★سنگ ها★

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

-- آیا سنگ ها جامدند؟
برخی از سنگ ها را به طور کامل نمی توان جامد دانست. این قبیل سنگ ها در خلل و فرج خود حاوی آب هستند. بسیاری از بلوردان ها (ژئود) –اشیای پوکی‌ که‌ درون‌ آنها از مواد بلورین‌ یا معدنی پوشیده شده‌- آب را داخلشان مانند نارگیل نگه می دارند. همچنین رشته هایی از گدازه های ریز وجود دارند که به نام موی په له (Pele's hair) شناخته می شوند. شبکه های توری مانندی از گدازه های منفجر شده به نام رتیکولیت را نیز باید به اینها افزود. همه اینها که نام بـرده شدند به اشکال جامد می توان نامید.



سپس موضوع دما به میان می آید. جیوه در دمای اتاق ( و زیر آن تا منفی 40 درجه) فلز مایع است. نفت خام هم مایع است، مگر این که نوع قیر آن به آب سرد اقیانوس فوران کند.یخ های قدیمی خوب در پرمافراست و یخچال های طبیعی هم حتی بیش از حد تمام معیارهای سنگ بودن را دارا هستند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

-- سنگ ها از مواد معدنی ساخته شده اند؟
بسیاری از سنگها چنین نیستند. مواد معدنی ترکیبات غیر آلی با فرمول های شیمیایی هستند. اما زغال سنگ چطور؟ ذغال سنگ از مواد آلی ساخته شده، نه از مواد معدنی و انواع مختلف چیزهایی که داخل زغال سنگ هستند ماسرال نامیده می شود. کوکینا (coquina) هم وضع مشابهی دارد و سنگی است که به طور کامل از صدف ساخته شده. پوسته اش از مواد معدنی ساخته شده، اما این سنگ همان قدر مواد معدنی دارد که بگوییم دندان های ما مواد معدنی دارند.


سنگ هایی مانند اینها چندان چالش برانگیز نیستند، چراکه آنها هم گروه بندی خودشان را دارند: آنها سنگ های بیوژنیک نامیده می شوند (سنگ های بیوژنیک یعنی این که در درجه اول از بقایای جانوری و گیاهی درست شده اند.) شاید بتن و سرباره را هم بتوان به این گروه اضافه کرد.



بتن با بقیه سنگ ها بیشتر متناسب است و در اصل رسوبی است، اما سرباره شاید سنگ آذرین بیوژنیک محسوب شود. در نهایت ما استثنای ابسیدین را داریم.ابسیدین شیشه ای سنگی است این در حالی است که کمی از موادش و یا هیچ یک از موادش داخل کریستال هایش جمع نشده اند. ابسیدین یک توده تمایز نیافته از مواد زمین شناسی است، شاید مانند سرباره باشد اما مانند آن هم رنگی نیست. در حالی که ابسیدین هیچ ماده معدنی ای ندارد اما بدون شک یک سنگ است.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

سنگ
سنگ چیست؟
سنگ به مجموعه ای از یک یا چند کانی است که هر یک دارای خواص مخصوص به خود را دارد با اینکه بسیاری از سنگ‌ها بیش از یک کانی تشکیل شده اند با این وجود، بعضی از کانی‌ها به تنهایی به مقدار نسبتاً زیاد یافت می‌شوند که در چنین مواردی می‌توان به آن کانی یا سنگ گفت، مثل کانی کلسیت که سازنده اصلی آن واحدهای سنگی عظیمی به نام سنگ آهک است.

انواع سنگ
سنگ تراورتن

تراورتن نوعی سنگ آهکی است که بافت ریز بلور داشته و متخلخل بوده و ساختار لایه لایه کندوئی مانند در تمام لایه‌ها دارد که حالت استالاکتیت‌های کوچکی را نشان می‌دهد. سنگ تراورتن نوعی سنگ آهک بجامانده از رسوبات آب‌های معدنی غارها یا چشمه‌های آب گرم یا از رسوبات کف دریا و رودخانه‌ها می‌باشد که بصورت پهنه هایی نسبتاً وسیع دیده می‌شوند. در اغلب موارد لایه‌ها در ذخایر تراورتن افقی هستند و یا با شیب ملایمی که تابع مورفولوژی سطح زمین است، قرار گرفته اند. بطوریکه در بعضی موارد ذخایر عظیمی را در پهن ههای وسیعی تشکیل می‌دهند.

این سنگ بیشتر به رنگ کرم، سفید، زرد، قرمز، لیمویی، پرتغالی، قهوه ای، گردویی، خاکستری و یا ترکیبی از آنها با توجه به حضور ترکیبات آهن، کلسیم و ناخالصی‌های موجود در آن می‌باشد و ممکن است که این تغییر رنگ بصورت لایه‌های خیلی باریک منظم یا غیرمنظم باشد که در اینصورت بافت مخصوص شبیه بافت چوبی به خود می‌گیرد که به این بافت شالی گفته می‌شود و دارای رگه نمی‌باشد. مقاومت سنگ تراورتن از سنگ مرمریت بیشتر بوده و به علت سوراخ‌های موجود در سنگ انقباض و انبساط را دفع می‌کند. از نظر برش جزء سن گهای نرم بر به حساب می‌آید و به علت زیبایی خاصی که دارد تقاضا و همچنین قیمت آن طی چند سال اخیر رشد چشمگیری داشته است. سنگ‌های تراورتن به دو صورت پرشده و پرنشده استفاده می‌شوند. اگر به صورت پر شده استفاده شوند در مکان هایی از ساختمان که آبریزش آن زیاد است استفاده می‌شوند و بطور کلی بهتر است در آشپزخانه، حمام، توالت و دستشویی استفاده نشوند. استفاده از سنگ تراورتن در مکان‌های دیگر ساختمان مانعی ندارد. با این وجود تراورتن اغلب در نماهای روکار داخلی و بیرونی و همچنین برای سنگ فرش کردن مورد استفاده قرار می‌گیرد. سطح سنگ‌های تراورتن بصورت تیشه ایی، بوش همر و چرمی نیز پردازش و از آن استفاده می‌شود.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

محاسن سنگ تراورتن به شرح زیر است:

1. مقاومت قابل قبول
2. برش پذیری و صیقل پذیری ایده آل
3. شرایط استخراج ایده آل (به دلیل لایه بندی افقی، شیب کم و استقرار معادن در نقاط کم ارتفاع و قابل دستیابی)
4. وجود درز و شکاف خیلی کم در تراورتن به دلیل عدم وجود ساختارهای تکتونیکی بر روی ذخایر تراورتن
5. زیبایی خاص و منحصر به فرد
6. تنوع رنگ‌ها
7. وجود تخلخل جهت چسبیدن به ملات ونصب بهتر

تولید تراورتن در کشور به دلیل افزایش تقاضا و نیاز بازار در سال‌های اخیر با توجه نمودار با افزایش همراه بوده است که این امر به افزایش بهای این کالای ارزشمند سنگی کشورمان در سال‌های اخیر منجر شده است. در سا لهای پیش از 1381 تراورتن به عنوان سنگی ارزان قیمت بود که مورد توجه بازارداخلی نبود. پس از اینکه رزین جایگزین بتونه و سیمان جهت پر نمودن تخللهای تراورتن مورد استفاده قرار گرفت، مورد استقبال و توجه بازار داخلی قرار گرفت. ارزانی این سنگ باعث رشد مصرف آن گردید و بالتبع با افزایش تقاضای این محصول، قیمت آن نیز افزایش یافت.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

سنگ مرمر
مرمر نوعی سنگ آهکی نسبتاً متراکم با زیبایی خاص است که زیبایی آن نه تنها به رنگ و طرح آن مربوط است بلکه به درجه شفافیت آن نیز ارتباط دارد و حالت نمایش قوس قزحی روشن آن به زیبایی آن می‌افزاید. سنگ مرمرنیز نظیر تراورتن محصول عملکرد چشمه‌های آبگرم قدیمی می‌باشد و معمولاً لایه هایی در میان لایه‌های تراورتن دیده می‌شود. در فرایند کارائی چشمه‌های آب گرم، اگر افت دمای آب کند باشد، آراگونیت بوجود می‌آید و اگر افت دما به تندی صورت گیرد، تراورتن تشکیل می‌گردد. در ایران به سنگ حاصل از آراگونیت مرمر می‌گویند. نام تجاری مرمر، انیکس می‌باشد و به رنگ‌های سبز, لیمویی، زرد کهربایی، سفید شیری، عسلی تیره و قهوه ای دیده می‌شود. میزان ذخایر این سنگ در کشور اندک می‌باشد.

روش برش سنگ مرمر در معدن به صورت سیم برش بوده و جزء سنگ‌های نرم بر محسوب می‌شود. سنگ مرمر سنگ یک دست و محکمی می‌باشد و علاوه بر آن به عنوان سنگ بهداشتی نیز قابل مصرف می‌باشد. از مرمر بیشتر برای ساخت مصنوعات سنگی استفاده می‌شود ولی در حجم پایین، در منازل نیز کاربرد دارند و برای کف سالن، قرنیز، دیوار و اپن آشپزخانه از آن استفاده می‌شود. سنگ‌های مرمر نباید در معرض نور آفتاب استفاده شوند زیرا کدر شده و رنگ خود را از دست می‌دهند. قابل مشاهده می‌باشد. - اطلاعات مربوط به میزان تولید مرمر در چند سال گذشته در نمودار 2 رشد چشمگیر تولید در سال 1385 به دلیل تغییر در تعرفه‌های صادراتی خصوصاً در مورد کوپ مرمر می‌باشد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

از نظر علمی سنگی به نام مرمریت وجود ندارد ولی طبق اصطلاح معمول کشور ما مرمریت معادل marble بوده و حتی سنگ‌های خارج از تعریف marble را نیز شامل می‌شود. از نظر تئوریک سنگی است آهکی و دگرگون با وزن مخصوص بیشتر از سنگ آهک و مرکب از بلور کلسیت، marble دولومیت یا هر دوی آنها که دارای بافت پیوندی یکپارچه یا موزائیکی می‌باشد و جزء سنگ‌های نرم بر می‌باشد. اعم از دگرگون و یا غیردگرگون می‌باشد که مناسب برای صیقل دادن بوده و جلای خوبی دارد و بطور کلی شامل کلیه سنگ‌های آهکی ساختمانی غیر از مرمر و تراورتن می‌باشد و به همین علّت انواع رگه‌ها و فسیل در بعضی از آنها قابل مشاهده است.

مرمریت ها را هم بر حسب مقدار کربنات منیزیم به نام‌های مرمریت کلسیتی، مرمریت منیزیتی یا مرمریت کلسیتی دولومیتی و دولومیتی می‌نامند. این سنگ با توجه بر اثر وجود ناخالصی‌ها به رنگ‌های روشن و سفید تا تیره و رنگی مانند قرمز، کرم، قهو های، صورتی، سیاه، خردلی، سبز و غیره وجود دارد. روش برش سنگ‌های مرمریت در معدن به صورت سیم برش می‌باشد. به طور کلی مرمریت‌ها سنگ هایی هستند که از مقاومت بالایی برخوردار نیستند ولی بعضی از آنها یافت می‌شود که از نظر خواص و طرز تشکیل مانند مرمریت می‌باشند ولی از نظر سختی مانند گرانیت و چینی می‌باشند که در این صورت این نوع از مرمریت‌ها به علّت داشتن خلل و فرج به صورت پرشده استفاده می‌شوند. در گذشته جهت پر کردن سنگ‌ها از بتونه معمولی که تشکیل شده است از مل، سیمکا و پودر سنگ استفاده می‌شد ولی اکنون از رزین استفاده می‌شود. پشت بعضی از سنگ‌های مرمریت را چسب و رزین و یا اپوکسی و چسب و توری می‌کنند تا پایداری سنگ افزایش یابد.

برخی از سنگ‌های مرمریت به علّت ماهیت آهکی که دارند دارای جذب آب بسیار بالایی می‌باشند. به همین علّت آنها را اکیداً در جاهایی که آبریزش فراوان دارد مانند سرویس بهداشتی، دستشویی، آشپزخانه و حمام نباید استفاده کرد. این سنگ در برابر عوامل طبیعی مثل باران، سرما و گرما و هوازدگی مانند تراورتن نمیباشد و ضعیف‌تر است. بنابراین سنگ‌های مرمریت اگر در مکان هایی که در معرض انقباض و انبساط قرار می‌گیرند استفاده شوند، دچار خردگی می‌شوند. به علّت اینکه اغلب سنگ‌های مرمریت مقاومت کمی دارند، در سالن‌ها و پل‌های پر رفت و آمد نباید استفاده گردند؛ زیرا به مرور زمان دچار سایش شده و گود می‌شوند همچنین در نمای ساختمان و در معرض نور آفتاب نباید استفاده شوند. مرمریت‌ها معمولاً دارای رگه‌های زیادی می‌باشند که اکثر آنها به رنگ قرمز و اکسید آهن یا یکی از ترکیبات آن می‌باشند. همانطور که در نمودار قابل مشاهده است میزان تولید این سنگ در سالیان گذشته دارای نوسان بوده و بسته به نیاز و خواست بازار تغییر یافته است. تغییرات عوارض صادرات و تعرفه‌های آن و قوانین دولتی عمده عوامل تغییرات تولید این سنگ در چند سال گذشته می‌باشد. همچنین طی سال‌های 1384 به بعد به دلیل افزایش ساخت مسکن خصوصاً مسکن مهر، مصرف سنگ افزایش داشته است.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

سنگ چینی
سنگ چینی همان سنگ آهکی دگرگون یا مرمریت می‌باشد که دانه‌ها یا بلورهای تشکیل دهنده آن قابل رویت با چشم می‌باشد و به عبارت دیگر سنگ چینی به انواع مرمریت‌ها دانه ریزی اطلاق می‌شود که بافتی تمام بلور داشته و عمدتاً از کلسیت و به مقدار کمی ولاستونیت (بعنوان کانی‌های اصلی) تشکیل شده است. این نام در دو دهه اخیر در ایران مصطلح شده و ظاهراً به آن جهت چینی گفته اند که در ضخامت‌های کم (حدود دو سانتیمتر) در مقابل ضربه صدای چینی می‌دهد.

روش استخراج آنها از معدن به صورت سیم برش و اکثراً نرم بر و بعضاً نیز سخت بر می‌باشند. سنگ‌های چینی دارای تنوع رنگ پایینی می‌باشند و معمولاً به رنگ سفید و یا به رنگ سفید یا هاله یا رگه‌های زرد می‌باشد. سنگ‌های چینی سنگ‌های محکم و بهداشتی بوده و تقریباً در همه مکان‌های یک ساختمان حتی جاهایی که آبریزش زیاد دارند و مخصوصاً مراکز بهداشتی درمانی قابل استفاده می‌باشند و به صورت تیشه ای آن نیز یافت می‌شود. کلمه کریستال بعد از کلمه چینی در بین عامه مردم مصطلح شده و به سنگ آهکی دگرگون (مرمریت و چینی) که بلورهای تشکیل دهنده اش درشت باشد اطلاق می‌شود رنگ سنگ‌های کریستال عمدتا خاکستری تیره تا روشن می‌باشد. همانطور که در نمودار قابل مشاهده است به دلیل درخواست کمتر بازار از این سنگ نسبت به سال‌های گذشته میزان استفاده و در نتیجه استخراج معادن این سنگ کمتر شده است. در سالهای دور میزان استفاده از سنگ چینی در ساختمان سازی خصوصاً در نما بسیار گسترده بود ولیکن به دلیل ناکارآمدی این سنگ در نما و نداشتن تنوع رنگ مناسب، توسط تراورتن و سایر کالاهای مشابه جایگزین شد و به همین دلیل تولید آن طی سا ل‌های گذشته به شدت دچار افت شده است. از سال 1386 به دلیل قیمت پایین این سنگ در بازار داخلی، این سنگ مورد توجه انبوه سازان مسکن خصوصاً متولیان بخش مسکن مهر قرار گرفت، همچنین شهرداری‌ها از این سنگ جهت ایجاد مبلمان شهری و کف سازی معابر استفاده نمودند. با این وجود میزان استخراج طی سالهای اخیر دارای سیر نزولی می‌باشد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

سنگ گرانیت
گرانیت سنگی است که از سرد شدن توده‌های مذاب سنگ‌ها تشکیل گردیده است. سنگ گرانیت سمبل سختی، مقاومت و دوام است. گرانیت‌ها بدلیل سختی زیاد، داشتن زیبایی خیره کننده، مقاومت بالا، دوام و ماندگاری و تنوع طرح و رنگ توانسته است جایگاه خوبی در صنعت سنگ و ساختمان برای خود باز کند. روش استخراج سنگ‌های گرانیتی به صورت چال موازی یا سیم برش الماسه است.

از آنجائیکه سختی گرانیت بالا می‌باشد لذا هزینه برش و فرآوری سنگ‌های گرانیتی بیشتر از سنگ‌های آهکی می‌باشد و گرانیت‌ها از نظر یکنواختی رنگ نسبت به سنگ‌های آهکی مزیت دارند و همچنین نگهداری آنها راحتر و عمر آنها بیشتر است. گرانیت‌ها به رنگ‌های سفید، خاکستری، پرتقالی، سبز، مشکی، قرمز، دیده می‌شوند. گرانیت را می‌توان در داخل و خارج ساختمان استفاده کرد. همانطور که در نمودار مشاهده می‌شود در سا ل‌های اخیر به دلیل زیبایی و دوام زیاد این - سنگ، استفاده از آن در ساختمان سازی بیشتر شده و لذا میزان تولیدات معدنی این سنگ نیز با افزایش همراه بوده است.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

کیفیت سنگ
مهمترین عوامل عدم موفقیت کشور ما در بازارهای جهانی عدم دستیابی به کیفیت رقابت پذیر با محصولات سنگی عرضه شده توسط کشورهای پیشرو در عرصه صادرات عنوان می‌شود. کیفیت در محصولات مختلف به پارامترها و فاکتورهای مختلفی بستگی دارد که در بسیاری موارد وجه تشابه‌ی در بین آنها وجود ندارد. کنترل کیفیت در سه بخش حین استخراج، حین عملیات فرآوری و بعد از تولید محصول بایستی انجام شود. برای کنترل کیفیت هنگام استخراج و فرآوری سنگ باید طی فرایند، مراحل مختلف آن را تحت نظر داشت و عملیات مختلف که روی سنگ انجام می‌شوند را کنترل کرد. برخی از فاکتورهای تاثیرگذار بر کیفیت سنگ عبارتند از:

1. قابلیت یا توانایی پایداری سنگ‌ها در برابر عوامل طبیعی یا مصنوعی فیزیکی مانند مقاومت در برابر فشارها و تنش‌های وارده، مقاومت در برابر سایش، مقاومت در برابر حرارت و شو ک‌های حرارتی، مقاومت در برابر انجماد
2. پایداری سنگ‌ها در برابر عوامل شیمیایی مانند مقاومت در برابر نور و اشعه خورشید و ...، مقاومت در برابر اسیدها و یا سایر خورنده‌ها و...
3. میزان و نوع ناهمگونی‌های موجود در سنگ شامل زنجیره ها، رگه ها، شالی ها، حفره ها، لنزهای ناهمگون موجود در سنگ و....
4. زیبایی و خصوصیات ظاهری سنگ شامل نوع و تنوع رنگ، ترکیبات رنگی، نوع پردازش‌های سطحی و ... عامل مزبور یکی از عواملی است که بسیار تابع سلایق و مدهای روز و بازار بوده و دارای ملاک و معیار مشخص و قابل بیانی نیست، حتّی عاملی مانند یکسان بودن رنگ که جزء خصوصیات کیفی سنگ تلقی می‌شود در محصولات آنتیک حائز اهمیت نمی‌باشد. این خصوصیت یکی از فاکتورهایی است که در قال بهای تعاریف استاندارد کیفی سنگ جایگاهی ندارد، در حالیکه عاملی بسیار مهم و تاثیرگذار در نیاز و خواست مشتری و بازار تلقی می‌شود.
5. اندازه و خصوصیات ابعادی سنگ شامل هم ضخامت بودن محصول، گونیا بودن گوشه ها، هم اندازه بودن ابعاد پلاک‌ها مطابق درخواست مشتری و... .

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

کیفیت محصول طی فرایند تولید به عوامل زیر بستگی دارد:
کیفیت ماده اولیه
هرچقدر کیفیت ماده اولیه از نظر میزان استحکام و شکستگی و بازی رنگ (تغییرات رنگ) بهتر باشد به طبع کیفیت محصول نیز بهتر خواهد بود.

کیفیت فرآوری سنگ
یکنواخت بودن ضخامت سنگ در هنگام برش سنگ ممکن است ضخامت سنگ بریده شده بطور یکنواخت نباشد، لذا در حین فرآوری می‌بایست توسط ماشین کالیبره و با ابزار الماسه ضخامت سنگ را یکنواخت نمود.

رنگ آمیزی سنگ
روش‌های مختلفی برای رنگ آمیزی سنگ‌ها وجود دارد. در مورد بعضی از سنگ ها، به ویژه سنگ‌های سیاه، سبز و قرمز می‌توان از واکس‌های رنگی موجود در بازار استفاده کرد اما رنگ حاصل از این روش دایمی نیست و در اغلب موارد باید به طور مرتب واکس را تجدید کرد. روش دیگر، رنگ آمیزی سنگ، بتونه کاری با بتونه‌های رنگی است. بدین ترتیب که به هنگام بتونه کاری، از بتونه ای با رنگ مشخص استفاده می‌کنند و بعد از ساب و صیقل، رنگ بتونه با سنگ ترکیب رنگی ایجاد می‌کند. در مرحله ساب و صیقل نیز می‌توان از پودرهای رنگی استفاده کرد که تا حدودی می‌توانند رنگ سنگ را تغییر دهند. در این روش اگر پودری که استفاده می‌شود رنگ به خصوصی داشته باشد، علاوه بر ساب و صیقل، رنگ سنگ را نیز عوض می‌کند. در روش‌های جدید رنگ آمیزی، سنگ را تحت فشار قرار می‌دهند تا رنگ در داخل بافت سنگ نفوذ کند و بدین ترتیب سنگ رنگ مناسبی به خود می‌گیرد که بسیار طبیعی نیز به نظر می‌رسد. برای رنگ آمیزی سنگ از حوضچه‌های رنگ نیز استفاده می‌کنند، بدین ترتیب که سنگ را به مدت زیادی داخل این حوضچه‌های رنگ قرار می‌دهند تا رنگ را به خود بگیرد.