مروری بر آموزش و پرورش در ایران باستان

[Elka Shine]

به خشنودی اهورامزدا
**********
مروری بر آموزش و پرورش در ایران باستان

انسان موجودی اجتماعی است و برای ساختن جامعه و زندگی اجتماعی باید دانش و فرهنگ خود را به دیگران و از نسلی به نسل دیگر منتقل کند.این انتقال با آموزش و پرورش صورت میگیرد.
آموزش به معنی آموختن دانش و شناخت هستی برای بهره گیری از زندگی بهتر است،فعالیت های درست آموزشی،جامعه ای دانا،با فرهنگ و متمدن پدید می آورد.
مراد از پرورش رشد درونی انسان بر پایه ی اخلاق و ارزش های شایسته اجتماعی است.نتیجه فعالیت های پرورشی در رفتار و گفتار مردم یک جامعه و شیوه بهره برداری آنان از دانش نمایان میشود.
در ایران باستان آموزش و پرورش کودکان از سن 5 تا 7 سالگی آغاز میشد.این امر مهم،پیش از این سنین برعهده خانواده و به ویژه مادران بود.
ایرانیان از هر گروه اجتماعی در طول تاریخ به آموزش و پرورش فرزندان خود بسیار ارج مینهادند و یک سوم از روز را به آموختن دین و دانش می پرداختند.

((یک سوم شبانه روز را باید به هیربدستان رفت و خرد پارسایان را فراگرفت،یک سوم شبانه روز راباید کاروآبادانی کرد و یک سوم شبانه روز را باید خورد و آرمید.))_جاماسب آسانا 1382 برگ 67_

اغلب در ایران باستان نهاد های آموزشی درون آتشکده ها یا در کنار آنها ساخته میشد.این آموزشگاه ها را هیربدستان میگفتند و در آنها همراه با آموزش دانش،به کودکان هنرهایی چون نوشتن با رسم الخط های گوناگون،سرود،نواختن ساز،سواری و تیر اندازی،ستاره شناسی و شطرنج آموخته میشد.
پرورش اخلاق و در مرتبه نخست راستگویی و ادب،مهم ترین هدف آموزش و پرورش در ایران باستان بود.هرودوت نقل کرده است که ایرانیان به فرزندان خود سه چیز می آموختند.این که راست بر اسب بنشینند،راست سخن بگویند و راست تیر اندازی کنند.

افلاطون در یکی از نوشته های خوداز آموزش و پرورش ایرانیان و نقش کوروش و داریوش در آن سخن گفته است.او از چهار آموزگار نام میبرد که یکی از فرزانه ترین،دیگری از دادورزترین،سومی از پارساترین و چهارمی از دلیر ترین مردمان زمانه برگزیده میشدند تا دین و اخلاق را به شاهزادگان ایرانی بیاموزند.آموزگار فرزانه،آیین زرتشت،آموزگار دادورز همواره راستگویی و نیک کرداری،آموزگار پارسا آزادگی و چیرگی بر خویشتن را به شاگرد می آموختند و آموزگار دلیر به او یاد میداد که اگر بترسد همواره باید بنده باشد.
بخش مهمی از آموزش های اخلاقی ایران باستان در اندرزنامه های پهلوی آمده است،آثار این اندرزنامه های خردمندانه در نوشته های دیگر دانشمندان ایرانی نیز دیده میشود.

((به فرهنگ خواستاری کوشا باشید،چه فرهنگ تخم دانش است و میوه آن خرد و خرد را راهبری هر دو جهانی است))_جاماسب آسانا1382 برگ 69_