لالایی‌های قدیمی ایرانی، نوای شگفت انگیز مادری

[Ati._.S81]

لالالالا گل پونه بابات رفته در خونه، لالالالا گلم باشی همیشه در برم باشی. یک نوای مشترک. نوایی نوستالژیک که آغـ*ـوش مادر و روزهای امن کودکی را به یاد می‌آورد. روزهای امن با یک خاطره مشترک که هیچ وقت از یاد نمی‌رود. اولین موسیقی و محبوب ترین موسیقی تمام دوران با یک صدای یاد ماندنی. صدای زیبای مادر. امروز روز جهانی موسیقی است. لالایی هم بهترین موسیقی است که یک فرد از بدو تولد می‌شنود و با آن آشنا می‌شود. محققان معتقدند خواندن لالایی چه در دوره رحمی و چه در دوران بعد از تولد تاثیر مثبتی روی روان و رشد کودک دارد.

 

[Ati._.S81]

لالایی خواندن در دوران بارداری تحقیقات نشان می‌دهد مادرانی که در دوران بارداری برای فرزندانشان لالایی می‌خوانند، بچه‌های آرام‌تری دارند که کمتر گریه و بی‌تابی می‌کنند. در پژوهشی زنان حامله را به دو گروه تقسیم کردند. از گروه اول خواستند قبل و بعد از تولد برای نوزادشان لالایی بخوانند و به گروه دوم گفتند لالایی نخوانند. نتایج این تحقیق نشان داد نوزادان گروه اول که مادرانشان برای آنها لالایی می‌خواندند ۱۸٫۵ درصد از اوقات گریه می‌کنند و در مقایسه کودکانی که مادرانشان هرگز برای آنها لالایی نخوانده بودند ۲۸٫۲ درصد از مواقع گریه می‌کردند. رشد شنوایی جنین تا هفته بیستم و رشد مغز او نیز تا قبل از هفته بیست و چهارم کامل می‌شود. جنین می‌تواند صدای مادر را بشنود و با آن آرام شود . به همین دلیل نوزادان به صداهایی که قبل از تولد خود تا یک سالگی می‌شنوند، علاقه بیشتری نشان می‌دهند.

 

[Ati._.S81]

تاثیر لالایی در رشد نوزاد شاید باورتان نشود اما خواندن لالایی نقش مهمی در رشد نوزاد دارد تا جایی که باعث رشد روانی، جسمانی و عقلانی او می‌شود. بر اساس مقاله ای که در کنگره سراسری ارتقاء سلامت نوزاد ارائه شد سلامت دوران بزرگسالی در ارتباط تنگاتنگ با سلامت و تکامل بهینه جنینی، نوزادی، کودکی و نوجوانی است و مهمترین موردی که در این رشد و تکامل نقش دارد موسیقی و لالایی مادرانه است. محققان این مقاله به این نتیجه رسیده‌اند که کودکانی که با موسیقی لالایی بزرگ می‌شوند، شش ماه زودتر از سایر کودکان حرف می‌زنند و رشد عقلی و حافظه بهتری دارند. همچنین لالایی باعث افزایش درک فضایی هوش برای حل پازل‌های پیچیده و عملکردهای بالاتر مغز مثل ریاضی، موسیقی و شطرنج می‌شود. لالایی حتی بر رشد نوزادان نارس هم موثر است. این تحقیق نشان می‌دهد خواندن لالایی برای نوزادان نارس باعث می‌شود استفاده از گاواژ (تغذیه با لوله) زودتر قطع و تغذیه با شیر مادر شروع شود .لالایی همچنین می‌تواند در کاهش ضربان قلب و آرام کردن نوزادان نقش مهمی داشته باشد. دانشجویان دانشگاه بیرجند در پژوهشی تأثیر آوای لالایی بر درصد غلظت اشباع اکسیژن خون نوزادان نارس را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که تحریکات شنیداری مطلوب مثل شنیدن صدای لالایی مادر بر میزان اکسیژن‌گیری نوزاد نارس از طریق منظم‌ کردن تعداد تنفس تاثیر دارد.

خواب راحت با لالایی مادر محققان معتقدند نوزاد با لالایی خیلی بهتر و سریعتر می‌خوابد.
نوا و کلمات آرام و هماهنگ امواج دلتای مغز را تحـریـ*ک می‌کند و باعث آرامش نوزادان می‌شود. امواج دلتا با خواب عمیق و آرامش حین خواب ارتباط دارد و با تحـریـ*ک این امواج نوزاد می‌تواند خواب آرام، لـ*ـذت‌بخش و عمیقی داشته باشد. روان‌شناسان به والدینی که نوزاد بی‌قرار دارند توصیه می‌کنند حتما قبل از خواب برای آنها لالایی بخوانند. تحقیقات نشان می‌دهد، اگر نوزاد با صدای لالایی بخوابد زمان خواب و بیداری او منظم می‌شود. صدای مادر از طریق نیمکره سمت راست که مرکز شکل‌گیری احساسات و هیجانات در انسان است، عواطف مثبتی را در وجود او ایجاد می‌کند و این عواطف مثبت باعث ترشح هورمون‌های مولد آرامش شده و باعث می‌شود کودک به راحتی و در آرامش استراحت کند.

 

[Ati._.S81]

نوای قلب مادر موسیقی مشترک حمید عسگری فر روانشناس درباره تاثیر لالایی بر روان کودک به نی نی سایت می‌گوید: «نوای قلب مادر یعنی آن چیزی که بچه ها در آغـ*ـوش مادر دریافت می‌کنند پیام صوتی درونی مادر است. وقتی مادری فرزندش را به آغـ*ـوش می‌گیرد، کودک آرامش پیدا می‌کند و آرام می‌گیرد. به این دلیل کودک یک هارمونی مشترکی از قبل از دوره رحمی تا زمانی که به دنیا می‌آید دریافت می‌کند. اگر مادر در دوره بارداری موسیقی گوش کرده و با موسیقی آرامش پیدا می‌کرده، وقتی همین موسیقی را گوش می‌کند روی بچه اثر مثبت می‌گذارد. حالا در این مسیر که بچه به دنیا آمده یا حتی قبل از آن هر نوایی می‌شنیده این نوا برای کودک آشنایی دارد و این آشنایی به بچه آرامش می دهد. یعنی هر چقدر سهم دریافتی کودک از دیتاهای اطلاعاتی در دوره رحمی و بعد از رحمی مشترک باشد، همین روند در ادامه زندگی حس می‌شود و کودک احساس آرامش می‌کند.» عسگری فر معتقد است موسیقی به آرامش انسانها در همه سنین کمک می‌کند. او به نی نی سایت می‌گوید:« موسیقی اصولا وجه آرام بخشی برای آدمهاست، چون آدمها را به رویا می‌برد و هر چقدر این موسیقی با دنیای کودک و دنیای والد همسو تر باشد رویا پردازی های امن بیشتر اتفاق می‌افتد. برای همین است که وقتی ما در قومی یا در گرایش قومیتی لالایی خاصی داریم مفهوم خاصی برای آدمها دارد.این تفاوتها ماحصل آموخته‌های بچه ها در دوره رحمی است به خصوص در چند ماه آخر و بعد از تولد. وقتی طنین صدای مادر یعنی همان نوای آشنا تکرار می‌شود، وقتی کودک بزرگتر می‌شود در نوجوانی و جوانی و حتی در سنهای بالاتر یک پیام نوستالژیک یعنی بازگشت به دوره آرامش بخش حمایتی را می‌شنود و برای همین است که موسیقی اصولا اثر التیامی دارد به خصوص اگر وجه تکراری داشته باشد. یعنی علائمی داشته باشد که بتواند ما را به یک دوره ای برگرداند و آن دوره دوره امنی برای ما باشد. لالایی زبان انتقال پیام مادر است به کودک و از کودک به دیگری، برای همین است که می گویند سـ*ـینه به سـ*ـینه منتقل می شود چون اثر گذاری اش همیشه ثابت است. لالایی یعنی موسیقی روزهای امن و شاد.»

 

[Ati._.S81]

لالایی گل پونه لالالا گل پونه بابات رفته در خونه لالالالا گلم باشی همیشه در برم باشی لالالالا گل آلو درخت سیب و زرد آلو لالالالا گلی دارم به گاچو بلبلی دارم لالالالا گل خشخاش بابات رفته خدا همراش لالالالا گل زیره بابات دستاش به زنجیره لالالالا گلم لالا بخواب ای بلبلم لالا لالالالا گل لاله دوست داریم من و خاله لالالالا گل دشتی همه رفتن تو برگشتی ، خداوندا تو پیرش کن خط قرآن نصیبش کن لالالالا گلم باشی بزرگ شی همدمم باشی، کلام الله تو پیرش کن زیارت ها نصیبش کن لالالالا گل زردم نبینم داغ فرزندم ،خداوندا تو ستاری همه خوابن تو بیداری ، به حق خواب و بیداری عزیزم را نگه داریلالایی‌های محلی لالایی های محلی سـ*ـینه به سـ*ـینه از مادران به فرزندانشان رسیده و شاید نسخه مکتوبی نتوان از این لالایی های با ارزش پیدا کرد اما اگر دوست دارید با معروفترین لالایی های محلی مناطق مختلف ایران آشنا شوید ما برای شما چند نمونه از معروفترین و محبوب ترینها را آورده ایم.

 

[Ati._.S81]

لالایی محلی شیرازی لالالالا، گل آبشن کاکا رفته چشوم روشن لالالالا، گل خشخاش کاکا رفته خدا همراش لالالالا، گل زیره بچه‌م آروم نمی‌گیره گل سرخ منی، شاله بمونی ز عشقت می‌کنم من باغبونی تو که تا غنچه ایی بویی نداری همین که وا شدی با دیگرونی لالایت می گم و خوابت نمی‌آد بزرگت می کنم یادت نمی‌آد عزیز کوچکم رفته به بازی به پای نازکش بنشینه خاری به منقاش طلا خارش درآرید به دستمال حریر رویش ببندید لالالالا، گل پسته بابات رفته کمر بسته لالالالا، گل خشخاش بابات رفته خدا همراش لالالالا، گل نعنا بابات رفته شدم تنها

 

[Ati._.S81]

لالایی محلی بیرجندی الالالا، گل آلو، دوخوشو سیب زرد آلو. الالالا، گلم باشی، بخوابی بلبلم باشی، تسلای دلم باشی. الالالا گلم دخو، گلم بیدار، گلم هیچ وقت نشه بیمار. الالالا لالاش می یاد، صدای کفش آقاش می یاد، آقاش رفته زن گیره، کنیز صد تومن گیره. الالالا تو را دارم، چرا از بی کسی نالم. الالالا زر در گوش، ببر بازار مرا بفروش، بیک من آرد و سی سیر گوش الالالا گل زیره چرا خوابت نمی گیره بحق سوره یاسین بییایه خوتو را گیره

 

[Ati._.S81]

لالایی گیلکی شالی شالی ترا دردی بگیرای‌ می جان شیرینا خوابی بگیرای‌ شالی شالی ترا مرگای بگیرای‌ می عزیز جان کوچیکا خوابی بگیرای‌ شالی شالی تو شالان امیری‌ دور خانه موجی مرغانا گیری‌ شالی شالی بوشو آواره بوبو می عزیز جان کوچیکا آرام بگیرای‌

معنی فارسی لالایی گیلکی شغال،ای شغال!درد به جانت بیفتد،تا آرام جان من،بخوابد. شغال،ای شغال!الهی تو بمیری،عزیز کوچک من خوابش بگیرد شغال،ای شغال!تو امیر شغالان هستی،دور خانه می‌گردی تا مرغها را شکار کنی شغال،ای شغال!برو آواره شو،تا عزیز کوچک من آرام بگیرد.

لالایی محلی کردی روله ی خوشه ویست بینایی چاوم فرزند دوست داشتنی ام، نور چشمانم هیزی ئه ژنوم و هیوای ژیانم توان زانوهایم و امید زندگی‌ام هه تا دییته وه هه ر چاوه ریتم تا برگردی چشم به راهت هستم هه لورکی منالیت هه ر راده ژه نم گهواره بچگی‌ات را همین طور تکان می‌دهم لای لای نه مامی ژیانم لای لای این نهال زندگی‌ام من وینه ی باخه وانم من مثل باغبان هستم به دل چاودیریت ده که م با دلم از تو مواظبت می‌کنم بخه وه ده ردت له گیانم بخواب دردت به جانم هه ی لایه لایه لایه هی لای لایی کورپه ی شیرینم لایه نوزاد شیرینم لای لایی بنوه تاکووسبه ینی بخواب تا فردا مژده ی ئاواتم دینی مژده آرزویم بیاورد ئه ی به ر خوله ی شیرینم ای بچه (نوزاد کوچک و شیرین) شیرینم ئاواتی هه موو ژینم آرزوی تمام زندگی‌ام شه وی تاریک نامینی شب تاریک نمی‌ماند تیشکی روژ دیته سه ری نور صبحدم بالا می‌آید هه ی لایه لایه لایه کورپه ی زور جوانم لایه نوزاد بسیار زیبایم لای لایی بنوه ئاسو رووناکه بخواب افق روشن است دیاره وه ک خور رووناکه معلوم است و مثل آفتاب روشن است هه ی لایه لایه لایه کورپه ی شیرینم لایه فرزند شیرینم لای لایی سه د خوزگه به خوزگایه صد بار ای کاش دایکی تو لیره بوایه مادر تو اینجا بود

 

[Ati._.S81]

لالایی محلی ترکی لای لای لار لای لاییْنام یات بالام گوُن ایله چیْخ بات بالام من آرزوما چاتمادیم سن آرزووا چات بالام لالایی تو هستم بخواب ، فرزندم بهمراه آفتاب طلوع و غروب کن ، فرزندم من به آرزو ی خودم نرسیدم تو به آرزویت برس ، فرزندم لای لای آهو گؤز بالام لای لای شیرین سؤز بالام گؤزَل لیکده دونیادا تکدی منیم اؤز بالام لالایی فرزند چشم آهوی من لالایی فرزند شیرین سخنم در زیبایی در دنیا فرزند من تک است لالاییْنام اؤز بالام قاشی قارا گؤز بالام دیلین بالدان شیرین دیر دوداغیْند سؤز بالام لالایی تو هستم فرزندم فرزند چشم و ابرو سیاه من زبانت از عسل شیرینتر است حرف روی لبت فرزندم لایْ لایْ دیلین دوز بالام دیل آچ گینان تئز بالام من اوتوروم سن دانیْش شیرین شیرین سؤز بالام لالایی ، زبانت نمک است فرزندم زود زبان باز کن فرزندم من بنشینم تو حرف بزن حرف های شیرین فرزندم لای لای بالام گوُل بالام من سَنَه قوربان بالام قان ائیلَه مَه کؤنلوُموُ گَل مَنَه بیر گوُل بالام لالایی فرزند گل من من بقربان تو فرزندم دل مرا خون نکن بیا برای من بخند فرزندم لای لاییْنام گوُل بالام تئل لَری سوُنبوُل بالام کَپَنَک دَن سئرچَه دَن یوخوسو یوُنگوُل بالام لالایی تو هستم فرزند گل من مو هایت مثل سنبل ، فرزندم از پروانه از گنجشک فرزند من خوابش سبک تر است

 

[Ati._.S81]

لالایی گل ناز
لالالالا گل نازی بابات رفته به سربازی

لالالالا گل نعنا بابات رفته شدم تنها

لالالالا گل پسته بابات رفته کمر بسته

لالالالا گل خاشخاش بابات رفته خدا همراش

لالالالا گل پسته بابات بار سفر بسته

لالالالا گل کیشمیش بابات رفته مکن تشویش

لالایی ملوس ململ​

لالا لالا ملوس ململ که گهوارت چوب صندل

لحافت چیت هندستون که بالشتت پَر سیستون

لالا ای باد تابستون نظر کن سوی هندستون

بگو بابا عزیز من برای رودم کتون (= کتان) بستون