هرسال پاییز با رسیدن خود مجموعهای از رنگهای قرمز، زرد، نارنجی، بنفش و قهوهای را برای ما میآورد و ما از همهی آنها لـ*ـذت میبریم. اما تابهحال فکر کردهاید این رنگهای زیبا از کجا میآیند؟
در بهار و تابستان درختان برگریز ( درختانی که برگهای خود را زمستان از دست میدهند ) برگهایی درمیآورند که بهعنوان کارخانهی غذای آنها در این فصل عمل میکنند و برگها دارای کلروفیل یا سبزینه هستند – مادهای شیمیایی که رنگ سبز به برگها میدهد و غذای موردنیاز درخت را میسازد. کلروفیل انرژی نور خورشید را به شکر و نشاسته تبدیل میکند تا از طریق آن به همهی درخت غذا رسانی کند. این تمام فرآیندی است که به نام فتوسنتز شناخته میشود.
همچنین برگها دارای مادهی شیمیایی دیگری به نام کاروتنوئید ( رنگدانهای که رنگ زرد و نارنجی را میسازد ) و همچنین آنتوسیانین ( رنگدانهی قرمز ) است. اما در بهار و تابستان کلروفیل در برگ به این دو رنگدانه غلبه میکند. درنتیجه رنگ برگها کاملاً سبز است.
همزمان با رسیدن پاییز روزها کوتاهتر میشوند، دمای هوا پایین میآید و میزان نور خورشید کاهش مییابد. درختان برگریز به این کاهش دما و کوتاه شدن روزها با کاهش میزان تولید کلروفیل واکنش نشان میدهند. درختان برگریز در پاییز و زمستان میخوابند، درنتیجه نیازی ندارند که واحدهایی غذایی آنها مواد مغذی بفرستند.
همزمان با کاهش میزان کلروفیل در برگها، رنگ سبز آنها نیز از بین میرود.
بدون وجود کلروفیل برای پوشاندن رنگ برگ، رنگهای زرد، نارنجی و قهوهای خود را نشان میدهند. برخی درختان در پاییز شروع به تولید آنتوسیانین کرده و برگهایی با هالهی رنگ قرمز میسازند. وقتی آنتوسیانین و کاروتنوئید با هم ترکیب میشوند ما شاهد رنگهای درخشانی چون قرمز آتشین و نارنجی زیبا هستیم.
رنگهایی که هر درخت میسازد نتیجهی ترکیب باقیماندهی کلروفیل و دو رنگدانهی دیگر در برگهاست. این رنگ در هرگونه و هرسال متفاوت با گونه و سال قبل است.
اما چرا بعضی سالها رنگهای پاییزی درختان متنوعتر و براقترند؟ دما، ابرها و آب روی میزان تولید آنتوسیانین در درخت تأثیر دارند.
هوای سرد، اما بالای دمای انجماد، بهترین دما برای تولید آنتوسیانین است. باران و هوای ابری شدت رنگ برگها را زیاد میکنند. هرچه درخت آنتوسیانین بیشتری بسازد برگهای آن بیشتر رنگهای خود را نشان خواهند داد.