اولین حکومتی که پس از حمله اعراب به ایران، تشکیل شد، حکومت طاهریان بود، اما مدت بسیاری طول کشید تا اولین حکومت مذهبی شیعه در ایران شکل بگیرد و مذهب تشیع به عنوان مذهبی رسمی کشور شناخته شود.
در مورد پیدایش شیعه میتوان از دو زاویه وارد بحث شد؛ یکى از زاویه شیعه به معناى پیرو على(ع) و دیگرى شیعه به معناى جمعیت سیاسى – مذهبى، که در این مطلب، مقصود، حکومت شیعی است.
رسمیشدن مذهب شیعه در ایران به رسمی شدن مذهب شیعه در دربار صفوی در دهه ۸۸۰قمری و اجرای فقه آن در دستگاه قضایی اشاره میکند که سرانجام این مذهب را، مذهبِ رسمی ایران برگزید.
تأسیس حکومت صفوی
شاه اسماعیل یکم صفوی توانست در سال ۸۸۰ در تبریز تاجگذاری کند و مذهب شیعه دوازده امامی را در ایران رسمی نماید. پس از حکومتهای محلی علویان (طبرستان)، اسماعیلیان، آل بویه و سربداران، سرانجام قزلباشها و ترکان صفوی توانستند تشیع را در ایران رسمی کنند.
تشكیل دولت صفوی در اوایل قرن دهم هـ.ق از رویدادهای مهم تاریخ تشیع ایران است. پیدایش این دولت كه باید آن را سرآغاز عصر تازهای در حیات سیـاس*ـی و مذهبی ایران دانست، موجب استقلال ایران بر اساس مذهب رسمی تشیع و سازمان اداری نسبتاً متمركز شد. قبل از ظهور صفویان گروهها و اقوام مختلفی در ایران حكومت میكردند و هیچگونه تمركز اداری به عنوان دولت ملی وجود نداشت. ایجاد دولت صفوی نقطه اوج نهضتهایی بود كه طرفداری از تشیع علیه حكومتهای بنیامیه و بنیعباس و قدرتهای همسوی آنان صورت گرفت.
شیخ صفیالدین اسحاق اردبیلی، نیای بزرگ صفویان و پیشوای فرقه صفویه در عصر ایلخانی زندگی میكرد و معاصر غازان خان و سلطان ابوسعید بهادرخان بود. از سال 700 هـ.ق شیخ صفی الدین به ارشاد مردم اردبیل و اطراف پرداخت تا حدی كه نفوذ وی در شهرهای گیلان، آذربایجان و آناتولی تركیه گسترش یافت. از اوائل قرن هشتم تا 830 هـ.ق رهبران طریقت صفوی كوشش خود را تنها صرف تبلیغ و ارشاد مریدان خود در مناطق دور و نزدیک میكردند، تا این كه اعتبار و قدرت فرقه صفویه میان عشایر محروم و تهیدست آناتولی و شامات بالا گرفت. از سال 835 كه شیخ جنید رهبری خانقاه طریقت صفوی را بر عهده گرفت، خانقاهشان انحصاراً به تبلیغ مذهب تشیع پرداخت.
بروز اختلاف بین حكام سلسلههای آققویونلو و قراقویونلو و موقعیت خانقاه در این كشمكش موجب شد طریقت صفوی علاوه بر ارشاد و تبلیغ، به جریانهای سیـاس*ـی و نظامی وقت كشانده شود. مبارزه شیوخ طریقت صفوی با حاكمان وقت ادامه داشت تا این كه شاه اسماعیل در سال 905 هـ.ق در حالی كه تنها دوازده سال داشت، نهضت خود را آغاز كرد و در سال بعد شهر تبریز را فتح و دولت صفوی را تأسیس كرد.
اعلام تشیع به عنوان مذهب رسمی کشور
شاه اسماعیل بعد از نخستین حمله پیروز خود، دستور داد خطیب شهر، خطبه ائمه اثنی عشر را بخواند و مذهب دوازده امامی به عنوان مذهب رسمی كشور اعلام شد. پیدایش دولت صفوی و ایستادگی آن در برابر دولت سنی عثمانی سبب برافروخته شدن آتش منازعات مذهبی شد. صفویان پس از استقرار در مبارزه با اهلسنت به نوعی دست به انتقامجویی زدند زیرا قبل از آن اعدام شیعیان در قلمرو حاكمیت اهلسنت و عثمانی امری رایج بود.
در مورد پیدایش شیعه میتوان از دو زاویه وارد بحث شد؛ یکى از زاویه شیعه به معناى پیرو على(ع) و دیگرى شیعه به معناى جمعیت سیاسى – مذهبى، که در این مطلب، مقصود، حکومت شیعی است.
رسمیشدن مذهب شیعه در ایران به رسمی شدن مذهب شیعه در دربار صفوی در دهه ۸۸۰قمری و اجرای فقه آن در دستگاه قضایی اشاره میکند که سرانجام این مذهب را، مذهبِ رسمی ایران برگزید.
تأسیس حکومت صفوی
شاه اسماعیل یکم صفوی توانست در سال ۸۸۰ در تبریز تاجگذاری کند و مذهب شیعه دوازده امامی را در ایران رسمی نماید. پس از حکومتهای محلی علویان (طبرستان)، اسماعیلیان، آل بویه و سربداران، سرانجام قزلباشها و ترکان صفوی توانستند تشیع را در ایران رسمی کنند.
تشكیل دولت صفوی در اوایل قرن دهم هـ.ق از رویدادهای مهم تاریخ تشیع ایران است. پیدایش این دولت كه باید آن را سرآغاز عصر تازهای در حیات سیـاس*ـی و مذهبی ایران دانست، موجب استقلال ایران بر اساس مذهب رسمی تشیع و سازمان اداری نسبتاً متمركز شد. قبل از ظهور صفویان گروهها و اقوام مختلفی در ایران حكومت میكردند و هیچگونه تمركز اداری به عنوان دولت ملی وجود نداشت. ایجاد دولت صفوی نقطه اوج نهضتهایی بود كه طرفداری از تشیع علیه حكومتهای بنیامیه و بنیعباس و قدرتهای همسوی آنان صورت گرفت.
شیخ صفیالدین اسحاق اردبیلی، نیای بزرگ صفویان و پیشوای فرقه صفویه در عصر ایلخانی زندگی میكرد و معاصر غازان خان و سلطان ابوسعید بهادرخان بود. از سال 700 هـ.ق شیخ صفی الدین به ارشاد مردم اردبیل و اطراف پرداخت تا حدی كه نفوذ وی در شهرهای گیلان، آذربایجان و آناتولی تركیه گسترش یافت. از اوائل قرن هشتم تا 830 هـ.ق رهبران طریقت صفوی كوشش خود را تنها صرف تبلیغ و ارشاد مریدان خود در مناطق دور و نزدیک میكردند، تا این كه اعتبار و قدرت فرقه صفویه میان عشایر محروم و تهیدست آناتولی و شامات بالا گرفت. از سال 835 كه شیخ جنید رهبری خانقاه طریقت صفوی را بر عهده گرفت، خانقاهشان انحصاراً به تبلیغ مذهب تشیع پرداخت.
بروز اختلاف بین حكام سلسلههای آققویونلو و قراقویونلو و موقعیت خانقاه در این كشمكش موجب شد طریقت صفوی علاوه بر ارشاد و تبلیغ، به جریانهای سیـاس*ـی و نظامی وقت كشانده شود. مبارزه شیوخ طریقت صفوی با حاكمان وقت ادامه داشت تا این كه شاه اسماعیل در سال 905 هـ.ق در حالی كه تنها دوازده سال داشت، نهضت خود را آغاز كرد و در سال بعد شهر تبریز را فتح و دولت صفوی را تأسیس كرد.
اعلام تشیع به عنوان مذهب رسمی کشور
شاه اسماعیل بعد از نخستین حمله پیروز خود، دستور داد خطیب شهر، خطبه ائمه اثنی عشر را بخواند و مذهب دوازده امامی به عنوان مذهب رسمی كشور اعلام شد. پیدایش دولت صفوی و ایستادگی آن در برابر دولت سنی عثمانی سبب برافروخته شدن آتش منازعات مذهبی شد. صفویان پس از استقرار در مبارزه با اهلسنت به نوعی دست به انتقامجویی زدند زیرا قبل از آن اعدام شیعیان در قلمرو حاكمیت اهلسنت و عثمانی امری رایج بود.