خراسان رضوی دیدنی های تربت حیدریه، پایتخت ابریشم ایران

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
مقاله‌های مرتبط:

• تربت‌ حیدریه در یک نگاه
• کاروانسرای طبسی؛ بنایی زیبا از مجموعه ای تاریخی در تربت حیدریه

تربت حیدریه از شهرهای تاریخی استان خراسان رضوی است که پیشینه آن به دوران پیش از اسلام می‌رسد. گفته می‌شود که نام این شهر از نام عارف «قطب الدین حیدر» که از قرن نهم هجری به بعد بر منطقه‌ای که پیش از آن ولایت زاوه خوانده می‌شد، برگرفته شده است. تربت حیدریه را عموما با نام زعفران یا ابریشم نیز می‌شناسند،‌ چراکه اولین قطب تولید زعفران در جهان و پایتخت ابریشم در ایران است. از آنجا که این شهر در مسیر مشهد قرار گرفته است سالانه گردشگران بسیاری به آن سفر می‌کنند. تربت حیدریه اما علاوه بر زعفران و ابریشم، با توجه به موقعیت جغرافیایی و پیشینه تاریخی‌اش، آثار و دیدنی‌های طبیعی و تاریخی بسیاری دارد. با ما همراه باشید تا با دیدنی‌های این شهر تاریخی بیشتر آشنا شوید.

غار ماه پری
غار ماه‌پری از زیستگاه‌های اولیه انسان‌ها به‌شمار می‌رود که در میان کوه واقع شده است. این غار در ۱۹ کيلومتری شمال غربی تربت حيدريه و در نزديکی روستای صنوبر قرار دارد. اکتشافات باستان‌شناسی نشان می‌دهد که انسان ماقبل تاریخ در این غار زندگی می‌کرده است.

منطقه گردشگری رودخانه حصار

منطقه گردشگری رودخانه حصار در ۵۰ کیلومتری غرب تربت حیدریه و جنوب روستای رودمعجن واقع شده است که منطقه‌ای سرسبز و خوش آب و هوا برای گردشگران به‌شمار می‌رود.
[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
آبشار رودمعجن

آبشار رودمعجن، آبشاری با ارتفاع ۲۸ متر در ۴۸ کیلومتری غرب تربت حیدریه است که در فصل بهارو تابستان گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. این آبشار در میان دیواره‌ای بلند از کوه واقع شده است و آب با شدت بسیاری بر زمین فرو می‌ریزد. زیبایی‌های طبیعی این آبشار آن را به بهشت گردشگری تربت حیدریه مشهور کرده است.

منطقه شکار ممنوع بزمای
منطقه شکار ممنوع بزمای با وسعت ۲۸ هزار هکتار در هشت کیلومتری جنوب شرقی تربت حیدریه قرار دارد. گونه‌های گیاهی متنوعی در این منطقه کوهستانی همچون چوبک، کلاه میرحسن، میخک کوهی، شکرتیغال، فرفیون، ریواس، گون و … در این منطقه یافت می‌شود و از جمله حیات وحش آن می‌توان به کل، بز، قوچ و انواع پرندگان اشاره کرد. گونه کمیاب لک لک سیاه نیز در زمستان و تابستان از این منطقه مهاجرت و گذر می‌کند.

پارک جنگلی پیشکوه

پارک جنگلی پیشکوه در حاشیه شهر تربت حیدریه واقع شده است که یکی از بزرگ‌ترین پارک‌های ایران به‌شمار می‌رود. وسعت این منطقه ۸۰۰ هکتار است و در دامنه کوه و مشرف به شهر قرار دارد. امکانات تفریحی رفاهی مناسبی نیز برای گردشگران در این پارک فراهم شده است.
[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
آبشار رودمعجن

آبشار رودمعجن، آبشاری با ارتفاع ۲۸ متر در ۴۸ کیلومتری غرب تربت حیدریه است که در فصل بهارو تابستان گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. این آبشار در میان دیواره‌ای بلند از کوه واقع شده است و آب با شدت بسیاری بر زمین فرو می‌ریزد. زیبایی‌های طبیعی این آبشار آن را به بهشت گردشگری تربت حیدریه مشهور کرده است.

منطقه شکار ممنوع بزمای
منطقه شکار ممنوع بزمای با وسعت ۲۸ هزار هکتار در هشت کیلومتری جنوب شرقی تربت حیدریه قرار دارد. گونه‌های گیاهی متنوعی در این منطقه کوهستانی همچون چوبک، کلاه میرحسن، میخک کوهی، شکرتیغال، فرفیون، ریواس، گون و … در این منطقه یافت می‌شود و از جمله حیات وحش آن می‌توان به کل، بز، قوچ و انواع پرندگان اشاره کرد. گونه کمیاب لک لک سیاه نیز در زمستان و تابستان از این منطقه مهاجرت و گذر می‌کند.

پارک جنگلی پیشکوه

پارک جنگلی پیشکوه در حاشیه شهر تربت حیدریه واقع شده است که یکی از بزرگ‌ترین پارک‌های ایران به‌شمار می‌رود. وسعت این منطقه ۸۰۰ هکتار است و در دامنه کوه و مشرف به شهر قرار دارد. امکانات تفریحی رفاهی مناسبی نیز برای گردشگران در این پارک فراهم شده است.
[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
موزه حیات وحش
موزه حیات وحش تربت حیدریه در نزدیکی پارک ملت تربت حیدریه واقع شده که گونه‌های متنوعی از گیاهان و حیوانات در آن در معرض تماشای عموم قرار گرفته است.

موزه مردم‌شناسی

موزه مردم‌شناسی تربت حیدریه به معرفی آداب و رسوم، فرهنگ و صنایع دستی مردم این منطقه می‌پردازد. این موزه در کاروانسرای طبسی قرار دارد.

کاروانسرای طبسی

کاروانسرای طبسی در نزدیکی مجموعه تاریخی قطب‌الدین حیدر قرار دارد. این کاروانسرا توسط حاج محمد ابراهیم طبسی از تاجران مشهور عصر قاجار در ملک شخصی‌اش احداث شده است. این کاروانسرا از بناهای دو ایوانی به‌شمار می‌رود که شامل فضای ورودی، هشتی، تعدادی حجره مشرف به میان سرای بنا، انبار و اصطبل است. وجود این کاروانسرا در کنار مزار و مسجد گویای آن است است که رشد شهر، ریشه در همین مجموعه دارد و نقطه مرکزی رفت و آمد و ورود و خروج به شهر محسوب می‌شده است.

رباط لاری

رباط لاری در محله معروف به میدان رباط قرار دارد. این رباط توسط حاج محمدرضا لاری از تاجران معتبر شهر بنا شده است. این رباط ۲۴ غرفه تابستانی دارد که مشرف به حیاط هستند. در پشت هر غرفه نیز اتاقی برای استفاده در زمستان و اصطبل‌های اختصاصی وجود دارد. این رباط با قدمت حدود ۱۱۰ سال همچنان پابرجا است.
[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
کاروانسرا و پل کسکک
رباط کسکک و پل کسکک در شمال تربت حیدریه در نزدیکی روستایی با همین نام واقع شده است. کاروانسرا یادگاری از عصر صفویه است که سردر ورودی دارد که بر طرفین آن ایوانچه‌ها و طاق نماهایی ایجاد شده‌ است. اتاق‌های اقامت کاروانیان نیز در پیرامون مهمانسرای آن ساخته شده که فضای ورودی آن‌ها دارای سردر و فضای داخل آن نیز شامل تاقچه و بخاری دیواری است. پل کسکک نیز مربوط به اواخر دوران قاجاریه است. این پل و کاروانسرا هر دو توسط امین‌التجار یکی از تاجرهای معروف شهر بنا شده‌اند. پل کسکک در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مجموعه تاریخی قطب‌الدین حیدر

مجموعه تاریخی قطب‌الدین حیدر، مدفن قطب‌الدین حیدر فرزند تیمور و از نوادگان سلطان شاه سالوری از شاهزادگان ازبک و از تبار خاقان ترک است. قدمت این بنای تاریخی به دوران صفویه می‌رسد و شامل یک آرامگاه و ایوانی از مسجد جامع قدیم است که در مرکز شهر تربت حیدریه قرار دارد. بنای مسجد جامع آجری است و تاریخ بنای آن که نام بانی را نیز شامل می‌شود بر سنگ سیاه و لوح مانندی حک شده است. آرامگاه نیز در میان محوطه در زیر گند قرار دارد. در امتداد فضای ورودی نیز محرابی تعبیه شده است.

حمام حاجی رییس

حمام حاجی رییس از بناهای تاریخی و باارزش تربت حیدریه به‌شمار می‌رود که توسط حاج سید محمد رئیس التجار در سال ۱۲۷۲ هجری شمسی در عصر قاجار احداث شده است. این حمام شامل پلکان‌های ورودی، سربینه، بینه، گرمخانه و مخازن آب سرد و گرم است. هشت ستون سنگی بسیار زیبا در این حمام خودنمایی می‌کند که در میان آن‌ها حوضی سنگی قرار دارد. این حمام در بافت تاریخی و مرکزی شهر واقع شده که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
خانه امینی

خانه امینی محل زندگی امین‌التجار است که قدمت آن به دوران قاجار می‌رسد. این بنا دارای تزیینات آجرکاری، کاشی‌کاری و گچ‌بری‌های زیبایی است که هنوز پس از گذشت سال‌های متمادی، پابرجا مانده است.

مسجد کدکن
مسجد کدکن، بنایی مستطیل شکل است که در مرکز آن دو طاق بزرگ گنبدهای چهار ترک را تشکیل داده است. از نماهای زیبای این مسجد می‌توان به محرابی هشت گوشه اشاره کرد که در آن خودنمایی می‌کند.

مزار بوری‌آباد

مزار بوری‌آباد که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، یادگاری از دوران صفویه محسوب می‌شود. این بنا با پلان مربع، مدفن یکی از نوادگان امام موسی کاظم (ع) است.

مزار بی‌بی حسینه
مزار بی‌بی حسینه بر فراز تپه‌ای در داخل شهر تربت حیدریه و در محله‌ای به نام حسنی قرار دارد که در میان اهالی شهر به بی‌بی حسینه شهرت دارد.
[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
شهر تربت جام، مرکز شهرستان تربت جام است و در استان خراسان رضویواقع شده است. فاصله این شهر با مرکز استان یعنی شهر مشهد در حدود ۱۶۰ کیلومتر است. تربت جام که در گذشته با نام‌هایی همچون «بوزجان»، «بوزیگان»، «زام»، «جام» و «تربت شیخ جام» نیز شناخته می‌شده است، در حال حاضر و بر اساس آخرین سرشماری‌های انجام گرفته در حدود ۹۵ هزار نفر جمعیت دارد و مساحت آن بالغ بر ۸۱۸۴ متر مربع است. نزدیک‌ترین شهرها به تربت جام از جنوب، شهر تایباد و از شمال شهر فریمان هستند.

تربت جام از دیرباز از نظر تاریخی، فرهنگی و بازرگانی اهیمت زیادی داشته است. این شهر در زمان حکومت صفوی از نظر نظامی نیز اهمیت فراوانی پیدا کرد هرچند در اواخر دوره صفویه مورد حمله افغان‌ها و اوزبک‌ها قرار گرفت ولی با درایت «نادر قلی افشار» همچون سایر شهرهای شرقی ایران از دست یورش برندگان آزاد شد.این شهر در زمان حکومت قاجاریه نیز روزهای بسیار دشواری را سپری نمود. بناهای تاریخی زیادی از دوران‌های مختلف در این شهر بر جای مانده است که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

تربت‌جام میزبان طیف گوناگونی از اقوام مردم است که مهم‌ترین آن‌ها فارس‌ها، ترکمن‌ها، اعراب و بلوچ‌ها هستند ولی زبان غالب مردم این شهر فارسی است.

از شاخص‌ترین آثار تاریخی شهر تربت جام می‌توان به «آرامگاه شیخ احمد جامی» در شمال غرب تربت جام، «آرامگاه شاه قاسم انوار» از صوفیان بزرگ، «سنگ قبر صدوقی»، «مسجد زیرزمینی»، «مدرسه امیر شاه ملک»، «گنبد فیروزشاهی»، «مسجد کرمانی» از زیباترین مساجد قرن هشتم هجری، «مسجد عتیق»، «برج علی آباد»، «مسجد جامع نو»، «رباط سمنگان» و «رباط جام» اشاره کرد.

رباط جام؛ کاروانسرایی با ۷۰۰ سال قدمت



باغ کشمیر که یک ناحیه متشکل از تپه ماهورهای زیباست، از بهترین جاذبه‌های طبیعی است که در ۵۵ کیلومتری شمال تربت جام قرار دارد و مملو از جنگل‌های پسته وحشی است و به همین دلیل تبدیل به یک منطقه حفاظت شده جنگلی شده است.

منطقه حفاظت شده باغ کشمیر در ۵۵ کیلومتری شمال تربت جام

از سایر جاذبه‌های طبیعی تربت جام نیز می‌توان به «آبشار بردو» در غرب روستای «شورآب علیا» و «پلنگ آبه» در ۲۰ کیلومتری جنوب تربت جام اشاره کرد که منظره بسیار دل‌انگیز و باصفایی است.

یکی از مهم‌ترین نمودهای فرهنگی تربت جام، موسیقی آن است که از قدمت بسیار زیادی برخوردار است. از میان تمام سازها، ساز «دوتار» رایج‌ترین ساز در میان مردمان تربت جام است و آن‌ها مهارت خوبی در نواختن این ساز دارند. موسیقی این شهر ریشه در آداب و رسوم کهن آن دارد. موسیقی آوازی تربت جام دارای شاخه‌هایی همچون «منظومه خوانی»، «صلوات خوانی»، «دوبیتی خوانی» و موارد بسیار دیگر است.

از دیگر نمود‌های فرهنگی مردم تربت جام، رقـ*ـص‌های محلی آن هاست که انواعی همچون «هتم»، «هپل بازی» و «چوب بازی» دارد و از دیرباز در این منطقه رواج داشته است.

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
مقاله‌های مرتبط:

• راهنمای سفر به مشهد (قسمت اول)
• راهنمای سفر به مشهد (قسمت دوم)
• جاذبه های گردشگری مشهد؛ از حرم تاریخی امام رضا (ع) تا پارک ها و باغ ها

تربت‌حیدریه شهری در استان خراسان رضوی است که ۲۴ هزار کیلومتر وسعت دارد و در ۱۴۰ کیلومتری شهر مقدس مشهد واقع شده است. تربت‌حیدریه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مراکز تولید زعفران شناخته می‌شود و عرفای زیادی را در دل خود پرورش داده است. تربت‌حیدریه از شرق به تایباد، تربت‌جام و رشتخوار، از غرب به کاشمر، از شمال به مشهد، نیشابور و فریمان و از جنوب به شهرستان مه ولات منتهی می‌شود. با ما همراه تا تربت‌حیدریه، این شهر عارف پرور را بهتر بشناسید:

تربت شهری با وسعت ۲۴ هزار کیلومتر در جنوب غربیدارد. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت تربت‌حیدریه برابر با ۲۲۴۶۲۶ نفر است. تربت چهارمین شهر پرجمعیت استان خراسان رضوی است.



نام تربت‌حیدریه در دوران حکومت اشکانیان، «زاوه» بوده و دلیل این نام‌گذاری هم وجود عارفی با نام «قطب‌الدین حیدر تونی» در این ناحیه بوده که مقبره او امروز در خاک این شهر قرار دارد.

نام زاوه برای اولین بار در استاد تاریخی پس از اسلام آورده شده است. در بسیاری از منابع آورده شده که زاویه اولین شهری است که در حمله مغول مورد حمله قرار گرفت، در همین زمان بود که قطب‌الدین حیدر تونی، عارف قرن ششم، درگذشت.

از حمله مغول تا به عصر صفوی، اسناد و شواهد زیادی در رابـ ـطه با زاوه یا تربت امروزی در دسترس نیست، دومین باری که زاوه رونق گرفت، در عصر قاجار بود. اسحاق خان قرایی (از خوانین عصر قاجار) کمر به آبادانی زاوه بست و به این منطقه توجه ویژه‌ای کرد، اسحاق خان به‌اندازه‌ای به تربت ارج و قرب بخشید که تا مدت‌ها از تربت‌حیدریه با نام تربت اسحاق خان یاد می‌شد.

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
جاذبه‌های گردشگری
جاذبه‌های تاریخی

یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی تربت‌حیدریه، مقبره قطب‌الدین حیدر و ایوانی از مسجد جامع قدیم است که در مرکز شهر تربت‌حیدریه قرار دارد. این مقبره در سال ۹۸۷ هجری قمری بناشده است و می‌توان آثار معماری تیموریان را در این بنا دید. آرامگاه قطب‌الدین در سال ۱۰۲۳ هجری قمری به همت سلطان محمود تربتی بازسازی و مرمت شد.

از دیگر بناهای تاریخی تربت‌حیدریه می‌توان به کاروانسرای طبسی، موزه مردم‌شناسی، خانه امینی، حمام حاجی رئیس، مزار بوری آبادو بنای مقبره و مسجد شیخ حیدر کدکنی اشاره کرد.

جاذبه‌های طبیعی

از جاذبه‌های طبیعی تربت می‌توان به باغ ملی، پارک کوهستانی پیشکوه، منطقه گردشگری رودخانه حصار، آبشار رود معجن و قله ملکوه اشاره کرد.معادن طلای زرمهر تربت حیدریه که در روستای زرمهر واقع شده، تولیدکننده اولین شمش‌های طلا در کشور است.
[/HIDE-THANKS]

 

[مهربانوی ایرانی]

معرفی شهر تربت حیدریه
تربت حیدریه از شهرستانهای استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران می ‌باشد. مرکز این شهرستان شهر تربت حیدریه است. منطقهٔ تربت حیدریه بزرگترین تولید کنندهٔ زعفران در جهان محسوب می‌ شود. همچنین بایگ که از شهرهای تربت حیدریه است، مرکز ابریشم ایران لقب گرفته است. این شهرستان تولید کننده اولین شمش‌ های طلا در کشور است.
نام: تربت حیدریه
وجه تسمیه: نام تربت حیدریه از نام قطب‌الدین حیدر تونی گرفته شده که بر واژه اصیل و ایرانی زاوه غلبه یافت.
نام قدیمی: زاوه
استان: خراسان رضوی
تاریخچه: پیشینه تاریخی تربت حیدریه با نام زاوه به دوران قبل از اسلام و دوره اشکانیان برمی گردد. این منطقه به مناسبت مقبره قطب‌الدین حیدر تونی که از معاصرین عطار و از صوفیان قرن ششم هجری بوده بدین نام خوانده شده ‌است. در دو انقلاب معاصر ایران یعنی انقلاب مشروطه در سال ۱۲۸۵ شمسی و انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ شمسی تربت حیدریه از شهرهای پیشتاز در این فرایندها بوده ‌است. لازم بذکر است که اولین شهری که در ایران در سال ۵۷ مردمش قیام کردند شهر تربت حیدریه بود که در نهم دی ماه با دادن ۹ شهید شهر را از حکومت پهلوی گرفتند و خودشان امور شهر را بدست گرفتند و همچنین اولین شهری بود که مردمش مجسمه شاه را در میدان مرکزی در جلوی انظار به زمین زده و شکستند. (فیلم سقوط هم در همین زمینه ساخته شد و مستندات تاریخی را در معرض دید عموم قرار داد.)
تقسیمات کشوری: این شهرستان از چهار بخش بخش مرکزی، جلگه رخ، کدکن، بایگ و چهار شهر تربت حیدریه، بایگ، رباط سنگ، کدکن تشکیل شده است.
موقعیت جغرافیایی: تربت حیدریه از شمال با شهرستان مشهد و نیشابور، از سمت غرب با شهرستان کاشمر و شهرستان بردسکن، از سمت شرق با شهرستان خواف و شهرستان تربت جام و از جنوب با شهرستان گناباد همسایه است. این شهرستان بین نصف النهارات 58 درجه و 41 دقیقه تا 60 درجه و 7 دقیقه طول شرقی و مدارهای 34 درجه و 59 دقیقه تا 35 درجه و 51 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است. این شهرستان در ۱۰۰۵كيلومتري‌ تهران و در يك‌ منطقه‌ كوهستاني‌ در دامنه‌ كوه‌ قرارگرفته‌ است.

منبع:تریپ یار​