلام به عنوان راهی برای رسیدن به بین النهرین مورد استفاده قرار می گرفت.

    در دوره اسلامی این جاده بخشی از شاهراه خراسان بزرگ بوده است و راه های مختلف تجاری و ارتباطی را به هم می رساند. وجود کاروانسراهایی از دوره ایلخانی و صفوی شاهدی برای اهمیت این شاهراه است.

    متاسفانه عکس خوب و با کیفیتی از این بنا در دست نیست. اگر شما تصویر خوبی از این اثر دارید می توانید برای ما بفرستید تا با نام خودتان در کارناوال منتشر شود. عکس را در اینجا آپلود کنید


    13- گوردخمه برناج

    این گوردخمه در 14 کیلومتری شمال غربی شهر بیستون و در ابتدای روستای برناج قرار گرفته است. ورودی آن به سمت جنوب بوده و هیچ گونه تزیینی ندارد. سقف آن طاق مانند است و ارتفاع اتاقک این گوردخمه از کف تا سقف به 95 سانتی متر می رسد. پلان آن مربعی شکل بوده و طول هر ضلع آن 95 سانتی متر است. بر بالای این گوردخمه، آب پُری (محلی که آب باران و برف در آن جمع و به قسمت های دیگر هدایت می شود) وجود دارد. وظیفه این آب پر، بیرون بردن آب باران در فصل بارندگی به سمت های مختلف و جلوگیری از تخریب گوردخمه بود. برخی این بنا را به دوره ساسانی و برخی آن را به دوره اشکانی متعلق می دانند. این اثر در سال 1381 به شماره 7000 در فهرست آثار ملی قرار گرفت.

    Please, ورود or عضویت to view URLs content!

    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    14- کوه بیستون
    کوه بیستون یکی از کوه های کوهستان پرآو محسوب می شود و در نزدیکی شهر بیستون قرار گرفته است. دیواره این کوه به دلیل وجود سنگ نوشته ها و نقش برجسته های فراوان تاریخیِ خود، اهمیت و ارزش تاریخی و باستان شناسی بسیاری دارد. در کنار اینها دیواره های کوه بیستون به دلیل ارتفاع 1200 متری و پهنه 5000 متری شان، از مرتفع ترین دیواره های سنگ نوردی ایران به حساب می آیند. البته این دیواره در میان دیگر مکان های مشابه های خود در دنیا نیز لقب پنجمین دیواره مرتفع جهان را دارد. همین خصوصیات این کوه را به یکی از مکان های پرطرفدار و عالی برای سنگ نوردی در کشورمان تبدیل کرده است.

    نکته مهم
    *هر گونه صخره نوردی، پرش با چتر و پاراگلایدر، صخره نوردی و ... از کوه بیستون نیاز به کسب مجوز از پایگاه میراث جهانی بیستون دارد.
    L3O0omHPFY00oYcH-1522148691649.jpg

    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    مکانات مجموعه بیستون

    از جمله امکاناتی که در سفر به این محوطه تاریخی می توانید از آنها بهره ببرید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

    • پارکینگ
    • سرویس بهداشتی
    • زمین بازی کودکان
    • غرفه صنایع دستی و خرید سوغات
    • رستوران و شربتخانه
    • نیمکت
    • سطل زباله
    شرایط بازدید از مجموعه تاریخی بیستون

    برای بازدید بهتر از مجموعه بهتر است به نکات زیر توجه داشته باشید.

    1- برای ورود به محوطه تاریخی بیستون باید حتما از قبل بلیت خود را تهیه کرده و آن را تا زمان ترک مجموعه پیش خود نگه دارید.

    2- ورود وسایل نقلیه به محوطه ممنوع است.

    3- نصب چادر مسافرتی، پخت کباب، روشن کردن آتش و گشیدن قلیان در داخل محوطه ممنوع است.

    4- هر گونه صخره نوردی، پرش با چتر و پاراگلایدر، صخره نوردی و ... از کوه بیستون نیاز به کسب مجوز از پایگاه میراث جهانی بیستون دارد.

    5- بازدید از کتیبه و نقش برجسته به دلیل انجام کارهای مرمتی فعلا امکان پذیر نیست. گردشگران می توانند از قسمت شرقی سراب کتیبه را مشاهده کنند.

    6- در هنگام وزش باد از ایستادن و اسکان زیر درختان خودداری کنید.

    7- به علت تغییر کاربری کاروانسرای عباسی به هتل امکان بازدید عمومی برای تمام افراد وجود ندارد.

    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    همان گونه که گفتیم این محوطه تاریخی و باستانی در 30 کیلومتری شهر کرمانشاه، جنوب شرقی شهر بیستون و در طول جغرافیایی 42 درجه و 27 ثانیه و عرض 34 درجه و 24 ثانیه واقع شده است. ارتفاع این ثر نیز از سطح دریا به 1320 متر می رسد.

    محدوده آثار ثبت شده در حریم محوطه تاریخی بیستون

    حریم محوطه تاریخی و طبیعی بیستون از شمال غرب و جنوب غربی به كوه های نِژی وَران و بيستون، از جنوب به سه چک، كوه لاره و كوه ايل دره و از شرق و جنوب شرق به شیرز محدود شده است. این منطقه باستانی، فرهنگی و طبیعی 50 هزار هکتار وسعت دارد.

    محدوده آثار ثبت ملی بیستون نیز از شمال به تپه نادری، از شمال غرب به روستای سنقر آباد، از غرب به كوه بيستون، از جنوب به كشتارگاه صنعتی و از شرق در فاصله 200 متری به رودخانه گاماسياب و روستاهای چم بطان بالا و چم بطان پايين می رسد. منطقه ثبت ملی آن 1300 هکتار وسعت دارد.

    محدوده عرصه جهانی و حریم بلافصل آن نیز در عرصه ملی قرار دارد. محدوده ثبت جهانی 340 هکتار وسعت دارد و حریم منظری آن تا 34 هزار هکتار را در بر می گیرد.

    Please, ورود or عضویت to view URLs content!

    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    دغدغه ها

    بیستون کرمانشاه یکی از گنج های تاریخی، فرهنگی و طبیعی سرزمین ایران است و به درازای تاریخ و پیش از آن، اثرات ارزشمند و بی بدیلی را در خود جای داده است؛ اما به نظر می رسد مراقبتی که شایسته و برازنده این محوطه باستانی است از آن انجام نمی شود. خبرهایی از نم زدگی و ترک خوردن کتیبه و نقش برجسته داریوش، داربست هایی که سال های سال است در اینجا جای خوش کرده اند، پل هایی که در معرض تخریب قرار گرفته اند و بسیاری دیگر نشان از کم کاری مسوولان این پایگاه جهانی دارد. البته در خبرها آمده است که بودجه ای شش میلیاردی برای ساماندهی این محوطه در نظر گرفته شده و قرار است امسال کارهای خوبی برای این مکان انجام شود.

    Please, ورود or عضویت to view URLs content!

    Photo by : Unknown
    Please, ورود or عضویت to view URLs content!

    Please, ورود or عضویت to view URLs content!

    Please, ورود or عضویت to view URLs content!

    توصیه ها

    در زمان حضور در بیستون دقت داشته باشید آثاری که در اینجا هستند میراث ملی و جهانی محسوب می شوند و باید با دقت و مراقبت از آنها، این آثار را برای آیندگان حفظ کنیم.

    بر روی هیچ کدام از این آثار یادگاری ننویسید.

    وجود زباله ها یکی از مشکلات جدی هر اثر، چه تاریخی چه طبیعی در ایران است. با نریختن زباله در نگهداری هر چه درست تر آنها کوشا باشید.

    Please, ورود or عضویت to view URLs content!




    [/HIDE-THANKS]
     
    بالا