خوشنویسی سه نکته اعجاب‌آور برای بهتر شدن خط تحریری طلاب

[@nicedavil]

بارها در برابر این سوال قرار گرفته‌ام که : « چطور می‌شود خط خوش داشت؟ » پاسخ به این سوال چندان آسان نیست. زیرا برای خوشنویس شدن، علاوه بر آموزش قواعد و تمرین فراوان و مستمر، نکته‌هایی هست که کسب آنها جز به ریاضت و نظر لطف زیبایی‌آفرین ممکن نیست.

چنانکه استادان خط در سرمشق‌های خود نوشته‌اند :
ای که خواهی که خوشنویس شوی
خلق را مونس و انیس شوی

ترک‌ آرام و خواب باید کرد
وین به عهد شباب باید کرد

داند آن‌کس که آشنای دل‌ست
که صفای خط از صفای دل‌ست

با این همه، خوش خط شدن و نوشتن خط تحریری زیبا و خوانا کار چندان دشواری نیست. و ما سعی کرده‌ایم در سه بخش ( سه قدم! ) بطور خلاصه و فشرده اصولی را ذکر کنم که رعایت و بکارگیری آن‌ها، خوانایی و زیبایی خط تحریری را به میزان اعجاب‌آوری بهبود می‌بخشد.

 

[@nicedavil]

قدم اول : رعایت خط زمینه ( کرسی )

خط زمینه، خطی است که موقعیت حروف و کلمات را در متن تعیین می‌کند و جایگیری آنها در سطر نسبت به‌آن تنظیم می‌شود و بر دو نوع کلی است :
۱- خط زمینه‌ افقی : که در راستای افق ( خوابیده ) رسم می‌شود و با تعریف محور همنشینی کلمات در سطر، باعث می‌شود تا حروف در جای خود بنشینند.



خط زمینه‌ افقی را می‌توان به پنج خط تقسیم کرد که فاصله آنها با نقطه ( معیار سنجش اندازه‌ها و تناسب در خط که در خط تحریری به صورت یک دایره کوچک توخالی مشخص می‌شود. نقطه در خط همان نقشی را دارد که پیمانه در آشپزی !)

دقت کنید که فاصله‌‌ خطوط افقی یکنواخت مساوی با یک نقطه است و فقط فاصله‌ خط چهارم از خط اصلی معادل دو نقطه می‌باشد.



حروف ساده مانند ( ب ، ف ، د ، ر ، و … ) معمولا روی محور اصلی قرار می‌گیرند و این خط زمینه اصلی نگارش است.



ابتدا و انتهای همه حروف، همواره روی یکی از این خط‌ها قرار دارد که البته ابتدای سرکش
( ک ) و انتهای حرف ( م‌ ) از این قاعده مستثناست.

 

[@nicedavil]

۲- خط زمینه عمودی ( ایستاده ) : خطی فرضی است که بر خط زمینه افقی (محور اصلی ) عمود است و زاویه نگارش حروف و کلمات نسبت به آن سنجیده می‌شود.



در نظر داشتن این خط باعث می‌شود تا حروفی مانند ( ا ، ل ، م ، … ) که حرکت قلم در آنها بیشتر در محور عمودی است، نسبت به این خط مقایسه شوند و در نتیجه کج و ناموزون نوشته نشوند.

 

[@nicedavil]

قدم دوم: صحیح گرفتن قلم :

یکی از مسائل عمده ای در جامعه ما باعث بد خطی افراد شده است ، نادرست گرفتن قلم می باشد .

قلم باید بین انگشتان به صورت آزاد و راحت قرار گیرد و انگشتان نباید هیچ فشاری بر آن وارد کنند . فشار بیش از حد علاوه بر آن که به زیبایی خط لطمه می زند ، باعث خستگی زود رس دانش آموز شده ، او را از ادامه ی نوشتن باز می دارد . بهترین روشی که برای گرفتن قلم پیشنهاد می شود این است که قلم بین انگشتان شصت و نشانه قرار گیرد و تکیه ی آن بر انگشت میانه باشد . در این حالت ، انگشت شصت و نشانه نباید خمیدگی زیادی پیدا کنند و قلم باید در امتداد انگشت نشانه قرار گیرد.

 

[@nicedavil]

قدم سوم: ابزارهای نوشتن



* برای نوشتن خط تحریری بهتر است مداد تهیه ‌شود.
مداد معمولی (HB) برای تحریری مناسب است.
بهتر است مدادی که انتخاب می کنید کاملا گرد باشد و در دست به راحتی بچرخد.
برای نوشتن مطالب نوک مداد‌ به‌طور مرتّب تیز شود.

* خودکار آبی یا مشکی

* زیر دستی از جنس نیمه نرم(مثلاً چندین برگ کاغذ روی هم)



بحث خط زمینه در خوشنویسی، موضوعی مفصل و نسبتا پیچیده است که مجال طرح کامل آن در اینجا نیست. اما همین مقداری که گفته شد، از مباحث اولیه و ابتدایی در خوشنویسی است که رعایت آنها برای زیبا شدن خط ضروری است. پیشنهاد می‌کنم که با خوب نگاه کردن به خطوط و دقت در چگونگی قرارگیری و اصطلاحاً نشستن حروف و کلمات بر خط زمینه، خط خود را در این زمینه بهتر کنید.

راستی، این نکته را هم باید گفت که یاد گرفتن خط تحریری از آن جهت برای همه ی شما واجب و ضروری است که به دنبال آن خواهید توانست ارتباط نوشتاری خوبی با دیگران برقرار کنید و نامه ها و نوشته های شما نزد دیگران ارزش مند خواهد شد. شاید به نظر شما این مسأله اصلاً مهم نباشد ولی هرگز فراموش نکنید که دست خط هرکسی همانند اخلاق وی، نحوه ی صحبت کردن ش و شیوه ی راه رفتن و برخوردش با دیگران مهم است و در کنار این ها شخصیت وی را خواهد ساخت. پس اگر دست خط نازیبا داشته باشید بخشی از شخصیت شما ناقص و مکدّر خواهد ماند.