خراسان رضوی روستای «ده‌سرخ»؛ آخرین قدم‌گاه امام رضا(ع)

[آدم برفی]

این باغ در بستری كوهستانی و در دامنه جنوب كوه بینالود و رو به دشت نیشابور واقع شده است. این باغ از سمت جنوب به جاده نیشابور - مشهد اتصال می‎یابد.

از نیشابور حدود 24 كیلومتر و از مشهد حدود 100 كیلومتر فاصله دارد. این مكان به عنوان مكانی مقدس از سابقه طولانی برخوردار است. این باغ را زمانی به شاپور كسری و زمانی به حضرت علی(ع) و سپس به حضرت رضا (ع) نسبت داده‎اند. وجه تسمیه باغ با توجه به وجود سنگی سیاه است كه جای دو پا بر آن نقش بسته است.

می‎گویند سال 200 هـ . ق حضرت رضا (ع) كه از مدینه عازم مرو بودند، در این مكان توقف كرده و چون خواستند با خاك تیمم كنند، آبی جاری پدید آمد. این وقایع مهم، این مكان را به مكانی مقدس و ایمن برای زایران در كنار مسیر مشهد تبدیل كرد كه در دوره‎های مختلف مجموعه‎ای میان راهی شامل: كاروانسرا، آب‌انبار، حمام و مكان‎هایی جهت اطراق زائران و مسافران در حاشیه خیابان شكل گرفت.

شكل اصلی باغ كنونی در دوران صفوی و به دستور شاه عباس اول احداث شد و در دوره‌‌های بعدی در زمان شاه سلیمان صفوی و در دوران ناصرالدین شاه قاجار مرمت‎هایی جهت حفاظت و احیاء باغ صورت پذیرفت. آخرین مرمت و بهسازی مجموعة مذكور در سال 1350 توسط سازمان حفاظت آثار آغاز شده و تا به امروز ادامه دارد و به شماره 236 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

كوشك هشت ضلعی، در مركز باغ قرار دارد. در ضلع شرقی بقعه نیز چهار طاقی كوچكی قرار دارد كه از چشمه‎ای جوشان حفاظت می‎كند. روایت است آب آن هنگام وضوی حضرت رضا (ع) جوشیده و جاری گردیده است و به میمنت آن را چشمه حضرتی می‎نامند

این باغ به عنوان بخش اول این مجموعه با مساحتی برابر 1 هكتار، به صورت مربعی با ابعاد 100*100 متر و با دو ساختمان قدیمی در موقعیت مركزی آن، مهمترین عنصر این مجموعه است. ین باغ منطبق با شیب كوهپایه بینالود در سه سطح، با اختلاف ارتفاع 5/1 متر از یكدیگر شكل گرفته است. در هر سطح، دو كرت بزرگ با درختان كاج وجود داشته كه در دوره‎های بعد درختان چنار، گردو، و توت جایگزین بسیاری از درختان كاج شده است

آبیاری باغ از طریق دو قنات، كه قنات اولی، قنات اصلی از سمت بالا ده و قنات دوم از سمت پایین ده كه در میانه باغ به قنات اولی می‎پیوندد صورت می‎گیرد كه در حال حاضر قنات دوم جایگزین چشمه اصلی (چشمه حضرتی) می‎باشد. سردر وردی باغ با پلكانی در دو طرف در خارج از مجموعه به فضای محصور باغ مرتبط می‎شود و با آبنمایی در مركز و كرتهای درختكاری شده به بقعه منتهی می‎شود.

در بالای باغ دو كرت كه استخر بزرگی در میان آن است وجود دارد كه آب پس از ورود به استخر توسط جویهای باریكی به 4حوض هشت گوش دور بقعه هدایت شده و توسط آبنمایی در محور مركزی به حوضچه‎های بعد انتقال می‎یابد. پوشش گیاهی باغ درختان چنار، كاج، توت، گردو و زبان گنجشك می‎باشد كه در میان این درختان، گونه‎های درختان چنار، كاج و توت كهنسال به چشم می‎خورد.



منبع:همشهری آنلاین

 

[کوثر فیض بخش]

قدمگاه (نیشابور)
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
قدمگاه

کشور

ایران
استان خراسان رضوی
شهرستان نیشابور
بخش زبرخان
نام(های) قدیمی اسپریس
مردم
جمعیت ۳٬۰۱۰ نفر (۱۳۹۵)
رشد جمعیت ۱۹٪- (۵سال)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا ۱۵۵۰ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه ۰ الی ۱۰
میانگین بارش سالانه ۸۰۰ الی ۱۰۰۰
روزهای یخبندان سالانه ۲۴
اطلاعات شهری
وبگاه
شناسهٔ ملی خودرو

ایران
کد آماری ۲۲۴۶

قدمگاه
روی نقشه ایران

۳۶.۱۶۸۹°شمالی ۵۹.۰۵۲۲°شرقیمختصات:

۳۶.۱۶۸۹°شمالی ۵۹.۰۵۲۲°شرقی
قَدَمْگاه شهری است در استان خراسان رضوی در شرق نیشابور. این شهر در بخش زبرخان شهرستان نیشابور قرار دارد.

محتویات
[ویرایش][/paste:font]
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۳٬۰۱۰ نفر (در ۸۹۴ خانوار) بوده‌است.[۱]

جمعیت تاریخی
سال جمعیت %±
۱۳۸۵ ۳٬۰۰۶ —
۱۳۹۰ ۳٬۷۱۴ ۲۳٫۶ ٪
۱۳۹۵ ۳٬۰۱۰ ۱۹٫۰ ٪ −
باغ قدمگاه[ویرایش]
این باغ در دامنه جنوبی کوهستان «بینالود» در میان کاسه‌ای که از پیوستن دو تپه به وجود آمده و رو به دشت نیشابور قرار گرفته‌است. باغ، از سمت جنوب توسط خیابانی شمالی – جنوبی به جاده نیشابور – مشهد اتصال می‌یابد. از نیشابور حدود ۲۴ کیلومتر و از مشهد حدود ۱۰۰ کیلومتر فاصله دارد. این مکان، به عنوان جایگاهی مقدس از سابقه طولانی برخوردار است و منشأ آن به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد. گر چه عملکرد آغازین این مکان هنوز مشخص نشده‌است. این باغ را زمانی منسوب به شاهپور کسری[نیازمند منبع] و سپس امام رضا دانسته‌اند. وجه تسمیه قدمگاه، با توجه به سنگی سیاه است که جای دو پا بر روی آن نقش بسته‌است و با نام قدمگاه امام رضا معروف گردیده‌است. می‌گویند سال ۲۰۰ ه‍.ق امام رضا که از مدینه عازم مرو بوده، در این محل توقف کرد و چون خواست با خاک تیمم کند، آبی جاری پدید آمد.[نیازمند منبع]

باغ قدمگاه، با توجه به اهمیت حضور و نحوه جریان آب، مشابه دیگر باغ‌های ایرانی است؛ لیکن وجود چشمه‌ای متبرک در منطقه مرکزی باغ که از آن نقطه جوشیده و همان‌جا از چشم مخفی می‌شود تا در نقطه‌ای ناپیدا به شبکه اصلی آب جاری در باغ بپیوندد، عاملی است که آنرا از سایر باغ‌ها متمایز می‌سازد.

 

[کوثر فیض بخش]

کاروانسرای قدمگاه
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
کاروانسرای قدمگاه
نام کاروانسرای قدمگاه
کشور

ایران
استان استان خراسان رضوی
شهرستان شهرستان نیشابور
اطلاعات اثر
کاربری کاروان‌سرا، قدمگاه، سرای
دیرینگی دوره صفوی
دورهٔ ساخت اثر دوره صفوی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت ۱۰۹۱۳
تاریخ ثبت ملی ۲۷ بهمن ۱۳۸۲
کاروانسرای قدمگاه مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان نیشابور، بخش زبرخان، روستای قدمگاه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۱۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱]

 

[dinaz]

روستای «ده‌سرخ»؛ آخرین قدم‌گاه امام رضا(ع)
روزنامه جام‌جم:
یکی از مجموعه دیدنی‌های کمتر شناخته شده خراسان رضوی، روستا‌های تاریخی آن است؛ روستا‌هایی که برخی از آنان، چون کنگ، جاذبه‌های بکر گردشگری تاریخی را در خود نهفته دارند و برخی، چون مایون، گردشگری طبیعی را. در این بین هستند روستا‌هایی که هم از منظر تاریخی و طبیعی و هم مذهبی، جاذبه‌های منحصر به فردی دارند که بی‌شک ده سرخ یکی از برجسته‌ترین آنهاست.

ده سرخ، آخرین قدم‌گاه رسمی امام رضا(ع) در مسیر سفر به توس عنوان شده است. براساس آنچه شیخ صدوق در صفحه ۱۳۶ جلد دوم کتاب «عیون اخبار الرضا» نقل کرده، حضرت رضا(ع) هنگام حرکت در مسیر نیشابور به توس از این روستا گذشته است. شیخ صدوق ماجرای حضور ثامن الحجج(ع) در این روستا را این‌گونه ثبت کرده: «کاروانیان وارد روستای قریه الحمراء شدند. به آن جناب عرض شد ظهر شده آیا نماز می‌خوانید؟ حضرت از مرکب فرود آمد و فرمود: «آبی برایم بیاورید.» گفتند: «یا ابن رسول‌ا... آبی با ما نیست.» حضرت با دست خویش زمین را بسود، آبی پدید آمد که خود و اصحابش که با او بودند، بدان وضو ساختند و در تخت‌گاهی کنار آن نماز گذاردند.»

ترجمه فارسی «قریه الحمراء» ده سرخ است و چشمه مورد وصف نیز مورد تایید بسیاری از سفرنامه‌نویسان قرار گرفته که شاید شناخته‌شده‌ترین آنان ناصرالدین‌شاه قاجار باشد که در سفرنامه‌اش این چشمه را «چشمه رضا» معرفی کرده و آورده است: «هشت زوج ملک را نوشیدنی می‌نماید. آب‌چشمه‌اش زمستان و تابستان گرم است. مردم هر سال در آنجا قربانی‌ها می‌کنند و هر کس مرضی داشته باشد از برکت امام رضا(ع) شفا می‌یابد. رعیتش ۲۰ خانوار و املاکش هشت زوجست».

چطور برویم ده سرخ؟

و، اما ده سرخ امروزین روستایی کوهستانی نزدیک مشهد و در کیلومتر ۴۵ جاده مشهد- نیشابور است. برای رفتن به این روستا که از نظر جغرافیای سیـاس*ـی زیرمجموعه شهر ملک‌آباد شهرستان مشهد است باید ۱۷ کیلومتری از میدان اصلی این شهر به سمت شمال‌غرب به پیش رفت. جاده کم‌عرض بوده و پستی و بلندی و پیچ و خم‌های خاص یک جاده روستایی در دامنه کوه‌های بینالود را دارد.

هرچه به روستا نزدیک‌تر می‌شویم، کوه‌ها، تپه‌ها و زمین‌های بیشتری پدیدار می‌شود که خاک آن‌ها قرمزرنگ است؛ امری که ناخودآگاه دلایل انتخاب چنین نامی را برای روستا روشن می‌کند. البته روایت محلی این سرخی چیز دیگری است و یکی از اهالی روستا آن را حاصل قتل‌عام مردم روستا به دست خوارج در دوران هرج و مرج ناشی از تغییر حکومت از امویان به عباسیان عنوان می‌کند؛ قتل‌عامی که بر اثر آن خاک منطقه رنگ خون گرفته و هنوز هم به آن رنگ باقی است. تابلو‌های طول مسیر نشان می‌داد این روستا کم مسافر نیست و خیلی‌ها برای تبرک گرفتن از چشمه‌ای که با اشاره امام رضا(ع) شروع به جوشش کرده به آنجا سفر می‌کنند.

پس از یک رودخانه بدون آب فصلی به ابتدای روستای ده‌سرخ می‌رسیم. خیابان ورودی ده سرخ سرازیری تندی دارد. خانه‌های روستایی در دوطرف خیابان و در کوچه‌های باریک خاکی به صورت پلکانی ردیف شده و به هم تکیه داده‌اند. نمای اغلب ساختمان‌های روستا، کاه‌گل قرمزی است که با خاک زمین‌های اطراف و مقداری آب و البته کاه باقی مانده از محصولات ساخته شده که ضمن ایجاد نمایی یکنواخت و زیبا، سرخی ده‌سرخ را به رخ می‌کشد. انتهای سرازیری وسط روستا رودخانه‌ای با دیوار ساحلی که پلی بتن روی آن بسته شده روستا را زیباتر می‌کند و بالای پل دو تابلو قرار دارد. روی یک تابلو نوشته شده، چشمه و مصلای امام رضا(ع) و دیگر تابلو مسیر بقعه مبارکه امامزاده سید عبدالعزیز(ع) دیگر مکان مذهبی روستا را نشان می‌دهد؛ و حالا چشمه حضرت ...

درست در کنار یک قطعه زمین یک‌دست، ساختمانی ساده قرار دارد که بر بالای آن عبارت «چشمه حضرت» حک شده. فضای ساختمان، انسان را یاد آب‌انبار‌های قدیم می‌اندازد خاصه آن‌که برای رسیدن به چشمه باید حدود ده پله به سمت پایین طی کنی تا به یک محوطه کوچک حوض‌مانند یعنی همان مکان کاویدن زمین با دستان مبارک امام رئوف(ع) برسی. اینجا آبی سرد با فشاری قوی از دو قسمت دیوار بیرون می‌ریزد.

درست کنار ساختمان چشمه، فضای باز و مسطحی با حدود یک متر ارتفاع قرار دارد که زائران به آن توجه ویژه‌ای دارند و آنجا نماز خوانده و طلب حاجت می‌کنند. در باور اهالی ده‌سرخ زمین حدود ۶۰۰ متر مربعی تخت امام، همان مکانی است که حضرت رضا(ع) با یاران خود در آن نماز به پای داشتند. آنان معتقدند براثر کرامت ثامن‌الحجج(ع) این قطعه زمین حرکت کرده و به صورت پشته‌ای برجسته از زمین‌های اطراف متمایز شده است.

سایر دیدنی‌های ده سرخ

همان طور که پیشتر گفته شد ده‌سرخ مکان زیارتی دیگری هم دارد. امامزاده عبدالعزیز(ع) که به روایتی برادرزاده امام رضا(ع) و به روایتی دیگر از نوادگان حضرت سجاد(ع) است و مکان زیارتی این روستا محسوب می‌شود. برای زیارت این بنای تاریخی مذهبی باید از خیابان مقابل تخت‌امام حدود ۵۰۰ متر یک شیب به نسبت تند را بالا رفت. بقعه این امامزاده به‌تازگی بازسازی و ضریحی جدید بر بالای قبر نصب شده و تعدادی واحد اقامتی کنار آن ایجاد شده است. قرار گرفتن این بقعه مطهر در بلندی باعث شده چشم‌انداز بسیار زیبایی به طبیعت داشته باشد. در کنار این بقعه غاری تاریخی به ارتفاع حداکثر ۶۰ سانتی‌متر و با حفر‌ه‌ای بسیار تنگ و تو در تویی قرار دارد که دیدن آن داستان قتل‌عام مردم روستا توسط خوارج را قابل‌قبول‌تر می‌کند.

دانلود رمان و کتاب های جدید