تنهای تنها
کاربر نگاه دانلود
دو سه روز پیش وقتی وارد تونل مترو شدم بنر بزرگی روی دیوار توجه ام را جلب کرد. شاید اولین بار بود که می دیدم یکی از بنر های حوزه فرهنگی شهرداری تهران، به بحث "معماری معاصر ایران" و "منظر شهری" می پردازد. روی بنر نوشته شده بود: "معماری هر بنایی جزئی از هویت شهر محسوب می شود. با ساخت و سازهای بی قاعده، هویت شهرمان را نابود نکنیم." لبخندی بر لبانم نشست و فوری تلفن همراهم را از جیب کیفم بیرون آوردم و از آن عکس گرفتم تا بر روی صفحه اینستاگرامم بگذارم.
وقتی به خانه رسیدم و این کار را انجام دادم شروع به دیدن عکس های دوستانم در اینستاگرام کردم. در همین حین متوجه شدم که من تنها کسی نیستم که این موضوع و دیگر بنرها با همین مضمون بر دیوار ایستگاه های مختلف مترو تهران، خوشحالش کرده است. حتما هر معمار، دانشجوی معماری و یا هر کسی که دغدغه زیبایی منظر شهرش و بناهای آن را دارد از دیدن چنین تصویری خوشحال می شود.
کمی که با خودم خلوت کردم ذهنم به سوی مرور خاطراتم و پس زمینه ای از نمای ساختمان ها که در آن تصاویر بود، حرکت کرد. به خاطر آوردم که چطور در دوره های مختلف چند ساله، با مد شدن مصالحی خاص برای نماسازی رنگ و روی ساختمان ها بدون هیچ تجزیه و تحلیل علمی و هنری تا مدتی از نظر مصالح شبیه به هم و از نظر گرافیکی دچار آشفتگی می شدند و هنوز هم این داستان در منظر شهرهای مان ادامه دارد.
شاید سن و سالم آنقدر زیاد نباشد که بتوانم چنین ادعایی کنم اما تصاویر به جا مانده از ساختمان های هر دوره گواه بر این موضوع است. همه ما دوره نماهای آجری، آجر سه سانت، کامپوزیت (آلوباند)، سیمان سفید، سنگ های تیره رنگ، نماهای تمام شیشه و ... را خوب به یاد داریم. نماهایی که بدون در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و آب و هوایی هر منطقه و استاندارد های شهر سازی در سراسر ایران در هر دوره سر برآوردند و منظر شهری امروز ما را شکل داده اند.
نماهایی که بدون رعایت اصول زیبایی شناسی و یا همجواری با همسایگان قد برافراشته و خودنمایی می کردند. یادمان نبود محله ای که در آن ساختمان خانه یا محل کارمان را می سازیم چه قدمتی دارد و یا با چه پیشینه تاریخی در ذهن عموم تداعی می شود.
نیازی نیست که حتما خاطراتتان را مرور کنید، کافی است که یک ساعتی را به قدم زدن در کوچه و خیابان های شهر اختصاص دهید. اطرافتان را خوب ببینید. ساختمان های قدیمی و نوساز در کنار هم قابل تشخیص هستند و می توانید به راحتی تاثیر هر کدام از این دوره ها را در ردیف ساختمان های یک کوچه ببینید. اولین ساختمان نمای سنگی، دومی آجری، سومی نوساز و از جنس ترمووود و چهارمی نمای کامپوزیت دارد. انگار هر ساختمان ساز خودش را می زند بی آنکه حتی طراحش نگاهی به ساختمان های اطراف خود کرده باشد.
در نظر گرفتن ویژگی های اقلیمی و کاربردی در طراحی ساختمان از اولین نکاتی است که انتظار می رود یک طراح آن را در کار خود دخیل کند. اما با مقایسه ای ساده، نمی توان تفاوت قابل توجه ای میان نمای ساختمان های خطه شمالی و مرکزی ایران پیدا کرد و یا تشخیص داد، ساختمانی که می بینید مسکونی است یا اداری!
این آشفتگی تا به آنجا پیش رفته که اگر تصویر چند خیابان از شهرهای مختلف ایران را در مقابل تان بگذارند، جز خیابان هایی با ساختمان شاخص، شاید به سختی بتوان تشخیص داد که این تصویر متعلق به کدام خیابان و از کدام شهر است. هویت شهری برای شناسایی شهر، جز در اندک کلان شهر های ایران مانند تهران، شیراز، اصفهان و یزد در هیچکدام از دیگر شهرها قابل تشخیص نیست و نمودی از تاریخ و فرهنگ هر شهر را در منظر شهری آن نمی بینیم.
