پرندگان _پرندگان_

[°º¸кยzɠยภº°]

چکاوک ، پرنده ای خوش آواز

چکاوک پرندگانی خوش آواز با پروبال رگه‌رگه و قهوه‌ای رنگ هستند که اغلب در حال پرواز آواز می‌خوانند.

روی زمین بیشتر راه می‌روند یا می‌دوند. معمولاً ناخن انگشت عقبی پای آنها دراز، راست و نوک‌تیز است. اغلب بطور دسته‌جمعی دیده می‌شوند. نر و ماده آنها همشکل است. روی زمین آشیانه می‌سازند. از دانه‌ها، حشرات و نرم‌تنان تغذیه می‌کنند.

انواع چکاوک

چکاوک انواع متعددی دارند که برخی از گونه‌های معروف آن به شرح زیر می‌باشند :

چکاوک سهره‌ای

چکاوک سنگلاخ

چکاوک سردم سیاه

شبان‌فریب (چکاوک هدهد)

چکاوک پنجه‌کوتاه

چکاوک هیوم

چکاوک طوقی

چکاوک هندی

چکاوک گندم‌زار

چکاوک بال سفید

چکاوک سیاه

چکاوک شاخدار

چکاوک کاکلی

چکاوک درختی

چکاوک آسمانی

پراکندگی

خانواده چکاوک عمدتاً در نیمکره شرقی زندگی می‌کنند شاید معروفترین چکاوک، چکاوک آسمانی است که در سراسر اروپا و نواحی معتدل آسیا از جمله ایران زندگی می‌کنند. بلندیش به ۱۸ سانتیمتر می‌رسد. پوشش پشتی رنگ پرهایش قهوه‌ای تیره‌است.

اغلب چکاوکها از جمله چکاوک آسمان معمولا در ساختن لانه از علف، مو، تکه‌های پارچه و غیره استفاده نماید.

جفت گیری وتخم گذاری

پس از جفت گیری چکاوک ماده مابین ۴ تا ۵ تخم می‌گذارد که به رنگ خاکستری با علائم قهوه‌ای زیتونی است. چکاوک ممکن است در یک فصل دو جوجه پرورش دهد.

 

[°º¸кยzɠยภº°]

آشنایی با زندگی قمری خانگی

آسمونی : قمری خانگی گونه‌ای پرنده از تیرهٔ کبوتریان و راستهٔ کبوترسانان است که حدود ۲۶ سانتیمتر طول دارد و شبیه قمری معمولی، اما کوچکتر از آن است.

قمری خانگی در مناطق گرمسیری آفریقای جنوب صحرا، خاورمیانه، جنوب آسیا، هند و غرب استرالیا زندگی می‌کند. این پرنده در ایران نیز یافت می‌شود.

این پرنده دم بلند و جثه لاغری نسبت به دیگر کبوترسانان دارد. سطح پشتی، بال‌ها و دم آن به رنگ خرمایی است. پرهای خاکستری مایل به آبی در بال‌هایش دیده می‌شود.

سر و بخش‌های پائینی بدنش به صورتی و شکمش به رنگ سفید می‌گراید. پاهایش نیز قرمز رنگ است. این پرنده گاه «یاکریم» نامیده می‌شود.

تغذیه

خوراک قمری خانگی دانه‌ها، غلات، علف‌ها، دیگر انواع سبزیجات و حشرات کوچک است، بیشتر بر روی زمین زندگی می‌کنند و به دنبال غذا می‌گردند. اصولاً اجتماعی نیستند و معمولاً تنها یا جفتی زندگی می‌کنند.

نر و ماده آن شبیه به هم و پرنده نابالغ تیره‌رنگ‌تر است.

جفت گیری وتخم گذاری

قمری خانگی، دو تخم می‌گذارد و نزدیک ۱۴ روز روی آنها می‌خوابد. بیشتر این زمان را قمری خانگی ماده روی تخم می‌خوابد ولی در صورت نیاز جای خود را با قمری خانگی نر عوض می‌کند.

قمری خانگی طوق پهنی در جلو گردن دارد. سر و صورتش تقریباً صورتی با یک طوق پهن خال خال سیاه و مسی رنگ در قاعده جلوئی گردن، چانه‌اش کمرنگ و شکم و پوش پرهای زیر دم آن سفید است.

سطح پشتش خرمائی پررنگ است. قمری خانگی در بسیاری از شهرهای ایران به یاکریم معروف شده‌است. در حالی که یاکریم پرنده‌ای است با طوقی دور گردن که به طوقی نیز معروف شده‌است. یاد شده‌است به دلیل اینکه قمری خانگی بسیار تنبل است و از انسان هم نمی‌ترسد، در گذشته به منظور جلوگیری از شکار این حیوان توسط انسان به یاکریم معروف شده‌است.

 

[°º¸кยzɠยภº°]

پرنده های ابابیل

ابابیل واژه‌ای عربی است و واژهٔ پرستو به عنوان برابر فارسی آن در نظر گرفته شده‌است.

آنچه از ابابیل در قرآن یاد شده است را در این بخش از پورتال آسمونی برای شما عزیران قرار داده ایم.

ابابیل پرنده‌ای کوچک است که به دستور خداوند متعال برای نابودی سپاه ابرهه که برای جنگ با خدا رفته بود در آسمان پدیدار شد و با پرتاب سنگ، سپاه عظیم ابرهه را نابود کرد.

این واژه، تنها یک بار در سورهٔ فیل که به داستان یورش سپاه فیل به مکّه و نابودی آن‌ها به‌وسیله گروهی از پرندگان پرداخته، به کار رفته‌است :

وَ‌أرسَلَ عَلَیهِم طَیراً أبابِیل

خدا بر سر آن‌ها دسته دسته پرندگانی را فرستاد

لغویان، مورّخان و مفسّران، در رابـ ـطه با ریشه و معنای این واژه و چگونگی پرندگانی که این ماموریت را انجام دادند، هم نظر نیستند.

معنای ابابیل

برخلاف آن‌چه جاافتاده، ابابیل نام آن پرندگان نیست بلکه معنای وصفی دارد. به نظر ابن سیّده، ابابیل به معنای گروه‌ها و دسته‌هایی از پرندگان*، اسبان و شتران است.

ابن عبّاس آن را به معنای «دسته دسته» می‌داند.ابابیل، هم‌چنین به معنای «زیاد»، «گروه متفرّق»، «جمعیّت‌های بزرگ»، «جمعیّت‌ها»، «بعضی به دنبال بعض» «جماعت‌هایی متفرّق از این‌جا و آن‌جا» و «رنگ‌های گوناگون»دانسته شده‌است.

به نظر مصطفوی، بعید نیست که اصل در مادّه «أـ‌ب‌ـ‌ل» به معنای تحمّل سختی، بردباری و مقاومت، وابل (شتر) نیز یکی از مصادیق این معنا باشد، وشاید ابابیل هم وصف پرنده‌ای با همین ویژگی‌ها باشد و «طیراً أبابیل»، یعنی پرندگان گروه گروه، قوی، مقاوم و صبور.

آرتور جفری می‌گوید: واژهٔ «ابابیل» ربطی به پرندگان ندارد؛ بلکه نام یک بلا است، گذشته از آن، این کلمه از «ابیله» به معنای «تاول» گرفته شده‌است.

اشپرنگل خیلی پیش‌تر در ۱۹۷۴ میلادی میان این واژه و بیماری آبله، رابـ ـطه‌ای را حدس زده بود و آن را مشتق از «اَب» به معنای «پدر» و «ابیل» به معنای «نوحه و ندبه» می‌پنداشت و می‌گفت: ایرانیان، واژهٔ «ابیله» را به معنای آبله به کار می‌برند.

این نظریّه را روایات موجود که می‌گوید: لشکریان ابرهه به بیماری آبله دچار و نابود گشتند، تأیید می‌کند؛ امّا مشکل، اثبات فارسی بودن آن است، زیرا آبله در زبان فارسی، خود دخیل از عربی و بی‌تردید از همین آیه گرفته شده‌است.

شکل و نوع پرنده

در این که این پرنده به چه شکلی بوده و چگونه مأموریّت خود را در نابودی اصحاب فیل انجام داده، آرای گوناگونی وجود دارد:

عایشه می‌گوید: ابابیل شبیه خطاطیف (پرستوها) هستند و نیز گفته شده: آن‌ها شبیه وطاویط خفّاش‌های سرخ و سیاه بودند.

ابوسعید خدری، کبوتران حرم (مکّه) را از نسل ابابیل می‌داند ولی بُروسَوی در درستی کلام او تردید می‌کند چرا که به گفتهٔ برخی، ابابیل، شبیه زرازیر سارها هستند که در اطراف باب ابراهیم مسجدالحرام وجود دارند.

عکرمه می‌نویسد: آن‌ها سرهایی چون درندگان داشتند که پیش از آن دیده نشده بود و پس از آن نیز دیده نشد.

طبری به نقل از ابن‌عبّاس می‌گوید: آن‌ها پرندگانی بودند که از دریا خارج شده یا از سوی دریا آمده بودند. سفید یا سیاه و یا سبز رنگ بودند و منقاری چون پرندگان و چنگال‌هایی همانند سگان داشتند.

ابوالجوزا عقیده دارد که خداوند در همان وقت، آن‌ها را در آسمان پدید آورد.و ابن مسعود آن‌ها را پرندگانی می‌داند که صیحه می‌کشیدند و بر اصحاب فیل، سنگ* می‌افکندند. خداوند طوفانی فرستاد که آن سنگ‌ها را با شدّت بر آنان می‌کوبید.

ابوالفتوح رازی از ابومسعود نقل می‌کند: آن مرغان به شکل منج انگبینند (زنبورعسل) و در منقار هر یکی، سنگی است. هر گروهی را یکی مرغ، در پیش ایستاده، سیاه سر، دراز گردن، سرخ منقار. بیامدند این مرغان و گرد لشکرگاه ابرهه در آمدند. چون ایشان صف بر کشیدند و آهنگ کعبه کردند، هر مرغی از ایشان، آن‌چه در منقار داشت، بینداخت.

بر هر سنگی نام صاحب او نوشته شده بود. بر هر یکی که سنگ او، بر او زدند، بر سرش آمد و از زیرش بیرون آمد واگر بر پشتش افتاد، به سـ*ـینه‌اش بیرون آمد و اگر بر سـ*ـینه‌اش آمد، بر پشتش بیرون رفت تا همه بر جای بمردند.

به گفتهٔ ابن‌هشام، خداوند پرندگانی همانند پرستو را از دریا بر آن‌ها فرستاد که هر یک سه سنگ با خود حمل می‌کردند: یک سنگ در منقار و دو سنگ در پاهایشان بود. سنگ‌ها به اندازه نخود و عدس بود و به محض برخورد به اصحاب فیل، آن‌ها را نابود می‌کرد.

فخر رازی پس از نقل صفات متعدّدی که برای پرندگان بیان شده، می‌گوید: از آن جا که این پرندگان دسته دسته بودند، شاید هر دسته شکلی داشته و هر کسی آن‌چه را که دیده وصف کرده‌است.

از محمد در وصف این پرنده روایت شده: مرغی بین آسمان و زمین است که لانه دارد و تخم می‌گذارد.

ابومریم از محمد باقر روایت می‌کند: هر پرنده سه سنگ در چنگال و منقار خود داشت. سنگ‌ها را بر روی لشکریان ریختند که بر اثر آن در میان آن‌ها، مرض آبله پدید آمد؛ پس خداوند نیز به وسیله آن‌ها، نابودشان ساخت و پیش از آن «آبله» در آن‌جا دیده نشده بود.

از جعفر صادق در این باره نقل شده: از اصحاب فیل، یک نفر بیش‌تر باقی نماند که فرار کرد. او در حالی که مشغول نقل واقعه برای مردم بود، سرش را بالابرد و گفت: این از همان پرندگان است؛ آن‌گاه آن پرنده که مأمور تعقیب او بود بالای سر او قرار گرفت و سنگی را رها کرد که از زیر او خارج‌شد.

بعضی این شخص را خود ابرهه دانسته‌اند که هنگام نقل واقعه برای پادشاه حبشه با آن عذاب نابود شد.

 

[م.عبدالله زاده]

عکس های فوق العاده از پرندگان زیبا و عجیب ...

 

[°º¸кยzɠยภº°]

در حال حاضر مهمترین علت انقراض و در خطر بودن پرندگان ، تخریب زیستگاه های این گونه ها در ایران و جهان است ؛ تالاب ها و جنگل هایی که در حال نابودی اند و درختانی که بی رویه قطع می شوند و با نابودی هر یک آشیانه و آشیانه هایی نیز نابود شده و به فراموشی سپرده می شوند. علاوه بر آن متاسفانه اسلحه و تفنگ های بادی در دست مردم زیاد است. در این مقاله مطالب مفیدی جهت آشنایی با انواع پرندگان برای شما عزیزان تهیه کرده است که دعوت می کنیم تا پایان همراهمان باشید.

آقای محمد توحیدی فر، دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست چهار، پنج سال است روی پرندگان کار می کند. از او خواستیم ما را بیشتر با پرندگان ایران آشنا کند

‌چندگونه پرنده در ایران داریم؟

براساس آخرین فهرستی که در مجلات علمی چاپ شده ۵۱۷ گونه پرنده داریم. از این تعداد که متعلق به ۸۰خانواده و ۱۰راسته اند ، حدود ۳۲۰گونه شان در ایران زادآوری می کنند، ۹۰گونه مهاجر زمستانه اند و ۲۴گونه مهاجر عبوری اند. بقیه هم جزو پرندگان کمیاب ، اتفاقی و رها شده از قفس محسوب می شوند. اگر بخواهیم آماری بگوییم حدود ۷۰درصد پرندگان ایران مهاجرند که یا در زمستان وارد ایران می شوند یا در فصل تابستان برای زادآوری به ایران می آیند.

چه تعداد از این پرندگان گونه خاص ایران هستند؟

گونه اندمیک یا بومی انحصاری ، گونه ای است که در هیچ کشور دیگری مشاهده نشود. از این لحاظ ایران تنها یک گونه اندمیک دارد و آن هم گونه زاغ بور است. پرندگان زیادی هستند که خاستگاهشان فلات ایران است ، اما پرنده ایران نیستند؛ مثلا سـ*ـینه سرخ ایرانی گونه ای است خاص فلات ایران اما جزو گونه های اندمیک ایران محسوب نمی شود.

 

[°º¸кยzɠยภº°]

پرندگان چگونه خود را آماده مهاجرت می کنند؟

پرندگان به خاطر بعد مسافتی که در پیش دارند باید خود را از لحاظ فیزیک بدنی و تغذیه آماده کنند. افزایش تغذیه پیش از مهاجرت منجر به افزایش چربی در بدن آنها می شود که این چربی در طول سفر به عنوان سوخت مورد استفاده قرار می گیرد. غیر از آن ، پرنده قبل از مهاجرت حالت بیقراری دارد. در مورد این رفتار پرنده ، روی گروههایی مثل سار یا سهره کار شده است که طبق مطالعات پرنده در قفس در فصل مهاجرت بیقراری از خود نشان می دهد و سریع تر بال بال می زند و تغذیه اش هم بیشتر می شود. اینها نشان می دهند پرنده به طور غریزی تمایل به مهاجرت دارد.

در حال حاضر کدام گونه های پرندگان در ایران در معرض خطر انقراض قرار گرفته اند؟

تا الان حدود ۲۰مورد پرنده هستند که در خطرند. در ایران ۲ مبحث وجود دارد: یکی گونه هایی که از نظر اتحادیه جهانی حفاظت IUCN جزو گونه های در خطر محسوب می شوند و دیگری گونه هایی که از جانب قوانین سازمان محیط زیست ایران در معرض خطرند؛ مثلا ممکن است گونه پرنده ای در دنیا خیلی وضعش وخیم نباشد، اما در ایران در معرض خطر انقراض باشد. از میان گونه هایی که در معرض خطرند گونه درنای سیبری است.

پرندگان شکاری عمدتا در فهرست IUCN قرار دارند که یا در خطرند یا آسیب پذیر مثل بالابان. پرندگانی مثل خروس کولی شکم سیاه بشدت در معرض خطر و در بعد جهانی نیز در خطر انقراض قرار دارد. پلیکان خاکستری ، کورکور حنایی ، اردک سرسفید و… هم در خطرند.

چه عواملی پرندگان را در ایران در معرض خطر قرار داده است؟

مهمترین مساله ، تخریب زیستگاه است ؛ تخریب زیستگاه از چرای دام مفرط گرفته تا ورود فاضلاب یک مجتمع مسکونی یا کارخانه به داخل یک تالاب. از طرفی بریدن درختان ، بوته کنی و نابود کردن جنگلها همگی باعث می شوند زیستگاهی که مناسب گونه هاست از میان برود. بعلاوه آنقدر تعداد اسلحه و تفنگ های بادی زیاد است که باعث شکار پرندگان و پستانداران می شود.

علت قاچاق کردن پرندگان شکاری چیست؟

کشور ما به دلیل وسعتش فون بسیار خوبی برای پرندگان است. تنوع پرندگان بخصوص پرندگان شکاری خیلی خوب است. به همین دلیل بیشتر این پرندگان شکاری به وسیله شکارچیان بومی گرفته می شوند. معمولا یکی دو ماه که از سن جوجه ها می گذرد آنها را از آشیانه شان برمی دارند یا به دلال هایی در تهران یا شهرهای جنوبی کشور می فروشند. آنها هم این پرندگان را به کشورهای عربی منتقل می کنند.

عرب ها از پرندگانی مثل بالابان ، بحری و شاهین برای قوش بازی استفاده می کنند ؛ مثلا با بالابان ، هوبره شکار می کنند. گاهی حتی دیده می شود عرب ها با همین پرندگان دست آموز ایرانی در زیستگاه های ایران مشغول قوش بازی هستند، در حالی که شکار هوبره و دیگر پرندگان ممنوع است ، شکار کردن با پرنده شکاری هم ممنوع است و مهمتر گرفتن یک پرنده شکاری هم ممنوع است. اینها همه ممنوع است ، ولی انجام می شود!

 

[°º¸кยzɠยภº°]

آیا در چند سال اخیر گونه جدیدی از پرندگان در ایران مشاهده شده است؟

بله. برای اضافه کردن گونه ها ۲ قسمت وجود دارد. یکی این که گونه ای برای کشور ایران جدید باشد و دیگری این که به خاطر اطلاعات تاکسونومی و ژنتیکی اسم گونه ای تغییر کند؛ مثلا گونه کاکایی نقره ای به خاطر اطلاعات جدید ژنتیکی که به دست آمد به ۲ گونه کاکایی تقسیم شد. گونه های جدیدی که وارد ایران می شوند هم کم نیستند مثلا سسک چشم سفید هندی که به تازگی کشف شده و نوعی مگس گیر قهوه ای که برای اولین بار در خاورمیانه در ایران رکورد شده است.

پیشنهاد شما برای حمایت و حفاظت از پرندگان ایران چیست؟

متاسفانه ما در ایران خیلی اوقات این مشکل را داریم که شناخت گونه فقط در حد متخصصان است ، یعنی این فقط متخصصان هستند که مثلا یک سسک را از یک سهره تمییز می دهند؛ اما در کشورهای دیگر ما ۲ مبحث در پرنده شناسی داریم ؛ یکی پرنده نگری BIRDWATCHING است ، دیگری اومیتولوژی یا علم پرنده شناسی است.

پرنده نگری در واقع نوعی سرگرمی است که هر کس را می تواند جذب کند. هر کسی که به پرنده ها و دیدن آنها علاقه دارد. وقتی دانش عامه مردم نسبت به موضوعی بالا می رود پیگیری هایشان هم نسبت به آن مساله بیشتر می شود؛ مثلا کشور انگلستان چهار پنج میلیون پرنده نگر دارد. اینها مردم عادی این کشورند اما آنقدر تخصص پیدا کرده اند که براحتی می توانند حتی با شنیدن صدای پرنده ای آن را بشناسند؛ اما در ایران فقط ۲۰ تا ۳۰ نفر هستند که اینها هم در این زمینه متخصص اند.

عجایب پرندگان

هر ساله ۵۰میلیارد پرنده در دنیا مهاجرت می کنند. این رقم شگفت آور، اهمیت و عظمت مهاجرت پرندگان را نشان می دهد. در مهاجرت پرندگان شگفتی ها و عجایب بی شماری وجود دارد که در این مقاله نمی توان به تمامی آنها اشاره کرد، اما شاید بد نباشد بدانید رکورد طولانی ترین مسافت پرواز در مهاجرت را در دنیا معمولا متعلق به پرستوهای دریایی قطبی می دانند. این گونه که از نزدیکی قطب شمال تا نزدیک قطب جنوب پرواز می کند مسافتی حدود ۳۰هزار کیلومتر را طی می کند. برخی گونه ها در اقیانوس آرام ، مثل تلیله و سلیم حدود ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ کیلومتر را بدون توقف پرواز می کنند. برای چنین فاصله ای این پرندگان باید ۱۰۰ ساعت بی وقفه پرواز کنند.

وقت شناسی دقیق پرندگان را حتی در پرندگان داخل قفس هم می توان دید. پرندگانی که در قفس می مانند هنگام مهاجرت بیقراری می کنند و بال بال می زنند و جالب این که مطالعات دانشمندان روی این پرندگان در قفس نشان داده که حاصلضرب مدت بال زدن پرنده در معدل سرعت پرواز پرنده ، برابر با فاصله مهاجرت پرنده به محلی است که برای زمستان گذرانی می رود. پرندگان جهت مهاجرت خود را بخوبی می دانند.

آنها می دانند کی باید مهاجرت خود را شروع کنند، به کجا باید بروند و کی باید بازگردند. بعضی از آنها مجبورند چند شبانه روز بی وقفه پرواز کنند و از جنگل و کوهستان ها و رودها عبور کنند؛ اما همیشه با وجود تمامی این سختی ها و خطرها راه و مسیر خود را می یابند و به مقصد نهایی و درست خود می رسند.می بینیم که شگفتی ها و زیبایی های این موجودات بسیار زیاد و باورنکردنی است.

پس نگذاریم پرنده ها در قفس بمانند یا شکار شوند. آنها باید آزاد باشند و به سفرهای دور و دراز بروند و مردم با مشاهده دسته های آزاد آنها حس آزاد بودن و زنده بودن را دریابند.

 

[°º¸кยzɠยภº°]

 

[°º¸кยzɠยภº°]

 

[°º¸кยzɠยภº°]