زیرنَهَنج یا هیپوتالاموس (به انگلیسی: Hypothalamus)، غدهای است در مغز، که دستگاه عصبی را با کمک غدهٔ زیرمغزی به دستگاه غدد درونریز متصل میکند.
زیرنهنج در اکثر پستانداران یافت میشود و خصوصیات متفاوتی در دو جنس مذکر و مونث دارد.
واژهشناسی
Hypothalamus کلمهای است یونانی به معنی «زیرِِ نهنج». نهنج (تالاموس) اندامی است در مغز که واژهٔ زیرنهنج نیز از همین جا آمدهاست.
کارکرد هیپوتالاموس
هیپوتالاموس در واقع یک دستگاه کنترل کننده بدن است.این بخش از مغز با تاثیری که بر هیپوفیز می گذارد، فعالیت بسیاری از غده های بدن مثل پانکراس(لوزالمعده)،تیروئید و ... را کنترل میکند.این عمل از طریق ترشح دونوع هورمون به نامهای آزاد کننده و مهار کننده می باشد که نوع اول ترشحات هیپوفیز را زیادتر و نوع دوم آنرا کمتر میکند. علاوه بر آن زیرنهنج دمای بدن، گرسنگی، تشنگی و چرخه زمانی بدن را تنظیم میکند.
به طور کلی هیپوتالاموس مرکز اعمال غریزی است، مانند احساس گرسنگی، سیری، تشنگی، تنظیم دمای بدن، تنظیم فشار خون، رفتارهای هیجانی مثل خشم و ترس و اضطراب و نیز عاطفه. نیز باعث ترشح هورمون رشد -که باعث رشد استخوان میگردد- و هورمون تیروتروپ (برانگیزندهٔ غدهٔ تیرویید یا سپردیس)، هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین (CRH) (مؤثر برغده فوق کلیه)، هورمون لاکتوژن (مؤثر بر پرولاکتین)، هورمون آزادکننده گنادوتروپینها (مؤثر بر هورمون افاسهاش و ال هاش) (برانگیزندههای غدد جنـ*ـسی) میشود.
زیرنهنج در اکثر پستانداران یافت میشود و خصوصیات متفاوتی در دو جنس مذکر و مونث دارد.
واژهشناسی
Hypothalamus کلمهای است یونانی به معنی «زیرِِ نهنج». نهنج (تالاموس) اندامی است در مغز که واژهٔ زیرنهنج نیز از همین جا آمدهاست.
کارکرد هیپوتالاموس
هیپوتالاموس در واقع یک دستگاه کنترل کننده بدن است.این بخش از مغز با تاثیری که بر هیپوفیز می گذارد، فعالیت بسیاری از غده های بدن مثل پانکراس(لوزالمعده)،تیروئید و ... را کنترل میکند.این عمل از طریق ترشح دونوع هورمون به نامهای آزاد کننده و مهار کننده می باشد که نوع اول ترشحات هیپوفیز را زیادتر و نوع دوم آنرا کمتر میکند. علاوه بر آن زیرنهنج دمای بدن، گرسنگی، تشنگی و چرخه زمانی بدن را تنظیم میکند.
به طور کلی هیپوتالاموس مرکز اعمال غریزی است، مانند احساس گرسنگی، سیری، تشنگی، تنظیم دمای بدن، تنظیم فشار خون، رفتارهای هیجانی مثل خشم و ترس و اضطراب و نیز عاطفه. نیز باعث ترشح هورمون رشد -که باعث رشد استخوان میگردد- و هورمون تیروتروپ (برانگیزندهٔ غدهٔ تیرویید یا سپردیس)، هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین (CRH) (مؤثر برغده فوق کلیه)، هورمون لاکتوژن (مؤثر بر پرولاکتین)، هورمون آزادکننده گنادوتروپینها (مؤثر بر هورمون افاسهاش و ال هاش) (برانگیزندههای غدد جنـ*ـسی) میشود.