پیشنهادی [#] زبــانــ ترکـــــی [×]

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

زبان من جهان من است و جهان من زبان من

آئینه یا آیینه

این کلمه ترکی که در فارسی نیز جا افتاده است در واقع کلمه ی مستقلی در فارسی برای آیینه وجود ندارد،

اصل آن آینا می باشد که بعد از وارد شدن به زبان فارسی بر اثر عدم تلفظ آ کوتاه ترکی توسط فارس ها،به صورت آینه و بعداً آیینه(آئینه) در آمده است.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

آنالیز آینا
آینا در نقش اسم و کلمه ی مرکب از آی+نا می باشد.
آی،کلمه ی جامد در نقش اسم به معنی ماه(فرهنگ داشقئن صفحه ی 57،فرهنگ بهزاد بهزادی،فرهنگ شاهمرسی)آزربایجان اورفوقرافیا لؤغتی)
نا،اک(پسوند) شبیه ساز؛چیزی شبیه وش فارسی
ترکیب آی+نا=ماه وش

در واقع اک(پسوند) نا در ترکی در مورد مسمی ای توضیح می دهد که شبیه اسم قبل از نا است.
یعنی در اینجا آی مانند،شبیه آی(یعنی شبیه ماه،ماه وش،ماه مانند)
وجه تسمیه آن
انعکاس نور توسط هر کدام،به عبارتی ویژگی بارز هر کدام مخصوصاً در مورد آیینه(آینا)های اولیه.
البته برای آینا کلمه ی مستقل دیگری نیز در ترکی وجود دارد(گؤزگؤ)

در شعر کلاسیک ترکی کاربرد آینا بیشتر است و در شعر آشئق،گؤزگؤ پرکاربرد تر است.
در محاوره نیز هر دو استفاده می شوند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

معمولاً لغات مادر و اصطلاحات را میان گیومه(کتنشن) می آورند که ما این مسأله را رعایت نخواهیم کرد و با بلود کردن کلمه، منظور را خواهیم رساند.

در ادامه ی قسمت قبل به برخی کلمات مشابه با آینا می پردازیم،
دورنا
قئرنا
زئرنا
هئرنا
...
در هر کدام از این کلمات نقش اک ِ نا، مشخص تر می شود وجه تسمیه برخی از آنها برای پست های بعدی همین تاپیک بماند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

چون کلماتی نظیر دورنا(درنا) نیز، در فارسی بکار گرفته می شود ممکن است این شبه بوجود بیاید که نظیر و دسته ی این نوع کلمات(کلماتی که پسوند نا دارند) در فارسی نیز وجود دارد در واقع از کجا معلوم که آیینه و درنا از فارسی به ترکی وارد شده باشند،در پاسخ به این سؤال این گونه جواب می دهیم،

اولاً زبان فارسی زبان پسوندی نمی باشد این بدین معنی نیست که پسوند اصلاً در زبان فارسی وجود ندارد،اما ویژگی بارز زبان ترکی پسوندی بودن آن است.هر چند که این نیز به معنی نبود پیشوند در زبان ترکی نیست.همچنین به این معنی نیز نیست که زبان ترکی همچون زبان چینی کلمات ترکیبی ندارد،در واقع هم پیشوند در زبان ترکی وجود دارد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

مانند:

لاپ
در لاپ چتین
قئپ
در قئپ قئرمئزئ
دؤم
در دؤم آغ
و...

و هم کلمات ترکیبی در ترکی وجود دارد،(کلماتی که از ترکیب کلمات ساده بوجود بیاید و ترکیب یک کلمه ی جامد با یک یا چند پسوند را کلمه ی ترکیبی در نظر نمی گیریم)
مانند:
آتابیر(بیر در اینجا پسوند نیست،آتا+بیر)

اما تمامی شخص سازها، صفت ساز ها، مصدر ساز ها، فعل سازها، قید ساز ها،منفی و جمع ساز ها،حالت ساز ها و... در ترکی با اک(پسوند)ها صورت می پذیرد.

همچنین، اگر در فارسی نیز هر از گاهی این پسوند ها بکار بـرده شود در این مثال(آینا)، نا پسوند ترکی ست و پسوند معادل آن در فارسی وش است.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

قئرنا
قئر+نا
قئر در نقش اسم و در چهار معنی متفاوت:

قیر،سیاه،تند

وادی،صحرا،دشت

قلاب،چنگال،چوب دارای نوک دوشاخه و قلاب گونه جهت آب کشی از چاه

ناز،غمزه،عشـ*ـوه
قئرنا=قئر+نا نیز دارای دو معنی

لوله،شیر آب و غیره؛که از ترکیب اسم سوم با اک نا بوجود آمده است.

بسیار شلوغ،نادنج و نانجیب،پرتلاش؛که محتمل از ترکیب اسم اول با اک ِ نا بوجود آمده است.
به هر صورت کاربرد اک ِ نا،در ترکی و کلمات همدسته ی آینا برای ما مشخص شد،اگر چه در این میان، ترکی بودن کلماتی نظیر قیر،قر در قر دادن،زئرنا که آلت موسیقی آزربایجانی ست و در فارسی سرنا تلفظ می شود،بر ما مشخص شد ولی در پست های آتی،به صورت مجزا به آنها خواهیم پرداخت.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

خیاوان

آیا میدانید خیابان یک اسم تـــُرکی است؟

خیابان ---> خیاوان (گرفته شده از خیاو نام قدیم مشگین شهر آزربایجان)

اسم یکی از محله های آبرسان در تبریز (خیاوانی) بود یعنی (اهل خیاو) !که بعدا به خیابان تبدیل شد و وارد واژگان فارسی شد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

درود

کلمه ای که به دست این پان فارس ها افتاده...

درود نیز کلمه ای تـــُرکی است

درود از (دورماخ = ایستادن - پایندگی ) می آید

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

آتش

این کلمه نیز تـــُرکی است.

آتش از آتیش می آید

آتیش = آت (انداختن-پرتاب کردن) + یش ( مفاعله) = پرتاب دو طرفه

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

اوتاق

هر روز از این کلمه استفاده میکنیم

اتاق اسمی تـــُرکی است.

اتاق از (اتوماق - اتراق ) می آید