کامل شده گویش و اصطلاحات کرمان| Pari_A

[Pari_A]

بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
​

کتاب آموزشی: گویش و اصطلاحات کرمان
مدرس: Pari_A
ناظر: @طـلایــه
زبان/سطح: فارسی_گویش کرمانی/ مقدماتی تا پیشرفته
طراح جلد:
ویراستار: Pari_A
توضیحات: آموزش تخصصی و پیشرفته توسط خانم Pari_A ارائه می‌شود.
سخن مدرس:
سلام دوستان
اول از طلایه‌جان تشکر می‌کنم و در ادامه با گویش مردم کرمان همراه شما خواهم بود.
چون مردم خونگرم کرمان لهجه متفاوتی دارن و ممکنه شما عزیزان متوجه بعضی کلمات نشید، از اعراب استفاده می‌کنم.

 

[Pari_A]

انواع کلمات پرکاربرد:

چارْقَدْ: روسری

وابِسْ: بِایست

قینوس: حرفِ چرت

می‌واست یا می‌واستی:می‌بایست، می‌بایستی

چومْ: چه می‌دانم


خاب: بسیار خوب

بِل: اجازه بده

سِفْتو: سبد

مِغْراضْ: قیچی

دورکردی: دیر امدی

پِچِل:کثیف

مَچِل: الاف

کِغارْکْ: قارچ

لُکْ: برآمدگی

سِرمِغراضی: پارچه‌های چیده شده

سین: طرف،سو

پِسینْ:بعدازظهر

زَرْدِهْ‌شوم: غروب آفتاب

پِسْبا: پس فردا

کِراجَکْ: کلاغ زاغی (پرنده‌ای از خانواده کلاغ با جثه‌ای کوچک‌تر از کلاغ که توی بال‌هاش پرهای سفیدی داره و دمش هم درازتره، بسیار هم فضول و باهوشه)

 

[Pari_A]

چوری: جوجه

هانِمید: مقدار زیاد از چیزی

وَخی: بلند شو

وَرْبِخی: بلندشو

گُرْدِه:پهلو

دُری:بشقاب

قَبسینی یا قَوسینی: سینی

وَرْجِکیدن: پریدن، یهویی ترسیدن

دَرگُنج: در حدی

قِلْدرو: حباب روی آب

رُو نمی‌گیره: انجام نمیشه

جیکو: جیرجیرک

پُلْخِمون: خون خشک شده ی زخم

 

[Pari_A]

هونْجیچ‌ْسو: سوسک سیاه

فِت فِتو: آدم پرحرف

رودِمون: گوشت تازه آوردن(چاق شدن)

رورِزا: رودربایستی

تُرُشْبالا: سبد ،صافی، چلوصافی، آبکش

گُواف: خمیازه

نِرکو: سکسکه

پُت: مو

پُت پُت: تیکه تیکه کردن

دِ پرک شدن: نصف شدن

دردات ور تَه سرم: دردوبلات بخوره تو سرم

 

[Pari_A]

اُلِنگونو: آویزان

وَر: برای

بِستون: بگیر

کِرپو: مارمولک

مِدو:سوسک

چِنْزو: نوعی حشره که کنار جوی آب زندگی می‌کند، جیرجیر می‌کند و بعضی‌ها برشته می‌کنند و می‌خورند.

ناسار: ناودان

رازین: پله

پِلْقید: له شد

مِشَنگ: خل و چل

تِغارو: کاسه بزرگ (ظرف کشک مالی)

سِزاوار کردن: حیران کردن، معطل کردن

و‌َرْهَمْ گشتن: عجله کردن

آساق پاساق: همان زَلَم زیمبوی خودمان

زِپَتول: تکان دادن

 

[Pari_A]

وِلِشْکو: رهایش کن

سرقِلیفه یا سرقِدیفه: روسری سه‌گوش

سَرپایی: دمپایی

چُغوتْ:گنجشک

چارْچِلِنْگْ: چهاردست و پا

ریقو:کوچک

کِلَمبُرزی: دست انداز

جوغَن: هاون

پُخْتو: یاکریم، موسی کو تقی (فاخته)

کَلْپَکْ: مارمولک

اِشْپِشْ: شپش

آبْگَرْمو: اشکنه (یه نوع غذای کرمانی)

مُفْشو: کیسه قندی یا کیسه دارو گیاهی

بد پَکُ پوز: زشت

 

[Pari_A]

اُرْتینه: دختر مجرد

حشمیت کشیدن: طرفداری کردن، جانب‌داری کردن

کُلیتوو: مقنعه

کاربافو: عنکبوت

سیتکو: کِرمک، کرم مقعد

لُکُمْبَرو: سرعت گیر

برابر: روبرو

جون کن: رخت کن

قُزمیت ـ رشقال: بیخود، مسخره، چیت

بُلیت: ساده، هالو

حُقه : قوطی

اسپریچو: پرست

سرسرا: هال

چُنِه: چونه

کِماجون: قابلمه

آنداس: آدامس

فیقو: سوت

پُرْسِه: مراسم ختم

 

[Pari_A]

وا شدن: باز شدن

بِرْکَلا: بارک الله

کاکا: برادر

دادا:خواهر

کَلْزهرا: کربلایی زهرا

زَنِکِه: نوعی صدا زدن خانم ها

بُلو : نوزاد
لَرْد: بیرون

بد بلایی: راحت نبودن

آبخاری: در گویش بعضی مناطق لیوان آب خوری است.

موریک:مورچه

وَرْ پات کا: به پایت کن

کِوشا:کفش ها (و رو کشیده بخونید.)

ِامْشو: امشب

 

[Pari_A]

انواع اصطلاحات پرکاربرد:

وَر هول مُفت افتاده: خیلی عجله داره.

وَر هم گشتن: عجله‌کردن

پَ چرا دور کِردی: پس چرا دیرکردی

کُمْ سَنگین: همون بدقول خودمون

سَرابُرزی رو رد کن: سربالایی رو رد کن

ای لَتِ کانِه : این دستمال کهنه

یه کُتو سولاخه: جای کوچک و تنگ

کو بیا ایوَر: بیا این‌ور

یه گُلْجه جا: یک جای کوچک

 

[Pari_A]

انواع کلمات کم کاربرد:

اَپو یا هَپویا پَپَ: شخص ساده و زود باور.

اَتِکِلى: حدس و گمان.

اُسُلْلِرو: شیئى بی‌‏تناسب و بی‌‏قیافه.

چُووش: آوازخوان جلوى کاروان.

اِشْکِل: زانوبند شتر.

چِیقوکردن: پاک کردن پنبه از پنبه‏‌تخم

بُل: ابله، قابل ترحم

چینه: دیوار گلى