- عضویت
- 2017/04/27
- ارسالی ها
- 2,201
- امتیاز واکنش
- 4,999
- امتیاز
- 606
یك جرعه تاریخ ماندگار
آداب و رسوم؛ شاید هیچ ماه یا موسم دیگری مثل ماه مبارك رمضان این همه تنوع آداب و رسوم و عادتهای دوستداشتنی نداشته باشد
آدابی كه بهمرور زمان بخشی از آن به فراموشی تاریخ سپرده میشود و بخشی دیگر در طول تاریخ متولد میشود. مرور آداب فراموششده این ایام میتواند خاطرهانگیز باشد.
تهران، رمضان، در گذر تاریخ پایتخت
تهران زیبا و دوستداشتنی ما و شما، قرنهاست كه میزبان شایسته «ماه خدا» حساب میشود. از همان شبی كه قرار بود ماهتاب حلول ایام مبارك، آسمان تهران را روشن كند و خانوادهها فوج فوج با آب و آیینه و سبزه راهی پشتبام میشدند تا هلال آغاز ماه رمضان را با چشم خودشان ببینند،
تا روز عید كه فطریه تهرانیان چراغ خانه مستمندان را روشن نگه میداشت، پایتخت امروز ایران رسم و رسوم خاص خودش را در پاسداشت «شهر صیام» داشته است. آن روزها انگار كه دوباره نوروز آمده باشد، زنها به جارو پاروی خانه میپرداختند و مردها، غبار از حصار و حصیر مساجد برمیگرفتند. پارچههای نو از صندوقچهها بیرون میآمد و آدمها در عزیزداشت ماه خدا، جامه تازه به تن میكردند. تهران قدیم، غوغا میشد، وقتی نفس رمضان را میشنید...
شبهای روشن تهران
مشهور است كه در تهران قدیم، روشنایی معابر تنها تا 2ساعت پس از غروب آفتاب ادامه داشت و پس از آن، با نواختن گزمههای حكومتی بر طبلهایشان، شهر نیز در كام خاموشی فرومیرفت. به میمنت از راه رسیدن رمضان اما، نه تنها عبورومرور بعد از غروب آفتاب قطع نمیشد و تا طلیعه صبح ادامه مییافت، كه شهر نیز تا سپیدهدم روشن میماند و تاریكی را جواب میكرد.
در آن زمان و تا سال1297خورشیدی، چراغهای نفتی روشنایی شبهای رمضان را فراهم میكرد، اما از آن تاریخ به بعد -مقارن با دوران شاه ناصری- به مدد كارخانه میرزا حسینخان قزوینی، تهران روشناییاش را از «گاز» بهدست آورد. این رویه ادامه داشت تا زمان مظفرالدین شاه كه 400كیلووات برق تولیدی حسینآقا امینالضراب، پای اختراع مرحوم ادیسون را هم به پایتخت قاجار باز كرد! هرچه بود اما، تهران در تكتك شبهای رمضان روشن میماند تا قدم میهمان پرمهرش را گرامی بدارد.
«گل خندانی»، فرصتی برای رفع كدورتها
اما تهرانیان قدیم بر این باور بودند كه با دلی مملو از كینه و كدورت نمیشود گام به اقلیم رمضان گذاشت. چنین بود كه غبارروبی از دل و رفع اختلاف با نزدیكان در زمره آیینهای استقبال از ماه مبارك قرار میگرفت. به این مجالس آشتیكنان كه به همت بزرگان برگزار میشد، «گل خندانی» میگفتند.
تمیز كردن دل، همگام با تمیز كردن خانه و جامه، آدمهای این شهر را برای فرارسیدن رمضان آماده كرد. آخرین مرحله استقبال تهران قدیم هم مثل خیلی جاهای دیگر، به پیشواز رفتن بود؛ اهالی پایتخت قاجار نیز 2 ،3روز مانده به آغاز ماه مبارك روزه میساختند تا مراسم استقبال را به نحو احسن انجام داده باشند.
از دیگر رسم و آیینهای جالب مردم تهران نیز در ماه مبارك رمضان، یكی اعلام سحر و افطار با توپ بود؛ چنانكه در هر گوشه شهر 2توپ جنگی كار گذاشته میشد كه این توپها را هنگام سحر و اذان مغرب، 3بار شلیك میكردند و اوقات شرعی را بدینترتیب برای مردم اعلام میكردند. ضمن آنكه زمانی نیز رسم بر این بوده كه خانهها و مغازهها به ویژه آنان كه در جایگاه مرتفع و بلندتری بودند، یكی، دو ساعت مانده به اذان صبح، جلو در، یك چراغ نفتی آویزان كنند تا مردم با دیدن آنها، بساط سفره سحری را بچینند.