چه زماني بشر به وجود سيارك ها پي برد؟

[ســ . پــــروانـہ]

سيارك ها اولين بار در ابتداي قرن ۱۹ با تلسكوپ ديده شدند و در سال ۱۸۰۲ ستاره شناسي به نام ويليام هرشل William Herschel براي اولين بار كلمه سیارک (asteroid) را در مورد آنها به كار برد كه در زبان يوناني معني “مثل ستاره” را مي دهد. مهم ترین مطالبی كه ما درباره سيارك ها آموخته ايم مربوط به همين ۲۰۰ سال اخير و مشاهدات از طریق تلسكوپ بوده است.
تلسكوپ هايي كه در زمين كار گذاشته شده اند براي تماشاي سيارك هايي كه نزديك زمين مي گردند كاربرد دارند. نه تنها مي توان آنها را براي پيدا كردن سيارك هاي جديد و يا دنبال كردن رد سيارك ها مورد استفاده قرار داد، بلكه براي تماشاي هر سياركي كه ممكن است در آينده با زمين برخورد كند نيز مناسبند. دانشمندان به اين نتيجه رسيده اند كه سيارك هايي كه نزديك زمين مي گردند هرگز دورتر از حدود ۱۹۵ ميليون كيلومتري خورشید نمي روند.

در دهه هاي اخير ستاره شناسان دستگاهی به نام اسپكتروسكوپ يا طيف نما را براي تعيين تركيب شيميايي و معدني سيارك ها به كار بـرده اند. طيف نما با استفاده از تجزيه و تحليل نوري كه از سطح سيارك ها بازتاب مي شود اين تركيب را تعيين مي كند. دانشمندان همچنين بقاياي ستاره های دنباله دار يا سيارك هايي كه روي زمين پيدا شده اند را آزمايش كرده اند تا كليدهايي درباره منشأ آنها به دست آورند. حدود سه چهارم سيارك ها به مقدار بسيار زيادي تاريكند و مشابه شهاب سنگ هاي غني از كربن هستند. حدود يك ششم سيارك ها اجسام سنگي- آهني قرمز رنگ هستند.



در سال ۱۹۹۷ ابزارهاي روي تلسكوپ فضايي هابل نقشه وستا (Vesta) يكي از بزرگ ترين سيارك ها را برداشت و يك دهانه آتشفشانی بسيار بزرگ كه يك ميليارد سال پيش شكل گرفته بود را روي آن پيدا كرد. وستا يك نوع غير معمول از سيارك ها است. شهاب سنگ هايي كه روي زمين پيدا شده اند همان تركيب وستا را دارند. آيا اين مواد ممكن است از بقاياي برخورد شهاب سنگي با وستا به جا مانده باشند كه در نتيجه اين برخورد اين دهانه بزرگ هم بر روي وستا به وجود آمده باشد؟

فضاپيماي گاليله ناسا اولين فضاپيمايي است كه سيارك ها را از نزديك مشاهده كرده است. اين فضاپيما در نزديك سيارك هاي كمربند اصلي سیارک ها پرواز كرد و گسپرا (Gaspra) و آيدا (Ida) را درسال هاي ۱۹۹۱ و ۱۹۹۳ مشاهده كرد. اين مشاهدات نشان داد كه اين دو سيارك اشيايي با شكل هاي بي قاعده و بيشتر شبيه سيب زميني با چاله ها و شكستگي ها هستند. گاليله همچنين كشف كرد كه آيدا ماه خودش به نام دكتيل (Dactyl) را دارد. اين ماه در واقع يك جسم ريز در مداري اطراف سيارك آيدا است كه ممكن است تكه ای باقي مانده از برخوردهاي گذشته باشد.

فضاپیمای” نير” (Near) اولين مأموریت علمي به سوي يك سيارك بود. فضاپيماي “نير شوميكر” در سال ۲۰۰۰ به سيارك “اروس” Eros رسيد و براي يك سال دور بدنه كوچك آن چرخيد و سطح، مدار، جرم، تركيبات و حوزه مغناطيسيش را مطالعه كرد. هدايت كنندگان هيأت در سال ۲۰۰۱ براي اولين بار يك فضاپيما را هدايت كردند تا روي يك سيارك بنشيند.