ԼƠƔЄԼƳ
کاربر نگاه دانلود
با تلقين نمودن خوبيها به كودكان و ترك سرزنش زياد و بي مورد، مي توان معيارهاي اخلاقي و ارزشهاي الهي ـ انساني را در آنان تحقق بخشيد؛ زيرا كودكان زود به مرز «باور» و «اعتقاد» مي رسند و با تلقين به خوبيها، بسيار آسان مي توان ارزشهاي اخلاقي را در كودك، نهادينه كرد...
مفهوم تربيت
«تربيت» در لغت به معناي «ايجاد چيزي به صورت تدريجي تا اينكه به انتها برسد» آمده است. اين واژه در اصطلاح عبارت است از: مجموعة اعمال يا تأثيرات عمدي و هدفدار يك انسان (مربي) به منظور اثرگذاري برشناختها، اعتقادات، احساسات، عواطف و رفتارهاي انسان يا انسانهاي ديگر (متربّي يا متربّيان) بر اساس برنامه اي سنجيده.
تربيت، امري نيست كه يكباره صورت گيرد؛ بلكه فرايندي است كه بايد به تدريج و طي زمان با رعايت اصول آن انجام شود.
نقش مادر در تربيت ديني
مادر، در سالهاي اوليه زندگي فرزند، بيش ترين وقت او را در اختيار و تعامل بيش تري با وي دارد؛ همچنين رابطة مادر با كودك، رابطة رهبر با رهرو است؛ از اين رو مادر بايد بيش از هر كس ديگر مراقب رفتار و گفتار خويش باشد. بنابراين مي توان نقش مادر را در تربيت ديني فرزند، در سه حيطة پيش از ازدواج، پيش از تولد فرزند و بعد از تولد، بررسي كرد.
مرحلة پيش از ازدواج، همان انتخاب صحيح همسر بر اساس معيارهاي ديني است و پيش از تولد شامل وظايفي همچون توجه مادر به بهداشت جسماني و رواني خود و جنين و مراقبتهاي معنوي و عبادي مادر در دوران بارداري مي شود كه به دليل محدوديت اين نوشتار، امكان بررسي مفصل اين دو مرحله وجود ندارد. خوانندگان محترم براي آگاهي بيش تر مي توانند به كتب مربوطه مراجعه كنند.
الف) مسئوليت مادر در دوران شيردهي
مادر در دوران شيردهي، مانند دوران بارداري موظف است به حالات، گفتار و رفتار و همچنین تغذيه خود و كودك توجه خاصي مبذول كند و از تأثير آن بر كودك، آگاهي کامل داشته باشد؛ زيرا به فرمودة حضرت علي(ع): «فَإِنَّ الرَّضَاعَ يُغَيِّرُ الطِّبَاع ؛ به راستي كه شير دادن، طبيعت را تغيير مي دهد.» به اين معنا كه چه بسا پاكي، ايمان، صداقت و طهارت روحي و معنوي مادر پاك، از طريق شير به فرزند منتقل مي شود و سبب مي شود او، انسان وارسته و شايسته اي پرورش يابد. همچنين آلودگي و رذالت مادر به فرزند منتقل مي شود و او را به سوي بديها و رذالتها سوق مي دهد. شايد به همين دليل، ارادة خداي متعال بر آن تعلق گرفت كه حضرت موسي(ع) از بين چهار صد دايه، هيچ كس را جز مادر خود قبول نكند و پيامبر اكرم(ص) هم از بين چهارصد زن شيرده، اين افتخار را تا هميشة تاريخ، نصيب «حليمه سعديه» كرد.
افزون بر توجه به بعد معنوي تأثيرگذاري شير بر كودك، شير مادر به لحاظ آثار جسمي بر فرزند نيز قابل توجه است؛ همان گونه كه حضرت اميرالمؤمنين(ع) فرمود: «مَا مِنْ لَبَنٍ يُرْضَعُ بِهِ الصَّبِيُّ أَعْظَمَ بَرَكَةً عَلَيْهِ مِنْ لَبَنِ أُمِّهِ؛ هيچ شيري براي كودك [كه با آن تغذيه شود] با بركت تر از شير مادرش نيست»؛ زيرا امروزه ثابت شده است كه شير مادر حاوي پروتئينها، انواع ويتامينها، چربي و املاح معدني، مانند كلسيم، منيزيوم، فسفر، آهن، مس، روي، سديم، پتاسيم و.... است. شير مادر، تمام مواد مورد نياز بدن نوزاد را تأمين مي كند. علاوه بر تغذيه جسمي، شيردهي مادر، سبب تغذيه عاطفي و رواني كودك نيز مي شود و مطلوب ترين ارتباط عاطفي، بين مادر و شيرخوار است.
گاه به دلايلي مادر نمي تواند به فرزندش شير دهد. در اين صورت، مادر به شير خشك يا دايه پناه مي برد. اگر خواست دايه اي براي شير دادن فرزندش برگزيند سعي كند از زنان پاكدامن، با ايمان استفاده كند. همچنين اسلام تأكيد دارد كه هنگام شير دادن به نوزاد، مادر با آرامش و به دور از اضطراب و استرس و در شرايط مناسب قرار گيرد. بنابراين بهتر است كه مادر هنگام شير دادن، موارد ذيل را رعايت كند:
1. رو به قبله بودن؛
2. در مكان غصبي نبودن؛
3. داشتن طهارت و وضو؛
4. اشتغال به ذكر، تلاوت قرآن و دعا و دوري از سخن چيني و غيبت.
ب) مسئوليت مادر در سنين مختلف
پايان شيردهي به معناي پايان وظايف مادر نيست؛ بلكه مادر موظف است علاوه بر مراقبتهاي دوران بارداري و شيردهي، در جهت تربيت ديني فرزند، به نكات تربيت اسلامي نيز توجه كند. اين اصول كه تحت عنوان مراقبتهاي عمومي مادر در امر تربيت قلمداد مي شوند از ابتداي تولد فرزند، شروع و برخي از آنها تا سنين جواني و بعد از آن نيز ادامه مي يابد. اين اصول عبارت اند از:
1
مفهوم تربيت
«تربيت» در لغت به معناي «ايجاد چيزي به صورت تدريجي تا اينكه به انتها برسد» آمده است. اين واژه در اصطلاح عبارت است از: مجموعة اعمال يا تأثيرات عمدي و هدفدار يك انسان (مربي) به منظور اثرگذاري برشناختها، اعتقادات، احساسات، عواطف و رفتارهاي انسان يا انسانهاي ديگر (متربّي يا متربّيان) بر اساس برنامه اي سنجيده.
تربيت، امري نيست كه يكباره صورت گيرد؛ بلكه فرايندي است كه بايد به تدريج و طي زمان با رعايت اصول آن انجام شود.
نقش مادر در تربيت ديني
مادر، در سالهاي اوليه زندگي فرزند، بيش ترين وقت او را در اختيار و تعامل بيش تري با وي دارد؛ همچنين رابطة مادر با كودك، رابطة رهبر با رهرو است؛ از اين رو مادر بايد بيش از هر كس ديگر مراقب رفتار و گفتار خويش باشد. بنابراين مي توان نقش مادر را در تربيت ديني فرزند، در سه حيطة پيش از ازدواج، پيش از تولد فرزند و بعد از تولد، بررسي كرد.
مرحلة پيش از ازدواج، همان انتخاب صحيح همسر بر اساس معيارهاي ديني است و پيش از تولد شامل وظايفي همچون توجه مادر به بهداشت جسماني و رواني خود و جنين و مراقبتهاي معنوي و عبادي مادر در دوران بارداري مي شود كه به دليل محدوديت اين نوشتار، امكان بررسي مفصل اين دو مرحله وجود ندارد. خوانندگان محترم براي آگاهي بيش تر مي توانند به كتب مربوطه مراجعه كنند.
الف) مسئوليت مادر در دوران شيردهي
مادر در دوران شيردهي، مانند دوران بارداري موظف است به حالات، گفتار و رفتار و همچنین تغذيه خود و كودك توجه خاصي مبذول كند و از تأثير آن بر كودك، آگاهي کامل داشته باشد؛ زيرا به فرمودة حضرت علي(ع): «فَإِنَّ الرَّضَاعَ يُغَيِّرُ الطِّبَاع ؛ به راستي كه شير دادن، طبيعت را تغيير مي دهد.» به اين معنا كه چه بسا پاكي، ايمان، صداقت و طهارت روحي و معنوي مادر پاك، از طريق شير به فرزند منتقل مي شود و سبب مي شود او، انسان وارسته و شايسته اي پرورش يابد. همچنين آلودگي و رذالت مادر به فرزند منتقل مي شود و او را به سوي بديها و رذالتها سوق مي دهد. شايد به همين دليل، ارادة خداي متعال بر آن تعلق گرفت كه حضرت موسي(ع) از بين چهار صد دايه، هيچ كس را جز مادر خود قبول نكند و پيامبر اكرم(ص) هم از بين چهارصد زن شيرده، اين افتخار را تا هميشة تاريخ، نصيب «حليمه سعديه» كرد.
افزون بر توجه به بعد معنوي تأثيرگذاري شير بر كودك، شير مادر به لحاظ آثار جسمي بر فرزند نيز قابل توجه است؛ همان گونه كه حضرت اميرالمؤمنين(ع) فرمود: «مَا مِنْ لَبَنٍ يُرْضَعُ بِهِ الصَّبِيُّ أَعْظَمَ بَرَكَةً عَلَيْهِ مِنْ لَبَنِ أُمِّهِ؛ هيچ شيري براي كودك [كه با آن تغذيه شود] با بركت تر از شير مادرش نيست»؛ زيرا امروزه ثابت شده است كه شير مادر حاوي پروتئينها، انواع ويتامينها، چربي و املاح معدني، مانند كلسيم، منيزيوم، فسفر، آهن، مس، روي، سديم، پتاسيم و.... است. شير مادر، تمام مواد مورد نياز بدن نوزاد را تأمين مي كند. علاوه بر تغذيه جسمي، شيردهي مادر، سبب تغذيه عاطفي و رواني كودك نيز مي شود و مطلوب ترين ارتباط عاطفي، بين مادر و شيرخوار است.
گاه به دلايلي مادر نمي تواند به فرزندش شير دهد. در اين صورت، مادر به شير خشك يا دايه پناه مي برد. اگر خواست دايه اي براي شير دادن فرزندش برگزيند سعي كند از زنان پاكدامن، با ايمان استفاده كند. همچنين اسلام تأكيد دارد كه هنگام شير دادن به نوزاد، مادر با آرامش و به دور از اضطراب و استرس و در شرايط مناسب قرار گيرد. بنابراين بهتر است كه مادر هنگام شير دادن، موارد ذيل را رعايت كند:
1. رو به قبله بودن؛
2. در مكان غصبي نبودن؛
3. داشتن طهارت و وضو؛
4. اشتغال به ذكر، تلاوت قرآن و دعا و دوري از سخن چيني و غيبت.
ب) مسئوليت مادر در سنين مختلف
پايان شيردهي به معناي پايان وظايف مادر نيست؛ بلكه مادر موظف است علاوه بر مراقبتهاي دوران بارداري و شيردهي، در جهت تربيت ديني فرزند، به نكات تربيت اسلامي نيز توجه كند. اين اصول كه تحت عنوان مراقبتهاي عمومي مادر در امر تربيت قلمداد مي شوند از ابتداي تولد فرزند، شروع و برخي از آنها تا سنين جواني و بعد از آن نيز ادامه مي يابد. اين اصول عبارت اند از:
1
