آذربایجان شرقی روستای «حیله ور»

[ATENA_A]

هرچند مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان شرقی در شناسایی روستای صخره ای کندوان و ثبت آن در فهرست آثار جهانی یونسکو کم نگذاشتند، اما در دو کیلومتری این جاذبه گردشگری روستای زیرزمینی و تاریخی حیله ور با معماری خاص و منحصربه فردش از دید آنها پنهان مانده و همچنان مهجور و در سکوت به حیات خود ادامه می دهد.

البته روستاهایی مشابه روستای زیرزمینی حیله ور در دیگر نقاط استان آذربایجان شرقی چون روستای صخره ای سور در بناب و معابد مهرپرست ورجوی در مراغه نیز وجود دارد و چنین به نظر می رسد در گذشته، این نوع معماری در مناطق کوهستانی، امن ترین و راحت ترین نوع زیست و معیشت بوده است.

خانه هایی در دل زمین

در نگاه اول نمیتوان حدس زد خفره های متعدد موجود در دل کوهپایه مجاور روستای کندوان مربوط به روستایی است که روزگاری محل زندگی مردمانی بوده که شاید از ترس دشمنان یا حیوانات وحشی در آنجا سکونت گزیدند.

اما با پرس و جو از دستفروش های اطراف دامنه کوه، خیلی زود میتوان پی برد این مکان، روستایی مدفون در دل خاک است.

حیله ور در 44 کیلومتری شهر تبریز و از توابع شهرستان اسکو در استان آذربایجان شرقی است و شیوه معماری آن به گونه ای است که خانه ها در دل زمین و به صورت زاغه های زیبا و با سبک بسیار عالی کنده شده و بنا به گفته برخی کارشناسان از آنجا که این خانه ها از دید رهگذران پنهان است، به روستای حیله ور معروف شده.

برخی خانه های این روستا رو به طلوع و غروب خورشید قرار دارد که به اعتقاد برخی پژوهشگران، این معماری حکایت از باور مردمان حیله ور به آیین میتراییسم دارد.

 

[ATENA_A]

کوچ به سمت کندوان

تصور کارشناسان این است که اهالی کندوان در مرحله اول در حیله ور زندگی میکردند و به دلایلی که بیشتر مصون بودن از حملات اقوام مهاجم میتواند باشد، آن را رها کرده و به کندوان فعلی که تنگه اش قابل دفاع بوده، کوچ میکنند.

علی مطلبی، شهروند مراغه ای که به همراه خانواد خود برای تماشای روستای توریستی کندوان به منطقه آمده، پس از اطلاع از وجود روستایی در نزدیکی کندوان با اظهار تعجب میگوید:

به عنوان یک آذری بی اطلاع از وجود چنین روستایی در نزدیک کندوان، بسیار متاسف و مطمئنم افراد بسیاری چون من از وجود این روستا بی اطلاع اند.

این در حالی است که موقعیت مکانی حیله ور طوری است که به دلیلی همجواری با روستای کندوان میتواند به یکی از جاذبه های گردشگری استان تبدیل شود.

برای گردشگران آماده اش میکنیم

در این میان مسئولان میراث فرهنگی خود نیز از مهجور و گمنام بودن حیله ور اظهار تاسف میکنند و محمد فتحی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صناییع دستی و گردشگری میگوید:

تا کنون فضاهای محدودی از روستا که در دل زمین با خاک پرشده، تخلیه و حفر قسمت بالایی باقی مانده است.

فتحی تاکید میکند بعد از انجام تحقیقات علمی، مطالعات تاریخی و باستان شناسی، اقدامات لازم برای حفاظت و مرمت حیله ور آغاز میشود تا بعد از مشخص شدن حریم حفاظتی، فضا برای گردشگری آماده شود.

این مسئول با بیان اینکه خانه های روستای حیله ور به عنوان روستایی دست کن میان رسوبات آتش فشانی کنده شده میگوید:

تاریخچه دقیق روستا هنوز به طور دقیق مشخص نشده اما بر اساس آثار و سفال های کشف شده در اطراف آن گمان میبریم قدمت سکونت از قرن هفتم تا 12 هجری قمری و مربوط به دوره ایلخانی تا صفوی بوده است.

آن طور که فتحی می گوید تاکنون تحقيقات علمی دقیقی بر روستای حیله ور انجام نشده، اما امسال برای نخستین بار ۳۰ میلیون تومان اعتبار برای شناخت روستای حیله ور اختصاص یافته تا عرصه واقعی این روستا مشخص و بعد از مشخص شدن مساحت و حریم، از فضاهای داخلی و بیرونی آن نقشه برداری شود.