اخبار سینما و تلوزیون ☄ آشنایی با کشورهای صاحب سبک در سینما ☄

[Behtina]

آشنایی با کشورهای صاحب سبک در سینما: جمهوری آذربایجان​

شاید عجیب به نظر برسد، اما جمهوری آذربایجان یکی از اولین سرزمین‌هایی بود که سینما به مفهوم حقیقی به آن وارد شد.​

همشهری آنلاین - مهدی تهرانی: شاید عجیب به نظر برسد، اما جمهوری آذربایجان یکی از اولین سرزمین‌هایی بود که سینما به مفهوم حقیقی به آن وارد شد.

در سال 1898 برادران لومیر بواسطه آشنایانی که در روسیه تزاری داشتند، پای برخی از تجار آذربایجانی را به فرانسه باز‌کردند و دوربین‌های محصول کارگاه این دو برادر به کشور آذربایجان صادر شد. در این سالها یک فرانسوی به نام الکساندر میشون به همراه یک فیلمبردار و یک کارگردان صحنه به باکو آمدند و زمینه ساز فعالیت‌های سینمای اولیه شدند.

اقدامات آنها تا سالهای 1905 به ثمر نشست. با اینهمه کارهای الکساندر میشون بیشتر عکاسی بود تا سینما.اگرچه عمده‌ی کارهای او خوشبختانه هنوز هم در موزه ملی آذربایجان نگهداری می‌گردد.

در سال 1915 برادران بلژیکی تبار به نام پیرون، به باکو آمدند و تقریبا توانستند مستندهایی از این شهر شهر بسازند اما هنوز از فعالیت‌های سینمایی داستانی خبری نبود.

​

تا سال 1920 که دوره تثبیت کمونیست‌ها بود سینمای ملی آذربایجان فیلمی تولید نکرده بود.اگرچه استودیوی بزرگ سینمایی باکو رسما در سال 1921تاسیس و معرفی شده بود.

بالاخره در سال 1924 اولین فیلم ساخت سینمای آذربایجان به نام " برج افسانه‌ای" که یک فیلم با داستانی مربوط به فرهنگ و اساطیربود این کشور ساخته شد. در این دهه استعداد‌های فراوانی نیز به صحنه آمدند و افرادی نظیر حسین عربلینسکی خارج از مرزهای آذربایجان نیز به شهرت رسیدند.

در طی دهه‌های 40 تا 90 آنچه در سینمای آذربایجان تولید گردید جز فیلم‌های سفارشی نبود. بودجه‌های هرکدام از کشورهای جزو اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی برای مقاصد فرهنگی معلوم بود و هرچه ساخته می‌شد سفارشی.

از سال 1991 و با تاسیس کشور جمهوری آذربایجان البته اوضاع فرهنگی بسیار تغییر کرد اما بدنه‌ی سینمای این کشور هنوز آنقدر ضعیف بود که نتوانست تا چند سال تولیدات خاصی داشته باشد.

کشور آذربایجان با 184 هزار کیلومتر وسعت و حدود 9 میلیون نفر جمعیت تولیدات سینمایی کمی دارد اما با این حال تولیدات دیگر کشورها به ویژه آثار هالیوودی و بالیوودی اکران می شود.در حال حاضر تولیدات سینمایی کشور آذربایجان حدود 18 فیلم در سال و طبق اعلام سال 2013 تعداد سینما روهای این کشور در سال تقریبا 800هزار نفر بوده است.

از فیلم‌های شاخص سال‌های اخیر سینمای جمهوری آذربایجان آثاری مانند : 40 در ساخته‌ی السین موسااوغلو محصول 2009، بمب ملی ساخته‌ی واقف مصطفی‌اف محصول 2004، استیپ من ساخته‌ی شمیل علیف محصول 2012، بوتا ساخته‌ی ایگار نجف محصول 2011، محوطه ساخته‌ی ایگار سافات محصول 2010 قابل اشاره هستند.​

​

 

[Behtina]

آشنایی با کشورهای صاحب سبک در سینما: بلژیک​

صنعت سینما برای بلژیکی‌ها به گونه‌ای خاص ظهور و بروز یافت. دلیل اصلی به موقعیت جغرافیایی و همچنین پیشینه فرهنگی ادبی و اقتصادی این کشور باز می‌گردد.​

همشهری آنلاین - مهدی تهرانی: صنعت سینما برای بلژیکی‌ها به گونه‌ای خاص ظهور و بروز یافت. دلیل اصلی به موقعیت جغرافیایی و همچنین پیشینه فرهنگی ادبی و اقتصادی این کشور باز می‌گردد.

سينماي صامت بلژيك در آغاز نحت تاثير سينماي فرانسه است. در دهه 20 كارگردانان بومي كار را آغاز مي‌كنند. بيشتر توليدات در دهه 20 به توليدات مستند اختصاص دارد. بعد از جنگ جهاني دوم بلژيك امكاناتي براي ساخت و ساز در اختيار ندارد. از اواسط دهه 50 تا 60 كم كم جواناني به تاثير از موج نو سينماي فرانسه فيلم‌هاي خوبي مي‌سازند. اما همه اينها جرقه‌اي بيش نيست...

​

بلژيكي‌ها از ديرباز تحت تاثير همسايه‌هاي بزرگتر خود بودند. از اينرو زبان و ادبيات كشورهاي همسايه نفوذ زيادي در مناطق همجوار داشت. براي مثال در شمال اين كشور هنوز زبان و ادبيات فلاندري(هلندي زبانان) زبان و گويش اصلي است. جنوب بلژيك متاثر از زبان فرانسوي است و به اين دو؛ منطقه‌ي مرزي كوچك در شرق بلژيك با آلمان فدرال را در نظر بگيريد كه اهالي آن عمدتا به آلماني تكلم مي‌كنند.

در واقع كشوري كه 3 زبان همسايه در آن رواج دارد؛ در زمينه فرهنگي وامدار تمامي آنهااست. بسياري از شاعران و اديبان بلژيكي فقط به يكي از زبان‌ها مسلط بودند و در نظر داشته باشيم كه هر زبان و ادبياتي داراي پيشينه و تاريخ فرهنگي و اجتماعي خاص خود است. اين مشكلات همگي باعث شدند تا هنرهفتم در بلژيك عليرغم فراگير بودن؛ چند پاره هم باشد. تصور كنيد هنوز يك زبان واحد در اين كشور وجود ندارد تا سينماي اين كشور بتواند بدان به صورت واحد تكلم كند.

​

در بلژيك فيلمسازان تا زمان فروغ سينماي صامت مشكلي از اين بابت نداشتند. به لحاظ فني و گرايش فيلمسازي و برداشت سليقه؛ سينماي صامت بلژيك ملهم از سينماي فرانسه بود. كه البته عمدتا كارگردانان و عوامل فرانسوي در توليدات سينمايي اين كشور نقش اول را داشتند.

در دهه 20 فيلمسازان بومي كم كم خود را به اين صنعت تحميل مي‌كنند. تا پايان جنگ جهاني دوم سينماي بلژيك حقيقتا تعطيل مي‌شود و تا چند سال بعد از جنگ نيز بدنه سينمايي آه در بساط ندارد. در دهه 60 به تاثير از موج نوي سينماي فرانسه؛ جوانان تحصيلكرده آثار مستقل و مستند قابل قبولي توليد مي‌كنند. اما تمام اينها جرقه‌اي بيش نيستند.

از 1964 به بعد دولت بلژيك سهم يارانه ثابتي را براي سينماي بلژيك در نظر مي‌گيرد كه اين مهم باعث مي شود توليدات بيشتر شود. در اين سالها "آندره دلواكس" با ساخت چند فيلم خوب مستند و داستاني مانند fellini و jean rouch هر دو محصول 1962؛ كه از آثار رمان نويس‌هاي بلژيكي اقتباس كرده بود ؛ رهبري نسل جوان سينماي بلژيك را به عهده مي‌گيرد.

داینز/۱۹۹۲/ساخته استین کانینکس​

اثار دلواكس داراي تعصب زباني و قومي نبود در واقع اگرچه او خود يك فلاندري زبان بود اما فيلم‌هايش براي بلژيكي‌ها تقريبا ملي جلوه‌گري مي‌كرد. در حال حاضر به سبب همين آثار دلواكس به او لقب پدر سينماي ملي بلژيك داده شده است. وي از اولين سينماگراني بود كه آثار نويسنده مهم فلاندري زبان بلژيك يعني "فليكس تيمرمانس" را به زبان فيلم برگرداند.

"ژاك برل" نيز در دهه 70 وارد بدنه سينمايي بلژيك مي‌شود. برل به عنوان يك خواننده؛ نويسنده، بازيگر و كارگردان بلژيكي سهم زيادي در شناساندن سينماي اين كشور ايفا كرد.

بين سالهاي 1950 تا 1980 سهم رمان نويس‌ها و نويسندگان ادبي بلژيك در سينماي اين كشور بسيار زياد مي‌شود. آثار نويسندگاني مانند روبر گوفن(1994-1898)، هانري ميشو(1984-1899)،سوزان ليلار(1992-1901)،ژرژ سمنون(1989-1903)؛هندريك كانشنس(1883-1812)؛هوگو كلاوس(2008-1928) و ديگران در سينماي بلژيك مورد اقتباس قرار مي‌گيرد.

در دهه 80 ديگر از نسل قديم بدنه سينماي بلژيك خبري نيست. در اواسط اين دهه به پشتيباني مالي دولت؛ توليد فيلم‌هاي سينماي شدت مي‌گيرد و كارگردانان جواني مطرح مي‌شوند.

مارك ديدن(-1949) با فيلم‌هاي "بروكسل كنار شب" محصول 1983و "استانبول" محصول 1985؛ "رابي دي‌هرت"(-1942) با فيلم‌هايي مانند تپه زغال اخته محصول 1989از اين دسته هستند.

در دهه 90 سينماي بلژيك كم كم به استقلال مالي مي‌رسد. بازيگران جهاني معرفي مي‌كند و كم كم در فستيوال‌هاي معتبر سينمايي جايي براي خود دست و پا مي‌نمايد. به نوعي دهه 90 آغاز اعتلاي سينماي بلژيك است.

در اين دهه اولين فيلم مهم؛ "انسان سگ را گاز مي‌گيرد" محصول 1992 به كارگرداني رمي بلواكس(2008-1966) است. "داينز" محصول 1992 ساخته استين كانينكس(-1957) نيز فيلم مهم اين دهه است. چرا كه در اسكار 1992 نامزد بهترين فيلم خارجي زبان شده بود.

در اواخر دهه 90؛ سروكله برادران داردن در سينماي بلژيك پيدا مي‌شود. فيلمسازاني كه اعتبار فراواني براي سينماي بلژيك بدست آوردند. برادران داردن در سال 1999 با كاگرداني"روزتا" به نخل طلاي كن رسيدند.

در آغاز هزاره سوم بازهم سينماي بلژيك با موفقيت روبرو است. "مشهور همه" محصول 2000 ساخته دومينيك درودر(-1957)

​

نامزد دريافت اسكار بهترين فيلم خارجي زبان مي‌شود و داردن ها نيز دوباره در سال 2005 در فستيوال فيلم كن با فيلم "بچه" بازهم به نخل طلا مي‌رسند.

سينماي بلژيك در سالهاي اخير نيز فيلمسازان مطرحي مانند فابريز دي ولز(-1972)؛ لوكاس بلواكس(-1961) و بولي لانرز(-1965) را معرفي كرده است.

مهمترين موفقيت سينماي بلژيك در سالهاي اخير اكران فيلم "آدم كودن" ساخته ميشل روسكام(-1972) است. فيلمي كه در اسكار 84 نامزد بهترين فيلم خارجي زبان شده بود. همچنين بايد از 2 روز و يك شب ساخته برادران داردن نام برد كه در كن 67 در بخش مسابقه اين فستيوال قرار داشت.

جداي از فيلمسازان و نويسندگان بلژيكي؛ بدنه سينماي اين كشور بازيگران سرشناسي را نيز به دنياي هنر هفتم معرفي كرده است. پس از ژاك برل كه مربوط به دهه‌هاي گذشته است؛ "ژان كلود ون دام" شناخته شده‌ترين بازيگر سينماي اين كشور است. او كه با فيلم‌هاي اكشن و ماجراجويانه رزمي به سينماي آمريكا آمد؛ با فيلم سرباز جهاني محصول 1994 چهره شد و كمابيش مشهور است.

آن پترسون(2003-1927)؛ آني كوردي(-1928)، ژان دكلر(-1946)؛ اميلي ديكن(-1991)، ماتياس شونيرتز(-1977)؛ فرانسيس داميان(-1973) از ديگر چهره‌هاي سينماي بلژيك به شمار مي‌آيند.

سينماي بلژيك از ديرباز فستيوال‌هاي سينمايي داخلي و خارجي زيادي را برگزار كرده است. جشنواره‌هايي عمدتا كوچك و منطقه‌اي كه به لحاظ زباني سرو شكل يافته‌اند. از اين ميان "فستيوال بين‌المللي فيلم بروكسل" و همچنين "فستيوال فيلم‌هاي فلاندرزي" مهمترين رويدادهاي سينمايي اين كشور محسوب مي‌شوند.

به لحاظ آماري نيز در حال حاضر بيش از 460 سالن سينما در بلژيك وجود دارد. جمعيت سينماروي اين كشور ساليانه بيش از 22 ميليون نفر برآورد گرديده است.

تعداد فيلم‌هاي توليد شده در اين كشور نيز ساليانه 36فيلم سينمايي؛4 فيلم انيميشن و 7 اثر مستند گزارش شده است.​

​

 

[Behtina]

آشنایی با کشورهای صاحب سبک در سینما: استونی​

جمهوری استونی با ۴۵ هزار کیلومتر مربع وسعت و جمعیتی بالغ بر یک میلیون و سیصد هزار نفر، از کوچکترین کشورهای قاره اروپااست.​

همشهری آنلاین - مهدی تهرانی: جمهوری استونی با ۴۵ هزار کیلومتر مربع وسعت و جمعیتی بالغ بر یک میلیون و سیصد هزار نفر، از کوچکترین کشورهای قاره اروپااست.

اولین فیلم سینمایی نمایش داده شده دراستونی مربوط به سال 1896 است.پس از آن در سال 1908 با تاسیس اولین سینما در شهر تالین پایتخت این کشور؛فیلم‌هایی در این سینما به نمایش درآمدند. 3 سال بعد از این؛ اولین حرکت‌ها برای ساخت و نمایش فیلم‌های مستند خبری در تالین آغاز شد. تا اینکه در پایان سال 1911 فیلم بازدید پادشاه سوئد از تالین عنوان اولین فیلم خبری ساخته شده در این کشور کوچک نام گرفت.

​

بین سالهای 1912 تا 1918یعنی تا قبل از شروع جنگ جهانی اول؛ سینمای مستند در این کشور پا گرفت.در سال 1912 اولین استودیوی مستند سازی با نام "موسسه فیلم تارتو" با فیلم شکار خرس رسما آغاز به کار کرد. و چندین فیلم مربوط به طبیعت استونی و همچنین آثار مستند اجتماعی بسیار کوناه ساخته‌شد. در این دوره "یوهانس پاسوک" اصلی ترین و مهمترین سینماگر استونیایی بود؛ به طوریکه در حال حاضر و به نوعی پدر فیلم استونی نیز شناخته می‌شود.

سینمای استونی پس از جنگ جهانی اول یعنی از 1918 تا 5 سال پیش از شروع جنگ دوم جهانی در 1939 رشد قابل ملاحظه‌ای در حدو و اندازه خود داشت. به وجهی که در سال 1924 اولین فیلم سینمایی تاریخ استونی با نام " سایه ای از گذشته" به کارگردانی " کنستانتین مارسکا" تولید و اکران شد. استقابل از این فیلم باعث شد، مارسکا یک کمپانی فیلم مستقل تاسیس کند و از این منظر او نیز یکی از بنیانگذاران سینمای استونی شناخته می‌شود.

در همین سالها "تئودور لوتوس" نیز در سینمای متولد شده استونی ظهور پیدا کرد و در سال 1927 یکی از مهمترین فیلم‌های اولیه این کشور را ساخت. فیلم او با نام "نورد کوتکا" از سوی برخی مورخان سینما اولین فیلم سینمایی تاریخ استونی شناخته شده است.

از چهره های دیگری که نقش مهمی در سینمای این دوره استونی بازی کردند بدون شک نام "میلیسا کوروس" از دیگران درخشان‌تر است. او اگرچه عمدتا یک خوانند اپرا بود اما ابتدا در یکی دو فیلم محصول کمپانی لوتوس بازی کرد و سپس برای ادامه کار در دهه 30 به هالیوود رفت و در چندین فیلم به ایفای نقش پرداخت.

جالب اینکه ملیسا کوروس در سال 1938 به دلیل نقش آفرینی در فیلم والتس بزرگ نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین هنرپیشه نقش دوم زن شد.

در دهه 40 سینمای استونی به مانند اوضاع و احوال این کشور بعد از جنگ جهانی دوم عمدتا روبراه نبود. استونی جزو شوروی سابق بود و بودجه فرهنگی بویژه برای ساخت آثار سینمایی به دستور حزب کمونیست هر منطقه ای صادر می‌گردید. سینمای رو به رشد دهه 30 تا اوایل دهه 40 مرد و هر چه تا سالهای اواسط دهه 50 ساخته می شد جز کارهای سفارشی نبود.

اما سینمای استونی بین اواسط دهه 50 تا سال 1991 که این کشور به استقلال رسید، دوران خوبی را به لحاظ فراگیر شدن هر چه بهتر سینما سپری کرد.

پس از مرگ استالین در 1953، استونی اولین کشور در مجموعه اتحاد جماهیر شوروی بود که از آزادی های نسبی وحداقلی حزب حاک کمونیست نهایت استفاده را برد. در این دوران فیلم‌های کوتاه و فیلم‌های سینمایی محدودی ساخته شد که عمدتا بر اساس نوول‌های نویسنده‌های بزرگ روسی نوشته شده بودند. ضمن اینکه دانشگاه تالین نیز در این دوره مدرسه سینمایی خود را گسترش داد و همین امر سبب شد تا پس از استقلال استونی بدنه ی سینمایی این کشور خالی نباشد.

بین سالهای 1953 تا 1993 اگر چند فیلم از سینمای استونی در حد استانداردجهانی ساخته شده باشند آثار زیر هستند:

"بهار" ساخته‌ی آرو کروسمنت محصول 1969؛ "یادگار گذشته" ساخته‌ی گریگوری کرومانف محصول 1969، "هتل مرده کوهستان" ساخته ی گریگوری کرومانف محصول 1979و "جورجیکا" ساخته‌ی سلو کیدوس محصول 1998.

​

از کارگردان نسل اول سینمای استونی لوتوس و مارسکا نام بـرده شدند اما مهمترین کارگردان استونی بین سالهای 60 تا 80 و به نوعی کارگردان نسل مدرن سینمای این کشور بدون شک "گریگوری کرومانف" است که در سال 1984 در گذشت.

از سینماگران مطرح و حال حاضر افرادی مانند "ویکو اونوپو"؛ "المو نوگانن"، "ایمار راگ"، "رنه ویلبر" و "رنه رونوماکی" قابل اشاره‌اند.

از 1991 تاکنون سینمای استونی تعداد تولیدات سینمایی خود را از 2 فیلم در سال به 17 فیلم در سال افزایش داده و در زمینه آثار مستند نیز آمار این کشور تولید سالیانه 11 اثر مستند می‌باشد.تعدا سالن‌های سینما در استونی 74 سالن سینما و مجموع سینماروها در این کشور در سال 2 میلیون نفر گزارش شده است.​

​

 

[Behtina]

آشنایی با کشورهای صاحب سبک در سینما: امارات متحده عربی​

سینمای امیرنشین امارات متحده عربی با توجه به جمعیت؛ وسعت و همچنین جغرافیای آن باید مورد بررسی قرار‌بگیرد.​

همشهری آنلاین - مهدی تهرانی: سینمای امیرنشین امارات متحده عربی با توجه به جمعیت؛ وسعت و همچنین جغرافیای آن باید مورد بررسی قرار‌بگیرد.

کشور کوچک امارات متحده عربی با حدود 4 میلیون نفر جمعیت که فقط 13 درصد آن بومی هستند و 83 هزار کیلومتر مربع وسعت؛ در زمینه فرهنگ و سینما عمدتا کشوری مصرف کننده و واسطه است.

​

در حقیقت چه از سال 1971 که این کشور از انگلستان مستقل شد و چه بعد از آن؛ سینما هیچ ظهور و بروزی در این سرزمین نداشت.از سال 1990 که دوبی به عنوان یک جزیره آزاد رونق اقتصادی گرفت و دیگر جزیره‌های امارات نیز توسعه و پیشرفت نشان‌دادند؛ سینما نیز در این کشور توسعه یافت.​

در حال حاضر 250 سالن سینمای فراتر از استاندارد در این کشور وجود دارد. این سالن‌ها که عمدتا چندمنظوره و به صورت پردیس نیز نگهداری می‌شوند؛ اکران فیلم‌های روز دنیا و آثار مربوط به سینمای آمریکا و فیلم‌های هالیوودی و همچنین فیلم‌های مربوط به سینمای جامعه ی عربی و یا سینمای بالیوود را در دستور کار دارند.

فستیوال بین المللی فیلم دوبی نیز که از سال 2004 افتتاح شده هر ساله در ماه دسامبر؛ میزبان فیلم‌هایی از سراسر جهان است.

در واقع سینماهای امارات متحده عربی و همچنین فستیوال‌هایی مانند جشنواره فیلم دوبی؛ محلی برای میزبانی از تماشاگران و سینماگران خارجی است.

​

سالیانه حدود 12 میلیون نفر از این سالنها استفاده می‌کنند که تنها 10 درصد این جمعیت بومی هستند. این آمار حقیقتا شگفت‌آور است. جمعیت 87 درصدی خارجیان مقیم این کشور نیز جزو این آمار قرار می‌گیرند.

با اینهمه جغرافیای امارات متحده عربی در این سالها محلی برای ساخت و سازهای خارجی نیز بوده است.

از 1997 بسیاری از شرکت های فیلمسازی آسیایی؛ اروپایی و آمریکایی در این کشور فیلم تهیه کرده‌اند. فیلم‌های بالیوودی و آسیایی به دلایل اقتصادی از این سرزمین برای تولیدات سینمایی‌شان استفاده می‌کنند.

فیلم‌های هالیوودی نیز جای خود را در امارات باز کرده‌اند. از مهمترین فیلم‌های هالیوودی که در امارت ساخته شد‌ه‌اند: سیریانا ساخته‌ی استیو کاگان محصول 2005؛ قلمرو پادشاهی ساخته‌ی پیتر برگ محصول 2007 و ماموریت غیرممکن پروتکل شبح با بازی تام کروز ساخته‌ی 2010 قابل اشاره‌اند.

با اینهمه تلاش‌هایی نیر برای ساخت فیلم بومی در امارات شکل گرفته است. فیلم‌های کوتاه زیادی در 5 سال اخیر در امارات تولید شده‌اند اما اولین و آخرین فیلم داستانی بلند محصول این کشور تاکنون فیلم حلقه ساخته‌ی نواف ال جناحی محصول 2007 بوده‌است.​

​

 

[Behtina]

آشنایی با کشورهای صاحب سبک در سینما: اردن​

اگرچه سینمای اردن وزنی در بین کشورهای دارای این صنعت ندارد اما کمتر کسی می‌داند فیلم‌های بزرگی در خاک این کشور تولید شده‌اند.​

همشهری آنلاین - مهدی تهرانی: اگرچه سینمای اردن وزنی در بین کشورهای دارای این صنعت ندارد اما کمتر کسی می‌داند فیلم‌های بزرگی در خاک این کشور تولید شده‌اند.

بین سالهای 1960 که برای اولین بار دوربین فیلمبرداری به کشور اردن وارد شد تا سال 2007 که اولین فیلم محصول بدنه‌ی سینمایی این کشور تولید‌گردید فاصله ای بیش از نیم قرن وجود دارد.

​

در سال 1960 دیوید لین فقید؛ فیلمساز برجسته‌ی انگلیسی؛ فیلم تاریخی لورنس عربستان را در خاک اردن و در شهرزیبای پترا ساخت. این برای اولین بار بود که در واقع مردم آن دیار سینما را شناختند.پس از آن اما خاک اردن محلی شد برای ساخت و ساز‌های تاریخی و حتی اکشن.به فهرست ذیل نگاهی بیندازید.اینها فیلم هایی هستند که از سال 1960 تا همین اواخر در اردن تولید شده‌اند و شهرها و حومه‌ی بیابانی آن؛ لوکیشن اصلی این آثار بودند:

"لورنس عربستان" ساخته‌ی دیوید لین محصول 1961 محل فیلمبرداری شهر وادی رم

"ایندیانا جونز:آخرین جنگ صلیبی" ساخته‌ی استیون اسپیلبرگ محصول 1988 محل فیلمبرداری شهر پترا

​

"بیانیه" ساخته‌ی برایان دی پالما محصول 2007

"جنگ برای حدیثه" ساخته‌ی جیمز برومفیلد محصول 2007

"میدان بلا(قفسه درد)" ساخته‌ی کاترین بیگلو محصول 2008

"ترانسفورمرز:انتقام شکست خوردگان"ساخته‌ی مایکل بی محصول 2009

"بازی منصفانه" ساخته‌ی داگ لیمن محصول2010

طی یک دهه اخیر فعالیت‌هایی برای گسترش سینما در این کشور آغاز شد.انجمن سلطنتی فیلم اردن در سال 2003 رسما آغاز به کار کرد و هدفش تربیت فیلمساز برای بدنه‌ی در حال شکل گیری سینمای این کشور بود.نتیجه اما زود بدست آمد و 4 سال بعد فیلم "کاپیتان ابو رائد" توسط امین مطلقا ساخته شد.این فیلم اولین اثر سینمایی کشور اردن محسوب می شود. با اینهمه این انجمن برای کشورهای عربی و فیلمسازان آنها تمهیداتی را آماده کرده تا این افراد بتوانند با در اختیار داشتن امتیازاتی؛ خاک اردن را برای تولیدات سینمایی خود برگزینند. و هدف از اینکار تنها ابعاد فرهنگی بوده است.

​

طبق آمار سال 2013 انجمن سلطنتی فیلم اردن؛ شمار تولیدات سینمایی این کشور، 24 فیلم در سال است که البته عمده‌ی این ساخت و ساز کارهای مستند و یا فیلم‌های کوتاه می‌باشند. ضمنا طبق اعلام همین انجمن تعداد سینماروهای اردنی 500 هزار نفر در سال است.

در سال 2008 نیز مدرسه هنر و سینمای اردن افتتاح شد که در قالب یک انستیتو فعالیت می‌کند و جالب اینجاست که به فارغ التحصیلانش مدرک فوق لیسانس می‌دهد. جشنواره‌ی فیلم در اردن وجود ندارد اما همین آثار کوتاه سینمای اردن با جدیت در جشنواره‌های فیلم کشورهای عربی شرکت می کنند.​

​

 

[Behtina]

آشنایی با کشورهای صاحب سبک در سینما: آمریکا​

چرخش ماهیانه ده‌ها میلیارد دلاری سینمای آمریکا در حال حاضر این کشور را به مهم ترین سازنده فیلم و غول صنعت سینما تبدیل کرده است.​

همشهری آنلاین - مهدی تهرانی: چرخش ماهیانه ده‌ها میلیارد دلاری سینمای آمریکا در حال حاضر این کشور را به مهم ترین سازنده فیلم و غول صنعت سینما تبدیل کرده است.

وجود بیش از 8000 سالن سینما و تولید سالیانه بیش از 3500 فیلم اعم از فیلم‌های بزرگ و دارای اکران گسترده و فیلم‌های مستقل و کوچک اکران محدود؛ همگی نشان از شور صنعت سینما در این کشور دارد.

​

با این همه سینمای آمریکا وامدار همیشگی صاحب منصبان سینمای دیگر کشورها بوده است. از سال 1901 که صنعت فیلمسازی به صورت بسیار محدود در بندر نیویورک شکل گرفت تا یک دهه پس از آن که کالیفرنیا مهد سینما شد، این بزرگان سینمای کشورهایی مثل آلمان و فرانسه و انگلستان بودند که عوامل تولید را در آمریکا فراهم می کردند. در واقع کمپانی‌هایی مثل یونایتد آرتیستز؛ والت دیسنی و بعد‌ها برادران وارنر؛ کلمبیا؛ پارامونت و غیره همگی بر اساس این طرز تفکر بنیاد نهاده و گسترش یافتند.

در واقع در همان ابتدای دهه 1910 تقسیم کاری نانوشته صورت گرفت. استودیوها را آمریکایی راه می‌انداختند اما عوامل ساخت و ساز غیر آمریکایی و یا تازه واردان بودند. چارلی چاپلین که از انگلستان آمده بود از مهم ترین و تاثیر گذارترین هنرمندانی است که در 1912 در سینمای آمریکا جا افتاد و باعث شد سهم سینمای این کشور به رشدی اعلا در آن بازه زمانی برسد.

​

به هر روی اولین فیلم‌های کوتاه داستانی به وسیله ادوین اس. پورتر ساخته شد. او با ساخت فیلم سرقت بزرگ قطار به نوعی اولین وسترن تاریخ سینما را نیز ساخت. کارگردانان بزرگ مثل دیوید وارک گریفیث و مک سنت در همین سال ها چهره شدند و درخشش سینمای صامت با چهره هایی مثل داگلاس فربنکس و آلفردو والنتینو ؛باستر کیتون و فون اشتروهایم و بزرگان دیگر ادامه پیدا کرد.

اما دوره نشاط سینمای صامت طولانی نبود. سینما به مثابه یک صنعت پول ساز مدام به دنبال نوآوری بود و در این راستا در میانه دهه 1920 صحبت از صدا دار شدن سینما به میان آمد.

دوره ناطق سینمای آمریکا با فیلم خواننده جاز در سال 1927 آغاز می شود. و این دوره نیز در هر دهه چهره های خاص خود را دارد. در دهه 30 گری کوپر ، کلارک گیبل؛ جیمز کاگنی و پل مونی شاخص ترین هنرپیشه ها بودند. در دهه 40 همفری بوگارت، پیتر فاندا،برادران مارکس و کارگردانانی مثل جان فورد ، فرانک کاپرا، روبن مامولیان؛ اورسون ولز و جان هیوستون نام خود را مطرح کردند و در دهه 50 امثال آلفرد هیچکاک ، وینسنت مینه لی؛ فرد آستر و دیگران بروز و ظهور کردند.

​

دهه 50 را باید اوج فیلمسازی موزیکال در سینمای آمریکا نام گذاری کرد و کمتر استودیویی بود که در این دهه بیش از 20 فیلم موزیکال نساخته باشد.

اما دهه 60 با تغییر ذائقه تماشاگران؛ نوستالژی فیلم های قدیمی غوغایی به پا کرد و باعث شد دهه 60 به دوره بازسازی فیلم‌های قدیمی تبدیل شود. در واقع هالیوود هر چه در آرشیو داشت به ویژه ساخته‌های دهه 30 و 40 را دوباره سازی کرد که همین روند باعث شد یک شبه ژانر به نام فیلم بازسازی شده شکل بگیرد. در این سال‌ها هنوز جان وین اقتدارش را از دست نداده است. اما غول‌های تازه واردی مثل مارلون براندو ؛ پل نیومن و کلینت ایست وود به سینما معرفی شدند و در دهه‌های بعدی با قدرت جایگاه خود را تثبیت کردند.

​

اما در دهه 70 دیگر سینمای آمریکا از تب و تاب افتاده است. غول‌های دوست داشتنی و پر اعتبار سینما یا مرده‌اند و یا دیگر پا به سن گذاشته‌اند. و در این سال‌ها خلایی شدید برای پر کردن جای این غو ل‌ها حس می‌شد. برای همین دوباره بساط فیلم‌های خانوادگی و کمدی به راه می‌افتد و دوباره سینمای آمریکا مجبور است وامدار نه تنها سینمای اروپا که وامدار تمام استعداد موجود سینمایی دنیا شود.

در همین دهه است که امثال رومن پولانسکی به سینمای دنیا معرفی می‌شوند. با این‌همه تک چهره‌هایی مثل فرانسیس فورد کاپولا با ساخت دو سری پدر خوانده بازار سینمای خاص آمریکایی جماعت را در این دهه گرم نگه می دارد و یا وودی آلن سعی می‌کند با آنی هال باب تازه‌ای در کمدی بگشاید که دست برقضا موفق هم می‌شود.

​

از اواخر دهه 70 و اوایل 80 اما دیگر صنعت سینما با مقوله کامپیوتر آشنا شده است و از همین رو جوانان مستعد جولان می‌دهند. دور دیگر مختص فیلم‌های علمی تخیلی است.جورج لوکاس و استیون اسپیلبرگ در آسمان سینما می‌تازند و با ساخته‌هایی مثل جنگ‌های ستاره‌ای و ئی تی بازار سینما را داغ می‌کنند. با این همه اگرچه دهه 70 سال‌های ظهور غول‌هایی مانند جک نیکلسون؛ رابرت رد فورد؛ آل پاچینو و رابرت دونیرو است اما سینما چنان وسیع شده بود که بازهم زمینه برای درخشش استعدادهای نو وجود داشت.​

​

در این میان کم کم امثال مارتین اسکورسیزی که پیشتر قد علم کرده بودند به ثبات می‌رسند و هرجه می‌سازند با اقبال روبرو می‌شود. از دهه 90 تا کنون سیر سینمای آمریکا تقریبا همین است که می‌بینید. یعنی وامدار همان سینمای دیجیتالی است که حدود 30 سال است همزاد سینما شده است.

در این سال‌ها همه نوع ساخت ساز در سینمای آمریکا انجام می‌شود و اگرچه روح سینما کم کم دچار لطمه و خدشه شده اما باز هم ظهور جوانانی مثل کوئینتین تارانتینو ؛ کریستوفر نولان ،برادران کوئن و در سال‌های اخیر چهرهایی مثل الکساندر پین و دیوید او راسل و چهره های دیگر باعث شده سینمای آمریکا خالی از استعداد جلوه ‌ری ننماید.

​

بازیگران نیز در این 3 دهه نقش بسیار زیادی در سینمای آمریکا داشتند. دقیقا اوضاع مثل سال‌های دهه 1920 و 1930 شده است. این بازیگران هستند که فروش فیلم را تا درصد زیادی تضمین می‌کنند. در حال حاضر بازیگران متولد دهه 60 مانند جورج کلونی؛ براد پیت؛ تام کروز؛ شان پن؛ جانی دپ و بازیگران متولد دهه 70 مانند لئوناردو دی کاپریو با حضور در هر فیلمی فروش و یا اعتبار هنری آن را تضمین می‌کنند .که البته همیشه هم این روند جوابگو نبوده است.

​

به هر روی چرخش ده‌ها میلیارد دلاری سینمای آمریکا در حال حاظر این کشورها به مانند سابق به مهمترین سازنده ی فیلم وغول صنعت سینما تبدیل کرده است.​

​

 

[Behtina]

آشنایی با کشورهای صاحب سبک در سینما: اوکراین​

اوکراین با ۴۵ میلیون نفر جمعیت وسعتی حدود نصف کشورمان دارد. به لحاظ مقایسه؛ همواره اوکراینی‌ها بین دیگر کشورهای استقلال یافته از شوروی سابق از نظر فرهنگ و هنر سرآمد بودند.​

همشهری آنلاین - مهدی تهرانی: اوکراین با ۴۵ میلیون نفر جمعیت وسعتی حدود نصف کشورمان دارد. به لحاظ مقایسه؛ همواره اوکراینی‌ها بین دیگر کشورهای استقلال یافته از شوروی سابق از نظر فرهنگ و هنر سرآمد بودند.

هنرهفتم در کشور اوکراین باید با پیشینه‌ی 70 سال عضویت این کشور در اتحاد جماهیر شوروی بررسی شود. روندی که برای 14 کشور مستقل شده از این ابرقدرت طی 25 سال نیز باید صورت بگیرد.

​

در سینمای اوکراین بین سالهای 1915 تا 1925 چندین چهره مستعد و ناب شروع به درخشیدن کردند. سرآمد این افراد که هنوز هم نام و آوازه‌ی جهانی دارد و آثارش در کلاس‌های فیلم و سینما تدریس می‌شود؛ الکساندر داوژنکو است.

در سالهای 1925 به بعد داوژنکو به همراه چند فیلمساز خوش قریحه مانند سرگئی پاراجانف کارگردان ارمنی تبار متعلق به سینمای ارمنستان شروع به ساخت فیلم کردند. استودیوی داوژنکو در این زمان به محلی برای پرورش ستاره‌های اوکراینی تبدیل شد و خروجی این تلاش ها به خلق آثاری ماندگار مانند فیلم "زمین" محصول 1930 منجر گردید.

به هر روی سینمای اوکراین در بعد از جنگ جهانی دوم به همان راهی رفت که دیگر جمهوری‌های سابق اتحاد جماهیر شوروی در آن به اجبار قدم گذاردند. یعنی ساخت فیلم های سفارشی برای دولت کمونیستی. دیگر از غول های سابق نظیر داوژنکو خبری نبود و حاصل این تولیدات سینمایی در دهه های 70 تا 90 هرگز چیز دندان گیری نبود.

با اینهمه در اوکراین و به ویژه در شهرهای کوچک و بزرگ همواره سالن‌های سینمایی زیادی ساخته و بهره برداری می‌شد. بین سالهای 1950 تا 1990 حدود 1200 سالن سینما در این کشور وجود داشت و در حال حاضر این رقم به 1332 سالن ارتقا یافته‌است.

در دهه 90 که پوست اندازی سینمای اوکراین به حساب می‌آید؛ چهره های جوان زیادی خود را در جشنواره های اروپایی به ویژه در فستیوال فیلم کن نشان دادند. به طوریکه در کن 1991 یک کارگردان اوکراینی به نام "یوری ایلنکو" برای فیلم "دریاچه قو" موفق شد به جایزه ارزنده فیپرشی برسد.

​

از این پس بسیاری از آثاری که پیش از این در سالهای قبل توسط دولت کمونیستی توقیف شده و رنگ پرده را به خود ندیده‌بودند سر از جشنواره‌های سراسر دنیا درآوردند.

جدای از این سینمای اوکراین در زمینه ساخت فیلم کوتاه عمدتا سرآمد دیگر کشورهای عضو شوروی سابق به شمار می‌آید. از این منظر آثار اوکراینی به دفعات جایزه نخل طلای فیلم کوتاه کن را بـرده‌اند. که از این میان نام‌هایی مانند "ماریانا رودا" در کن 2011 و "ایگور استرامبیسکی" در کن 2005 قابل اشاره‌اند.

در دهه‌ی2000 چندین کارگردان جویای نام اوکراینی از سینمای این کشور شناخته شدند. "اوکسانا باریاک" با فیلم "آئورورا" محصول 2006؛ "ایهور پودولچاک" با فیلم‌هایی نظیر لس منیناس محصول 2008 و دلیریوم محصول 2013 و همچنین "سرگئی لوزنیتسا" با فیلم "مای جوی: محصول 2010 که در کن 2010 در بخش مسابقه حضور داشت؛ قابل اشاره هستند.

​

از بازیگران قدیمی سینمای اوکراین نام‌هایی مانند ایوان مایکولایچوک و بودان استوپکا درخشان تر از بقیه بوده‌اند. از نسل جدید بازیگران اوکراینی تعدادی سالهاست که در هالیوود حضور دارند. که در بین این اسامی میلا یووویچ ( بازیگر مجموعه فیلم‌های رزیدنت اویل)؛اولگا کوریلنکو (بازیگر فیلم فراموشی) و میلا کونیس (بازیگر فیلم قوی سیاه) مطرح‌تر از دیگران هستند.

​

مهمترین جشنواره‌ی فیلم اوکراین در بین حدود 12 فستیوال فیلم در این کشور؛ جشنواره بین‌المللی فیلم اودسا نام دارد. جشنواره‌ای که اگرچه تازه کار است و اولین بار در ژولای 2010 پایه گذاری شد اما دارای اعتبار فراوان گردیده است. و بسیاری از تولیدات سینمایی کشورهای اروپایی پای ثابت آن شده‌اند.

در حال حاضر بدنه‌ی سینمایی اوکراین با داشتن استعداد‌های فراوان بدلیل درگیری‌های نظامی در این کشور و رکود اقتصادی آنچنان فرصت عرضه اندام پیدا نمی‌کنند. نولید فیلم سینمایی نیز در این کشور بسیار افت کرده و اکنون تنها 5 فیلم بلند سالیانه در اوکراین ساخته می‌شود.

با اینهمه به لطف داشتن سینماهای زیاد جمعیت سینماروی این کشور سالیانه 15 میلیون نفر برآورد شده است. آمار دیگر مربوط است به سینماروهایی که فقط فیلم اوکراینی تماشا کرده اند. بنابراین آمار؛ حدود 500 هزار نفر سالیانه از فیلم‌های اوکراینی دیدن کرده‌اند. که تفاوت این دو رقم سرسام آور است.​

​

 

[Behtina]

آشنایی با کشورهای صاحب سبک در سینما: آلبانی​

آلبانی کشور کوچکی است در جنوب شرقی اروپا که تنوع مذهبی و فرهنگی و قومیتی فراوانی دارد. فرهنگ و هنر و به ویژه سینما نیز از این فراوانی و پراکندگی بدور نبوده است.​

همشهری آنلاین - مهدی تهرانی: آلبانی کشور کوچکی است در جنوب شرقی اروپا که تنوع مذهبی و فرهنگی و قومیتی فراوانی دارد. فرهنگ و هنر و به ویژه سینما نیز از این فراوانی و پراکندگی بدور نبوده است.

قبل از جنگ جهانی اول، سینما در آلبانی ظهور پیدا کرد. در این سالها تا بعد از جنگ جهانی دوم که حکومت این کشور کمونیستی شد، عمدتا اکران فیلم‌های خارجی و بیشتر کمدی‌های انگلیسی ، در سالن‌های سینما رواج داشت. چند سال پس از خاتمه جنگ جهانی دوم در سال 1952 حکومت کمونیستی با تاسیس یک استودیوی سینمایی به نام "کینو استودیو شکوپریا" عملا صنعت فیلمسازی و توزیع آثار خارجی و اکران آنها را سرو شکل داد.

​

البته بعد‌ها نام این استودیو به " تیرانا فیلم" تغییر یافت.بین سالهای 1952 تا 2012 این استودیو حدود 700 فیلم خرید و یا تولید کرد و سهم بسزایی در سروسامان گرفتن صنعت فیلم به ویژه در توزیع و خرید آن در آلبانی به دوش کشید.

با اینهمه اولین فیلم تولید شده در آلبانی با مساعدت عوامل فیلمسازی شوروی سابق تولید شد و دست برقضا فیلم باکیفیتی نیز بود. این فیلم که "اسکندر بیگ" نام داشت در فستیوال فیلم کن در سال 1953 نیز در بخش رقابتی حضور داشت.

بین سالهای 1955 تا 1965 عمده آثار ساخته شده در آلبانی حول محور جنگهای پارتیزانی و داستان‌های مرتبط با جنگ جهانی دوم و سهم آلبانیایی‌ها در این جنگ اختصاص داشت.

​

در این سالها "دیمیتری آناگنوستی" که در مدرسه سینمایی مسکو تحصیل کرده بود به سردمدار سینمای آلبانی تبدیل گردید و اکنون به عنوان پدر سینمای این کشور شمرده می‌شود.فیلم‌ها و آثار آناگنوستی در دهه 60 و 70 عمدتا بر اساس فرهنگ آلبانیایی‌ها استوار بود.

سینمای آلبانی در دهه 80 دیگر به قدرت چند سال پیش خود نبود با اینهمه نسبت به بضاعت این کشور کوچک سالیانه حدود 6 فیلم تولید می‌کرد. در حال حاضر تولید تیرانا فیلم حدود 12 تا 14 فیلم در سال است. سالنهای فعال سینما در آلبانی نیز حدود 300 سالن برآورد شده است.

از فیلم‌های مهم سالهای اخیر سینمای آلبانی آثاری مانند:بازار بالکان ساخته‌ی ادموند بودینا محصول 2011؛ فارماکن ساخته‌ی جونی شاناج محصول 2012 قابل ذکرند.ضمن اینکه درام اجتماعی "آگون" ساخته‌ی روبرت بودینا محصول 2012 نیز در اسکار 2014 به عنوان نماینده این کشور انتخاب شده بود.

قطار آمستردام ساخته‌ی فاطمیر کوشی محصول 2014 جدیدترین محصول سینمای این کشور است که با توجه به اکران سراسری در اروپا با استقبال خوبی نیز روبرو گردید.

​

در آلبانی مدارس سینمایی نیز وجود دارد که مدرسه فیلم ماروبی ( آکادمی فیلم و مولتی مدیا) مهمترین آنهااست که از سال 1999 شروع به کار کرده است.​

​

 

[Behtina]

آشنایی با کشورهای صاحب سبک در سینما: ارمنستان​

سینمای کشورهای جزو شوروی سابق اگرچه دارای بودجه فرهنگ عمومی بودند اما به دلیل فضای بسته و اختناق مرسوم دولت کمونیستی؛ آنچنان در سینما پیشرو و پیشگام نیودند.​

همشهری آنلاین - مهدی تهرانی: سینمای کشورهای جزو شوروی سابق اگرچه دارای بودجه فرهنگ عمومی بودند اما به دلیل فضای بسته و اختناق مرسوم دولت کمونیستی؛ آنچنان در سینما پیشرو و پیشگام نیودند.

با این حال ارمنستان نسبت به دیگر جمهوری‌های شوروی سابق از دو منظر در زمینه‌ی سینما رشد داشته‌است:

اول اینکه استودیوهای دولتی برای ساخت و سازهای سینمایی بسیار زود در این سرزمین سرو شکل گرفت و دیگر آنکه استعدادهای نابی از دل سینمای ارمنستان قد علم کردند که تا پایان کار سیستم حکومت کمونیستی توانسته اند کارکنند.

​

بعد از فروپاشی این حکومت نیز؛ جمهوری ارمنستان روند تولید فیلم را ادامه داد اما متاسفانه اوضاع نابسامان مالی دولت باعث گردیده تعداد تولیدات سینمایی بسیار کم باشد.

اولین استودیوی سینمایی دولتی در سال 1924 در ایروان پایتخت ارمنستان پایه گذاری شد و در ماه مارس همان سال با نام آرمن فیلم به بهره‌برداری رسید. که البته عمده‌ی این تولیدات فیلم‌های چند حلقه‌ای خبری و یا گزارشی بودند.

با این حال ظهور یک کارگردان ارمنی به نام هامو بیک نظریان( 1891-1965) در آن سالها باعث شد تا این استودیو جانی بگیرد و سرانجام در سال 1925 اولین فیلم صامت و سیاه و سفید ارمنی به نام " ناموس" توسط او تولید و کارگردانی شد.

ده سال پس از این، بیک نظریان در سال 1935 اولین فیلم ناطق تاریخ سینمای ارمنستان را ساخت. این فیلم که "پپو" نام دارد در واقع دریچه‌ای گشود تا استعدادهای دیگر سینمای ارمنستان به خودباوری برسند.

​

بین سالهای 1940 تا 1950 خبری از تولید و ساخت ساز داستانی نبود اما با پایان گرفتن جنگ جهانی دوم کم کم تولیداتی مستند و گزارشی توسط آرمن فیلم ساخته شد.

در دهه 60 اما با ظهور سرگئی پاراجانف(1924-1990) ، سینمای ارمنستان نه تنها جانی تازه گرفت بلکه آثار او باعث گردید سینمای این کشور جهانی بشود.

​

آنچه پاراچانف طی سالهای 1964 تا 1998 کاگردانی کرد حداقل به سبب نام و امضای او اجازه شرکت در هر جشنواره‌ای را داشت.پاراجانف که تقریبا پیرو اصول فیلمسازی کارگردانانی نظیر تارکوفسکی و پازولینی بود به همین شیوه آثارش را در سینمای هنر ی و شاعرانه دنبال می کرد تا جائیکه ساخته‌ی ماندگار او به نام رنگ انار محصول 1968به نوعی شناسنامه سینمای ارمنستان تاکنون شناخته می گردد.

از هم نسلان سرگئی پاراجانف که به نوعی سینمای ارمنستان را بین دهه های 60 تا 80 میلادی راهبری می کردند، هنریک مالیان(1925-1988)؛ فرونزه دوفلاتیان(1927-1997) و نسل بعدی افرادی مانند آرتاواز پلشیان و ادموند کسایان قابل ذکرند.در حال حاضر مهمترین و معروفترین فیلمساز ارمنی تبار آتوم آگویان است.

سینمای حال حاضر ارمنستان سالیانه حدود 5 فیلم بلند سینمایی تولید می‌کند و تقریبا دوبرابر همین مقدار نیز به آثار کوتاه داستانی اختصاص دارد.​

​

 

[Behtina]

آشنایی با کشورهای صاحب سبک در سینما: بلغارستان​

هنر هفتم در کشور بلغارستان؛ بین سالهای ۱۹۱۰ تا ۱۹۳۹ یک مقطع تاریخی را سپری کرد. از ۱۹۴۶ با تثبیت رژیم کمونیستی در این کشور اوضاع و احوال فرهنگ و هنر دقیقا شبیه بقیه کشورهای بلوک شرق بود.​

همشهری آنلاین - مهدی تهرانی: هنر هفتم در کشور بلغارستان؛ بین سالهای ۱۹۱۰ تا ۱۹۳۹ یک مقطع تاریخی را سپری کرد. از ۱۹۴۶ با تثبیت رژیم کمونیستی در این کشور اوضاع و احوال فرهنگ و هنر دقیقا شبیه بقیه کشورهای بلوک شرق بود. فرهنگی سفارشی و منطبق با آرمان‌های حزب کمونیست که هیچ خلاقینی در آن بروز و ظهور نمی‌یافت.

​

فرهنگ و هنر در بلغارستان برخاسته از هنر تاريخي اسلاوي و رومانيايي است. اين مهم هم به لحاظ جغرافيايي و هم به دليل مناسبات تاريخي روي داده است. بلغارستان تا پايان جنگ جهاني دوم رژيم سلطنتي داشت. پديده نوظهور سينما نيز مانند بسياري ديگر از كشورهاي پادشاهي؛ ابتدا به دربار وارد شد و پس از آن با تاسيس دفتري كوچك در صوفيه در فاصله سالهاي 1908 تا 1910 فيلمسازي ابتدايي در اين كشور پا گرفت.

عمده توليدات سينماي بلغارستان در اين دوره ثبت رخدادهاي روز و يا ساخت مستندهاي گزارشي بود. البته ورود ادبيات ملي بلغارستان به سينما در سالهاي دهه 30 بروز يافت. توليداتي داستاني بر مبناي داستان‌ها و تاريخ شفاهي فرهنگ بلغاري در همين دهه كم كم به رونق مي‌رسيد. ورود بازيگران و كارگردان تئاتر صوفيه به سينماي اين كشور نيز از دهه 30 شروع گرديد.با اينهمه تمام توليدات سينمايي بلغارستان تا قبل از شروع جنگ جهاني دوم حقيقتا آثاري نيمه حرفه‌اي محسوب مي‌شدند.

از سال 1946 دوره دوم سينماي بلغارستان شكل مي‌گيرد. دولت با كنترل ايدئولوژي فرهنگي؛ سينما و تتاتر را قبضه مي‌كند و در اين مسير بودجه مناسبي نيز براي ساخت فيلم‌هاي تبليغاتي حزب كمونيست و آثار داستاني از همين دست نيز در اختيار هنرمندان قرار مي‌گيرد.

از اواخر دهه 40؛ براي آموزش علاقمندان به كارگرداني و ساير رشته‌هاي فني سينما؛ بحث اعزام به كشورهايي نظير اتحاد جماهير شوروي؛ چكسلواكي و لهستان مورد توجه جدي كميته فرهنگي حزب كمونيست قرار مي‌گيرد و دراوايل دهه 60تقريبا اولين گروه از سينماگران بلغاري كه از اين مدارس فارغ‌التحصيل شده بودند جذب بدنه سينمايي اين كشور شدند.​

شاخ بز محصول ۱۹۷۲ ساخته متودی آندونوف​

فيلمسازاني مانند كريستو كريستوف(2007-1926)، لودميل كركوف(1995-1933)، نيكولا كورابوف(-1928)، ولو رادف(2001-1923)، پيتر واسيليف(2001-1918) ،متودي آندونوف(1974-1932)؛ گئورگي دولگروف(-1943) و رادوسلاو اسپاسوف(-1943) در دهه 60 و 70 از مطرح ترين سينماگران بلغاري برشمرده مي شدند.

در دهه 60 فعاليت براي سينماگران زن نيز مهيا شد و بيانكا ژلوازكووا(2011-1923) به عنوان اولين كارگردان زن تاريخ سينماي بلغارستان با ساخت آثاري مانند ما جوان بوديم(1961)، بادكنك بسته(1967) بسيار مورد استقبال قرار گرفت.

با اينهمه بايد در نظر داشت دوره دوم فيلمسازي در بلغارستان بين سالهاي 1946 تا 1989 اگرچه از نظر كميت به نظر قابل قبول جلوه‌گري مي‌كند اما كيفيت آثار سينماي بلغارستان در اين دهه‌هاي سرشار از خفقان و سانسور پليسي عمدتا حرفي براي گفتن نداشت.

قصه‌هاي فيلم‌ها بيشتر حول محور مهاجرت از روستا به شهر و همچنين مسائل اجتماعي اختصاص داشت و عمده كارهاي فيلمسازي براساس پروتكل حزب كمونيست سروشكل مي‌يافت. د رحقيقت اگر در دوره اول فيلمسازي در بلغارستان طي سالهاي 1910 تا 1939؛ ادبيات ملي اين كشور وارد سينما شده بود؛ در دوره دوم بين سالهاي 1946 تا 1989 ؛ آثار گزينش شده فقط اجازه داشتند رنگ پرده را به خود ببينند.

در اين سالهاي خفقان البته چند فيلم خوب مانند: "سفرهاي خشمگين" ساخته نيكولا كورابوف محصول 1971، "آخرين تابستان" ساخته كريس كريستوف محصول 1974؛ "تعادل" ساخته لودميل كركوف محصول 1983 و آثاري درخور ديگري نيز توليد شدند كه البته در مجموع تعدادشان از انگشتان 2 دست فراتر نمي‌رود. و اين در حالي بود كه در دهه 60 به بعد سينماي بلغارستان ساليانه 25 فيلم بلند سينمايي توليد مي‌كرد.

اما يكي از موفق‌ترين فيلم‌هاي اين دهه با نام تفوق(Advantage) ساخته "گئورگي دولگروف" محصول 1977 بود. فيلمي كه در جشنواره برلين همانسال موفق شد به خرس نقره‌اي اين فستيوال معتبر سينمايي برسد و سينماي بلغارستان را در آن سوي پرده آهنين نيز معرفي نمايد. پيش از اين نيز در سال 1972 فيلم "شاخ بز" ساخته "متودي آندونوف" موفق شده بود جايزه ويژه فستيوال فيلم كارلوويواري را تصاحب كند.

​

دوره سوم سينماي بلغارستان از سال 1989 و با فروپاشي اتحاد جماهير شوروي آغاز مي‌گردد. در سالهاي اوليه شور و شوق فراواني براي ساخت فيلم‌هاي سينمايي دربين سينماگران پير و جوان بلغاري وجود داشت. ولي مشكل اصلي نبود پول و امكانات براي تهيه فيلم بود.

تا سال 1992 برخي از اين كمبودها چنان شدت گرفت كه بيش از نيمي از بدنه سينماي بلغارستان عملا جذب تلويزيون و تئاتر شدند و يا اينكه به كشورهاي مجاور رفتند. اگرچه وضع سينماي روماني و يا حتي مجارستان و حوزه بالكان نيز بهتر از آنها نبود.

با سرمايه‌گذاري برخي از ثروتمندان بلغاري در سال 1992 سنگ بناي چند استوديوي خصوصي در صوفيه نهاده شد. يك دهه بعد بودجه دولتي نيز وارد بدنه سينماي بلغارستان شد و كج دارو مريز هم برخي از كارگرداناني شناخته قديمي و هم چندين چهره جوان مانند ماريوس كوركينسكي(-1969) و تونيسلاو هريستوف(-1978) سينماي بومي اين كشور را راهبري كردند.

لوگوی جشنواره فیلم صوفیه​

از سال 2000 به اين سو جرقه‌هايي اميدوار كننده از سينماي بلغارستان ديده شده است. جرقه‌هايي كه هم از سوي سينماگران قديمي و هم نسل جديد بروز يافته بود. ضمن اينكه در اين دهه يك بازيگر قديمي به نام "استفان دنيلوف" بين سالهاي 2005 تا 2009 به عنوان وزير فرهنگ اين كشور در كابينه دولت بلغارستان حضور داشت.

از آثار شاخص اين دهه؛ 2 فيلم از سينماگران كهنه كار بلغاري "ليدي زي" ساخته گئورگي دولگروف و "چشمان دزديده" ساخته رادوسلاو اسپاسوف هر دو فيلم محصول 2005؛ قابل ذكرند. همچنين در سال 2008 فيلم "رستگاري در گوشه‌اي از دنياي بزرگ" ساخته "اسنفان كوماندارف" به عنوان يكي از شانس‌هاي نامزدي اسكار بهترين فيلم خارجي زبان مطرح بود كه البته در مرحله نهايي بين 5 نامزد قرار نگرفت.

از بازيگران سرشناس سينماي بلغارستان نيز افرادي مانند ويكتوريا كولوا(-1960)، تودور كولف(2013-1939)، استويانكا موتافووا(-1922)، استفان دنيلوف(-1942)، نيكلاي بينف(2003-1934)، نونا كوكانووا(2000-1938)، كريل گوسپودينوف(2003-1934)، كاتيا پاسكه‌لوا(2002-1945) قابل اشاره هستند.

اوضاع و احوال سينماي امروزه بلغارستان بهتر از گذشته است. با برپايي جشنواره بين‌المللي فيلم صوفيه در سال 1997 امكاني فراهم آمد تا هم سينماي اين كشور به جهانيان بيشتر معرفي گردد و هم اينكه فيلم‌هاي پرشماري از كشورهاي متفاوت و بعضا داراي سينما‌يي قوي؛ پايشان به اين كشور و اين جشنواره باز گردد.

طبق آمار سال 2011؛ در بلغارستان 138 سالن فعال سينمايي وجود دارد و جمعيت سينماروي اين كشور ساليانه 4 ميليون و 722 هزار نفر برآورد شده است. ضمن اينكه بدنه سينمايي بلغارستان ساليانه 9 فيلم سينمايي و 6 فيلم مستند توليد مي نمايد.​

​