ABAN dokht
کاربر نگاه دانلود
✍ شروط ضمن عقد نکاح :
الف:شروطی که باطل است ولی عقد را باطل نمی کند:
1- شروط غیرمقدور: شرطی که انجام آن در توان افراد متعارف نباشد. مثلا ضمن نکاح شرط شود که زبان انگلیسی در یک روز به طور کامل به زن بیاموزد که این شرط باطل است ولی عقد باطل نیست.
2- شروط بی فایده: شرطی که نفع و فایده عقلایی نداشته باشد که تشخیص آن با عرف است. مثلا شرط شود که زوج یا زوجه مسافت بین تهران و کرج را بِدَوَد یا با اسب بپیماید.
3- شروط نامشروع: شرطی که مخالف قواعد آمره باشد. قواعد آمره مربوط به نظم عمومی است و مصلحت عمومی در آن مورد نظر است. مثلا شرط شود که زوج یا زوجه بزند در گوش مادر زن.
مصادیق شروط نامشروع در نکاح:
1. شرط خیار در نکاح:
شرط خیار آن است که اختیار فسخ نکاح برای یکی از زوجین یا شخص ثالث، ضمن عقد شرط شود. شرط خیار فسخ نسبت به عقد نکاح باطل است ولی در نکاح دائم این شرط فقط نسبت به مهریه جایز است مشروط بر اینکه مدت آن معین باشد ولی بعد از فسخ نکاح این شرط نیز از بین می رود.
لذا شرط خیار در نکاح باطل است و در سایر قراردادها صحیح است.
2. هرگاه شرط شود،اگر شوهر مهر را در تاریخ معینی ندهد، زن حق فسخ نکاح را داشته باشد، نکاح صحیح است ولی شرط باطل است.
3. هر گاه در نکاح شرط شود که زن سابق شوهر،طلاق داده شود یا مطلقه باشد.چنین شرطی باطل است،زیرا طلاق،تشریفات خاصی دارد.
ضمنا اگر در« نکاح» شرط شود که حق طلاق فقط با زن است،این شرط باطل است ولی اگر ضمن« عقد» شوهر به زن وکالت برای طلاق دهد، این شرط درست است.
4. هرگاه زن شرط کند که حق ندارد به منزل زن قبلی خود برود یا با او نزدیکی کند.
5. هر گاه زن شرط کند که حق حضانت یا ولایت بر اطفال خود را نداشته باشد.
6. هر گاه شوهر شرط کند که زن حق نفقه نداشته باشد.
7. هر گاه شرط شود که زن در اعمال ورفتارو معاشرتهای خود کاملا آزاد باشد.
8. هرگاه شرط شود که ریاست خانواده با زن باشد.
9. هرگاه شرط شود که شوهر حق ندارد زن دیگری بگیرد.
شروطی که باطل است و عقد را نیز باطل می کند :
مطابق ماده 233 ق.مدنی:شروط زیر باطل و موجب بطلان عقد است:
1- شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین شود.
این شرط ویژه قرارداد های مالی است و در نکاح مصداق پیدا نمی کند و با آن در نکاح کاری نداریم
2- شرط خلاف مقتضای ذات عقد:
شرط خلاف مقتضای عقد شرطی است که با آنچه ذات و طبیعت عقد اقتضا دارد منافات داشته باشد. مثلا؛در نکاح شرط شود که شوهر یا زن وظایف زوجیت را انجام ندهد و بین آنها هیچ رابـ ـطه ای پدید نیاید.چنین شرطی هم نکاح را باطل می کند و هم عقد را باطل می کند.زیرا با این شرط معلوم می شود که قصد جدی برای ازدواج در میان نبوده است و قصد دیگری بوده است ولذا دیگر نکاح نیست.
بنابراین؛ آنچه «باطل و مبطل عقد» به شمار می آید شرط خلاف مقتضای ذات عقد است نه شرط خلاف مقتضای اطلاق عقد.مثلا اگر قید تعیین مسکن در نکاح قید نشود،حق تعیین مسکن با مرداست.و می توان شرطی مخالف آن کرد،زیرا این شرط مشمول ماده۲۳۳ق.م نمی شود.لذا اگر در نکاح شرط شود اختیارتعیین مسکن با زن باشد،این شرط صحیح است.طبق ماده۱۱۱۴قانون مدنی.
منبع:کتاب مختصر حقوق خانواده نوشته دکتر سید حسین صفایی و دکتر اسدالله امامی صفحه۶۶ و۶۷
الف:شروطی که باطل است ولی عقد را باطل نمی کند:
1- شروط غیرمقدور: شرطی که انجام آن در توان افراد متعارف نباشد. مثلا ضمن نکاح شرط شود که زبان انگلیسی در یک روز به طور کامل به زن بیاموزد که این شرط باطل است ولی عقد باطل نیست.
2- شروط بی فایده: شرطی که نفع و فایده عقلایی نداشته باشد که تشخیص آن با عرف است. مثلا شرط شود که زوج یا زوجه مسافت بین تهران و کرج را بِدَوَد یا با اسب بپیماید.
3- شروط نامشروع: شرطی که مخالف قواعد آمره باشد. قواعد آمره مربوط به نظم عمومی است و مصلحت عمومی در آن مورد نظر است. مثلا شرط شود که زوج یا زوجه بزند در گوش مادر زن.
مصادیق شروط نامشروع در نکاح:
1. شرط خیار در نکاح:
شرط خیار آن است که اختیار فسخ نکاح برای یکی از زوجین یا شخص ثالث، ضمن عقد شرط شود. شرط خیار فسخ نسبت به عقد نکاح باطل است ولی در نکاح دائم این شرط فقط نسبت به مهریه جایز است مشروط بر اینکه مدت آن معین باشد ولی بعد از فسخ نکاح این شرط نیز از بین می رود.
لذا شرط خیار در نکاح باطل است و در سایر قراردادها صحیح است.
2. هرگاه شرط شود،اگر شوهر مهر را در تاریخ معینی ندهد، زن حق فسخ نکاح را داشته باشد، نکاح صحیح است ولی شرط باطل است.
3. هر گاه در نکاح شرط شود که زن سابق شوهر،طلاق داده شود یا مطلقه باشد.چنین شرطی باطل است،زیرا طلاق،تشریفات خاصی دارد.
ضمنا اگر در« نکاح» شرط شود که حق طلاق فقط با زن است،این شرط باطل است ولی اگر ضمن« عقد» شوهر به زن وکالت برای طلاق دهد، این شرط درست است.
4. هرگاه زن شرط کند که حق ندارد به منزل زن قبلی خود برود یا با او نزدیکی کند.
5. هر گاه زن شرط کند که حق حضانت یا ولایت بر اطفال خود را نداشته باشد.
6. هر گاه شوهر شرط کند که زن حق نفقه نداشته باشد.
7. هر گاه شرط شود که زن در اعمال ورفتارو معاشرتهای خود کاملا آزاد باشد.
8. هرگاه شرط شود که ریاست خانواده با زن باشد.
9. هرگاه شرط شود که شوهر حق ندارد زن دیگری بگیرد.
شروطی که باطل است و عقد را نیز باطل می کند :
مطابق ماده 233 ق.مدنی:شروط زیر باطل و موجب بطلان عقد است:
1- شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین شود.
این شرط ویژه قرارداد های مالی است و در نکاح مصداق پیدا نمی کند و با آن در نکاح کاری نداریم
2- شرط خلاف مقتضای ذات عقد:
شرط خلاف مقتضای عقد شرطی است که با آنچه ذات و طبیعت عقد اقتضا دارد منافات داشته باشد. مثلا؛در نکاح شرط شود که شوهر یا زن وظایف زوجیت را انجام ندهد و بین آنها هیچ رابـ ـطه ای پدید نیاید.چنین شرطی هم نکاح را باطل می کند و هم عقد را باطل می کند.زیرا با این شرط معلوم می شود که قصد جدی برای ازدواج در میان نبوده است و قصد دیگری بوده است ولذا دیگر نکاح نیست.
بنابراین؛ آنچه «باطل و مبطل عقد» به شمار می آید شرط خلاف مقتضای ذات عقد است نه شرط خلاف مقتضای اطلاق عقد.مثلا اگر قید تعیین مسکن در نکاح قید نشود،حق تعیین مسکن با مرداست.و می توان شرطی مخالف آن کرد،زیرا این شرط مشمول ماده۲۳۳ق.م نمی شود.لذا اگر در نکاح شرط شود اختیارتعیین مسکن با زن باشد،این شرط صحیح است.طبق ماده۱۱۱۴قانون مدنی.
منبع:کتاب مختصر حقوق خانواده نوشته دکتر سید حسین صفایی و دکتر اسدالله امامی صفحه۶۶ و۶۷
