در پهنه پر طراوت كوهپايه هاي توچال و دره سرسبز دربند, بخش دل انگيزي از شمال شهر تهران شكل مي گيرد كه مجموعه سعدآباد با يك ميليون و صد هزارمترمربع وسعت دراين گستره غنوده است.
سعدآباد كه از شمال با كوههاي البرز,از مشرق با گلابدره, از مغرب با ولنجك و از جنوب با تجريش همسايگي دارد, در زمان قاجار, محل استقرار و سكونت تابستاني شاهان اين سلسله بوده است.پس از كودتاي 1299, در وسعتي تازه و الحاق باغ هاي مختلف, به اقامتگاه تابستاني رضاخان اختصاص يافته,كاخ و كوشك هايي به مناسبت و ضرورت هاي گوناگون در جاي جاي اين پهنهء برتافته از درختان كهن و سپيدار و سرو, به فاصله اي از بازمانده بناهاي قاجار سر برآورده كه طي ساليان به چهارده كاخ كوچك و بزرگ, هركدام به سبك و شيوه اي در معماري رسيده است.
حاج آقا رضا رفيع در خاطرات خود مي نويسد:” من سعدآباد را از ابوالفتح سردار اعظم- پسر بانو عظمي خواهر ظلل السلطان به مبلغ چهارصد هزارتومان با مهر حاج آقا نورا… و كلباسي براي رضاخان سردار سپه خريداري كردم.
سعدآباد كه من آن موقع خريداري كردم به اين بزرگي نبود و وسعت آن هشت هزار متر كنار رودخانه با عمارت حاليه ملكه مادر بود.
البته بعد از خريداري سعدآباد از سردار اعظم, تپه علي خان والي را از پدر سرتيپ والي به مبلغ هفت هزار تومان خريداري نمودم و اين تپه همان تپه اي است كه كاخ شهوند را رضا خان بر روي آن بنا كرد و مادر شاهپور عبدالرضا(عصمت دولتشاهي)در آن كاخ مي نشست.
از باغ هايي كه اراضي آنها داخل اراضي سعدآباد شد,باغ آقامحمد جواد گنجه اي است كه جزء جعفرآباد بود, از باغ امام جمعه هم مقدار زيادي داخل باغ سعدآباد شد و خانه هاي جنوبي سعدآباد كه مربوط به دوره قاجار بود از نصيرالدوله خريداري گرديد و در زمان پهلوي اول به عنوان سربازخانه سعدآباد مورد استفاده قرار مي گرفت.سپس باغ هاي ديگري در اطراف سعدآباد از جمله باغ هاي سالار جنگ, سپهبد امان ا… ميرزا, مستوفي الممالك,شكرا… قوام الدوله, همدم السلطنه خواهر مستوفي و محمود بدر(به فتح باء و كسر دال)خريداري و جزو سعدآباد گرديد.رضاشاه درآن زمان در ميان درختان چنار سعدآباد چادري مي زد و گاهي هم زير آن پذيرايي مي كرد.
در زمان پهلوي اول, سراسر باغ سعدآباد از رودخانهء دربند نوشیدنی مي شد.رضاشاه آب رودخانهء دربند را خريداري كرد و به آبياري اين باغ اختصاص داد ولي پهلوي دوم دوازده ساعت از آب رودخانه را به رعايا بخشيد
و چون آب اين رودخانه براي آبياري سعدآباد كافي نبود از دوازده رشته قنات هاي قديمي و جديدالاحداث استفاده گرديد.
قناتهاي باغ سعدآباد
1- هراش آب (به فتح هاء).
2- قنات قوام الدوله.
3- قنات كاخ سنگي
هيجده كاخ كوچك و بزرگ از دوره هاي قاجاريه و پهلوي در سعدآباد وجود دارند كه چون در نظر است در شماره هاي آينده اين نشريه , درباره هر يك از آنها به صورت مشروح , مطالبي آورده شود در اين شماره فقط به ذكر نام آنها بسنده مي كنيم .
1- كاخ احمدشاهي (در اختيار بسيج خواهران) .
2- كاخ شهوند (كاخ موزه سبز فعلي) .
3- كاخ سفيد (كاخ موزه ملت).
4- كاخ اختصاصي (موزه تاريخ طبيعي سابق در حال حاضر در اختيـار نهاد رياســت جمهوري) .
5- كاخ اسود (سياه) موزه هنرهاي زيبا فعلي .
6- كاخ شمس (موزه مردم شناسي) .
7- كاخ اشرف (موزه ظروف سابق) .
8- كاخ غلامرضا (ساختمان تبصره 36) .
9- كاخ ملكه مادر (ســــاختمان جمهوري) .
10- كاخ احمدرضا (در اختيار نهاد) .
11- ساختمان عبدالرضا (امور اداري سعدآباد) .
12- كاخ بهمن پهلوي پسر غلامرضا (مركز آموزش) .
13- كاخ شهرام پسر اشرف (موزه نظامي) .
14- كاخ فريده ديبا (در اختيار نهاد) .
15و 16- كاخهاي قديم و جديد وليعهد رضا پهلوي (موزه بهزاد و دفينه).
17- كاخ فرحناز و عليرضا فرزندان محمدرضا شاه( موزه خط و كتابت ميرعماد).
18- كاخ ليلا (موزه آبكار)
علاوه بر كاخ هاي مذكور و چندين ساختمان قديمي ديگر , تاسيسات و امكانات ديگري همچون : سالن هاي مرغداري و گاوداري , موزستان و گلخانه هاي گوناگون , استخرهاي مختلف , چشمه سارها , زمين هاي تنيس و سالن بولينگ , سينما و آمفي تئاتر روباز در اين مجموعه 110 هكتاري وجود دارند
بوستان ملت با 34 هکتار به عنوان یکی از بوستان های بزرگ تهران محسوب می شود که طراحی پارک نامنظم را، به سبک پارک های انگلیسی، شخصی به نام پوسن Posen انجام داده است.
بوستان ملت
مجسمه مادر و امیرکبیر از معروفترین تندیس هایی هستند که در این بوستان نگه داری می شوند
پارک ملت که نام سابق آن بوستان شاهنشاهی است در شمال تهران و در منطقه ۳ شهرداری قرار دارد. این بوستان از شمال به خیابان جام جم، از جنوب به خیابان نیایش، از شرق به خیابان ولیعصر (عج) و از غرب به خیابان سئول (باشگاه انقلاب) محدود میشود.
تاریخچه بوستان ملت
این پارک ابتدا زمین بایری بوده که به دستور فرح پهلوی و محمدرضا آقاجانی به بوستان تبدیل شده است. احداث آن بر اساس موقعیت خاص خود در ۲ فاز متفاوت از سال ۱۳۴۵ آغاز شده که فاز اول آن شامل قسمتی از پارک، که به موازات خیابان ولیعصر (عج) است، به بلوار کنار جاده موسوم بوده و بخشی از آنکه در قطعهای از پیاده رو گسترده شده در سال ۱۳۴۷، بهره برداری شد.
فاز دوم آن نیز در سال ۱۳۵۳، بهره برداری شد که شامل دو بخش تپهای یعنی جنگل کاریهای سمت صداو سیما و چمن کاری و گل کاریهای سمت خیابان نیایش و سئول است.
طراحی پارک نامنظم است که به سبک پارکهای انگلیسی توسط شخصی به نام پوسن Posen طراحی و اجرا شد.
گونه های گیاهی بوستان
مساحت این بوستان ۳۴ هکتار است که حدود ۲۳ هکتار آن به چمن کاری، ۳/۲ هکتار آن به جنگل کاری و ۲/۰ هکتار آن به گل کاری اختصاص یافته است.
پوشش گیاهی اغلب پارک شامل درختان سدروس، صنوبر، چنار، نارون، اقاقیا، بیدمجنون، انواع سرو، تبریزی، زبان گنجشک، بداغ، یوکا، ارغوان، برگ بو، ترون، شمشاد، و نشاهای فصلی است.
در این پارک حدود ۱۲۰ گونه درخت و درختچه و درخت میوه از جمله سیب، زردآلو، هلو، توت، به، موز، خرمالو، انجیر و… وجود دارد. همچنین درختان افرا، تبریزی، صنوبر، سپیدار، چنار، اقاقیا، سرو، سرو بادبزنی، نوئل نقرهای،کاج کاندیلا، توری، ارغوان پیچ آبجویی، ختمی، یاس شیروانی، شمشاد پرتقالی، شمشاد اناری و رسمی، مرچسب نی و بسیاری درختان دیگر، فضای پارک را دلانگیز کردهاند.
گلهای چند ساله و دائمی نیز مثل رعنا، گالانیا، کوکب، شمعدانی و کردئوپیس و انواع رزهای مینیاتوری، قلمهای، پیوندی، هفترنگ، حنایی و ساناز، زیبایی خاصی به پارک بخشیدهاند. قسمت شمالی پارک بیشتر جنگل کاری و قسمت جنوبی چمن کاری شده است.
همچنین در قسمت غرب پارک یک حیات وحش کوچک وجود دارد که در آن انواع پرندگان مانند طاووس و فنچ و مرغ عشق و طوطی و همچنین انواع حیوانان مانند شتر مرغ و میمون نگه داری می شود.
نماهای دیدنی و امکانات بوستان
سطح ورودی بوستان ملت سیقلی است که این نوع کف محلی مناسب برای اسکیت سواری و مسابقات ماشین کنترلی است که همین موضوع باعث ورود افراد علاقهمند به این دو رشته به این بوستان میشود.
در قسمت بالایی پارک یک آب نمای پله پلهای را میتوانید مشاهده کنید که در دو سمت آن راه پلهای وجود دارد که شما را به سمت بالا هدایت میکند. مجسمههای مشاهیر بزرگ ایران زمین نیز یکی از جاذبههای بوستان ملت است که در سراسر پارک و به ویژه در کنار پلکان بزرگ آن مشاهده میشود؛ مشاهیری همچون فردوسی، سعدی، شهریار و نیما یوشیج، مجسمه مادر در این پارک وجود دارد.
در قسمت مرکزی پارک یک آبنمای بزرگ را میتوان دید که بروی آن پلی زرد رنگ بنا شده است و در آن طرف پل رستوران و کافی شاپ قرار دارد که منظرهای رو به آب نما دارد و هر کسی را وسوسه میکند که به آنجا برود و از خوردنیها و نوشیدنیهای آنجا استفاده کند و از منظره آن نیز لـ*ـذت ببرد.
یکی دیگر از موارد تماشایی پارک، استقرار اولین قطار دیزل مشهور به قطار دودی است که در ضلع غربی پارک بز روی ریلهای خود کار گذاشته شده است. (این دیزل که تاریخ ۱۸۸۷ میلادی را بر روی خود دارد اولین قطاری است که در زمان ناصرالدین شاه میان تهران و حرم شاه عبدالعظیم به کار گرفته شده است.)
سینمای چهاربعدی نیز یکی دیگر از امکانات تفریحی بوستان ملت است؛ در این سینما عینکهای مخصوصی وجود دارد که فیلمها را باید با آنها دید و همچنین برروی صندلیهای مخصوص نیز باید نشست.
در روبروی این سینما پردیس سینمایی ملت واقع شده است که دارای سازهای بسیار جالب میباشد و توجه هر کسی را به خود جلب میکند. این سینما دارای حدود ۴ الی ۵ سالن میباشد. این یکی از اماکانات خوب این سینما است چون که انتخاب فیلم مورد نظر شما را برایتان راحت میکند. ودر کنار آن نیز میتوانید از فضای پارک لـ*ـذت ببرید.
از دیگر امکانات پارک که میتوان به آن اشاره کرد زمین بازی کودکان است که یکی در غرب پارک قرار دارد و دیگر زمین بازی کودکان در بلوار پارک در مجاور خیابان ولی عصر نبش اتوبان نیایش مشخص است. البته باید اشاره کرد که در جای جای پارک نیز وسایل ورشی نیز وجود دارد که عموم مردم از آن استفاده میکنند.
خانه شطرنج نیز یکی از امکانات ورزشی ویژه بوستان ملت است. این پارک همچنین دارای یک نمازخانه و چهار سرویس بهداشتی است که در جهتهای اصلی پارک قرار دارد.
بر پایهٔ نظرسنجی انجام شده مرکز تحقیقات و مطالعات رسانهای همشهری، بوستان ملت نخستین بوستانی است که یک شهروند تهرانی به یک میهمان غیر تهرانی معرفی میکند.
مجموعه ورزشی-تفریحی تله کابین توچال از انتهای خیابان ولنجک آغاز شده و پس از عبور از جاده آسفالته به ایستگاه اول تله کابین توچال متصل میشود.
این تله کابین سه خط اصلی و سه خط تله سی یژ و یک خط تله اسکی دارد. روی هم رفته طول سه خط اصلی تله کابین نزدیک به ۷۵۰۰ متر میباشد که در میان تله کابینهای نصب شده در دنیا، یکی از طولانیترین خطوط تله کابین پیوسته به شمار می رود. تله کابین توچال، سه روز در هفته دایر است. در انتهای ایستگاه پنج، که مجهز به دو پیست اسکی برای ورزشکاران تازه کار و حرفه ای است، چندین رستوران و محل جهت استراحت وجود دارد. از امکانات این مجموعه ورزشی، می توان به باشگاه تنیس، باشگاه تیر و کمان، باشگاه بانجی جامپینگ و اسکیت، باشگاه پینت بال، کوهنوردی و پیاده روی، پیست های اسکی، هتل و سایر امکانات خدماتی می باشد.
مجموعه ورزشی-تفریحی تله کابین توچال از انتهای خیابان ولنجک آغاز شده و پس از عبور از جاده آسفالته به ایستگاه اول تله کابین توچال متصل میشود.
این تله کابین سه خط اصلی و سه خط تله سی یژ و یک خط تله اسکی دارد. روی هم رفته طول سه خط اصلی تله کابین نزدیک به ۷۵۰۰ متر میباشد که در میان تله کابینهای نصب شده در دنیا، یکی از طولانیترین خطوط تله کابین پیوسته به شمار می رود. تله کابین توچال، سه روز در هفته دایر است. در انتهای ایستگاه پنج، که مجهز به دو پیست اسکی برای ورزشکاران تازه کار و حرفه ای است، چندین رستوران و محل جهت استراحت وجود دارد. از امکانات این مجموعه ورزشی، می توان به باشگاه تنیس، باشگاه تیر و کمان، باشگاه بانجی جامپینگ و اسکیت، باشگاه پینت بال، کوهنوردی و پیاده روی، پیست های اسکی، هتل و سایر امکانات خدماتی می باشد.
دریاچهٔ مصنوعی چیتگر با مساحت ۳۳۰ هکتار در منطقه ۲۲ شهرداری تهران واقع شدهاست. این دریاچه از شمال به بزرگراه همت، از شرق به محور چهار باغ و از جنوب و غرب به پارک جنگلی چیتگر محدود میگردد.
در حال حاضر با پیگیری شهرداری تهران این پروژه در حال ساخت و آماده سازی میباشد که زمان بهره برداری از فاز اول این طرح شامل ساخت دریاچه مصنوعی، پهنه ساحلی و بهره برداری از ادامه بزرگراه شهید حکیم، بهار سال ۱۳۹۲ پیش بینی شده است. پس از اتمام فاز اول، ساخت فاز دوم طرح به مساحت ۱۴۰ هکتار در جنوب بزرگراه حکیم شامل جزایر آبی، محور چهار باغ، پارک آبی و مونوریل چیتگر دردستور کار شهرداری قراردارد.
جنگل ابر یکى از دست نخوردهترین جنگلهاى ایران است که در ۳۵ کیلومترى شمال شرق سمنان قراردارد.
جنگل ابر از جنگلهای زیبا و خوشآب و هوای استان سمنان است که در 50 کیلومتری شمال شرق شاهرود و در مسیر جاده شاهرود به آزادشهر استان گلستان و در روستای ابر قرار دارد.
این جنگل با 35 هزار هکتار وسعت در ادامه جنگلهای سرسبز شمال کشور است و از آنجا که فضای این جنگل را پوششی از ابر فرا گرفته به همین دلیل این جنگل را جنگل ابر مینامند [جنگل ابر به روایت همشهری].
ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا، پایین بودن درجه حرارت در فصل گرما و وجود چشمهسارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع [جنگل ابر میزبان جشنواره نغمه و طبیعت] از شاخصههای این جنگل است.
این جنگل در استان سمنان و در نزدیکى روستاى ابر واقع شده و تقریباً مرز استان سمنان و استان گلستان است.
جایى که از ضخامت کوههاى البرز کاسته مىشود و ابرهاى گرفتار در پشت این دیواره از لابهلاى درهها به سمت جنوب سرازیر مىشوند؛ به همین خاطر تقریباً از بعدازظهر تا نیمههاى شب با سرد شدن هوا چنان مىنماید که جنگل به روى ابرها سوار شده است.
این اتفاق منطقه ابر را دگرگون کرده و آب و هوایى متفاوت از سراسر سمنان به آن داده است. در قسمتهاى جنوبى جنگل، یعنى قسمتى که به تمدن نزدیکتر است پوشش گیاهى تنک دیده مىشود. در عمق جنگلٰ تپههاى پرشیبی وجود دارد که سراسر پوشیده از درختان بلند است.
مشهورترین درخت منطقه اورس است. درختى با ریشههاى بلند که روى زمین مىخزد.
مناطق ابتدایى جنگل ابر ییلاق چوپانان گلستانى است، اما در عمق جنگل اثرى از انسان دیده نمىشود.
جنگل ابر شاهرود با 35 هزار هکتار وسعت به سه دلیل برای دنیا اهمیت دارد. اول این که قسمتی از جنگلهای باستانی هیرکانی است و گیاهان دارویی آن کم نظیر است.
دلیل دوم مربوط به«اکوتن» این ناحیه میشود؛ یعنی مرز میانبند بین دو اکوسیستم منطقه نیمه بیابانی و جنگلی.
بهطوریکه میتوان در جنگلهای این ناحیه درختان سوزنی برگ را در کنار درختان پهن برگ مشاهده کرد که این امر در گونههای جانوری هم تاثیرگذار بوده است.
دلیل سوم آنکه بهخاطر جغرافیای خاص منطقه که دو منطقه کم ارتفاع و بلند را در کنار هم قرار داده است، شاهد تشکیل اقیانوس ابر در این منطقه هستیم که پدیده کم نظیری در دنیا محسوب میشود.