دایناسور عظیمی که تبدیل به کوتوله شد

[فرشته رحمانی]

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

ي سوروپود، به خاطر اندازه بسيار بزرگشان معروفند. در ميان همه سوروپودها، برچيوسوروس ها و ارجنتينوسورس ها به خاطر بزرگيشان بيش از همه مشهور شده اند. حالا دانشمندان مي گويند كه بعضي از دايناسورهاي غول پيكر سوروپود تكامل يافته و به كوتوله تبديل شده اند. يك گروه تحقيق بين المللي كه در دانشگاه بن در كشور آلمان، در اين باره مطالعه اي انجام داده تآكيد مي كند كه يك دايناسور سوروپود به نام مگياروسوروس دكوس، كه يكي از بستگان نزديك ارجنتينوسوروس ها است، هرگز بزرگ تر از يك اسب نشده!

در سال 1895 خواهر ديرينه شناسي به نام فرنز بارون نوپكسا استخوان هاي دايناسور كوچكي را در ملك خانوادگيشان در ترنسيلوانيا واقع در روماني كنوني پيدا كرد. نوپكسا اين استخوان ها را به عنوان بقايايي از جانوراني توصيف كرد كه كوتوله شده اند و زماني در يك جزيره زندگي مي كرده اند. نوپكسا اين دايناسور سوروپود را مگياروسوروس دكوس نام گذاري كرد.

سپس يك گروه از دانشمندان تصميم گرفتند تا فسيل استخوان هاي دايناسور كوتوله شده و ساختمان ميكروسكوپي بافته هاي آن را مورد مطالعه قرار دهند. از نظر آنها عجيب است كه ميكروآناتومي اين استخوان ها براي ما حفظ شده تا بعد از 70 ميليون سال آنها را مطالعه كنيم. استخوان يك بافت زنده است و در طول زندگي يك جانور به طول دايم در حال از بين رفتن و ساخته شدن است.

کوهن اشتاین از اعضای تیم تحقیق استخوان پایین پای مگیاروسوروس را نگه داشته. در پشت او استخوان پایین پای ارجنتینوسوروس را می بینید که در موزه بن به نمایش گذاشته شده است

براي مثال اسكلت انسان در طول زمان دوباره جذب و بازسازي مي شود تا به طور كامل رشد پيدا كند. اين در مورد دايناسورهاي سوروپود هم رخ مي دهد. اشتاين از اعضای گروه تحقیق مي گويد:«ما مي توانيم بازسازي استخوان ها را در مگياروسوروس هم تشخيص دهيم و مي توانيم ثابت كنيم كه دايناسور كوچك پيدا شده هم به طوركامل رشد كرده بوده است.»

يك كوتوله در ميان غول پيكرها

در طول سال ها، ديرينه شناسان درباره اين كه آيا مگياروسوروس دايناسور كوتوله شده بوده يا نه بحث مي كردند. مارتين سندر سخنگوي يك گروه تحقيقاتي كه درباره سوروپودها تحقيق مي كند مي گويد:«جانوري با اندازه يك اسب از نظر مردم كوتوله به نظر نمي رسد. اما در مقياس سوروپودها ريز است!»

موقعي كه مگياروسوروس در ترنسيلوانيا كشف شد، نوپكسا اين ايده را كه اين دايناسور، كوتوله جزيره بوده را مطرح كرد. اما نتوانست آن را در آن زمان يعني ابتداي قرن بيستم ثابت كند. بسياري از كشفياتي كه از آن زمان انجام شد هم از درست بودن نظريه او حكايت داشت. بخصوص اين كه فسيل فيل ها و اسب آبي هاي كوتوله هم در جزاير مديترانه اي مثل سيسيل، مالتا و قبرس پيدا شد.

مدتي هم دانشمندان نظريه متفاوتي را تعقيب كردند. چراكه چند دهه بعد، محققان ديگري استخوان هاي سوروپود بزرگي را در ترنسيلوانيا پيدا كردند و نتيجه گرفتند كه استخوان هايي كه نوپكسا آن را مگياروسوروس ناميده فقط استخوان هاي يك بچه دايناسور بوده و استخوان هاي بزرگ تر متعلق به دايناسورهاي كاملاً رشد يافته هستند.

اما مطالعه اخير مدرك قطعي در اين باره ارايه مي دهد كه ظن نوپكسا درست بوده است. مارتين سندر توضيح مي دهد:«مطالعه ما نشان مي دهد كه دايناسورها در جزاير در معرض همان فرايندهاي زيست محيطي و تكاملي بوده اند كه پستانداران امروزي را شكل داده اند.»

او مي افزايد:«ما مي توانيم شرح دهيم كه استخوان هاي بزرگ تري كه در آن منطقه پيدا شده اند هم به گونه هاي دايناسورهاي متفاوتي تعلق داشته اند.»

اين كه آنها از جانوران سرگرداني بوده اند كه از خشكي اصلي به جزيره شنا كرده اند يا از اجداد بزرگ مگياروسوروس هاي كوتوله بوده اند، رازي است كه پاسخ آن در غبار دوران ماقبل تاريخ گم شده است.