کردستان قلعه قمچای (بیجار)

[❤ASAL_M❤]

[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

قلعه قمچقای در نزدیکی روستایی به همین نام و روی یکی از کوه‌های بلند منطقه قرار دارد.​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

روستای قمچقای در 45 کیلو‌متری شمال بیجار در استان کردستان و در کنار رود قمچقای واقع شده ‌است. مردم قمچقای و دیگر روستاهای اطراف به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می‌کنند.​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

موقعیت جغرافیایی این قلعه از هیبت و عظمت خاصی برخوردار است؛‌ از یک سو به دره‌ای مشرف است که در قدیم به دره شاهان شهرت داشت و تیغه‌های بلند وهولناک این کوه با پرتگاه‌های بلند، بالا رفتن از آن و رسیدن به دژ را بسیار دشوار می‌کند.




​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

از سوی دیگر این قلعه، از جنوب غربی، جنوب شرقی و شرق به پرتگاهی دیگر مشرف است.​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

این قلعه از سمت شمال که از ارتفاع کم‌تری برخوردار است، بقایای دیواری عریض و محکم از سنگ لاشه با ملات و برج‌های نیم استوانه موجود است. دروازه قلعه نیز در این سمت قرار دارد.​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

در این قلعه سفال‌هایی از دوره اسلامی (قرن 6 و 7 قمری) به چشم می‌خورد. بیرون قلعه و در سمت شمال‌غربی، بقایایی از دیواره‌ها و تراس بندی‌ها دیده می‌شود. این پشته از طریق پلکانی که از سنگ کوه تراشیده شده با اراضی مرتفع شمالی مرتبط بود.​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

آب انباری که به ارتفاع 40/1 متر در کوه ساخته شده، تونل با 42 پله راهرویی که آن را هم دردل کوه حفر کرده اند، نشانه‌های دیگری از اهمیت ویژه این قلعه است.​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

سنگ‌های تراش خورده قلعه قمچقای دارای مشخصاتی نیست که بر مبنای آن بتوان زمان ساخت بنای قلعه را به دقت تعیین کرد، ‌با این حال به احتمال قوی می‌توان آن را متعلق به دوره‌های پیش از میلاد مسیح، مثلا دوره مانایی و ماد دانست که تا دوره های ساسانی و اسلامی نیز مورد استفاده بود.​

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

منبع‌های ذخیره آب که توسط تونل پله داری به پایین راه می‌یابد‌، تا حدودی به آب انباری که در زندان سلیمان وجود دارد شبیه است و نشانه دیگری از قدمت قلعه تا دوره مانایی است.​

[/BCOLOR]

 

[KIMIA_A]

قلعه قم چقا در 45 كيلومتري بيجار ویک کیلومتری شمال روستای قم چقا و داخل منطقه حفاظت‌شده بیجار قرار دارد. موقعيت جغرافيايي اين قلعه از هيبت خاصی برخوردار است ،از يك سو به دره اي مشرف است كه در قديم به دره شاهان شهرت داشت و تيغه هاي بلند و هولناك اين كوه با پرتگاههاي مخوف و بلند بالا رفتن از آن و رسيدن به دژ را بسيار دشوار مي كند . از سوي ديگر از جنوب غربي . جنوب شرقي و شرق نيز به پرتگاهي ديگر مشرف است . از اين رو ايجاد استحكامات براي اين قلعه لازم نبود . اما در سمت شمال كه پشته از ارتفاع كم تري برخوردار است بقاياي ديواري عريض و محكم از سنگ لاشه با ملات و برج هاي نيم استوانه موجود است . دروازه قلعه در اين سمت قرار دارد. ارتفاع دیواره های این قلعه به ۲۰۰ متر می رسد و تنها راه ارتباطی قلعه با خارج ، گذرگاه باریکی می باشد که ساخته و پرداخته دست صاحب هنری است که یک نفر به دشواری می تواند از آن عبور کند . وسعت قلعه بالغ بر ۵۰۰۰ متر مربع با مخازن متعدد آب است که در سنگ کنده شده و پناهگاه زیرزمینی آن با عمق 41 پله به صورت تونلی از سنگ کنده شده و به زیر قلعه هدایت می شود . از قلعه بزرگ قم چقا در عصر پارت ها و ساسانیان نیز استفاده شده که هم زمان با محاصره آتشکده آذرگشسب در تخت سلیمان (۱۰۰ کیلومتری شمال همین قلعه) به وسیله هراکیلوس امپراتور روم ، موجبات تخریب آن فراهم شده است. سنگهای تراش خورده «قم چقای» دارای مشخصاتی نیست که بر مبنای آن بتوان زمان ساخت بنای قلعه را به دقت تعیین کرد، با این حال به احتمال قوی می‌توان آن را متعلق به دوره‌های پیش از میلاد مسیح، مثلا دوره مانایی و ماد دانست که تا دوره‌های ساسانی و اسلامی نیز مورد استفاده بود. منابع ذخیره آب که توسط تونل پله‌داری به پایین راه می‌یابد، تا حدودی به آب انباری که در زندان سلیمان وجود دارد شبیه است و نشانه دیگری از قدمت قلعه تا دوره مانایی است. بر اساس بررسی‌های بعمل آمده توسط کارشناسانی چون دکتر رضا مرادی غیاث آبادی و دکتر محمود کردوانی، مشخص شده است که بنای اولیه این قلعه باشکوه به سده‌های ۲۱ تا ۲۵ قبل از میلا باز می‌گردد به این معنا که بیش از ۴۰۰۰ سال قدمت دارد. گواه این امر وجود کتیبه‌ای در نزدیکی این قلعه است که به خطی نیمه تصویری (هیراتیک) با نقش هیروگلیف نوشته شده است، و با توجه به این امر که اولین واضعان خط سومریان بوده‌اند، تصور می‌شود که قلعه و کتیبه قمچقای در اصل متعلق به سومریان بوده است. این بنا آخرین بار در زمان ایلخانان مرمت کلی گردیده و در همان زمان گنبد آجری بنا احداث شده که جای سقف مخروطی سنگی سابق را گرفته است. این اثر در تاریخ ۴ آبان ۱۳۶۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

​