معرفی نسخه های مختلف زبان برنامه نویسی پایتون

[سیده آمین ارمان]

پس از طراحی و پیاده سازی زبان پایتون و انتشار اولین نسخه ی برنامه ی کاربردی پایتون که نرم افزاری برای اجرای کدهای نوشته شده به زبان پایتون است، توسعه ی آن ادامه می یافت و توزیع های مختلفی از آن به همراه اصلاحات، بهبود امکانات، یا افزودن قابلیت های جدید منتشر شده اند.

نام گذاری نسخه های پایدار زبان برنامه نویسی پایتون به صورت x.y.z است که با شماره ی 0.9.0 آغاز شد و ادامه یافت. بر این اساس، زمانی که تغییرات اساسی در ساختار زبان ایجاد شود مقدار x افزایش می یابد، اِعمال سایر تغییرات مهم در نسخه های جدید با افزایش عدد y همراه است، و در صورت رفع باگ های احتمالی در یک نسخه ی منتشر شده، مقدار z در توزیع اصلاح شده افزایش می یابد (در بسیاری از نسخه های منتشر شده، عدد z تغییر نمی کند و عموماً نسخه ها به صورت x.y معرفی می شوند.)

به طور کلی، کاربران همزمان با آپدیت هر نرم افزار به نسخه ی جدید آن نرم افزار مهاجرت می کنند و برنامه نویسان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. توسعه دهندگان زبان برنامه نویسی Python در اکتبر سال 2000 نسخه ی پایدار 2.0 را با ایجاد تغییرات اساسی در ادامه ی توزیع 1.6 منتشر کردند و پس از آن نیز روند تغییر و اصلاح روی این توزیع جدید ادامه یافت. با این حال آقای روسوم -خالق اصلی زبان پایتون- از روند این اصلاحات رضایت چندانی نداشت و همواره در فکر ایجاد تغییرات بنیادی در ساختار و سینتکس پایتون بود تا به هدف اصلی خود از طراحی این زبان یعنی دستیابی به ساختاری ساده و در عین حال مستحکم و قدرتمند برسد.

یکی از مشکلاتی که آقای روسوم در این راه با آن مواجه بود عدم تطبیق پذیری نسخه های قبلی با ساختار ساده ای بود که روسوم در ذهن داشت، به همین دلیل یک دوراهی در مسیر توسعه ی پایتون قرار گرفت: فرآیند توسعه یا باید روی همان ساختار و سینتکس نسخه های قبلی -که به روز ترین آنها نسخه های 2 به بالا بودند- ادامه پیدا می کرد، که با افزودن قابلیت های جدید به آن رفته رفته پایتون تبدیل به زبانی پیچیده می شد، یا این که ساختار زبان تغییر اساسی پیدا می کرد که با وجود عدم تطبیق با نسخه های قبلی ساده تر بود و با حذف پیچیدگی ها کار برنامه نویسی را راحت تر می کرد. در نهایت پس از بررسی های فراوان روسوم تصمیم گرفت به جای حفظ ساختار قبلی، هدف خود را دنبال کرده و پس از ایجاد تغییرات مورد نظر در دسامبر سال 2008 توزیع نسخه های 3 پایتون با نام Py3K یا Python 3000 با شماره ی 3.0 آغاز شد.

به عقیده ی آقای روسوم احتمالاً کاربران پایتون در نگاه اول تغییرات چندانی را در توزیع جدید تشخیص نمی دهند، با این حال او این اطمینان را می دهد که در طراحی این نسخه بسیاری از موارد آزاردهنده، نقص ها و نتایج حاصل از ساختارهای نادرست قبلی رفع شده اند که از جمله این اصلاحات می توان به تغییر در کلاس اعداد صحیح، قبول ()print به عنوان یک تابع، حذف برخی سینتکس ها مثل (<>)، افزودن سینتکس های جدید، تغییر در سینتکس های قبلی، تغییر در کتابخانه های استاندارد پایتون، تغییر در برخی عملگرها و توابع، پشتیبانی بهتر از یونیکد، و ... اشاره کرد.

نکته
در حال حاضر پشتیبانی از دو نسخه ی 2 و 3 به صورت موازی در کنار هم ادامه دارد، با این حال بر اساس قراردادهای صورت گرفته توسعه نسخه ی 2 تنها تا شماره ی 2.7 ادامه می یابد و پشتیبانی از آن فقط تا سال 2020 ادامه خواهد شد.
قاعدتاً پس از انتشار نسخه ی 3 پایتون تمام برنامه ها و کتابخانه های نسخه ی قبلی باید به نسخه ی جدید ارتقا می یافتند، با این حال اِعمال قابلیت ها و سینتکس جدید در نسخه ی های قبلی و مهاجرت شرکت های بزرگ به نسخه ی جدید بسیار زمان بر بود. از طرفی نسخه ی جدید هم قابلیت Backward Compatibility یا سازگاری با نسخه های پیشین را نداشت و در صورتی که ایرادی در نسخه های 2 وجود داشت، کاربران نمی توانستند با استفاده از نسخه ی جدید بر آن ایرادات فائق آیند. بر همین اساس تیم توسعه ی زبان برنامه نویسی پایتون تصمیم گرفت در یک دوره ی زمانی محدود توسعه ی نسخه ی 2 را ادامه دهند.

به خاطر داشته باشید
در زمان تألیف این دوره ی آموزشی، آخرین نسخه ی پایدار منتشر شده از توزیع 3 زبان پایتون، شماره ی 3.5.0 و از توزیع 2 شماره ی 2.7.10 است. اگر چه تعداد زیادی از منابع آموزشی بر اساس نسخه های 2 است و برخی از کتابخانه های پایتون هنوز به نسخه ی جدید پورت نشده اند، با این حال این تغییرات به زودی رخ خواهند داد و به توصیه ی ون روسوم یادگیری و آموزش نسخه ی 3 باید در اولویت قرار گیرد. به همین دلیل، مطالب دوره ی آموزش زبان برنامه نویسی پایتون در سکان آکادمی بر اساس نسخه ی 3 و آخرین توزیع پایدار آن گردآوری خواهند شد.
لازم به ذکر است که تیم توسعه ی زبان برنامه نویسی Python این زبان را به گونه ای طراحی نموده است تا با سیستم عامل های مختلفی سازگار باشد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- Advanced IBM Unix (AIX)
- Amiga Research OS (AROS)22
-Application System 400 (AS/400)
-BeOS
-Hewlett-Packard Unix (HP-UX)
-Linux
-Mac OS X (comes pre-installed with the OS)
-Microsoft Disk Operating System (MS-DOS)
-MorphOS
-Operating System 2 (OS/2)
-Operating System 390 (OS/390) and z/OS
-PalmOS
-Playstation
-Psion
-QNX
-RISC OS (originally Acorn)
-Series 60
-Solaris
-Virtual Memory System (VMS)
-Windows 32-bit (XP and later)
-Windows 64-bit
-Windows CE/Pocket PC

در آموزش های آتی، با نحوه ی نصب زبان برنامه نویسی پایتون روی سیستم عامل های ویندوز، مکینتاش و گنو/لینوکس آشنا خواهیم شد.