نقش نهادهای مدنی در تحقق حقوق شهروندی

[nadiya_m]

نهادهای مدنی مجموعه‌ای از نهاد‌ها، موسسات، انجمن‌ها و تشکل‌های خصوصی و مدنی را دربر می‌گیرد که بسترهای لازم را برای تحقق حقوق شهروندی فراهم می‌کند.

هر چقدر نهادهای مدنی در جوامع قدرتمند‌تر باشند، کنترل بر قدرت بهترخواهد بود و این امر به تکامل روند توسعه سیـاس*ـی و اقتصادی کمک خواهد کرد. نکته بنیادین این است که نهادهای مدنی با تقویت امر نظارت و کنترل برنهادهای قدرت مانع گسترش روندهای فساد سیـاس*ـی و اقتصادی می‌شوند و رانت خواری‌های سیـاس*ـی کمتر می‌تواند به نتیجه برسد. بنابراین موضوع دیگری که با گسترش نهادهای مدنی تحقق می‌‌یابد؛ مقوله حقوق شهروندی است. حقوق شهروندی دارای مقتضیات حقوقی و اجتماعی است به این ترتیب وظایفی که دولت‌ها در قبال شهروندان خود دارند حیطه گسترده‌ای را در بر می‌گیرد. از حق آزادی فردی و اجتماعی گرفته تا حق برخورداری از تأمین معاش و محیط زیست سالم، همه از جمله موارد حقوقی است که دولت‌ها موظفند آن را برای شهروندان خویش تأمین کنند. ضرورت چنین فعالیتی از سوی دولت‌ها، اصلاح ساختارهای کهنه اداری و اجتماعی است. برای اصلاح چنین اموری نیاز به نهادهای مدنی قوی و فعال است که هدف از آن‌ها بهبود فرصت‌های شهروندان برای اعمال حقوق و وظایفشان است. در چنین فضایی افزایش آگاهی‌های سیـاس*ـی و اجتماعی بهترین راهبرد خواهد بود که تحقق چنین مهمی‌از طریق گسترش نهاد مدنی قوی و تاثیرگذار امکان‌پذیر است. بر این اساس، گسترش نهادهای مدنی در کنار اقتصاد، بازار آزاد، خصوصی‌سازی و اطلاع رسانی از جمله ابزارهای غیردولتی هستند که جایگاهی مهم نزد مردم دارند و از سوی دیگر می‌توانند به برخی نیاز‌ها و دغدغه‌های جوامع که دولت‌ها توانایی یا انگیزه پرداختن به آن‌ها را ندارند، پاسخ گویند و علاوه بر این واسطه میان خواست و اراده عمومی‌جامعه و حاکمیت باشند در کشور ما، مانند بسیاری از کشورهای دیگرهر چند وجود تشکل‌ها، انجمن‌ها و گروه‌هایی که با ماهیتی غیر انتفاعی فعالیت می‌کنند، سابقه‌ای دراز دارد از جمله صندوق‌های قرض‌الحسنه، بنیادهای خیریه، هیأت‌های مذهبی، موقوفات خاص و عام که از مصادیق بارز این تشکل‌ها هستند ولی برای نهادینه شدن نهادهای مدنی وحرکت آن‌ها در راستای چنین حقوقی راه درازی در پیش است.


نکته بنیادین این است که نهادهای مدنی با تقویت امر نظارت و کنترل برنهادهای قدرت مانع گسترش روندهای فساد سیـاس*ـی و اقتصادی می‌شوند و رانت خواری‌های سیـاس*ـی کمتر می‌تواند به نتیجه برسد

هر چند تحقق چنین مهمی‌در گرو این است که حکومت و جامعه‌ به فرد باوری رسیده باشد. بنابراین در هر جامعه‌ای وجود سازمان‌های غیردولتی لازم است و باید دولت‌ها تلاش کنند که موانع اداری که باعث فعالیت نهادهای مدنی و NGOها می‌شود را برطرف کنند. با گشایش فصل جدیدی در رابـ ـطه با حقوق شهروندی و تدوین پیش‌نویسی در قوه مجریه و درخواست رئیس جمهور از همه اندیشمندان و متخصصان در این حوزه، امید است لایحه حقوق شهروندی به نحو دقیق و کامل با رعایت همه ابزارهای حمایتی تدوین شود تا راهی باشد برای بهتر شدن و در آرامش زیستن مردم ایران زمین.