آسیا ایران را بشناسیم

[نارینه]

مسجد گوهرشاد، مشهد، خراسان رضوی

مسجد گوهرشاد در مشهد در جنوب حرم امام رضا (ع) به تاریخ ۸۲۱ ق/۱۴۱۸ م به دستور گوهرشادبیگم همسر معین الدین شاهرخ تیموری چهارمین پسر تیمور گورکانی و یکی از جانشین او ساخته شد. شاهرخ برخلاف پدرش مردی آرامش طلب بود وبه عمران وآبادانی علاقه بسیار داشت.

به دلیل ظرافت و زیبایی کاشی‌کاری و خط و اسلوب معماری مسجد گوهرشاد، این مسجد از شاهکارهای معماری ایرانی در دوره تیموری به حساب می آید. سبک معماری این بنا به شیوهٔ تیموری و نام معمار آن استاد قوام‌الدین شیرازی ذکر گردیده‌است.

بارها و در زمان‌های مختلف، بر اثر عوامل طبیعی و انسانی صدمات فراوانی متوجه مسجد گوهرشاد شده است؛ از جمله در زمین لرزه سال ۱۰۸۴، ایوان مقصوره صدماتی دید که بازسازی گشت.

همچنین از جمله مرمت‌های دیگر مسجد پس از گلوله‌باران روس‌ها در سال ۱۳۳۰ هـ. ق بود که به صدمه دیدن گنبد و ایوان‌های مسجد منجر گردید که در سال ۱۳۳۹ قمری گنبد و ایوان مقصوره و ایوان‌های شرقی و غربی مسجد مرمت گردیدند.

گنبد ایوان مقصوره، در سال ۱۳۳۹ش برای مرمت اساسی تخریب گشت و ساخت مجدد آن توسط معماران ایرانی وزیر نظر مهندس عباس آفرنده و با رعایت همان ویژگیهای گذشته و حفظ مشخصات اصلی آغاز گردید و در سال ۱۳۴۱ش خاتمه یافت.

در زاویه جنوبی ایوان مقصوره مسجد، نزدیک به محراب منبر بلندی معروف به منبر صاحب‌الزمان قرار دارد. این منبر در سال ۱۲۴۳ هجری قمری به دستور فتحعلی شاه قاجار به دست محمد نجار از چوب گردو و گلابی ساخته شده‌است.

از خصوصیات بار این منبر شیوهد منبت‌کاری و قلم‌زنی آن و همچنین عدم استفاده از آهن و میخ در ساختش می‌باشد. ساخت این منبر در سال ۱۳۲۵ آغاز شد که پس از ۵ سال متوقف گردید که بعداً توسط محمد نجار به اتمام رسید.ارتفاع منبر از زمین تا عرشه (جای نشستن) ۷/۵ متر است.

 

[نارینه]

دودکش‌های جن، ماهنشان، زنجان


«ماهنشان» نام منطقه‌ای است در جنوب غربی استان زنجان که در فاصله حدود 100 کیلومتری از این شهر قرار گرفته است. ماهنشان شهری پر رمز و راز است که چند هزار سال پیش محل حکمرانی قوم مادها بوده است. مرکز مادها روستای مادآباد (در ۱۵ کیلومتری ماه‌نشان) بوده است. مادها از طریق مصب و کناره‌های رودخانه قزل اوزن وارد فلات ایران شدند و در روستاهائی همچون مادآباد در ۱۵ کیلومتری شهر ماهنشان مستقر شدند.

محلی‌ها برخی این آثار را به دلیل شکل عجیبشان «دودکش جن» می‌نامند. دودکش جن که در اصلاح زمین‌شناسی "هودو” (Hoodoo) نامیده می‌شود در حقیقت به نوعی از فرسایش گفته می‌شود که بر اثر آن مناره‌های طویلی از رسوبات و سنگ‌ها از لایه‌های ابتدایی باقی می‌مانند. نمونه‌ای از این پدیده طبیعی در زنجان وجود دارد.

 

[نارینه]

تالاب استیل، آستارا، گیلان

تالاب استیل تالابی است که در ۷ کیلومتری شهر آستارا و در حاشیه جاده رشت به آستارا قرار دارد. اهمیت اکو توریستی این تالاب از جهت تنوع چشم‌اندازهای طبیعی همچون کوهستان، جنگل و مزارع و کشتزارهای اطراف دوچندان می‌شود.

ضلع‌غربی تالاب، پوشیده از جنگل و پوشش‌های سبز گیاهی است و در ضلع شرقی آن درختان توسکای شناور منظره بسیار جالب توجهی را بوجود آورده است که در بهار و تابستان استراحتگاه مسافران بوده و از نظر گردشگری یکی از جاذبه‌های مهم تلقی می‌شود.

از ویژگی‌های مهم این تالاب وجود ماهیان مشهوری مانند کپور و اردک ماهی است همچنین این تالاب طبیعی جایگاه پرندگان کمیاب بوده که برای زاد و ولد از اروپای مرکزی، ماورای خزر و مناطق قطبی به این منطقه مهاجرت می‌کنند که مهم‌ترین آن چینگیر نوک‌سرخ است.

وجود درختان توسکا در این تالاب، جلوه‌ای دیدنی به آن بخشیده است. از ویژگی‌های تالاب استیل آستارا این است که درختان این تالاب به علت اینکه ریشه آنها در آب قرار دارد، همواره در پهنای تالاب جا به جا می‌شوند و حرکت می‌کنند. به همین علت، تالاب استیل به تالاب درختان شناور هم معروف است. گفتنی است در گویش تالشی، به این تالاب هستل به معنای آبگیر می گویند.


@

 

[نارینه]

سردر عالی‌قاپو، قزوین

این بنا سردر یکی از هفت در ورودی به ارگ سلطنتی صفویان بوده است. و در اصلی جنوبی است که به خیابان و میدان شاه باز می‌شده و تنها در از این مجموعه است که اکنون به یادگار مانده است. این سردر، ورودی اصلی به دولتخانه دوران صفویه بود.

این بنا نخست در دوره شاه طهماسب ساخته شده و در زمان شاه عباس اول به‌صورت کنونی تغییر شکل یافته است. در دوران ناصر الدین شاه نیز، تعمیرات و اضافاتی صورت گرفت.

سردر عالی قاپو قبل از انقلاب، جایگاه شهربانی و سپس در اختیار نیروی انتظامی بود، اکنون در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفته و به منظور احیای دولتخانه صفوی در در حال مرمت می باشد.

 

[نارینه]

آرامگاه فردوسی، توس



آرامگاه فردوسی، یادمانی است در توس در شمال مشهد در آرامگاه ابوالقاسم فردوسی که توسط هوشنگ سیحون بر پایهٔ طرح پیشین آن توسط حسین لرزاده با کمی تغییرات در ابعاد و اندازه و تزئینات، طراحی شد و در سال ۱۳۴۷ بازسازی به اتمام رسید.


ساختمان کنونی آرامگاه در سال ۱۳۱۳ هم‌زمان با آیین‌های هزاره فردوسی گشایش یافت. آرامگاه به شکل بناهای پرسپولیس و مقبره کورش در پاسارگاد ساخته شده است.


چنان‌که مشهور است، پیکر فردوسی را به دلیل شیعه بودن فردوسی به گورستان راه ندادند و ناچار او را در باغ خودش درون شهر طابران توس، نزدیک به دروازهٔ شرقی رزان به خاک سپردند. آرامگاه او زیارتگاه اهل دانش و معرفت بود و با آنکه بارها آن را با خاک یکسان کردند از نو ساخته می‌شد.

 

[نارینه]

مسجد جامع کبیر یزد
مسجد جامع یزد به شیوه یک ایوان در دل کویر می‌باشد و در طی حدود ۱۰۰ سال و سه دوره بنا شده‌است. پایه‌های اصلی مسجد را ساسانیان و بنای فعلی مسجد، از لحاظ شیوه معماری متعلق به دو دوره موسوم به آذری دانسته‌اند. بنای گنبد خانه متعلق به دوره ایلخانی و سر در رفیع مسجد را متعلق به زمان شاهرخ و دوره تیموری دانسته‌اند. این بنا از لحاظ خوابیدگی گنبد، سردر رفیع وبلند و همچنین کاشیکاری زیبا و منحصربه‌فرد، شهرت دارد. سبک معماری این بنا به شیوه آذری است.
مسجد جامع کبیر یزد،یکی ازشاهکارهای تاریخی ایران بوده که در هر گوشه و کنار آن ،یادگارهایی از دوران گوناگون برجای مانده است.تاریخچه و ساخت مسجد جامع از دوران پیش از اسلام آغاز شده و پایان کار آن به دهه اخیر برمی گردد.
این مسجد یکی از زیباترین مساجد دورهٔ تیموری است که از نظر کاشی‌کاری، سَردَر رفیع، منارهها و کتیبهٔ آن در عداد زیباترین شاهکارهای معماری قرن نهم هجری قمری می‌باشد. گرچه ساختمان اصلی مسجد را به قبل از دورة تیموری نسبت می‌دهند ولی ساختمان فعلی بر طبق کتیبه‌های موجود نشان می‌دهد که در دورهٔ تیموری بنا گردیده‌است.

 

[نارینه]

مسجد امیر چقماق

مسجد امیر چقماق که در تاریخ‌های یزد به نام مسجد جامع نو و یا مسجد دهوک نیز خوانده شده‌است در دوره تیموری به همت امیرجلال‌الدین چقماق شامی حاکم یزد از امراء و سرداران و مقرب درگاه شاهرخ و همسرش ستی فاطمه خاتون احداث شده‌است. این مسجد در سال ۸۴۱ هـ. ق به پایان رسید. از حیث زیبایی، وسعت، اهمیت و اعتبار بعد از مسجد جامع شهر قرار دارد.

این مسجد در ضلع جنوبی میدان امیرچخماق قرار دارد و در کریاس (ساختمان جلوی درب وروردی) مسجد که به میدان باز می‌شود، سنگی نصب گردیده که بر آن متن وقفنامه‌ای به خط نسخ نقر شده‌است.

در طرف راهروی شمالی که از درب کریاس به صحن وارد می‌شود، شبکه‌هایی ظریف از کاشی‌های معرق در پنجره‌ها نصب شده‌اند. قسمتی از سردر صفحه ایوان کاشیکاری معرق شده است و جرزهای آن آجری رنگ می‌باشد. دور خارجی گنبد و بر کمربند آن عبارت «السلطان ظل الله....» به کوفی بنایی تکرار شده است.

در زمان فتحعلی شاه قاجار حاجی حسین عطار قسمتی بر شبستان مسجد افزود و قسمت‌هایی از مسجد را نیز تعمیر نموده است.

 

[نارینه]

دریاچه مارمیشو

دریاچه مارمیشو در۴۵کیلومتری شمالغرب ارومیه قرار دارد٬این دریاچه ازلغزش کوه های اطراف به وجود آمده که خاک جلوی مسیر آب راگرفته واین دریاچه به وجود آمده.این دریاچه درنواحی کوهستانی وکرد نشین واقع است.

دورتادوراین دریاچه درختان بید هست که زیبایی خاصی به این دریاچه داده.مساحت این دریاچه در حدود شش هکتار هست.

آب‌های جاری از ناحیه‌ی شمال‌غربی ایران در سرحدات بین دو کشور ایران و ترکیه، سرچشمه‌ی اصلی این دریاچه است. ولی سرچشمه‌ی اولیه در خاک ترکیه است که پس از دریافت سایر آب‌های موجود در حوضه‌ی خود "رودخانه‌ی نازلوچای" را تشکیل می‌دهد که قسمتی از این رودخانه از نقطه‌ی ورود به خاک ایران خط سرحدی را به طول ده کیلومتر تشکیل داده است.

در طول رودخانه تا دریاچه علاوه بر انواع و اقسام درختان جنگلی، درختان بید به عنوان حفاظ طبیعی، دور دریاچه را فرا گرفته‌اند. در پوشش جنگلی علاوه بر درختان بید و وفور درختان گردو در اطراف روستاها و منطقه، درختان بلوط، بنه، عناب، گلابی، زالزالک، بادام، گز، صنوبر و سایر درختچه‌ها جلوه‌ای از سرسبزی را به طبیعت منطقه بخشیده‌اند تا در میان انواع مختلف گون مکان مناسبی برای پرورش زنبور عسل و جذب زنبورداران فراهم آورند.

اما از گونه‌های گیاهی آن باید از خارشتر، گزنه، زنبق، لاله کوهی، شیرین‌بیان، خشخاش، پیاز کوهی، بومادران، کاسنی، آویشن، کنگر و غیره نام برد.

حیات جانوری آن به دو دوره تقسیم شده است به نحوی که در وضعیت فعلی از خرس، روباه، گرگ، خرگوش نام می‌برند. حال اینکه قبلاً بزکوهی، گراز و پلنگ نیز جز جانوران منطقه بوده است. از پرندگان نیز باید به کبک، شاهین، بلدرچین و غیره اشاره نمود. ماهی قزل‌آلا، ماهی سفید و سمور از جمله آبزیان فراوان دریاچه بوده‌اند. ​

 

[نارینه]

دهقان سامانی

میرزا ابو الفتح خان دهقان سامانی، ملقّب به «سیف الشعراء»و متخلّص به«دهقان» متولد شهر سامان از توابع شهرستان سامان در استان چهار محال و بختیاری است.

دهقان یکی از شاعران بنام ایران قرن ۱۳ و در دوره قاجاریه است. پدرش «باباخان»، از رؤسا و بزرگ زادگان سامان بود. مادرش نیز«خورشید» یا «خورشید جهان» نام داشته است.

از معروف‌ترین آثار دهقان، می‌توان به دیوان اشعار او اشاره کرد که به شکرستان معروف است. از دیگر آثار او می توان به داوود نامه اشاره کرد.

 

[نارینه]

پل زمانخان، سامان، چهارمحال و بختیاری

پل زمان خان نفر یکی از بناهای با ارزش و قدیمی شهر سامان است که دارای دو دهانه، ۳۰ متر طول و ارتفاع ۱۲ متر است و بر روی زاینده رود بنا نهاده شده است.

پل زمانخان بر روی رودخانه زاینده رود بر روی سه‌پایه سنگی طبیعی بنا شده و در ۲۲ کیلومتری شمال شهرکرد قرار دارد. دیرینگی این پل مربوط به دوره صفویان است و آخرین مرمت آن در سال ۱۳۲۱ انجام شده است.

اطراف پل مملو از باغ‌های فراوان با درختان گوناگون میوه می‌باشد که مناظر زیبایی را بوجود می‌آورند. منطقه‌ای که پل زمان خان در آن قرار دارد دارای آب و هوای معتدل و بسیار پاکیزه است.

بیش تر ماهیان رودخانه ماهی قزل آلای وحشی (گوشت صورتی) می‌باشد و جریان آب رودخانه بسیار تند است.