سمنان با مسجد جامع دامغان آشنا شوید

[❤ASAL_M❤]

[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]مسجد جامع دامغان در شمال شرقی شهر دامغان و روبروی مدرسه حاج فتحعلی بیگ که به آن مدرسه پامنار نیز می‌گویند، قرار دارد. این مسجد دارای 35 متر طول، 18 متر عرض و دو ردیف ستون است که روی ستون‌ها سقف‌های مدور آجری کار شده و در فاصله بین آجرها با گچ بندکشی شده است. در ضلع جنوبی صحن مسجد سه ایوان وجود دارد که ایوان وسط مرتفع‌تر و عریض‌تر از ایوان‌های طرفین است و محراب نیز در همین ایوان واقع شده است. در ضلع غربی و شرقی نیز شبستان‌های مسجد قرار دارند.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]تاریخ بنای این مسجد به درستی معلوم نیست. به طور کلی تاریخ بنای این مسجد به قبل از دوره سلجوقیان یا اوایل تشکیل این سلسله نسبت داده می‌شود. بر اساس نوشته محمدحسن‌ خان صنیع‌الدوله در کتاب مطلع‌الشمس، مسجد جامع دامغان را مرحوم میرزا محمدخان؛ سپهسالار اعظم در دوره قاجار بر روی ویرانه‌های قدیم مسجد بنا کرده است. به عبارت دیگر ایشان مسجد را تجدید بنا نمود. تنها یادگار مسجد از دوران قدیم، منار آن می‌باشد.[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]منار مسجد جامع دامغان در قسمت شمال شرقی مسجد واقع شده است و تاریخ بنای آن سال 500 هجری قمری می‌باشد. بر اساس نوشته صنیع‌الدوله، منار مذکور دارای 105 پله و ارتفاع آن بیش از 32 متر است. قاعده منار به شکل مربع و هر ضلع آن بیش از 5 متر می‌باشد ولی اکنون به سبب این که قاعده منار زیر خاک پنهان است، شکل آن مشخص نیست. ارتفاع منار در حال حاضر 26/75 متر و محیط پایین آن 14/05 متر و محیط بالای آن 6/85 متر می‌باشد. روی منار با آجرهای نازک کوچک تزئین شده و در وسط منار قدری متمایل به پایین کتیبه‌ای از آجر وجود دارد که آیه‌ نور بر روی آن نوشته شده است. بر روی منار کتیبه دیگری نیز از کاشی وجود داشته که اکنون موجود نیست.


[/BCOLOR]​

[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)] [/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

[/BCOLOR]​

 

[O_Q]

تاریخچه
بانی اولیه این مسجد به طور دقیق مشخص نیست ولی در منابع، «میرزا محمد خان»(سپهسالار اعظم قاجار) و شخص دیگری به نام «حاج شیخ محمد کاظم» به عنوان بانیان بخش‌هایی از بنای مسجد ذکر شده‌اند و جناب «حاج فتحعلی بیگ» نیز بانی مدرسه مجاور این مسجد معرفی شده است.

روایت‌های مختلف دیگری هم در مورد بانیان این مسجد تاریخی وجود دارند. به عنوان مثال، در سفرنامه «استرآباد و مازندران و گیلان»، «هارون الرشید» به عنوان بانی این مسجد معرفی شده است. «اعتمادالسلطنه» ساخت این بنا را به زمان خلافت «مامون» نسبت می‌دهد. او همچنین در کتاب «مطلع الشمس» ادعا می‌کند که مسجد جامع جدید دامغان یک خرابه بوده که محمدخان سپهسالار آن را نوسازی کرده است.

همچنین در این کتاب اینگونه عنوان شده که این مسجد شامل صحن و شبستانی است که توسط یک راهرو از مسجد جامع قدیم جدا می‌شود. این بنا که در ضلع شرقی صحن مسجد جامع واقع شده است امروزه «شبستان سپهسالار» نامیده می‌شود.

باستان شناسی به نام « کریستی ویلسون » نیز در مورد این بنا ادعا کرده است که اگر کاشی کاری بالای این مناره هم زمان با ساخت آن انجام گرفته شده باشد، می‌توان آن را به عنوان قدیمی‌ترین تزیین کاشی‌کاری در نمای خارجی بناها قلمداد کرد.

همچنین ‌آقای « شهریار عدل » از باستان شناسان معاصر ایرانی، در مورد این بنا اینگونه نوشته است که کتیبه کاشی را نمی‌توان مجزا از مناره به حساب آورد، با این استدلال که معمار بنا محل قرارگیری کتیبه را پیش‌بینی کرده بوده و حروف روی آن با حروف نقش بسته بر کتیبه آجر مناره هماهنگ می‌باشد.

قدمت بنا
عده‌ای‌، قدمت مناره این مسجد را به نیمه قرن پنجم هجری قمری متعلق می‌دانند. کریستی ویلسون تاریخ ساخت مناره مسجد را سال ۴۵۹ تخمین زده است. تاریخ ساخت بنای اولیه مسجد جامع دامغان را به قرن‌های اولیه هجری قمری نسبت می‌دهند.

مشخصات
مسجد جامع دامغان دارای ۳۵ متر طول، ۱۸ متر عرض و دو ردیف ستون است که سقف‌های مدور آجری بر روی این ستون‌ها کار شده و فاصله بین آجرها نیز به وسیله گچ بندکشی شده است. در ورودی مسجد دالانی وجود دارد که به صحن مسجد منتهی می‌شود. این دالان، ۳۸ متر طول و ۳۶ متر پهنا دارد.

قدیمی‌ترین بخش مسجد جامع فعلی، جبهه غربی آن است که دارای سه ایوان است. بر اساس یک سری از منابع تاریخی گویا قبلا در داخل ایوان میانی منبری از جنس آجر و گچ قرار داشته که امروزه دیگر وجود ندارد. در ضلع غربی و شرقی مسجد جامع دامغان نیز دو شبستان وجود دارند که چند سال پیش هم مورد مرمت قرار گرفته اند.

در ضلع جنوبی مسجد سه ایوان به چشم می‌خورد که ایوان میانی از ایوان‌های اطرافش متمایزتر دیده می‌شود چون به نسبت آن‌ها مرتفع‌تر و عریض‌تر است. دهانه این ایوان ۷ متر بوده و درازای زیر سقف آن ۱۶ متر است. محراب مسجد هم در همین ایوان میانی واقع شده است.

بر اساس نوشته‌هایی بر جای مانده از اعتمادالسلطنه مناره مسجد دارای ۱۰۵ پله و ارتفاع آن ۳۲ متر است. قاعده این مناره به شکل مربع ساخته شده و هر ضلع آن بیش از ۵ متر است ، البته به دلیل این که این قاعده در زیر خاک پنهان شده است شکل آن مشخص نیست. ارتفاع مناره در حال حاضر حدود ۲۷ متر و محیط پایین آن ۱۴ و محیط بالای آن ۷ متر است. بر روی مناره کتیبه ای از آجر وجود دارد که آیه نور بر روی آن نوشته شده است. البته در گذشته کتیبه دیگری نیز از کاشی بر روی منار وجود داشته که اکنون موجود نیست.

مرمت بنا در دوران معاصر
بنای تاریخی مسجد جامع دامغان هم مانند همه آثار تاریخی موجود در کشورمان در طول زمان دچار تخریب‌هایی در بنای اولیه شده است و طبیعتا نیاز به نوسازی داشته است. خوشبختانه این بنا در طول تاریخ مورد غفلت واقع نشده و چند مرتبه مرمت‌هایی در آن انجام گرفته است که موجب شده تا همچنان با گذشت زمان زیبایی و شکوه خود را حفظ نماید.

در سال ۱۳۱۱ شمسی، بر اثر رعد و برق شکافی نسبتا بزرگ در مناره مسجد ایجاد شد که باعث آسیب دیدن نماسازی ظریف بنا شد که بعد‌ها مرمت شد. همچنین رواق جنوبی مسجد نیز یک بار به همت رییس نظام وظیفه شهر دامغان مرمت شد. شبستان شمالی مسجد نیز که در گذشته توسط شخصی به نام حاج محمد کاظم تخریب و سپس نوسازی شده بود، در سال‌های گذشته با سازه‌ای فلزی بازسازی شده است.

دانلود رمان و کتاب های جدید