Behtina
کاربر نگاه دانلود
- عضویت
- 2015/11/08
- ارسالی ها
- 22,523
- امتیاز واکنش
- 65,135
- امتیاز
- 1,290
نقدی بر نمایش کلنل نوشته و کار خیرالله تقیانی پور
مشروطه ای رو به انحراف و نادانی
کلنل
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]مشروطه ای رو به انحراف و نادانی
کلنل
ایران تئاتر- رضا آشفته: کلنل نمایشی درباره مشروطه و درواقع انحرافی است که در آن ایجاد شد و مانع از تحقق اهداف آرمانی آن شد که چنین حرکتی منجر به رویداد دموکراتیک و آزادیخواهانه برای سهم خواهی ملت ایران در قدرت نشود.
[/BCOLOR] کلنل نمایشی درباره مشروطه و درواقع انحرافی است که در آن ایجاد شد و مانع از تحقق اهداف آرمانی آن شد که چنین حرکتی منجر به رویداد دموکراتیک و آزادیخواهانه برای سهم خواهی ملت ایران در قدرت نشود. این نمایش بریده ای از آن واقعیت تاریخی است که هنوز هم جای مطالعه و بررسی دارد و باید که تئاترها و فیلمها و رمانها نوشته و اجرا شود که بشود از آن مقطع تاریخی درسهای لازم را گرفت و بازآموزی تاریخی و آموزه های اجتماعی می تواند این نگره آزادیخواهانه و روال سهیم شدن همگانی در قدرت را برایمان تبدیل به اصل و اساسی بنیادین گرداند.
دلالت تاریخی
خیراله تقیانی پور با چنین نگاهی بر آن است که برشی از تاریخ را در قالب یک نمایشنامه برایمان رمزگشایی کند و او هدف عمده اش تبادل اندیشه است و چه بسا در نگارش تا حدودی موفق است و این موفقیت در اجرا به ایده آلها نزدیک نشده است بنابراین فقط این اندیشه بازگشایی خواهد شد.
جُنبِشِ مَشروطه، جنبش مشروطه‌خواهی، جنبش مشروطیت، انقلاب مشروطه یا انقلاب مشروطیت مجموعه کوشش‌ها و رویدادهایی است که به امضاء کردن فرمان مشروطه توسط مظفرالدین شاه قاجار در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ انجامید و تا دوره محمدعلی شاه قاجار برای تبدیل حکومت استبدادی به حکومت مشروطه ادامه یافت و منجر به تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب نخستین قانون اساسی کشور ایران شد.
استبداد صغیر به دوره‌ای یک ساله از تاریخ سیـاس*ـی ایران اطلاق می‌شود که از تیر ۱۲۸۷، با به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه آغاز شد و در تیرماه ۱۲۸۸ با فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان و پناهنده شدن محمدعلی شاه به سفارت روسیه پایان یافت. در این دوره عده‌ای از روزنامه‌نگاران، نمایندگان مجلس و آزادی‌خواهان دستگیر و اعدام شدند یا از تهران گریختند، اما با مقاومت مشروطه‌خواهان سایر شهرها خصوصاً مجاهدین تبریز، نهضت مشروطه زنده ماند و سرانجام با حرکت مجاهدین تبریز و گیلان و نیز مشروطه‌خواهان ایل بختیاری به سمت تهران و فتح پایتخت این دوره پایان یافت. پس از فتح تهران مشروطه‌خواهان با صدور بیانیه‌ای محمدعلی شاه را از سلطنت عزل و فرزند خردسالش احمد میرزا را به جای او منصوب کردند.
تقیانی پور درواقع از تاریخ مشروطه انگار فقط شخصیت واقعی عین الدوله را گرفته و در پس و پیش مخالفتهای چنین آدمی، یک داستان تخیلی را به اصل مشروطیت پیوست کرده است. شاهزاده عبدالمجید میرزا معروف به عین‌الدوله، صدراعظم دورهٔ مظفرالدین‌شاه و از مخالفان سرسخت مشروطیت ایران بود. حالاعین الدوله (حسین پاکدل) در نمایش کلنل بر آن هست که در مخالفت با مشروطه، شخص عزیزاله را تحـریـ*ک کند که بتواند با نفوذ در میان مشروطه خواهان آنان را در این جنب و جوش سیـاس*ـی مهار گرداند.
از آنجا که نمایش جدید تقیانی‌پور درباره دورانی از مشروطه دوم است، نام «کلنل» بر آن، در وهله اول کلنل لیاخوف روسی را به یاد می‌آورد که به دستور محمدعلی شاه قاجار مجلس را به توپ بست، اما این شخصیت در نمایش مدنظر نیست بلکه فقط به دلیل وابستگی شدید ایران در آن زمان به روس‌ها و درجه‌هایی که آنها تعیین می‌کردند، نام کلنل انتخاب شده است، درواقع "کلنل" فقط یک درجه روسی است، مثل همان سرهنگ و ژنرال خودمان.
در سال‌های مشروطه دوم (مشروطه صغیر - استبداد محمدعلی‌شاه قاجار) روایت می‌شود و داستان «عزیز» جوان ۳۵ ساله‌ی متمول و جاه‌طلبی از خاندان قاجار است که به‌دنبال پوشیدن ردای حاکمیت تهران است. بنابراین بسترسازی متن بر اساس عناصر لازمه در یک درام تاریخی و عاشقانه شکل می گیرد. عزیزاله (شهرام حقیقت دوست) که عاشق پری، دختر پسر عمویش، (مونا فرجاد) است، حالا پس از در به دری های همسر این زن، سید اوسط (آرش آصفی) به دلیل فضای خفقان آوری که محمدعلی شاه پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی و استبداد صغیر ایجاد کرده است، خود را پنهان می کند و عزیزاله به دنبال احیای رابـ ـطه ی خود است با پری اما همچنان هم این دختر و هم پدرش، امین اله (اتابک نادری) با این سَر و سِر یافتن و رابـ ـطه و ازدواج مخالفت می کنند. مخالفت اولیه آنان هم به دلیل آن هست که مادر عزیزاله که همسر کلنل بوده، به بدنامی شهره است و اگر به ازدواج با سید اوسط موافقت کرده اند، دلیلش نام بزرگ پدر و سید بودن اوست که نمی شود آه اولاد پیغمبر را به دنبال کشید. حالا باید عزیزاله پسر آن روحانی را بد نام کند بنابراین در میان روحانیون سست عنصر نفوذ می کند و با بخشش باغ و عمارت و زمین چنین هم می شود و او موفق خواهد شد که شیخ مقصود (سیروس همتی) را به چنین ماجرایی سوق دهد و او هم به دلیل همین بهره وری های مادی و مالی سید اوسط را به پای چوبه دار می کشاند. اما عزیزاله نه به پری می رسد و از عشق هم محروم می شود چون پری خود را می کشد و نه به حاکمیت تهران می رسد چون با شورش انقلابیون تبریز، گیلان و بختیاری ها تهران به دست مشروطه خواهان می افتد و محمدعلی شاه از پادشاهی عزل و فرزندش احمدشاه به قدرت می رسد و عزاله هم طبیعتا نباید صاحب قدرت و حاکم تهران شود.
نمایش «کلنل» بیشتر دغدغه‌اش نادانی توده های مردمی است که به خواست و دستور و توان نااهلان همواره به انحراف کشیده می شود و در این نمایش هم این انحراف بنا بر میل آدمهای طماع و وابسته به قدرت چنین خواهد شد. از یک سو، عین الدوله در مرکز این جهل پروری است و از سوی دیگر عزیزاله اسباب و دسیسه گر چنین امر نامحالی خواهد بود. به همین ترتیب زیر دستان عزیزاله همانند نوچه هایشان (با بازی وحید نفر و جواد پورزند) چنین روالی را گسترش می دهند و حتی در این نادانی نااهلانی چون شیخ مقصود هم بنابر مقاصد مادی بازی را به نفع سودجویی هایشان سمت و سو می دهند. به همین دلیل خیلی راحت و ساده حکومت در اختیار نااهلان قرار می گیرد و مردم از تقسیم عدالت و سهم خواهی از قدرت دور می افتند و همه اینها منجر به حکومتی نااهل تر و به دور از خاستگاه حقیقی مشروطیت در زمانه پهلوی خواهد شود وگرنه باید این انقلاب زمینه ساز یک جمهوری مردمی و دموکراتیک را در همان زمانه خودش فراهم می کرد.
بازی با عشق
عشق همواره به عنوان حس و عواطف والای انسانی در متون نمایشی مورد کنکاش و چالش واقع می شود و در نمایش کلنل هم بازیچه دست این و آن است که خود را بسنجند که چقدر عاشق اند و یا چقدر عشق می تواند یک مفهوم حقیقی باشد برای دگرگونی آدمها و به لحاظ روان شناسی می تواند مصداق موثری برای نگرش در ذات انسان به شمار آید چنانچه در این نمایش هم عزیزاله مدعی عشق است و او در کوکی اش با پری همبازی بوده و هنوز هم دلش برای این دختر می تپد و خاطرات آن روزهایش از صفحه ذهن اش پاک نمی شود اما بدنامی پدر و مادرش مانع از تحقق این عشق شده است اما هنوز هم این هواخواهی و جنون عاشقانه می تواند بستر ساز تحولی ژرف و انسانی باشد و البته بارقه هایی از آن هم تداعی و به نمایش درمی آید چنانچه کودکی ها پاک نشدنی پری (آیسان حداد) همواره صدای عزیزاله را با جان همراه می کند. اما عزیزاله در عشق کم می آورد چون اول به زور متکی است و دوم از دوز و کلک دریغ نمی کند و سوم اینکه عشق را در هـ*ـوس می جوید و نه خود عشق که با مهر و گذشت شدید همراه خواهد بود. اما پری هنوز هم عاشق است و این عشق را در سید اوسط به کمال رسانده است اما عزیزاله از شیخ مقصود به زور و باج دهی می خواهد که سید اوسط را بدنام کند و حتی تله بگذارد در مجلس عروسی مجدد پری که او بیاید و در دام بیفتد و سرآخر حکم اعدامش را صادر کند. عزیزاله دروغ می بافد و به خواست عین الدوله دو نوکرش از قیزباشی (الهه شهپرست) می خواهند که به دروغ بپذیرد که بین پری و عزیزاله سر و سری شکل گرفته و چنین می شود که عقوبتش همانا خودکشی امین اله، پدر پری است! بنابراین با این همه حقه و حیله نمی تواند پیرو عشق باشد و شوم بودن اش دلالت آشکار در توجه به یک عشق مُرده و سامان نیافته از کودکی است و چه بسا عزیزاله فرزند ناخلفی از کلنل باشد که این روزها بازی قدرت را بهانه کرده یا قدرت او را دستاویز کرده که در اینجا عشق به بازی گرفته شود.
بازی و نقش برجسته
بازیگری در تئاتر بسیار مهم است و اگر انتخابها درست باشد برای هر نقش و فراتر از آن تلاشی شده باشد که این بازیگران به نقش برجستگی های لازم را بدهند آنگاه می توان چشم انتظار اتفاق تازه ای بود وگرنه همه چیز طبق روال عادی برای به سلامت اجرا شدن پیش خواهد رفت و انتظاری بیش از این هم نمی شود از کار داشت.
بازی سیروس همتی در نقش شیخ مقصود هر چند با نگاهی به بازی قاضی شارع یا شیخ باشتین صورت گرفته و البته از بارقه هایی هم برخوردار هست اما در نهایت تبدیل به یک بازی برجسته و مثال زدنی نمی شود؛ به عبارت بهتر همه تلاش سیروس همتی منجر به یک بازی درست و دیدنی شده و می تواند هم ضرباهنگ را برای دقایقی در دست بگیرد که حوصله تماشاگر سر نرود. اما برای فرارفتن باید هنر کرد و... آتیه جاوید (در نقش مش اختر) هم سعی می کند که مقتدر باشد و قلدارانه یک زن را همانند مردان بازی کند اما نقش هم ایجاب نمی کند که فراتر از انتظار، حضورش محسوس شود. بقیه هم در حد معمول اند؛ یعنی سعی کرده اند درست بازی کنند اما اتفاق تازه ای به لحاظ حسی و عاطفی در رفتار و شیوه بازی شان نمی افتد که بخواهیم برایشان تحلیل تازه ای ارائه کنیم. اما انتخاب آرش آصفی برای نقش سیدعلی اوسط در ظاهر جواب می دهد چون قد بلند و قامت کشیده و محاسن زیبا و صورت ملایم برای کسی که قرار است شهید بشود، و آرمانخواه است اصل نقش است اما بهتر از آن اتصال همه چیز به شیوه و مدل بازی است که این نقش را به درستی یا در حد برجسته شدن می تواند پیش ببرد اما این بازیگر نه به بیان گیرایی متکی است و نه بدنی منعطف دارد که در زمان حرکت و ایجاد ایست و مکث بتواند جلوه ای از حقیقت این نقش را آشکار کند بنابراین همه رشته ها پنبه خواهد شد که چرا باید این انتخاب شود و چرا با او اصلا کار نشده که به نقش برسد و دستکم درست بازی کند؟!
امتیازات
شاید طراحی صحنه (رضا شاپورزاد) در شکل متقارن به دنبال اثبات نتیجه گیری های کلاسیک از کلیت اجرا باشد که در این اجرا متن به دنبال تبین فرآیند منطقی و خطی از یک داستان معمول عاشقانه است و باید که در اینجا قهرمان و ضد قهرمان در تقابل با یکدیگر مفهوم سازی کنند و عقلانیتی بر داده پردازی ها حاکم است و یک ارتباط حسی و عاطفی از همذات پنداری با قهرمانان شکل خواهد گرفت و اگر شکل نگرفته به دلیل انتخاب بازیگری است که نتوانسته سید اوسط را در صحنه به درستی بازی کند اما طراحی همین روال را جستجو کرده است؛ و در کلنل، یک مکان واحد به بازی گرفته می شود که هم منزل عین الدوله از سران حکومتی، هم منزل امین اله از سران بازاری و هم منزل عزیزاله از سران بازاری متمایل به کسب قدرت در حکومت هست و هم کوچه و بازار در این صحنه نمایان خواهد شد و هم مجلس تعزیه زنانه و راه پیمایی مذهبی و سوگواری محرم در آن برگزار خواهدشد و این همه شاید دلالتی آشکار بر حفظ یک مکان و موضوع واحد است که در آن مشروطه با تمام زیر و بمش نمایان خواهد شد و طراحی لباس (پریدخت عابدین نژاد) و گریم (ماریا حاجی ها) هم محوریت واقع گرایی را مد نظر قرار داده است که باز هم همه چیز سیر منطقی را در صحنه نمایان کند. موسیقی هم در خدمت اجراست و بر هیجان و عواطف آن می افزاید و گاهی هم حماسه را بر اجرا می افزاید که روح ملی را تحـریـ*ک کند اما شاید نوع ارائه اش که پلی بک هست در تئاتر نمی تواند از قدرت و نفوذ و القاگری لازم برخوردار باشد.
منابع:
ویکی پدیا؛ عین الدوله، مشروطه، استبداد صغیر!
دلالت تاریخی
خیراله تقیانی پور با چنین نگاهی بر آن است که برشی از تاریخ را در قالب یک نمایشنامه برایمان رمزگشایی کند و او هدف عمده اش تبادل اندیشه است و چه بسا در نگارش تا حدودی موفق است و این موفقیت در اجرا به ایده آلها نزدیک نشده است بنابراین فقط این اندیشه بازگشایی خواهد شد.
جُنبِشِ مَشروطه، جنبش مشروطه‌خواهی، جنبش مشروطیت، انقلاب مشروطه یا انقلاب مشروطیت مجموعه کوشش‌ها و رویدادهایی است که به امضاء کردن فرمان مشروطه توسط مظفرالدین شاه قاجار در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ انجامید و تا دوره محمدعلی شاه قاجار برای تبدیل حکومت استبدادی به حکومت مشروطه ادامه یافت و منجر به تشکیل مجلس شورای ملی و تصویب نخستین قانون اساسی کشور ایران شد.
استبداد صغیر به دوره‌ای یک ساله از تاریخ سیـاس*ـی ایران اطلاق می‌شود که از تیر ۱۲۸۷، با به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه آغاز شد و در تیرماه ۱۲۸۸ با فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان و پناهنده شدن محمدعلی شاه به سفارت روسیه پایان یافت. در این دوره عده‌ای از روزنامه‌نگاران، نمایندگان مجلس و آزادی‌خواهان دستگیر و اعدام شدند یا از تهران گریختند، اما با مقاومت مشروطه‌خواهان سایر شهرها خصوصاً مجاهدین تبریز، نهضت مشروطه زنده ماند و سرانجام با حرکت مجاهدین تبریز و گیلان و نیز مشروطه‌خواهان ایل بختیاری به سمت تهران و فتح پایتخت این دوره پایان یافت. پس از فتح تهران مشروطه‌خواهان با صدور بیانیه‌ای محمدعلی شاه را از سلطنت عزل و فرزند خردسالش احمد میرزا را به جای او منصوب کردند.
تقیانی پور درواقع از تاریخ مشروطه انگار فقط شخصیت واقعی عین الدوله را گرفته و در پس و پیش مخالفتهای چنین آدمی، یک داستان تخیلی را به اصل مشروطیت پیوست کرده است. شاهزاده عبدالمجید میرزا معروف به عین‌الدوله، صدراعظم دورهٔ مظفرالدین‌شاه و از مخالفان سرسخت مشروطیت ایران بود. حالاعین الدوله (حسین پاکدل) در نمایش کلنل بر آن هست که در مخالفت با مشروطه، شخص عزیزاله را تحـریـ*ک کند که بتواند با نفوذ در میان مشروطه خواهان آنان را در این جنب و جوش سیـاس*ـی مهار گرداند.
از آنجا که نمایش جدید تقیانی‌پور درباره دورانی از مشروطه دوم است، نام «کلنل» بر آن، در وهله اول کلنل لیاخوف روسی را به یاد می‌آورد که به دستور محمدعلی شاه قاجار مجلس را به توپ بست، اما این شخصیت در نمایش مدنظر نیست بلکه فقط به دلیل وابستگی شدید ایران در آن زمان به روس‌ها و درجه‌هایی که آنها تعیین می‌کردند، نام کلنل انتخاب شده است، درواقع "کلنل" فقط یک درجه روسی است، مثل همان سرهنگ و ژنرال خودمان.
در سال‌های مشروطه دوم (مشروطه صغیر - استبداد محمدعلی‌شاه قاجار) روایت می‌شود و داستان «عزیز» جوان ۳۵ ساله‌ی متمول و جاه‌طلبی از خاندان قاجار است که به‌دنبال پوشیدن ردای حاکمیت تهران است. بنابراین بسترسازی متن بر اساس عناصر لازمه در یک درام تاریخی و عاشقانه شکل می گیرد. عزیزاله (شهرام حقیقت دوست) که عاشق پری، دختر پسر عمویش، (مونا فرجاد) است، حالا پس از در به دری های همسر این زن، سید اوسط (آرش آصفی) به دلیل فضای خفقان آوری که محمدعلی شاه پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی و استبداد صغیر ایجاد کرده است، خود را پنهان می کند و عزیزاله به دنبال احیای رابـ ـطه ی خود است با پری اما همچنان هم این دختر و هم پدرش، امین اله (اتابک نادری) با این سَر و سِر یافتن و رابـ ـطه و ازدواج مخالفت می کنند. مخالفت اولیه آنان هم به دلیل آن هست که مادر عزیزاله که همسر کلنل بوده، به بدنامی شهره است و اگر به ازدواج با سید اوسط موافقت کرده اند، دلیلش نام بزرگ پدر و سید بودن اوست که نمی شود آه اولاد پیغمبر را به دنبال کشید. حالا باید عزیزاله پسر آن روحانی را بد نام کند بنابراین در میان روحانیون سست عنصر نفوذ می کند و با بخشش باغ و عمارت و زمین چنین هم می شود و او موفق خواهد شد که شیخ مقصود (سیروس همتی) را به چنین ماجرایی سوق دهد و او هم به دلیل همین بهره وری های مادی و مالی سید اوسط را به پای چوبه دار می کشاند. اما عزیزاله نه به پری می رسد و از عشق هم محروم می شود چون پری خود را می کشد و نه به حاکمیت تهران می رسد چون با شورش انقلابیون تبریز، گیلان و بختیاری ها تهران به دست مشروطه خواهان می افتد و محمدعلی شاه از پادشاهی عزل و فرزندش احمدشاه به قدرت می رسد و عزاله هم طبیعتا نباید صاحب قدرت و حاکم تهران شود.
نمایش «کلنل» بیشتر دغدغه‌اش نادانی توده های مردمی است که به خواست و دستور و توان نااهلان همواره به انحراف کشیده می شود و در این نمایش هم این انحراف بنا بر میل آدمهای طماع و وابسته به قدرت چنین خواهد شد. از یک سو، عین الدوله در مرکز این جهل پروری است و از سوی دیگر عزیزاله اسباب و دسیسه گر چنین امر نامحالی خواهد بود. به همین ترتیب زیر دستان عزیزاله همانند نوچه هایشان (با بازی وحید نفر و جواد پورزند) چنین روالی را گسترش می دهند و حتی در این نادانی نااهلانی چون شیخ مقصود هم بنابر مقاصد مادی بازی را به نفع سودجویی هایشان سمت و سو می دهند. به همین دلیل خیلی راحت و ساده حکومت در اختیار نااهلان قرار می گیرد و مردم از تقسیم عدالت و سهم خواهی از قدرت دور می افتند و همه اینها منجر به حکومتی نااهل تر و به دور از خاستگاه حقیقی مشروطیت در زمانه پهلوی خواهد شود وگرنه باید این انقلاب زمینه ساز یک جمهوری مردمی و دموکراتیک را در همان زمانه خودش فراهم می کرد.
بازی با عشق
عشق همواره به عنوان حس و عواطف والای انسانی در متون نمایشی مورد کنکاش و چالش واقع می شود و در نمایش کلنل هم بازیچه دست این و آن است که خود را بسنجند که چقدر عاشق اند و یا چقدر عشق می تواند یک مفهوم حقیقی باشد برای دگرگونی آدمها و به لحاظ روان شناسی می تواند مصداق موثری برای نگرش در ذات انسان به شمار آید چنانچه در این نمایش هم عزیزاله مدعی عشق است و او در کوکی اش با پری همبازی بوده و هنوز هم دلش برای این دختر می تپد و خاطرات آن روزهایش از صفحه ذهن اش پاک نمی شود اما بدنامی پدر و مادرش مانع از تحقق این عشق شده است اما هنوز هم این هواخواهی و جنون عاشقانه می تواند بستر ساز تحولی ژرف و انسانی باشد و البته بارقه هایی از آن هم تداعی و به نمایش درمی آید چنانچه کودکی ها پاک نشدنی پری (آیسان حداد) همواره صدای عزیزاله را با جان همراه می کند. اما عزیزاله در عشق کم می آورد چون اول به زور متکی است و دوم از دوز و کلک دریغ نمی کند و سوم اینکه عشق را در هـ*ـوس می جوید و نه خود عشق که با مهر و گذشت شدید همراه خواهد بود. اما پری هنوز هم عاشق است و این عشق را در سید اوسط به کمال رسانده است اما عزیزاله از شیخ مقصود به زور و باج دهی می خواهد که سید اوسط را بدنام کند و حتی تله بگذارد در مجلس عروسی مجدد پری که او بیاید و در دام بیفتد و سرآخر حکم اعدامش را صادر کند. عزیزاله دروغ می بافد و به خواست عین الدوله دو نوکرش از قیزباشی (الهه شهپرست) می خواهند که به دروغ بپذیرد که بین پری و عزیزاله سر و سری شکل گرفته و چنین می شود که عقوبتش همانا خودکشی امین اله، پدر پری است! بنابراین با این همه حقه و حیله نمی تواند پیرو عشق باشد و شوم بودن اش دلالت آشکار در توجه به یک عشق مُرده و سامان نیافته از کودکی است و چه بسا عزیزاله فرزند ناخلفی از کلنل باشد که این روزها بازی قدرت را بهانه کرده یا قدرت او را دستاویز کرده که در اینجا عشق به بازی گرفته شود.
بازی و نقش برجسته
بازیگری در تئاتر بسیار مهم است و اگر انتخابها درست باشد برای هر نقش و فراتر از آن تلاشی شده باشد که این بازیگران به نقش برجستگی های لازم را بدهند آنگاه می توان چشم انتظار اتفاق تازه ای بود وگرنه همه چیز طبق روال عادی برای به سلامت اجرا شدن پیش خواهد رفت و انتظاری بیش از این هم نمی شود از کار داشت.
بازی سیروس همتی در نقش شیخ مقصود هر چند با نگاهی به بازی قاضی شارع یا شیخ باشتین صورت گرفته و البته از بارقه هایی هم برخوردار هست اما در نهایت تبدیل به یک بازی برجسته و مثال زدنی نمی شود؛ به عبارت بهتر همه تلاش سیروس همتی منجر به یک بازی درست و دیدنی شده و می تواند هم ضرباهنگ را برای دقایقی در دست بگیرد که حوصله تماشاگر سر نرود. اما برای فرارفتن باید هنر کرد و... آتیه جاوید (در نقش مش اختر) هم سعی می کند که مقتدر باشد و قلدارانه یک زن را همانند مردان بازی کند اما نقش هم ایجاب نمی کند که فراتر از انتظار، حضورش محسوس شود. بقیه هم در حد معمول اند؛ یعنی سعی کرده اند درست بازی کنند اما اتفاق تازه ای به لحاظ حسی و عاطفی در رفتار و شیوه بازی شان نمی افتد که بخواهیم برایشان تحلیل تازه ای ارائه کنیم. اما انتخاب آرش آصفی برای نقش سیدعلی اوسط در ظاهر جواب می دهد چون قد بلند و قامت کشیده و محاسن زیبا و صورت ملایم برای کسی که قرار است شهید بشود، و آرمانخواه است اصل نقش است اما بهتر از آن اتصال همه چیز به شیوه و مدل بازی است که این نقش را به درستی یا در حد برجسته شدن می تواند پیش ببرد اما این بازیگر نه به بیان گیرایی متکی است و نه بدنی منعطف دارد که در زمان حرکت و ایجاد ایست و مکث بتواند جلوه ای از حقیقت این نقش را آشکار کند بنابراین همه رشته ها پنبه خواهد شد که چرا باید این انتخاب شود و چرا با او اصلا کار نشده که به نقش برسد و دستکم درست بازی کند؟!
امتیازات
شاید طراحی صحنه (رضا شاپورزاد) در شکل متقارن به دنبال اثبات نتیجه گیری های کلاسیک از کلیت اجرا باشد که در این اجرا متن به دنبال تبین فرآیند منطقی و خطی از یک داستان معمول عاشقانه است و باید که در اینجا قهرمان و ضد قهرمان در تقابل با یکدیگر مفهوم سازی کنند و عقلانیتی بر داده پردازی ها حاکم است و یک ارتباط حسی و عاطفی از همذات پنداری با قهرمانان شکل خواهد گرفت و اگر شکل نگرفته به دلیل انتخاب بازیگری است که نتوانسته سید اوسط را در صحنه به درستی بازی کند اما طراحی همین روال را جستجو کرده است؛ و در کلنل، یک مکان واحد به بازی گرفته می شود که هم منزل عین الدوله از سران حکومتی، هم منزل امین اله از سران بازاری و هم منزل عزیزاله از سران بازاری متمایل به کسب قدرت در حکومت هست و هم کوچه و بازار در این صحنه نمایان خواهد شد و هم مجلس تعزیه زنانه و راه پیمایی مذهبی و سوگواری محرم در آن برگزار خواهدشد و این همه شاید دلالتی آشکار بر حفظ یک مکان و موضوع واحد است که در آن مشروطه با تمام زیر و بمش نمایان خواهد شد و طراحی لباس (پریدخت عابدین نژاد) و گریم (ماریا حاجی ها) هم محوریت واقع گرایی را مد نظر قرار داده است که باز هم همه چیز سیر منطقی را در صحنه نمایان کند. موسیقی هم در خدمت اجراست و بر هیجان و عواطف آن می افزاید و گاهی هم حماسه را بر اجرا می افزاید که روح ملی را تحـریـ*ک کند اما شاید نوع ارائه اش که پلی بک هست در تئاتر نمی تواند از قدرت و نفوذ و القاگری لازم برخوردار باشد.
منابع:
ویکی پدیا؛ عین الدوله، مشروطه، استبداد صغیر!
