آسیا نگاهی به حرم کاظمین در عراق

[مهربانوی ایرانی]

نگاهی به حرم کاظمین در عراق
حرم کاظمین متعلق به امام هفتم شیعیان موسی کاظم و امام نهم محمد تقی «محمد جواد» است. نام کاظم و جواد را روی هم رفته کاظمین و جوادین می‌نامند.
حرم کاظمین، با دو گنبد طلایی و چهار گلدسته زرین، ضریحی زیباو مقدس را در بر گرفته است که درون آن، دو قبر مقدس از دو امام معصوم است،همچون صندوقی که دو گوهر نفیس را در خود نهان دارد. آمیختگی هنر و دین و تلاقی ذوق هنری و احساس معنوی و عشق به اهل بیت را که در هنر مسلمانان تجلی یافته است، در مجموعه حرم کاظمین می توان دید.
تاریخچه حرم کاظمین
این حرم را پادشاهان آل بویه بازسازی و تزیین کردند. پس از ظهور سلسله صفویه و رسمیت یافتن مذهب تشیع دوازده امامی در ایران، شاه اسماعیل صفوی پس از فتوحات در عراقو زیارت کربلا و نجف، به بغداد و سپس به کاظمین رفت. وی در سال ۹۲۶ قمری، دستور داد تمام بناهای موجود حرم را که در اثر سیلاب‌های دجله و وقایع تاریخی دیگر، وضعیتی نامطلوب داشت، خراب کنند و به جای آن عمارتی زیبا و باشکوه بسازند. شاه عباس اول صفوی، برای حرم کاظمین ضریحی فولادی ساخت و حرم و رواق‌های نزدیک به قبور مطهر را تزیین و بازسازی کرد.
در عصر قاجاریه اقدامات عمرانی وسیعی در حرم کاظمین صورت گرفت و وسیع‌ترین اقدام بازسازی و توسعه حرم در این دوره را فرهادمیرزا معتمدالدوله عموی ناصرالدین شاهانجام داد. صحن امروزی کاظمین که با حاشیه‌های اطراف آن ۲۶ هزار متر مربع است، از اقدامات فرهادمیرزا به شمار می‌آید. ستاد بازسازی عتبات عالیات، دو گنبد حرم کاظمین را طلاکاری کرده است.

نمایی از ورودی حرم کاظمین
معماری حرم کاظمین
ساختمان کنونی حرم از ساخته‌های دوره آغازینِصفویه و اضافات دوره‌های بعدی است. معماری و هنر دوره صفویه از ایوان‌های زیبا و کاشی‌کاری‌های معرق نفیس و آینه‌کاری‌های بدیع در آن به وضوح قابل مشاهده است. حرم دارای دو گنبد طلایی است که هر یک بر روی یکی از دو قبر قرار گرفته است.
در زیر دو گنبد فضای مربع مستطیل است که میانه دو دیوار شرقی و غربی را دو ستون عظیم دربرگیرنده گنبدها اشغال کرده است؛ یک ضریح نقره‌ای قبر ها را با دو صندوق خاتم نفیس در بردارد؛ با ورود از ایوان جنوبی به نخستین رواق و سپس به درون حرم و گنبدخانه نخست در برابر قبر موسی بن جعفر قرار خواهیم گرفت و در پشت سر او قبر جواد قرار دارد. پیرامون حرم چهار شبستان بزرگ قرار گرفته و رواق‌های جنوبی و غربی هر یک به ایوانی زیبا و بزرگ راه دارد.
مجموعه حرم و رواقها را سه صحن وسیع دربردارد که صحن غربی به نام «صحن قریش» می‌باشد. برج و بارو و دروازه‌های هفت‌گانه صحن با معماری زیبای آن و کاشی‌کاری نفیس پراکنده در سردرها و کتیبه‌ها چشم بیننده را می‌نوازد. برج و بارو و دروازه‌های هفت‌گانه صحن که با توجه به معماری زیبای آن و کاشی‌کاری نفیس پراکنده در سردرها و کتیبه‌ها چشم بیننده را می‌نوازد، از ساخته‌های فرهاد میرزای قاجار (عموی ناصرالدین شاه) می‌باشد.
برخی بیوت و ضمایم حرم مطهر مسجد صفوی؛ این مسجد از ساخته‌های شاه اسماعیل صفوی است که پس از تسخیر عراق آن را به سبک ساختمان‌های عراقی ساخت. مسجد از زیبایی خاصی برخوردار است که حس تحسین بیننده را در برابر عظمت ستون‌های ضخیم و طاق‌های قوسی آن برمی‌انگیزد و دارای گنبد کاشی‌کاری بسیار کوتاهی است که به زحمت می‌توان آن را از درون صحن دید. در جنب محراب و منبر کهن مسجد، پنجره‌ای به درون رواق شمالی حرم باز شده است که از میان آن، ضریح قابل مشاهده است.

ضریح امام موسی کاظم در حرم کاظمین
رواق‌های حرم کاظمین
صحن مطهر و مقدس کاظمین، امروزه در زمره صحن‌های بزرگ عتبات عالیات عراق است که طول آن ۳۷۰ و عرض آن ۳۵۰ متر است. حرم مطهر در داخل این صحن مستطیل شکل با طول ۲۳۰ و عرض ۱۵۰ متر قرار دارد. برای رسیدن به روضه منوره کاظمین و زیارت ضریح مطهر، باید از چهار رواق عبور کرد که تمامی آن تا نیمه از سنگ و بقیه تا سقف آیینه-کاری شده است. این رواق‌ها عبارتند از:

1. رواق «باب المراد» که به دلیل قرار گرفتن در بخش شرقی، به آن «رواق شرقی» هم می‌گویند. شیخ مفید و ابن قولویه از مجتهدان، محدثان و متکلمان شیعه در آن مدفون هستند.
2. رواق «باب القریش» که در جنوب ضریح قرار دارد.
3. رواق شمالی.
4. رواق غربی که به دلیل دفن خواجه نصیرالدین طوسی به رواق خواجه نصیر شهرت دارد.

نقشه حرم کاظمین
مدفونان در حرم کاظمین

• ابن قولویه قمی
• شیخ مفید
• خواجه نصیرالدین طوسی
• ابو سبحه از نوادگان امام کاظم (ع)
• معزالدوله دیلمی از سلاطین آل بویه
• فرهادمیرزا معتمدالدوله عموی ناصرالدین شاه

نمایی از داخل حرم کاظمین
وضعیت کنونی حرم کاظمین
امروز حرم مطهر کاظمین ۵۱۴.۱۴ مترمربع مساحت دارد که با ساختمان‌ها و مناطق اطراف مربوط به حرم، به ۲۶ هزار مترمربع می‌رسد که مبنای طرح ساخت دوباره شاه اسماعیل و توسعه فرهاد میرزا حفظ‌ شده است. اقدامات امروز بیشتر به نوسازی و نگهداری ساختمان‌های قدیم و تاریخی آن مثل طلاکاری دو گنبد توسط ستاد بازسازی عتبات عالیات ایران مربوط می‌شود.

نمایی از حرم کاظمین در شب

برای دیدن بهتر است همیشه یک چتر همراه خود داشته باشید، چرا که بعضی اوقات در شهر کاظمین باران‌هایی همانند باران بهاری می‌بارد. به علاوه با استفاده از چتر می‌توانید از آفتاب درامان بمانید. سفرتان قبول حق.

منبع:گروه گردشگری ستاره