"MERDAS"
کاربر نگاه دانلود
تاريخچه مینا کاری
مينا کاري هنر درخشان آتش و خاک است، با رنگهاي پخته و درخشان که سابقه آن به 1500سال پيش
از ميلاد ميرسد. آقاي علينقي وزيري در کتاب تاريخ عمومي هنرهاي مصور قبل از تاريخ تا اسلام
مينويسد:از جمله هنرهاي دستي ايرانيان در گذشته هاي دور تزئين و کنده کاري روي فلزات است.ظروف
فلزي بدست آمده از فلزات گوناگون ساخته شده که مهمترين آنها عبارتست از: طلا،نقره، مس، برنز،
برنج، آهن، فولاد، سرب، آلومينيوم و کرم. اين فلزات براي زينت آلات و ظروف گوناگون بکار ميرفته زيرا که
امکان ساختن ابزار لازم در يک ورق فلز چندان مشکل و ناممکن نبوده از جمله موارد فلز کاري ميتوان از
ترصيع يعني به جا نشاندن قط‌عات کوچک فلزهاي مختلف روي سط‌ح فلزي از نوع جنس ديگر و ايجاد
تناسب‌‌ميان قط‌عات با در نظ‌ر گرفتن رنگ و اشکال هندسي آنها و ايجاد شکل يا نقش وسيله آنها و‌مينا
کاري نام برد. بررسي هايي که در مورد مينا سازي شده نشان ميدهد ميناهايي که بنام‌بيزانس مشهور
است از مينا سازي ايراني اقتباس شده است. قديميترين نمونه‌هاي مينا کاري موجود مويد اين ادعاست
که مينا کاري نيز مانند بسياري از‌هنرهاي ديگر براي اولين بار در ايران پيدا شده و از ايران به ساير
کشورها راه يافته است. در دوران مغول سبک جديدي در فلز سازي و مينا کاري ايران بوجود آمد. اشکال و
تصاويري‌که قيافه و لباس اعضاي دربار ايران را داشتند، جاي اشکال و تصاوير عربي دوره قبل را‌گرفتند و
بويژه ترصيع فلز در عصر تيموري به منتهي درجه شرقي خود رسيد. در زمان صفويه زمينه ي هنر مينا
کاري و فلز کاري تغيير يافت ظروف نقره در اين دوره‌‌نقوش ميناتور از قبيل مجالس بزم در دربار و يا مجالس
شکار، يا اسب سواري مزين گشت و هنر مينا سازي از نقشهاي اسليمي و گل تغذيه کرد و رنگ قرمز
مورد مصرف بيشتري‌داشت و شهر اصفهان يکي از مراکز عمده مينا کاري بحساب مي‌آمد که هنوز هم
تنها مرکز‌اين هنر محسوب ميشود.
از ميلاد ميرسد. آقاي علينقي وزيري در کتاب تاريخ عمومي هنرهاي مصور قبل از تاريخ تا اسلام
مينويسد:از جمله هنرهاي دستي ايرانيان در گذشته هاي دور تزئين و کنده کاري روي فلزات است.ظروف
فلزي بدست آمده از فلزات گوناگون ساخته شده که مهمترين آنها عبارتست از: طلا،نقره، مس، برنز،
برنج، آهن، فولاد، سرب، آلومينيوم و کرم. اين فلزات براي زينت آلات و ظروف گوناگون بکار ميرفته زيرا که
امکان ساختن ابزار لازم در يک ورق فلز چندان مشکل و ناممکن نبوده از جمله موارد فلز کاري ميتوان از
ترصيع يعني به جا نشاندن قط‌عات کوچک فلزهاي مختلف روي سط‌ح فلزي از نوع جنس ديگر و ايجاد
تناسب‌‌ميان قط‌عات با در نظ‌ر گرفتن رنگ و اشکال هندسي آنها و ايجاد شکل يا نقش وسيله آنها و‌مينا
کاري نام برد. بررسي هايي که در مورد مينا سازي شده نشان ميدهد ميناهايي که بنام‌بيزانس مشهور
است از مينا سازي ايراني اقتباس شده است. قديميترين نمونه‌هاي مينا کاري موجود مويد اين ادعاست
که مينا کاري نيز مانند بسياري از‌هنرهاي ديگر براي اولين بار در ايران پيدا شده و از ايران به ساير
کشورها راه يافته است. در دوران مغول سبک جديدي در فلز سازي و مينا کاري ايران بوجود آمد. اشکال و
تصاويري‌که قيافه و لباس اعضاي دربار ايران را داشتند، جاي اشکال و تصاوير عربي دوره قبل را‌گرفتند و
بويژه ترصيع فلز در عصر تيموري به منتهي درجه شرقي خود رسيد. در زمان صفويه زمينه ي هنر مينا
کاري و فلز کاري تغيير يافت ظروف نقره در اين دوره‌‌نقوش ميناتور از قبيل مجالس بزم در دربار و يا مجالس
شکار، يا اسب سواري مزين گشت و هنر مينا سازي از نقشهاي اسليمي و گل تغذيه کرد و رنگ قرمز
مورد مصرف بيشتري‌داشت و شهر اصفهان يکي از مراکز عمده مينا کاري بحساب مي‌آمد که هنوز هم
تنها مرکز‌اين هنر محسوب ميشود.
میناکاری هنری با پیشینه‌ای در حدود پنج هزار سال است که برای زیبایی بخشیدن زیور آلات و ظروف
مختلف استفاده می‌شده‌است. این هنر ترکیبی از آتش و خاک است که با هنر نقاشی آمیخته می‌گردد
و نقشهای زیبایی را می‌آفریند. به گفته برخی کارشناسان و در پی تطبیق دادن میناکاری‌های بیزانس با
آثار ایرانی، این هنر در ایران شکل گرفته و سپس به دیگر کشورها رفته‌است. البته در اروپا آثاری باستانی
یافت شده که پیشنیه‌ای بسیار طولانی دارند. برای نمونه شش انگشتر طلا مربوط به سیزده سده پیش
از میلاد در قبرس یافت شده که نمونه‌ای از میناکاری مرصع می‌باشند.[۲] همچنین مجسمه معروف
زئوس که در یونان پیدا شده مربوط به پانصد سال پیش از میلاد می‌باشد.
همچنین در مورد لعاب شیشه‌ای مینا بر روی فلز؛ و در کاوش‌هایی که در نهاوند صورت گرفت یک جفت
گوشواره طلا به دست آمده‌است که سبک زرگری آن به سده هفتم تا هشتم پیش از میلاد مربوط
می‌باشد.
یکی از این نمونه‌های قدیمی بازوبندی از طلا به همراه میناکاری‌های تزیین شده بر روی آن است که
مربوط به دوران هخامنشیان می‌باشد. در حال حاضر این اثر باستانی در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن
نگهداری می‌شود.
اوج هنری این هنر در دوره سلجوقیان بوده که تهیه ظروف برنجی و میناکاری مرسومیت داشته است و
این آثار به کشورهای همسایه نیز فرستاده می شده است. یکی از نمونه های ارزشمند این دوره
«سینی آلب ارسلان» است که میناکاری بر روی نقره است و در موزه صنایع ظریفه بوستون نگهداری می
شود. این اثر توسط استادی به نام «حسن الکاشانی» ساخته شده و نامش با خط کوفی بر روی آن حک
شده است.
بشقابهای ساسانی که در ارمنستان کشف شده در موزه هنرهای اسلامی برلین و در موزه متروپولیتن
نیویورک نگهداری می شوند، نمونه های از آثار باستانی میناکاری ایرانی می باشند. [۳] همچنین در
موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ و موزه های انگلستان و فرانسه نیز آثار دیگری از میناکاری ایرانی موجود می
باشد.
میناکاری در دوره مغول ها
در این دوره هنر فلزکاری به به دنبال آن میناکاری ایرانی دچار تغییرهایی گشت. سبک نوینی در میناکاری
ایران بوجود آمد به طوریکه تصویرها و شکلهایی که مربوط به ظاهر و لباس درباریان ایرانی بود جایگزین
نگاره‌های عربی شد. همچنین در دوره تیموری نیز ترصیع فلز به شرقی ترین صورت خودش رسید.
میناکاری در دوره صفویان
در این زمان نقشهای مینیاتوری همانند مجلس‌های بزم در دبار، شکار و اسب‌سواری بیشتر رواج داشت
و میناکاری بر روی نقره انجام می‌شد. همچنین نقشهای اسلیمی و ختایی به طرح‌ها افزوده شد و رنگ
قرمز نیز بیشتر از همه دوره‌ها به کار میناکاران آمد.
میناکاری دوره معاصر
در دوره معاصر بعد از دوره قاجار برای مدتی این هنر به فراموشی و کم فروغی همراه بود. حضور استاد
شکرالله صنیع زاده و کارگاهش که در آن هنرمندان بنامی پرورش یافتند باعث شد که این هنر دوباره به
روزهای پر شکوهش باز گرددوبا اینکه اصالت مینای اصیل ایرانی رانداشت ولی توانست نام مینا را تا احیا
دوباره ان توسط استاد علیرضا پروازی زنده نگاهدارد اکنون استاد پروازی با اصول و روشهاومکتبداری زمان
قاجار روحی تازه به این هنر ببخشدودوباره مینای ایرانی روی طلابه درخشش ادامه دهدو از دیگر
هنرمندان برجسته میناساز می توان به: ابراهیم زرقونی، غلامحسین فیض اللهی و حسین هنردوست
اشاره کرد. در حال حاضر «مینای خانه بندی» از رونق افتاده و فقط مینای نقاشی رواج دارد و مرکز آن نیز
شهر اصفهان می باشد.
