آذربایجان شرقی معرفی شهر عجبشیر

[مهربانوی ایرانی]

معرفی شهر عجبشیر
شهرستان عجب شیر در جنوب غربی استان قرار گرفته و با توجه به داده های باستان شناسی و با در نظرگرفتن این نکته که اکثر تمدن ها و فرهنگ ها در کنار رود خانه ها و آب بوجود آمده اند این شهرستان هم از این قاعده مستثنی نیست. رودخانه قلعه چای هم در واقع شاهرگ حیاتی این شهرستان از هزاره های قبل از میلاد تا حال بوده است و وجود غارها و پناهگاه های صخره ای دال بر زندگی انسان غارزی در این منطقه می باشد که تعدادی از آنها شناسایی و به ثبت ملی رسیده است و بسیاری شناسایی شده ولی غیر ثبتی هستند. علاوه بر آن تپه ها و محوطه های باستانی نیز در این منطقه هستند که بر اساس داده های باستان شناسی قدمت آنها به دوره کالکولتیک (مس و سنگ) می رسد و از آن جمله میتوان به تپه های گل تپه، سیچان تپه، تیکان تپه،و... اشاره کرد. آنچه به صورت کتبی از تاریخچه شهرستان می توان به آن اشاره نمود کتیبه اورارتویی جوان قلعه در هشت کیلومتری مرکز شهرستان در شهر جدید جوان قلعه است که فتح نامه ای مربوط به آرگیشتی اول از پادشاهان اورارتو می باشد که در آن کتیبه به سرزمین آرسیتا اشاره شده است (حدود 753 قبل از میلاد). این کتیبه هم از نظر تاریخی و هم از نظر اهمیت منطقه ای با ارزش است و همچنین به گور دخمه قبرلی کوهل ینگجه نیز میتوان اشاره کرد. در دوره های بعدی (دوره تاریخی) می توان به وجود پنج قلعه تاریخی با قدمت های اشکانی و ساسانی تا دوره اسلامی اشاره نمود. از دوره اسلامی میتوان به وجود مساجد چوبی زیبا مثل شیرلوی عجب شیر، قاضی شیشوان و حنفیه گوروان (قدیمی ترین مسجد چوبی جنوب استان با قدمت ایلخانی) و دیزج شیشوان (غیرثبتی) و امامزاده قاسم با قدمت سلجوقی-ایلخانی در کنار قبرستانهای دوره صفوی شیراز، زاویه، قوزلجه ودیزج حسن بیگ اشاره نمود. اینها همه و همه گوشه ای مختصر از تاریخ این شهرستان می باشد.
نام: عجب شیر

نام قدیمی: دیزج

استان: آذربایجان شرقی

منبع:تریپ یار​

 

[مهربانوی ایرانی]

تقسیمات کشوری: طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان عجب‌شیر دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های دیزجرود غربی و خضرلو) و قلعه‌چای (شامل دهستان‌های دیزجرود شرقی و کوهستان)، دو نقطه شهری به نام‌های عجب‌شیر و جوان‌قلعه و 49 آبادی می‌باشد.

مساحت: 738 كیلومتر مربع (1.6 درصد مساحت استان)

کوههای اطراف: سه قله در شهرستان عجبشیر بعد از کوه سهند، بلندترین کوها در استان هستند که به ترتیب عبارتند از: کوه عـریـان در چهاربرود (2850متر)، کوه قوزوجاخ هرگلان (2700 متر) و سلمان کوه در قوزولجه (2650 متر).

مهمترین رود: رود قلعه چای​

 

[مهربانوی ایرانی]

جمعیت: براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن در سال 1390، جمعیت شهرستان عجب‌شیر در حدود 66746 نفر (1.8 درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان 26280 نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان 26280 نفر و جمعیت روستایی آن 40466 نفر و تعداد خانوار آن 18109 خانوار است.

زبان محلی: ترکی آذری

ارتفاع از سطح دریا: 147.8 متر

آب و هوا: اين شهرستان در منطقه كوهستاني واقع شده و داراي تابستان‌هاي معتدل و زمستان‌هاي سرد و برفی مي‌باشد.​

 

[مهربانوی ایرانی]

موقعیت جغرافیایی: در 100 کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با شهرستان‌های اسکو و آذرشهر، از سمت شرق با شهرستان مراغه، از سمت غرب با دریاچه ارومیه و از سمت جنوب با شهرستان بناب هم‌مرز است.
شهر عجب‌شیر در سـ*ـینه جلگه حاصلخیز، روی رسوبات غنی رودخانه قلعه‌چایی، در دامنه جنوب ارتفاعات تورجان و جرئیدن از پیش‌كوه‌های توده سهند واقع شده است. ظاهراً انگیزه پیدایش و علل وجودی آن داشتن موقعیت جغرافیایی ممتاز، اقلیم مساعد، خاكهای بارور، منابع آب، روستاهای آباد و دسترسی به دریاچه ارومیه بوده است.

وضعیت اقتصادی: شهرستان عجب‌شیر دارای زمین‌های حاصلخیز، پرمحصول و مستعد كشاورزی است و وجود تولیدات متنوع زراعی و باغی به ویژه سیب‌زمینی، پیاز، خربزه، سیب، گردو و بادام، وجود جمعیت دامی با ظرفیت بالا به ویژه در زمینه پرورش گاوهای دورگه، اراضی، باغات و دشت‌های وسیع با
قابلیت حاصلخیزی بالا، محوریت سرمایه‌گذاری در این شهرستان به ترتیب در بخش‌های كشاورزی، معدن و گردشگری است.​

 

[مهربانوی ایرانی]

تاریخچه: طبق روایات تاریخی، شهر عجب‌شیر و حومه نزدیك آن كلاً‌ بقایای شهر گمشده (شیز)، بزرگترین شهر آذربایجان در عهد اشكانیان و سامانیان است. قدما در عظمت و شکوه آن داستانها گفته‌اند. از جمله در این مورد آمده است: “دروازه غربی آن در مکان فعلی ویرانه‌های شهر باستانی (مهراب) واقع در شمال شرقی روستای آغجه‌اوبه، و دروازه شرقی در محل معروف به مادتوپراقی (سرزمین ماد) واقع در کمره جنوبی کوه آشوروم قرار داشته است”. با این وصف طول شهر از دروازه غربی تا شرقی به ۱۰ کیلومتر می‌رسیده است. در تایید احتمالی این روایات، وجود چند پدیده باستانی و آثار حیات انسانی در فواصل نقاط یاد شده بدان قوت بیشتری می‌بخشد. در مراجعه به سوابق تاریخی شهر به نظر می‌رسد كه مقر اولیه و هسته مركزی آن، یكی از محلات قدیمی موسوم به دیزج بوده که امروزه با همین نام سابق (دیزه) در قسمت غربی شهر قرار دارد. معروف است که در محل ورودی آن، دروازه بزرگی بوده که شیطان تختی (تخت شیطان) نامیده می‌شد. جالب اینکه هنوز این نام مرموز را یدک می‌کشد.

خیابان ها٬ میدان ها و محلات قدیمی: دیزج​

 

[مهربانوی ایرانی]

جاذبه های گردشگری: بندر رحمانلو (در حدود پنج كیلومترى غرب شهر عجب‌شیر)، مسجد جامع شیرلو (مربوط به دوران صفویه)، مسجد حنیفه گوراوان (معروف به مسجد محمد حنفیه (در روستای گوراوان)، قلعه ضحاک یا داش‌قلعه (در 28 کیلومتری‌ شرق‌ عجب‌شیر و با قدمت دوره ساسانی)، امامزاده سیدابوالقاسم (در فاصلة 2 کیلومتری شمال عجب‌شیر مربوط به دوره ایلخانی) از پتانسیلهای مهم گردشگری شهرستان می توان به پتانسیلهای طبیعی شهرستان اشاره نمود؛ از قبیل طبیعت بکر منطقه نمونه گردشگری قلعه چای به طول 55 کیلومتر که در طول این مسیر که ترکیبی از کوه و رود و طبیعت سرسبز و چند آبشار دیدنی و صخره های منحصر به فرد است، بسیاری از آثار تاریخی و فرهنگی نیز در آن واقع شده اند.​

 

[مهربانوی ایرانی]

آداب و رسوم و رویدادهای مهم: رسم شب یلدا: هندوانه مهمترین خوراک شب چله مردم عجب شیر است. اغلب مردم در این شب برنج، مرغ و آش شیر پخته و بعد از شام نیز از تنقلات موجود در منزل شامل قاورقا (گندم برشته با شاهدانه) آجیل، لبو، هویچ، حلوای گردو انواع میوه، خربزه، هندوانه و خشکبارهایی چون انگور، بادام و سنجد میل می‌کنند.»
در بعضی محلها نیز در موسم یلدا «عاشیق‌ها» مى‌نوازند. عاشیق‌ها خنیاگران محلى هستند که اشعار و موسیقى آنان برگرفته از موسیقى مردمى است.
آنها در حین اجراى برنامه داستان مى خوانند، فى البداهه شعر مى‌سرایند و ساز مى‌زنند. قصه‌هایى که عاشیق ها در شب یلدا مى گویند ریشه در افسانه‌هاى کهن ایرانى دارد. قصه هایى مثل «کوراوغلو» و قصه هاى مهر و محبت شبیه «قربانى و پرى» از قصه‌هاى مشهور عاشیق هاست.
شب یلدا درست زمانی که ریش سفید خانواده با چاقو هندوانه را می‌برد، می‌گوید قادا بلامیزی بو گئجه کسدوخ (بلایای خودمان را امروز بریدیم).پوست‌های میوه و اشغال‌ها را درآب روان ریخته و این رفتار را خوب و خوش یمن می‌دانند.
بعد از خوردن تنقلات و میوه بزرگان خانواده به نقل حکایات و داستان‌هایی از حماسه‌های ملی این سرزمین نظیر، اصلی و کرم، بایاتی خواندن و ضرب‌المثل پرداخته و تا پاسی از شب به صحبت و گفت و گو مشغول می‌شوند.

هندوانه سمبل شب چله: اولین چیزی که از یادآوری شب چله به ذهن خطور می‌کند، حضور «هندوانه» در این مراسم است. هندوانه مظهر شیرینی، خونگرمی، سرسبزی و سرخ‌فامی، شادابی و سرزندگی است. اکثر مردم عجب شیر در شب یلدا چیلله قارپیزی (هندوانه چله) می‌خورند و معتقدند باخوردن هندوانه، لرز و سوز سرما به تنشان تاثیر نداشته و اصلا سرمای زمستان را حس نمی‌کنند. «هندوانه» برای شب چله لازم است و این رسمی است که تاکنون بدون تغییر باقی مانده است. از همین روست که می‌توان در میان خوانچه‌های خانواده داماد برای خانواده عروس هنوز آن را مشاهده کرد.در میان این خوانچه، علاوه بر هندوانه می‌توان تحفه‌های رنگارنگ نظیر پارچه‌های حریر و گرانقیمت، میوه‌ها و شیرینی‌های متنوع و آجیل را مشاهده کرد برخی از عجب شیری‌ها و به ویژه «تازه‌داماد» در چنین شبی سعی می‌کند ذوق هنری خود را به رخ خانواده عروس و به ویژه عروس‌خانم بکشد! به همین خاطر، هندوانه را به شیوه زیبا، جالب و شورانگیزی، تزئین می‌نماید.
در سال‌های دور، تنقلات شب چله، به تخمه، پشمک، سنجد، قیسی، برگه زردآلو، بادام و گردو ختم می‌شد.
در قدیم‌الایام، مردم عجب شیر در اواخر فصل برداشت محصول هندوانه، چند عدد هندوانه درشت و مرغوب را بر روی بوته، در «بوستان» حفظ می‌کردند. کشاورزان عجب شیری، روی این هندوانه را برای این که از گزند سرما و حیوانات موذی در امان بمانند، با خار و خاشاک و بوته‌ ها می‌پوشاندند و در شب یلدا از این هندوانه‌ ها استفاده می‌کردند.
همچنین اهالي اين منطقه به باورها و اعتقادات مذهبي پايبندي خاصي دارند به طوري كه برگزاري مراسمات و آيين‌نامه‌هاي مذهبي اين شهرستان شهرت عامه دارد.​

 

[مهربانوی ایرانی]

محصولات: سیب‌زمینی، پیاز، خربزه، سیب، گردو و بادام

سوغاتی: ميان پرگلابي، میان پر زردآلو، كشمش. از جمله محصولات حال حاضر شهرستان که به صورت سوغاتی به سایر شهرها و حتی سایر کشورها صادر میشود، گردو، بادام، سیب زمینی، پیاز، انگور و نیز گلیم و عسل، و محصولات لبنی از جمله کره و پنیر محلی و غیره میباشند.

غذای محلی: آبگوشت، انواع آش و...

صنایع دستی: گليم‌بافي و جاجيم‌ بافي و سوزن‌ دوزي

بدترین و بهترین زمان بازدید: بهار، تابستان، پاییز بهترین و زمستان احتمالا بدترین زمان بازدید از این منطقه است.

مدت زمان لازم برای بازدید از این شهر: یک الی دو روز

مسیر پیشنهادی: مسیر تهران-عجب شیر حدود 600 کیلومتر، تبریز- عجب شیر 100 کیلومتر، مراغه-عجبشیر40 کیلومتر، فاصله بین عجب شیر تا ارومیه 160 کیلومتر میباشد.​