مفعول به درعربی

[Mårzï¥ē]

اسمی است منصوب که فعل بر آن واقع می شود و غالبا در جواب «چه کسی را؟» و «چه چيزی را؟» می آيد،
مانند: «ساعَدْتُ المسکينَ»
نکته 1 :
در جمله ای مفعول به وجود دارد که فعل آن متعدی (نه لازم) باشد.
انواع مفعول به
1– اسم ظاهر: يعنـﯽ مفعول ضمير نباشد، مانند: «المُؤمِنُ يَقولُ الحَقَّ»
نکته 2 :
هر گاه بعد از اسم های استفهام و شرط «مَن» و «ما» فعل متعدی بدون مفعول به آمده باشد، اين اسم ها مفعول به از نوع اسم ظاهر محسوب می شوند، مانند:
«مَن رأيتَ ؟»، «ما تقولُ؟»، ﴿ماتفعلوا مِن خير ٍيَعلمهُ الله﴾
توجه مهم: اين نكته در مورد «مَن» و «ما» موصول كاربرد ندارد.
توضيح:
در عبارت «مَن رأيتَهُ؟» کلمه ی «مَن» مفعول به نمی باشد، چون که همراه فعل مفعول به آمده است (هُ).
2- ضمير:
ضمير در حالت های زير نقش مفعول به دارد:
الف) هرگاه ضمايرمتصل نصبی (هُ ، هُما ، هُم ، ...) همراه فعل بيايند، مفعول به هستند، مانند:
«نَصَرَکُم اللهُ»
نکته 3 :
«نا» اگر با هر فعلی به جز ماضی بيايد، مفعول به است و چنانچه همراه ماضی باشد در هر يک از حالت ها زير مفعول به است:
1) قبل از آن «ا» قرار داشته باشد، مانند: «دعانا»
2) بلافاصله پس از آخرين حرف اصلی قرار نداشته باشد، مانند: «نَصَرتَنا»
3) آخرين حرف اصلی حرکت داشته باشد، مانند: «ضَرَبَنا»
نکته 4 :
ضمير «ي» در صورتی مفعول به است که همراه فعل باشد و قبل از آن «نون» وقايه بيايد.
مانند:
«اکرمَني ، تساعِدينَني»
ب) ضماير منفصل نصبی غالبا مفعول به هستند، مانند: «إيّاکَ نعبُدُ»
نکته 5 :
برخی از افعال متعدی بيش از يک مفعول به دارند، تعدادی از افعال دو مفعولی عبارتند از: «أعطی ، آتی ، وَهَبَ ، کسَی ، أذاقَ ، رَزقَ ، جَعَلَ ، حَسِبَ ، عَلَّمَ ، سَمَّی ، ...»، مانند:
«أعطيتُ التِّلميذَ کتاباً»، ﴿لاتَحسبَنَّ الّذينَ قُتِلوا في سبيل الله أمواتاً