گل سنبل

[آدم برفی]

سنبل گیاهی می باشد که در قرن شانزدهم به اروپا وارد شده و در حال حاضر حدود نود و پنج درصد از این گیاه در هلند تولید می شود . گل سنبل گیاهی گلدار و چند ساله ای می باشد که دارای علف و پیاز است و این گل در رنگ های صورتی ، قرمز ، بنفش در بازار یافت می شود. باری اشنایی با انواع گل سنبل در ادامه با ما همراه باشید.

مناطقی که زمستان و بهار سرد و مرطوب و تابستان گرم و خشک دارند، برای سنبل کاری مناسب‌ترین هستند.

انواع سنبل
گیاه سنبل را اصولا به سه دسته تقسیم می‌کنند:

۱- سنبل هلندی ۲- سنبل ولایتی یا پاریسی ۳- سنبل رومی

وجه تمایز سنبل هلندی با دو نوع دیگر، پهنا و حجم خوشه‌ی گل آن است و دانه‌های گل روی خوشه کاملا چسبیده و نزدیک به یکدیگر هستند.

سنبل هلندی
در دو نوع پُرپر و کم‌پر یافت می‌شود. خوشه‌ی گل کم‌پر، قوی‌تر و بیشتر از نوع پُرپر برای تهیه‌ی گل پیش‌رس مستعد است. خوشه‌ی گل سنبل هلندی پُرپر کوچک‌تر و دانه‌های گل آن هم ریزتر است.

سنبل ولایتی
پیازهای آن را از مازندران می‌آورند. این همان سنبل ایرانی است که مردم از قدیم در ایام نوروز می‌کاشته‌اند.

خوشه‌ی گل‌های سنبل ولایتی تنک است و بین دانه‌های گل فاصله‌ی زیادی دارد. این نوع سنبل به زیبایی سنبل هلندی نیست ولی چون پیازهای آن کاملا روستایی‌اند و سالیان متمادی در زمین باقی مانده‌اند، خود به خود زیاد شده و همه ساله بهار بوته‌های قوی و پرپشت آن بیرون آمده و همه جا را گل‌ریزان می‌کنند. سنبل برای باغ‌های روستایی و کنار چمنزارها گل بهاری مناسبی است.

بوته سنبل رومی
کوچک‌تر و خوشه‌ی گل آن- که از هر بوته بیش از یکی بیرون نمی‌آید- خیلی کوچک و تنک ولی معطر و خوشبوست. رنگ گل‌های سنبل رومی سفید است و زودتر از سنبل هلندی باز می‌شود.

روش کاشت و تکثیر
گل سنبل را با کاشت پیازهای کوچک که پس از یک عمل مختصر روی پیاز اصلی تولید می‌شود، زیاد می‌کنند. تعداد این پیازچه‌ها به نسبت نوع آن کم و زیاد است.

برای این‌که از یک پیاز سنبل پیازهای کوچک گرفته و آن را زیاد کنند، باید یک ماه قبل از زمان کاشت ته پیاز را با چاقو به شکل مخروط کوچکی درآورده یا آن را به شکل صلیب شکاف داده و بگذارند جای برش خوب بخشکد. آن‌گاه پیاز را در عمق کمتری از پیازهای دیگر که برای کاشت گل در نظر می‌گیرند، بکارند.

پیازهای سنبل را به نسبت استفاده‌ای که از گل می‌برند به طرق مختلف می‌کارند.

بهترین فصل برای کاشت پیاز سنبل در گلدان یا ظرف آب، ماه‌های آبان و آذر است. اگر بخواهند زودتر از فروردین از گل سنبل استفاده کنند باید ابتدا کف گلدان را برای زهکشی و رد شدن آب زاید حاضر کنند، سپس گلدان‌های ۱۰ سانتی‌متری را با خاک خیلی سبک و مملو از مواد پوسیده (پنج قسمت خاک رسی و شنی، سه قسمت کود کاملا پوسیده و دو قسمت ماسه شسته) پر کنند و بعد پیاز سنبل را طوری در گلدان بگذارند که تمام پیاز در خاک قرار گیرد. گلدان‌ها را باید پس از آب دادن در زمین فرو کنند. حرارت زمین سبب می‌شود پس از یک تا یک ماه و نیم، پیازها کاملا ریشه کرده و جوانه‌ی برگ‌ها در نوک پیاز پدیدار شود. آن‌گاه گلدان‌ها را بیرون آورده و زیر شاسی یا توی گلخانه‌ی معتدل می‌گذارند تا نمو کرده و گل‌های آن باز شود. بسته به نسبت گرمای گلخانه گل‌ها شروع به باز شدن می‌کنند. برای کاشت پیاز سنبل در آب، فقط گذاشتن پیاز روی ظروف پر از آب که در آن مقدار کمی خاکه ذغال ریخته باشند، کافی نیست بلکه باید مراقب بود تا قبل از بیرون آمدن برگ‌های گیاه، پیازها کاملا ریشه‌های خود را در آب منتشر کرده باشند.

برای این کار بهتر است روی هر پیاز کلاهک کاغذی گذاشته شود تا روشنایی کمتری به نوک پیازها برسد، در نتیجه سبزه دیرتر رشد می‌کند.

همچنین مراقب باشید همیشه آب ظرف به اندازه‌ای باشد که سطح آب با ته پیاز مماس بوده و فقط ریشه‌ی گیاه در آب بماند.

نکته‌ی قابل توجه برای کاشت سنبل در هوای آزاد و روی زمین، وجود خاک سالم و سبک است. اگر خاک زمین مساعد نباشد باید آن را اصلاح کرده و بعد در ماه‌های آبان و آذر، پیازها را به عمق ۱۵ سانتی‌متر بکارید. در مناطقی با زمستان سخت ممکن است در چنین عمقی، رطوبت زیاد نفوذ کرده و پیازها یخ بزنند؛ بنابراین باید پیازها را عمیق‌تر بکارید.

پس از آن که گل‌های سنبل تمام شد، باید نیمی از برگ‌های آن را بریده و در ماه‌های خرداد و تیر که برگ‌های باقیمانده زرد شده و خشکیدند، پیازها را از زمین خارج کنید. پس از آن که چند روز پیازها را در معرض هوا گذاشتید و رطوبت آن را گرفتید، آن‌ها را در انبار یا اطاق خشک و تاریک برای کاشت سال بعد نگهداری کنید.

کاشت سنبل در هلند
در هلند، مزارع وسیعی زیر کشت سنبل و لاله می‌رود. برتری این کشور بر سایر کشورها- که در سراسر دنیا معروف است- به واسطه‌ی سه عامل اصلی مواظبت، دقت و منطقه‌ی مساعد از نظر آب و هوایی و زمین حاصلخیز است. چنین عوامل مساعدی کمتر در یک جا جمع می‌شوند به‌خصوص در ایران که هوای خشک و آفتاب سوزان و روشنایی زیاد، چندان برای پرورش سنبل مساعد نیست.

در هلند تقریبا پنج هزار هکتار زمین به کاشت سنبل و لاله اختصاص داده شده است. این زمین‌ها اصولا از شن‌های نرم کنار دریا که پر از نرمه‌ی صدف‌های دریایی است تشکیل شده و به دست گلکاران با کود گاو یا تورب پوسیده مخلوط می‌شود. بهترین خاک برای پرورش سنبل باید مخلوطی از دو سوم شن و یک سوم مواد پوسیده‌ی مغذی باشد. به این ترتیب است که همه ساله میلیون‌ها پیاز سنبل و لاله یا گل آن‌ها از هلند به تمام نقاط جهان صادر می‌شود.

روش نگهداری
برای نگهداری سنبل در آب، به گلدان مخصوصی نیاز است که دهانه‌ای گشاد و گلوگاهی باریک داشته باشد، به طوری که آب ریشه‌ها را فرا گرفته و با انتهای پیاز گل مماس باشد. سنبل در تاریکی مطلق ریشه می‌کند، بنابراین بهتر است پیاز را در قفسه‌ی آشپزخانه گذاشته و حرارتی معادل ۹ تا ۱۱ درجه‌ی سانتی‌گراد برای آن فراهم کرد.

لازم است پیازهایی را که در شن خوابانده شده‌اند با گلدان در نقطه‌ای از باغچه که از خطر یخبندان محفوظ باشد دفن کرد. برای این که بیرون آوردن گلدان از خاک در زمستان آسان شود، می‌توان از قبل در اطراف گلدان پوششی قرار داد. زمانی که جوانه‌ها آن‌قدر برجسته شدند که با دست قابل لمس بودند، می‌توانید سنبل‌ها را به روشنایی بیاورید.

هیچ‌گاه گیاه را در مکانی که خیلی گرم باشد قرار ندهید و هر چه می‌توانید روی برگ‌ها آب بپاشید تا شادابی خود را حفظ کند.

برای نگهداری سنبل در منزل، پیازهای پرورش یافته‌ی مخصوصی مورد نیاز است که معمولا پس از یک بار گل دادن غیر قابل استفاده می‌شوند؛ مگر این که در خاک مناسبی رشد کرده باشند که در این صورت هم ممکن است دو سال طول بکشد تا پیازچه‌ها گل بدهند.

گل نرگس
نام علمی: Narcissus tazetta

خانواده: Amaryllidaceae

گیاه‌شناسی
گیاهی دایمی و پیازدار است. پیازهای آن درشت و ورقه‌های فلسی یا مطبق دارد. به عبارت دیگر پیاز آن می‌تواند چندین سال متوالی گل دهد و گل آن همه ساله درشت‌تر شود. گل‌های نرگس به رنگ سفید، زرد، نارنجی، کم پر و پُر پر هستند. برگ‌های این گیاه از ریشه به شکل صاف یا شیاردار بیرون می‌آیند و در طول ساقه قرار می‌گیرند. نرگس گیاهی پیازدار به ارتفاع ۶۰ سانتی‌متر است که در ارتفاعات و باغات منطقه‌های رویشی خزری و ایران، تورانی جنوب کشور دیده می‌شود.

خواص درمانی عطر نرگس
بوییدن گل نرگس سردرد را تسکین مى‌دهد. اگر مى خواهید در زمستان از زکام در امان باشید، مرتب گل نرگس را ببویید. بوی گل نرگس درمان افسردگی است.

احتیاط
افراد گرم مزاج در بوییدن این گل زیاده‌روی نکنند زیرا سبب بروز سر درد در آن‌ها خواهد شد.

روش کاشت گل نرگس
ماه‌های مرداد و شهریور بهترین زمان برای کشت نرگس هستند تا ریشه‌ها قبل از شروع زمستان قابلیت رشد پیدا کنند.

نرگس‌ها برای گل‌دهی سال بعد، نیاز به انرژی سرازیر شده از ساقه و برگ به پیازها دارند، به همین دلیل برگ‌ها را از محل طوقه قطع نکنید چون این کار باعث می‌شود آن‌ها ضعیف شوند.

هنگامی که شش هفته سپری شد، بعد از گل‌دهی می‌توانید برگ‌ها را قطع کنید چون تاثیری بر گل‌دهی سال بعد ندارد. بعد از پژمرده شدن گل‌ها، آن‌ها را از بخش زیرین و پشت تخمدان قطع کنید. هر پیازی را که در ساقه و برگ آن نشانی از بیماری است، خارج کرده و آن را بسوزانید.

پس از گل‌دهی گیاه را هفته‌ای یک بار آبیاری و به وسیله‌ی کودهای غنی از پتاس تغذیه کنید تا هنگامی که برگ‌ها زرد شوند.

اگر شما باغ کوچکی دارید و دسته‌های نرگس خیلی زیاد و بزرگ شده‌اند، می‌توانید آن‌ها را خارج کرده و تقسیم کنید. پیازهای خارج شده را در مکانی خنک، تاریک و با تهویه‌ی مناسب تا زمان کشت بعدی ذخیره کنید. قبل از انبار کردن و نیز قبل از کشت دوباره، تمام پیازهایی را که هنگام لمس کردن حس می‌کنید نرم هستند یا حالت اسفنجی پیدا کرده‌اند، جدا کرده و بسوزانید.

بهترین گونه‌ها برای پرورش بستگی به مکانی دارد که می‌خواهید کشت کنید.

در طول زمان پرورش، حداقل دوبار به وسیله‌ی قارچ‌کش، شاخ و برگ نرگس‌ها را سمپاشی کنید.

انواع نرگس
گل نرگس واقعی و نرگس دروغین. نرگس دروغین، بدون بوست و نرگس کازرون از نوع طبیعی، بسیار معطر و مقاوم در مقابل سرما و از بهترین نوع آن، نرگس شهلا است. استان فارس به خصوص شهرستان کازرون پر از گل‌های نرگس و نرگس‌زارهای متعدد است. این شهرستان در استان فارس مقام اول را در تولید گل‌های نرگس دارد. گل‌های نرگس بالاده فارس واقع در شهرستان کازرون از طراوت و مرغوبیت خاصی برخوردار است که گونه‌های متعددی همچون نرگس شش پر، شهلا و معمولی را شامل می‌شود که از میان آن‌ها نرگس شهلا به جهت داشتن زیبایی و بوی ویژه مشهور است.

نیک و نو