بیوگرافی خواننده ها هایده؛ستاره فراموش نشدنی موسیقی ایران

[Hamraz.raz]

معصومه دده‌بالا با نام هنری هایده (زادهٔ ۲۱ فروردین ۱۳۲۱ درتهران – درگذشتهٔ ۳۰ دی ۱۳۶۸ در سان فرانسیسکو) خوانندهٔ مشهور موسیقی سنتی و پاپ ایرانی است. هایده دارای صدایکنترآلتو بود و بیش از دو دهه فعالیت در اجرای آواز و ترانه‌های ایرانی داشت.
هایده که نام اصلی او معصومه دده‌بالا بود، در تهران متولد شد. پدر وی محمد دده‌بالا و مادرش زینت بلغاری بودند. هایده در ابتدا به‌واسطهٔ صدای توانمند، اپرایی و آلتو اش و سپس با پالودن صدایش به واسطهٔ دقت بیشتر، غزلسرایی و تنوع برجسته شد. صدای هایده به لحاظ زیباشناختی با صدای آوازخوان دیگر موسیقی ایرانی، دلکش، که از وی قدیمی‌تر بود مقایسه می‌شد. در کنار توانایی صوتی درخور توجه، محبوبیت هایده در میان شنودگان ایرانی، در درجهٔ اول به‌دلیل تسلط وی بر اصول بنیاد موسیقی، صدای زایا، مجموعه‌ای از آهنگ‌های ایرانی و اجرای ردیف‌های آواز بوده‌است. این اجراها جایگاه وی را در فهرست آوازخوان‌های برجستهٔ موسیقی ایرانی در سدهٔ بیستم میلادی تثبیت کرد. خواهر کوچک‌تر او، مهستی نیز از خوانندگان معروف ایرانی است که حدود سه سال، پیش از هایده خوانندگی را آغاز کرد.
هایده در سال ۱۹۷۹ به بریتانیا و کمی بعد به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد. وی تا پایان عمر در لوس آنجلس زندگی کرد. وی فردای کنسرتی در شمال کالیفرنیا بر اثر حمله قلبی درگذشت و چند روز بعد در گورستان وست‌وود هالیوود به خاک سپرده شد.

پیش از آنکه هایده به جرگهٔ آوازخوان‌های مشهور بپیوندد، خواهر جوانترش — که با نام هنری مهستی مشهور بود — جایگاهی در میان خوانندگان حرفه‌ای به‌دست آورده بود. هایده نزد استادان موسیقی ایرانی شاگردی کرد؛ وی آموزش را با علی تجویدی، مربی آواز، استاد ویلن و آهنگساز شروع کرد، او کسی بود که با دلکش نیز همکاری داشت. البته هایده پیش از آنکه تجویدی صدای وی را در اجرایی عمومی بشنود، تبحری در موسیقی یافته بود. تجویدی پس از شنیدن صدای هایده بی‌درنگ ریجسترهای نادر در عمق صدای آلتوی هایده را تشخیص داد. این ریجسترها رنج میانهٔ بسیط (پردامنه) صدای هایده را آشکار ساخت و تجویدی به هایده ارائهٔ آموزش و یاری در آموختن مجموعهٔ موسیقی آوازی ایرانی را ارائه کرد. در آغاز صدای بسیط (پردامنه) و خوش‌میزان هایده، آمیزه‌ای از نقدهای قوی و توجه مردمی را به دست آورد.
هایده، آنگونه که خود به کرات در چندین مصاحبه متذکر شده است، تحت تأثیر صدای پر قدرت و شیوهٔ آوازخوانیدلکش، خوانندهٔ صاحب سبک و بلندآوازهٔ آن دوران، روی به عالم موسیقی آورد. وی در ۱۳۴۷، فعالیت حرفه‌ای خود را با خواندن ترانه «آزاده» اثر استادش علی تجویدی که بر روی آخرین سروده رهی معیری ساخته شده بود آغاز کرد.اجرای ترانه «آزاده» با ارکستر بزرگ گل‌ها در رادیو تهران آغاز کار هایده بود. وی پس از اجرای چندین اثر دیگر از تجویدی و دیگر آهنگسازان بنام، از جمله همایون خرم، در برنامه گل‌ها، از نخستین سال‌های دهه ۱۳۵۰ به خواندن ترانه‌های پاپ علاقه‌مند شد که بیشتر از ساخته‌های فریدون خشنود، جهانبخش پازوکی، محمد حیدری و انوشیروان روحانی بودند.

هایده و انوشیروان روحانی در سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران، سال ۱۹۷۵

هایده در شهریور ۱۳۵۷، چندین ماه پیش از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، ایران را به مقصد بریتانیا ترک کرد. او تا پایان عمر از این رویداد به عنوان تلخ‌ترین خاطره زندگی خود یاد کرد.
همکاری او با آهنگساز سرشناس ایرانی صادق نوجوکی پس از مهاجرت به آمریکا فزونی یافت بطوریکه منجر به رقم زدن آلبوم‌های «بزن تار» و «شب عشق» گردید. آلبوم «شب عشق» به‌عنوان پرفروش‌ترین آلبوم دههٔ شصت شرکت ترانه معرفی شد و همچنین از آلبوم «بزن تار» به عنوان آلبوم سال (۱۹۹۰) یاد شد.

به مانند دلکش، هایده نیز با تسلط فنی موسیقایی و با شور و انرژی می‌خواند. وضعیت حنجرهٔ وی این امکان را به هایده می‌داد تا پیوستاری از ویبراتوهای دلپذیر و نغمه‌سرایی‌های آوازی، که از ملزومات آوازخوانی بود، به خواندن بپردازد. او به راحتی می‌توانست صدای بم آلتوی خود را به پایین، فولر و دارکر کنترآلتو تغییر دهد. آمیزهٔ توانایی حنجرهٔ قوی با آموخته‌روش‌های آوازخوانی، به وی صدای نادر آلتو-کنترآلتو داده بود که وی را قادر ساخته بود که آواز را پرطنین، و بافتارمند اجرا کند. علاوه بر اینها، شَم زیرکانهٔ وی در زمان‌بندی موسیقایی، جریان ریتمیک آواز ترانه، جمله‌بندی مؤثر موسیقایی و اجرای شاعرانه، وی را قادر به بروز و بیان مؤثر آنچه می‌خواند می‌کرد.
هایده در روز ۲۰ ژانویه ۱۹۹۰ برابر با ۳۰ دی ماه ۱۳۶۸ فردای اجرای کنسرت در باشگاه کازابلانکا در حومه سان فرانسیسکو، بر اثر سکته قلبی درگذشت. او مبتلا به فشار خون بالا و دیابت بود.
هایده در گورستان وست‌وود در لس آنجلس با حضور هزاران نفر از ایرانیان مقیم آمریکا به خاک سپرده شد. هما سرشار (روزنامه‌نگار)، ویگن (خواننده) وحسن شهباز (مترجم و سردبیر فصلنامه رهاورد) از جمله سخنرانان در مراسم بودند. در تهران نیز علی‌رغم محدودیت‌های بسیار، گروهی از مردم درمسجدالجواد یاد او را گرامی داشتند.ویدئوی مراسم به فاصله کوتاهی، مخفیانه در ایران پخش شد.

دانلود رمان های عاشقانه