اردبیل مقبره شیخ حیدر

[haniye-mohdmmddi]

بقعه شیخ حیدر فرزند شیخ جُنید و پدر شاه اسماعیل اول، در خیابان باهنر شمالی مشکین شهر واقع می باشد که با شماره ۱۸۴ در سال ۱۳۱۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید مقبره شیخ حیدر در باغی که قبرستان قدیمی مشکین شهر بوده و در مرکز شهر قرار دارد.
بقعه شیخ حیدر از بیرون به شکل برج مدور و از داخل به شکل 12 ضلعی و از خارج به صورت استوانه ای با ارتفاع 5/18 متر و قطر 5/10 متر است. داخل مقبره از دو طبقه تحتانی و فوقانی تشکیل شده است و درب ورودی سردابه در شمال برج قرار دارد که به وسیله یک راه پله بلند به راه باریک منتهی به سردابه راه یافته است. در ورودی و سه پنجره آن با مقرنس کاری گچی و کاشی تزیین شده است و قاب محرابی شکل بر همه جای بنا دیده می‌شود. قبر شیخ حیدر در منتهی الیه سردابه قرار گرفته است. پلان برج یا اتاق فوقانی به شکل دوازده ضلعی منظمی است که هر ضلع آن ۲۰/۲ متر می‌باشد و به علت احداث شیارهای سراسری در سطح داخلی برج، بنا بلندتر ساخته شده و ارتفاع بیش‌تری دارد. بقعه شیخ حیدر از خارج با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ به ایات سوره فتح و همچنین لفظ جلال اله در اشکال مختلف و با خطوط کوفی مزین شده است
دونالد ویلبر معتقد است این بنا از آثار قرن ۷ و ۸ هجری قمری است و در دوره صفویه تکمیل و کاشیکاری شده است. با توجه به تخریب کتیبه برجا مانده مقبره، هیچ سند و مدرکی دال بر احداث این بنا در دست نبوده است.

اما در سال های اخیر توسط آقای قوچانی کارشناس سازمان میراث فرهنگی کشور، کتیبه موجود بر سر در ورودی این برج بازخوانی شده و قدمت آن به سال 731 هجری قمری یعنی دوره حکومت ابو سعید بهادرخان آخرین حکمران سلسله مغول در ایران نسبت داده شده است. بقعه شیخ حیدر با بازسازی ها و مرمت های صورت گرفته شکل و روی تازه ای یافته و هم اینک محلی برای برگزاری انواع نمایشگاه های عمومی نیز استفاده می شود. در سال ۱۳۸۰ طرح ساماندهی حریم بقعه شیخ حیدر در جلسه هیئت دولت تصویب شد که این طرح شامل سه مرحله کلی تملک، مرمت و اجرا بود.