حیوانات وحشی شناخت انواع سمور

[°º¸кยzɠยภº°]

سمور پستانداری گوشتخوار است که سرده جداگانه ای از راسویان را بنام سموریان تشکیل می دهد. پوست این جانور در تهیه پوستین (خز) کاربرد دارد.پوست سمور نرم و لطیف و گرانبهاست.
از انواع آن می توان به سمور آبی و سمور سنگی اشاره نمود. سمور شناگر قابلی است و کمتر در نزدیکی محل سکونت انسانها زندگی می کند. برخی از انواع سمور جزء گونه‌های در معرض خطر محسوب شده و در ایران بخاطر پوست آن شکار می شود. در بسیاری از کشورهای جهان از سمور محافظت می شود.

 

[°º¸кยzɠยภº°]

سمور سنگی

مشخصات: جثه‌ای به اندازه گربه خانگی دارد. بدن کشیده و استوانه‌ای، پوزه دراز، گوش‌ها نسبتاً بزرگ و کاملاً گرد، دم نسبتاً بلند و پشمالو، پاها کوتاه، ناخن‌ها بلند و نیمه جمع شونده‌اند. کف پا از موهای پراکنده‌ای پوشیده شده است به همین دلیل رد این حیوان کاملاً مشخص نیست. پوشش زمستانی، بلند و قهوه‌ای رنگ است. لکه سفید و پهنی در ناحیه زیر گلو دارد که در پایین دو شاخه می‌شود و به طرف دست‌ها امتداد می‌یابد (در مواردی نادر لکه‌ سفید کوچک بوده یا وجود ندارد).

اندازه‌ها: طول سر و تنه 40 تا 54 سانتی‌متر، دم 22 تا 30 سانتی‌متر، ارتفاع 12 سانتی‌متر، وزن 1 تا 5/2 کیلوگرم.

زیستگاه: در اکثر زیستگاه‌های کشور اعم از خزری، بیابانی و بلوچی، ارتفاعات حدود 40000 متر تا سواحل دریا زندگی می‌کند. گاهی در اماکن مسکونی نظیر باغ‌ها، آغل حیوانات، پارک‌ها ساکن می‌شود.

پراکندگی: اکثر مناطق ایران از آذربایجان تا مناطق ساحلی جنوب.

پراکنش جهانی: اروپا و آسیا.

عادات: شبگرد است. اوایل غروب فعال می‌شود. به صورت انفرادی زندگی می‌کند. قلمرو خود را با مدفوعش مشخص می‌کند. لانه را معمولاً در سوراخ درختان و شکاف صخره‌ها و زیر شیروانی‌ها ایجاد می‌کند. بسیار زرنگ و سریع است. دویدن، با جست زدن و پریدن همراه است. به خوبی از درختان بالا می‌رود. قادر است سنجاب و سنجابک‌ها را بر روی درختان تعقیب و شکار کند. در کمپینگ پارک ملی گلستان یک سمور سنگی با چابکی و سرعت زیاد از درختی که در مجاورت ما قرار داشت بالا رفت و اشکولی را شکار نمود.

غذا: اکثراً از جوندگانی نظیر موش، سنجاب، اشکول و پرندگان، جوجه و تخم آنها، مهره‌داران کوچک، حشرات و میوه‌ها تغذیه می‌کند. گاهی اوقات نیز به مرغ و خروس حمله می‌کند که مواردی از آن در منازل و باغ‌های فرمانیه در شهر تهران مشاهده گردید. در مواقعی که تعداد طعمه زیاد باشد با گاز گرفتن سر آنها همگی را می‌کشد و سپس یکی یکی را به لانه‌اش منتقل می کند. برخی با دیدن تعداد زیاد حیوان تلف شده که فقط سر آنها ‌آسیب دیده است چنین تصور می‌کنندکه آنها برای مکیدن خونشان کشته شده‌اند که واقعیت ندارد. در پارک ملت واقع در شمال شهر تهران یک شب سموری وارد محل نگهداری کبوتران اهلی شد و ظرف مدت کوتاهی 16 کبوتر را کشت.

تولیدمثل: احتمالاً در تابستان جفت‌گیری می‌کند آبستنی با تأخیر باروری همراه است. در اوایل بهار تعداد سه تا چهار بچه می‌زاید ولی ممکن است به هشت بچه هم برسد. احتمالاً در 18 ماهگی بالغ می‌شود طول عمر در اسارت حدود 18 سال است.

وضعیت فعلی: همه ساله تعداد زیادی از آنها شکار می‌شوند، یا در اثر تصادف با اتومبیل از بین می‌روند، در بعضی مناطق کاهش چشمگیری در جمعیت آنها دیده می‌شود. در برخی از مناطق جنوب که از طعمه مسموم به منظور کشتن و دستیابی به پوست این حیوان استفاده می‌گردد، تعداد آن به شدت کاهش یافته است. در گذشته شغل سمورگیری در بسیاری از مناطق کشور رایج بود و همه ساله هزاران قطعه پوست این حیوان به بازار عرضه می‌شد، تله‌هایی که با استفاده از سنگ و دیگر مصالح در برخی از مناطق نظیر پارک ملی بختگان برای گرفتن سمور ساخته شده است هنوز وجود دارد.

 

[°º¸кยzɠยภº°]

سمور آبی ( شنگ )

مشخصات: جثه بزرگ و استوانه‌ای شکل، پوزه پهن با سبیل‌های بلند و کلفت، گوش‌ها و چشم‌های کوچک دارد، دم بلند و لوله‌ای شکل است که در قاعده پهن و کلفت می‌شود. دست و پا کوتاه‌اند و در بین انگشتان پرده‌ای وجود دارد موها نرم و انبوه، به رنگ قهوه‌ای تا قهوه‌ای متمایل به خاکستری، زیر چانه و گلو سفید است.

اندازه‌ها: طول سر و تنه 62 تا 83 سانتی‌متر، دم 36 تا 55 سانتی‌متر، ارتفاع 30 سانتی‌متر، وزن 5 تا 15 کیلوگرم.

زیستگاه: اطراف رودخانه‌ها، نهرها، کانال‌های آبیاری، دریاچه‌ها، تالاب‌ها و استخرهای پرورش ماهی با پوشش گیاهی مناسب.

پراکندگی: از مناطق سیستان تا شمال خراسان، مازندران تا آذربایجان، کردستان تا خوزستان، فارس، چهارمحال، اصفهان و تهران.

پراکنش جهانی: اروپا، شمال آفریقا، آسیا.

عادات: شبگرد است. اگر منطقه امن باشد روزها نیز دیده می‌شود. به صورت انفرادی زندگی می‌کند. لانه را در حفره‌های طبیعی، سوراخ درختان، زیر ریشه‌های مجاور آب ایجاد می‌کند. درب ورودی لانه معمولاً در داخل آب و در عمق 50 سانتی‌متری از سطح آب قرار دارد که به وسیله دالانی شیب‌دار به لانه ارتباط دارد، یک سوراخ تهویه، لانه را به بیرون ارتباط می‌دهد. گاهی اوقات نیز در داخل لانه روباه یا رودک ساکن می‌گردد. ممن است علاوه بر لانه دائمی یک لانه موقتی نیز در زیر سنگ‌ها و گیاهان داشته باشد. به خوبی بر روی زمین راه می‌رود، ولی بیشتر از چند صد متر از لانه‌اش دور نمی‌شود. با مهارت کامل به وسیله دم و با کمک پاها شنا می‌کند و شیرجه می‌رود. برای ایجاد تعادل، دست‌ها به سـ*ـینه می‌چسبند و مانند فرمان عمل می‌کنند. می‌تواند به مدت 10 دقیقه زیر آب باقی بماند. ولی در شرایط عادی مدت زیر آب رفتن یک تا دو دقیقه است. در زیر آب سوراخ‌های گوش و بینی مسدود می‌شود. سبیل‌ها بسیار حساس‌اند و با استفاده از آنها در تاریکی یا آب گل‌آلود به خوبی شنا کرده و خفیف‌ترین تلاطم داخل آب را حس می‌کند. حس بویایی و شنوایی قوی است، بینایی به نسبت ضعیفی دارد، ولی در زیر آب و در نورهای مختلف می‌تواند اجسام متحرک را به خوبی ببیند. شنگ‌ها در همه سنین بسیار بازیگوش هستند. اغلب در فصل زمستان خودشتان را روی برف‌ها سُر می‌دهند. به خوبی دست‌آموز می‌شوند. در برخی کشورها این حیوان را برای صید ماهی تربیت می‌کنند. گاهی اوقات شنگ‌ها برای دسترسی به منابع غذایی جدید کیلومترها در خشکی راه می‌روند.

غذا: از جانوران آبزی نظیر ماهی، قورباغه، خرچنگ، پستانداران کوچک نظیر ول آبزی، پرندگان آبزی به خصوص چنگر، مرغابی، تخم و جوجه پرندگان، حشرات و مواد گیاهی تغذیه می‌کند. غذا را با دهان می‌گیرد. آثار مدفوع و باقی مانده مواد غذایی که در مناطق مشخصی از مسیر رودخانه‌ها و نهرها مشاهده می‌شود، نشانه وجود این حیوان در منطقه است. در داخل مدفوع که بوی ماهی می‌دهد معمولاً استخوان‌های ماهی وجود دارد.

تولیدمثل: در تمام فصول قادر به جفت‌گیری است، ولی معمولاً جفت‌گیری در فصل زمستان انجام می‌گیرد. مدت آبستنی حدود دو ماه است. یک تا پنج بچه می‌زاید. چشم بچه‌ها در یک ماهگی باز می‌شود. بعد از دو ماه از لانه خارج می‌شوند و شنا را شروع می‌کنند. تا شش ماهگی به مادر وابسته هستند. در یک سالگی به سن بلوغ می‌رسند. طول عمر در اسارت حدود 22 سال است.

وضعیت فعلی: به علل مختلف نظیر کم شدن طعمه‌ها، شکار بی‌رویه، آلودگی ناشی از سموم کشاورزی به خصوص سموم کلره، آلودگی‌های صنعتی و سیلاب‌ها، جمعیت آن به سرعت رو به کاهش گذاشته و در بعضی از مناطق به کلی نابود شده است. تا اواخر دهه 40 همه ساله هزاران قطعه از پوست این حیوان که در مناطق مختلف کشور، به خصوص اطراف رودخانه‌ها و تالاب‌های خوزستان شکار شده بود، به خارج صادر می‌شد. در حال حاضر بیشترین جمعیت شنگ در تالاب‌ها و رودخانه‌های شمال و غرب کشور مشاهده می‌شود ولی در مناطق جنوبی به خصوص تالاب‌های خوزستان مانند هورالعظیم و شادگان جمعیت آن به شدت کاهش یافته است. اخیراً تعدادی شنگ در اطراف ماهی سرای جاجرود واقع در نزدیک تهران، سیاهکل و تالش در گیلان مشاهده گردید.