نکاتی درباره استفاده موثر از جدول‌ها و نمودارها در مقالات تحقیقاتی

[MASUME_Z]

مطالعات متعدد، دستورالعمل‌های مجلات و سخنرانی‌های آموزشی زیادی درباره نحوه نگارش مطالب علمی‌وجود دارند که موید نقش قابل تأمل جدول‌، شکل‌ و نمودار (جزئیات نمایشی) در بالا بردن کیفیت نوشته‌ها هستند. این اقلام نمایشی در مرحله غربالگری و گزینش مقاله، دیدی کلی از یافته‌های مطالعه را پیش چشم بازبین‌ها و سردبیران مجلات قرار می‌دهد، و پس از آن انتشار مقاله، همین نقش را برای خوانندگان پی می‌گیرند (خوانندگانی که برخی از آنان فقط این اقلام را از نظر می‌گذرانند و اساساً با بقیه مطالب نوشته کاری ندارند). این عناصر بصری در ارائه هر چه واضح‌تر و موجز‌تر نتایج دقیق و روابط پیچیده، الگوها، و نظام‌ها؛ کاهش طول نوشته‌ و افزایش درک خواننده از نتایج مطالعه چاپ شده به کمک نویسندگان می‌شتابند. در عین حال که جدول‌ها و شکل‌های به خوبی ارائه شده در مقالات تحقیقاتی با کارآمدی زیاد، می‌تواند به دریافت و انتقال اطلاعات بپردازند، جدول‌ها و شکل‌هایی که ضعیف ارائه شده باشند می‌تواند خوانندگان را به اشتباه واداشته و در اثربخشیمقاله اختلال ایجاد نمایند. مقاله حاضر در پی ارائه برخی دستورالعمل‌های ضروری برای استفاده موثر از جدول‌ها و نمودارها در مقالات تحقیقاتی است تا به نویسندگان در یافتن تعادل مناسب یاری رساند.

طراحی مقاله: موقعیت مناسب استفاده از جدول‌ها و شکل‌ها در مقالات علمی


تولید جدول‌ها و شکل‌های موثر نیازمند برنامه‌ریزی دقیقی است که از خود مرحله نوشتن مقاله شروع می‌شود. نحوه انجام آن بدین شکل است:

• اول، بررسی کنید مجله هدف‌تان در مورد این مسئله چه نظری دارد. برخی از نشریات تعداد جدول‌ها و نمودارها را محدود کرده و نیز دستورالعمل خاصی درباره نحوه طراحی اقلام تصویری دارند.
• بعد، در مورد این‌که می‌خواهید بینابین اطلاعات کلیدی از جدول، شکل‌ یا متن استفاده کنید تصمیم‌گیری نمایید

 

[MASUME_Z]

پس از تصمیم‌گیری در مورد استفاده از یک عنصر تصویری، عنصر تصویری را انتخاب کنید که به بهترین و مناسب‌ترین شکل ممکن مقصودتان را برآورده می‌کند؛ این‌که می‌خواهید خواننده روی چه بخشی بیشتر تمرکز کند و چه چیزی را می‌خواهید بیشتر نمایش دهید.


بهترین شیوه ارائه جدول‌ها و شکل‌ها در مقالات علمی
دستورالعمل‌های عمومی:

1. اطمینان حاصل کنید که عناصر نمایشی گویا باشند: برخی از خوانندگان (و قطعاً مصححین و سردبیران مجلات نیز) ابتدا به ساکن و پیش از خواندن کل متن توجه خود را به جدول‌ها و شکل‌ها معطوف می‌کنند، بنابراین این عناصر نمایشی باید کامل و گویا باشند.
2. ارجاع بدهید، اما تکرار نکنید: از متن به منظور جلب توجه خواننده نکات کلیدی و با اهمیت جدول یا شکل استفاده کنید، اما جزئیات را تکرار ننمایید. به عنوان مثال، می‌توانید یافته اصلی خود را برجسته کنید (مثلاً، «همانطور که در شکل 1 نشان داده شده، دریافتیم که درمان تنها در 24٪ از موارد موثر بوده است.»)، اما ارزش‌های دقیق را بازگویی نکنید (مثلاً، « همانطور که در جدول 2 نشان داده شده، 32٪ از افراد گزینه 1، 12 درصد گزینه 2، 10٪ گزینه 3 و 46٪ گزینه 4 را انتخاب کردند.»). این مسئله هدف از درج جدول یا شکل را (بهره وری و نظم و ترتیب) برآورده نمی‌سازد.
3. سازگار باشید: اطمینان حاصل کنید که بین ارزش‌ها یا اطلاعات درون جدول (به عنوان نمونه، حروف اختصاری، نام نام گروه‌ها، نام درمان) و مطالب موجود در متن سازگاری وجود داشته باشد.
4. از عناوین واضح و حاوی اطلاعات استفاده کنید: عناوین جدول‌ها و شکل‌ها نباید گنگ و نا‌مفهوم باشد بلکه باید توصیفی مختصر از هدف یا محتویات جدول یا شکل باشد و ایده‌آل آن است که باید توجه خواننده را به آنچه که مد نظر شماست جلب کند (مثلاً، مزایا و معایب استفاده از خواب درمانی در مواجهه با بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی). همچنین اطمینان حاصل کنید که نام سر ستون‌ها، برچسب نمودار‌ها، برچسب شکل و غیره واضح و به شکل مناسب انتخاب شده باشد.
5. به دستورالعمل‌های مجله پایبند باشید: بررسی کنید که مجله دلخواهتان در مورد مسائلی همچون تعداد جدول‌ها و نمودارها، سبک شماره‌بندی، عناوین، وضوح تصویر، فرمت‌ فایل‌ها و غیره چه نظری دارد و سپس به دقت از این دستورالعمل‌ها پیروی کنید.

 

[MASUME_Z]

دستورالعمل‌هایی برای جدول‌ها:

1. جدول‌ها تکراری را ترکیب کنید: جدول‌ها و شکل‌هایی که اطلاعات تکراری ارائه می‌کنند به جای این‌که موجب افزایش انتقال اطلاعات شوند، مختل کننده ارتباط خواننده با متن هستند. عناوین جدول‌ها و شکل‌ها خود را بررسی کنید و ببینید آیا اطلاعات یا داده‌های مشابه یا یکسانی ارائه می‌کنند؟ اگر چنین چیزی صحت دارد، در درج آن‌ها تجدید نظر کرده و جدول‌ها یا نمودارها را ترکیب یا حذف کنید.
2. داده‌ها را تقسیم کنید: هنگام ارائه مقادیر زیادی از اطلاعات، داده‌ها را به دسته‌های واضح و مناسب تقسیم کرده و آنها را در قالب ستون‌هایی با عناوین دقیق و توصیفی ارائه کنید .
3. حجم اطلاعات را در جدول‌ها کنترل کنید: اگر داده‌های شما بسیار گسترده بوده و جدول‌هایی درهم‌ریخته یا طولانی ایجاد خواهد کرد، سعی کنید این گونه جدول‌ها را در قالب بخش ضمیمه یا الحاقی بیاورید.
4. درهم و برهمی ‌جدول‌تان را اصلاح کنید: اطمینان حاصل کنید که فضای کافی بین ستون‌ها و ردیف وجود داشته باشد و نحوه صفحه آرایی متن باعث ایجاد شلوغی و در‌هم ریختگی بیش از حد جدول نشود.

 

[MASUME_Z]

دستورالعمل‌هایی برای‌ شکل‌ها:

1. از وضوح تصویر اطمینان حاصل کنید: مطمئن شوید که تمام قطعات شکل روشن و واضح است. از فونت استاندارد استفاده کنید؛ بررسی کنید که برچسب‌ها در در برابر پس زمینه شکل خوانا باشند؛ و اطمینان حاصل کنید که تصاویر زنده و روشن باشند.
2. از نماد برای توضیح پیام کلیدی استفاده کنید: نماد‌ها برای اثربخشی شکل رکنی اساسی هستند. از آنها برای جلب توجه مخاطب به پیام اصلی و همچنین برای توضیح اختصارات و علائم استفاده کنید.
3. تمام بخش‌های مهم را برچسب‌ بزنید: تمام قسمت‌ها و بخشهای کلیدی دیاگرام‌های شماتیک و عکس‌ها، تمام محورها، منحنی‌ها و مجموعه داده‌های موجود در نمودار و پلات‌های داده را برچسب بزنید.
4. جزئیات ارائه کنید: در تصاویر و نقشه‌ها خط مقیاس قرار دهید؛ هر کجا مقداری ذکر شده، واحد آن را مشخص کنید؛ در نقشه‌ها و شماتیک از نماد استفاده کنید؛ روی نقشه‌ها عرض و طول جغرافیایی را مشخص کنید.

 

[MASUME_Z]

نتیجه‌گیری
جدول‌ها و نمودارها، یا همان اقلام نمایشی، ابزار ارتباطی قدرتمندی هستند که به مقاله شما حس حرفه ای بودن می‌دهند، توجه علاقه خوانندگان را جذب و حفظ می‌کنند و به طور موثر، مقدار زیادی اطلاعات پیچیده را در کمترین جا ارائه می‌دهند. علاوه بر این، از آن‌جاییکه با جلب توجه اغلب سردبیران و ممیز‌های مجلات به این عناصر نمایشی، آن‌ها وادار می‌شوند مقاله‌تان را به صورت کامل مطالعه کنند، نمی‌توان از اهمیت این عناصر نمایشی چشم پوشی کرد.