بیش فعالی چیست؛ هرآنچه والدین کودکان بیش فعال باید بدانند

[Ana.A]

۲. با سرگرم نگاه داشتن کودکان بیش‌فعال، از بروز مشکلات جلوگیری کنید
زمان بیکاری برای کودک بیش فعال، می‌تواند موجب بدتر شدن وضعیتِ او و هرج‌و‌مرج در خانه شود. باید کودک بیش‌فعال را مشغول و سرگرم نگاه دارید و در عین حال، آنقدر به او کار محول نکنید که موجب خسته شدن او شود.

فرزندتان را در کلاس‌های ورزشی، هنری یا موسیقی ثبت نام کنید. کارهای ساده‌ای را در منزل به او محول کنید تا زمان کودک را پر کند. این کارها می‌تواند مواردی مانند کمک در آشپزی، انجام بازی فکری‌ای مانند شطرنج با خواهر یا برادر و یا نقاشی کشیدن باشد. برای پر کردن وقت کودک، بیش از حد بر تلویزیون یا بازی‌های رایانه‌ای تکیه نکنید. متاسفانه تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای ماهیت خشنی دارند و می‌توانند موجب بدتر شدن وضعیت کودک بیش فعال شما شوند.

 

[Ana.A]

نکته‌ی تربیتی شماره‌ی ۳ در برخورد با کودک بیش فعال: انتظارات و قوانین را واضح بیان کنید

باید قوانین ثابتی وجود داشته باشد که کودکان بیش فعال بتوانند آنها را درک کرده و اجرا کنند. قوانین رفتاری در خانواده را ساده و واضح بیان کنید. قوانین را بر روی کاغذی بنویسید و آن را در جایی، در مقابل دید کودک قرار دهید. کودکان بیش فعال، به سیستم‌های سازمان‌یافته‌ی پاداش و مجازات، خیلی خوب واکنش نشان می‌دهند. حتما باید به آنها توضیح دهید که در صورتِ اطاعت از قوانین یا اجرا نکردن آنها، چه اتفاقی می‌افتد. به سیستمی که ایجاد کرده‌اید پایبند باشید و هر زمان که لازم است، پاداش یا مجازاتِ رعایت یا عدم رعایتِ قوانین را اجرا کنید.

تقویت مثبت و تحسین را فراموش نکنید

در زمانِ ایجادِ این ساختارهای ثابت، توجه داشته باشید که کودکان بیش فعال، بیشتر مورد انتقاد قرار می‌گیرند. به رفتارهای خوب هم توجه کنید و آنها را تحسین کنید. تحسین برای کودکان بیش فعال بسیار مهم است، زیرا معمولا آنها به ندرت تحسین می‌شوند. این کودکان، به دفعات، به دلیلِ رفتارهای‌شان مورد انتقاد قرار می‌گیرند، ولی تقویت مثبت به ندرت در مورد آنها انجام می‌گیرد.

یک لبخند، نظری مثبت یا پاداش‌های دیگری از جانب شما، می‌تواند توجه، تمرکز و کنترل انگیزه‌های ناگهانی را در کودک بیش فعال افزایش دهد. بیش از همه، بر تحسینِ رفتارهای مناسب و انجام کارها تمرکز کنید و تا جای ممکن، برای رفتارهای نادرست یا درست انجام ندادنِ وظایف، واکنش منفیِ کمتری به او نشان دهید. به کودک بیش فعال، برای انجامِ کارهای کوچکی که انجامِ آنها را برای کودکانِ دیگر بدیهی می‌دانید، پاداش بدهید.

 

[Ana.A]

کودکانِ بیش‌فعال: استفاده از پاداش و مجازات
پاداش	مجازات
با دادن امتیاز، تحسین یا امکان انجام برخی فعالیت‌ها، به کودک بیش‌فعال پاداش دهید، نه با خوراکی یا اسباب‌بازی.	مجازات‌ها باید از قبل اعلام شده باشند و بلافاصله پس از انجام رفتار اشتباه، اجرا شوند.
به طور مداوم، پاداش‌ها را تغییر بدهید. اگر پاداش‌ها همیشه یک چیز باشد، کودکان بیش فعال دلزده می‌شوند.	به طور آزمایشی، حذف زمان‌های استراحت و امتیازات را به عنوان مجازات در نظر بگیرید.
جدولی بکشید و در آن به رفتارهای خوب کودک، امتیاز یا ستاره‌ بدهید تا موفقیت‌های فرزندتان به صورت تصویری برای او یادآوری شود.	از قرار گرفتن کودک در موقعیت‌ها و محیط‌هایی که موجب سر زدنِ رفتارهای اشتباه از او می‌شود، جلوگیری کنید.
پاداش فوری، بهتر از وعده‌ی پاداش در آینده نتیجه می‌دهد، ولی پاداش‌های کوچکی که منتهی به یک پاداش بزرگ می‌شوند نیز موثر هستند.	وقتی رفتار اشتباهی از فرزندتان سر می‌زند، از خود بپرسید او چه کاری را می‌توانست به جای آن رفتار اشتباه انجام دهد و سپس از او بخواهید تا آن کار را انجام دهد.
همیشه به پاداش‌هایی که تعیین کرده‌اید، پایبند باشید.	همیشه به مجازات‌هایی که تعیین کرده‌اید، پایبند باشید.

 

[Ana.A]

نکته‌ی تربیتی شماره‌ی ۴ در برخورد با کودک بیش فعال: تشویق به تحرک و خواب
فعالیت فیزیکی می‌تواند به کودکان بیش‌فعال کمک کند

کودکان بیش فعال، اغلب انرژی زیادی دارند. انجام ورزش‌های سازماندهی شده و سایر فعالیت‌های فیزیکی، می‌تواند به آنها کمک کند تا انرژی‌شان را به شکلی سالم تخلیه کنند و توجه خود را بر حرکت‌ها و مهارت‌های خاصی متمرکز کنند.

فعالیت فیزیکی مزایای بسیار زیادی دارد. موجب افزایش تمرکز می‌شود، افسردگی و اضطراب را کاهش می‌دهد، و موجب رشد مغز می‌شود. مهم ترین نکته درباره‌ی کودکان بیش فعال این است که ورزش کردن، موجب خواب بهتر می‌شود و خواب بهتر نیز نشانه های بیش فعالی را کاهش می‌دهد.

ورزشی را بیابید که فرزندتان از آن لـ*ـذت می‌برد و با توانایی‌های او مطابقت دارد. برای نمونه، ورزش‌هایی مانند سافت‌بال (بیس‌بالی که در آن از توپ نرم استفاده می‌شود) که در آن کودک، باید مدت زیادی بدون حرکت باشد، برای کودکانِ دچار اختلال در توجه و تمرکز، مناسب نیست. ورزش‌های انفرادی یا تیمی، مانند بسکتبال که تحرک زیادی دارند، گزینه‌ی بهتری هستند. برای کودکان بیش‌فعال، آموزش هنرهای رزمی، تکواندو و یوگا نیز مفید است، زیرا این ورزش‌ها، علاوه بر قدرتمندتر کردن بدن، کنترل ذهنی آنها را نیز افزایش می‌دهند.

 

[Ana.A]

خواب بهتر، به کودکان بیش فعال کمک می‌کند


خواب ناکافی، موجب کاهش توجه و تمرکز در همه می‌شود، ولی تاثیر آن در مورد کودکان بیش فعال، بسیار بدتر است. این کودکان، باید دست‌کم به اندازه‌ی همسالان خود بخوابند، ولی معمولا به اندازه‌ی کافی نمی‌خوابند. مشکلات آنها در توجه و تمرکز، می‌تواند منجر به تحـریـ*ک بیش از حد (overstimulation) و مشکل در به خواب رفتن شود. وقتِ خواب ثابت و زودهنگام، می‌تواند موثرترین روش برای مقابله با این مشکل باشد، ولی این مشکل را به طور کامل حل نمی‌کند.

با امتحان کردنِ یک یا چند مورد از روش‌های زیر، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا خواب بهتری داشته باشد:

• زمانِ تماشای تلویزیون را کاهش دهید و میزان تحرک و ورزش کودک، در طول روز را افزایش دهید.
• کافئین را از رژیم غذاییِ کودک حذف کنید.
• یک ساعت یا بیشتر، قبل از وقتِ خواب، زمان اضافه‌ای را برای کاهش میزان فعالیت، اختصاص دهید. در این زمان، فعالیت‌های آرام‌تری مانند نقاشی، مطالعه یا بازی‌های آرام را برای کودک در نظر بگیرید.
• ۱۰ دقیقه را به در آغـ*ـوش گرفتن و نوازش کردنِ فرزندتان اختصاص دهید. این کار، حس محبت و امنیت را ایجاد کرده و موجبِ ایجاد آرامش در کودک، می‌شود.
• در اتاق کودک، از اسطوخودوس یا رایحه‌های دیگر استفاده کنید. این رایحه‌ها به آرام کردنِ کودک، کمک می‌کنند.
• حین به خواب رفتن کودک، از نوارهای آرامش‌بخش (مانند صدای طبیعت و موسیقی‌های آرامش‌بخش)، به عنوان صدای پس‌زمینه استفاده کنید. همچنین معمولا برای کودکان بیش فعال، صدای سفید (white noise) [نوعی صدا که با ترکیبِ صداهایی با فرکانس‌های مختلف، ایجاد می‌شود] نیز آرامش‌بخش است. برای ایجاد صدای سفید، می‌توانید رادیو را بر روی موج‌های ایستا تنظیم کنید یا از صدای فن برقی در حالِ کار کردن، استفاده کنید.

 

[Ana.A]

مزایای «گردش در طبیعت» برای کودکان بیش فعال


تحقیقات نشان می‌دهد که گذراندن زمان در طبیعت برای کودکان بیش فعال بسیار مفید است. وقتی این کودکان در پارکی پر از چمن و درخت بازی می‌کنند، نشانه‌های بیش فعالی در آنها بیشتر کاهش می‌یابد و بازی کردن در طبیعت، برای آنها بسیار بهتر از بازی کردن در زمینِ بازی بتنی است. حتی در شهرها نیز بیشتر خانواده‌ها به پارک و سایر محیط‌های طبیعی، دسترسی دارند. در این «زمانِ سبز» به فرزندتان ملحق شوید تا خودتان هم در هوای تازه نفسی بکشید.

 

[Ana.A]

نکته‌ی تربیتی شماره‌ی ۵ در برخورد با کودک بیش‌فعال: به کودک کمک کنید تا تغذیه سالم داشته باشد


رژیمِ غذایی، تاثیر مستقیمی بر بیش‌فعالی ندارد، ولی غذای کودک بر وضعیت ذهنیِ او تاثیر می‌گذارد و وضعیت ذهنی نیز بر رفتارِ کودک موثر است. کنترل و اصلاحِ نوع غذا، زمان غذا خوردن و میزان غذا، می‌تواند به کاهشِ نشانه‌های بیش‌فعالی کمک کند.

غذای تازه، منظم بودنِ زمانِ غذا خوردن و دوری کردن از غذاهای هله‌هوله (مانند فست‌فودها)، برای همه‌ی کودکان مفید است. ولی این اصول در مورد کودکان بیش‌فعال، بیشتر صادق است، زیرا تکانشگری و حواس‌پرتی این کودکان می‌تواند منجر به نخوردن غذا، بی‌نظمی در زمان غذا خوردن و پرخوری شود.

 

[Ana.A]

مصرفِ وعده‌های غذایی کوچک، در بیشتر موارد به کاهش بیش فعالی کودک کمک می‌کند
معمولا کودکانِ بیش فعال، به طور منظم غذا نمی‌خورند. بدون دخالتِ والدین، ممکن است که این کودکان ساعت‌ها چیزی نخورند و پس از آن، به خوردن هر چیزی که در اطراف خود پیدا می‌کنند، روی بیاورند. این الگوی غذایی، می‌تواند تاثیرِ ویرانگری بر سلامتِ جسمی و روحی کودک داشته باشد.

با برنامه‌ریزیِ وعده‌هایِ غذاییِ منظم یا تنقلات برای فرزندتان، که فاصله‌ی میانِ آنها نباید بیشتر از ۳ ساعت باشد، از عاداتِ غذاییِ ناسالم جلوگیری کنید. کودکان بیش فعال، از نظر جسمی، به دریافت منظم مواد غذاییِ سالم نیاز دارند. از نظر روحی نیز، زمان‌های وعده‌هایِ غذایی، وقت مناسی برای استراحت و همینطور ریتم و روالی برنامه‌ریزی شده در روز هستند.

• در منزل، از غذاهای هله‌هوله و فاقد ارزش غذایی استفاده نکنید.
• وقتی می‌خواهید بیرون از منزل غذا بخورید، غذاهای چرب و شیرین را از برنامه‌ی خود خارج کنید.
• برنامه‌های تلویزیونیِ پر از تبلیغاتِ مواد غذاییِ هله‌هوله را تماشا نکنید.
• به طور روزانه، به فرزندتان مکمل غذاییِ ویتامین و مواد معدنی بدهید.

 

[Ana.A]

نکته‌ی تربیتی شماره‌ی ۶ در برخورد با کودک بیش‌فعال: دوست‌یابی و اجتماعی شدن را به کودک خود آموزش بدهید


بیشتر کودکان بیش فعال، در تعاملاتِ ساده‌ی اجتماعی مشکل دارند. آنها ممکن است نشانه‌های اجتماعی را درست درک نکنند، بیش از حد صحبت کنند، به طور مکرر حرفِ دیگران را قطع کنند یا به افرادی پرخاشگر یا «بسیار احساساتی» تبدیل شوند. عدم بلوغ عاطفیِ نسبی در این کودکان، می‌تواند موجب شود تا در میان همسالان خود پذیرفته نشوند و مورد آزار و اذیت قرار بگیرند.


البته بسیاری از کودکان بیش فعال، بسیار باهوش و خلاق هستند و در نهایت خود آنها متوجه می‌شوند که چگونه با دیگران کنار بیایند و افرادی را که برای دوستی مناسب نیستند، شناسایی می‌کنند. علاوه بر آن، ممکن است ویژگی‌های شخصیتی‌ای که موجبِ عصبانی شدن والدین و معلمان می‌شود، برای همسالانِ آنها خنده‌دار و جذاب باشد.

 

[Ana.A]

کمک به بهبود مهارت‌های ارتباطی در کودک بیش فعال



آموختنِ مهارت‌ها و قواعد اجتماعی، برای کودکان بیش فعال دشوار است. شما می‌توانید به فرزند بیش فعال خود کمک کنید تا شنونده‌ی بهتری باشد، معنیِ حالت چهره و زبان بدن دیگران را متوجه شود و در گروه‌ها تعامل بهتری با دیگران داشته باشد.

• با فرزندتان با ملایمت و در عین حال صادقانه، در مورد چالش‌ها و اینکه چگونه باید خود را تغییر دهد، صحبت کنید.
• حالت‌هایِ مختلف موقعیت‌های اجتماعی را با کودک خود بازی کنید. نقش‌ها را با یکدیگر عوض کنید و سعی کنید که این بازی برای او سرگرم‌کننده باشد.
• در انتخاب همبازی برای کودک‌تان دقت کنید و کسانی را انتخاب کنید که با او هم‌زبان هستند و از مهارت‌هایِ فیزیکی برخوردارند.
• در ابتدا، هر بار فقط یک یا دو کودک را انتخاب کنید و وقتی با یکدیگر بازی می‌کنند آنها را از نزدیک تماشا کنید.
• به هیچ وجه زدن، هل دادن و فریاد کشیدن در خانه یا حیاط را تحمل نکنید.
• برای بازی کودک، زمان و فضای کافی فراهم کنید و به رفتارهای خوب او در حینِ بازی، پاداش دهید.