آیا همه معیارهای اخلاقی همیشه ثابتند؟

[fz80]

بسياري تصور مي كنند همه معیارهای اخلاقی هميشه ثابتند و به عنوان مثال مانند زیبایی شناسی به مرور زمان تغيير نمي كنند. اين درحالي است كه به گفته روانشناسان اگر دقيق تر نگاه كنيم متوجه مي شويم دورنماي اخلاقیات همیشه در حال تغییر است و معيار اخلاقی يا غیر اخلاقی بودن رفتارها به سرعت و در طول دهه ها تغيير كرده است.

محققان مي گويند تغيير اخلاقيات گاهي نوعي از شکوفایی را بازتاب مي دهد.
​

این شکوفایی اخلاقي تنها به تغيير رفتارهایي نظير بـرده داری و یا دوئل مربوط نمي شود که به طور مستقیم به دیگران آسیب مي رسانده است بلكه نقض انواع دیگري از اصول اخلاقی را هم شامل مي شود كه زماني تابو به شمار مي رفت. همچنين برخي از رفتارها كه تا همين چند قرن پیش جزو طبیعت دوم بشر به حساب مي آمدند و به راحتي در شهرهاي بزرگ انجام مي شدند اينك كنار گذاشته شده اند. رفتارهایی هم هستند که زماني جلب توجه نمي كردند ولي اينك به هيچ عنوان انجام نمي شوند.
​

اين تغييرات پرسش هايي به ظاهر مجزا ولي مرتبط با يكديگر را به وجود مي آورد كه محققان به دنبال يافتن پاسخ آنها هستند. اول اين كه چه چيزي باعث مي شود اخلاقيات در طول زمان تغییر كنند؟ به گفته روانشناسان ارايه پاسخي مشخص به اين پرسش مشکل است. چراكه علم روانشناسي معمولاً در مقياس هاي زماني خيلي كوتاه تر كاربرد دارد درحالي كه تغييرات اخلاقي در مدتي طولاني به وجود مي آيند. با این حال به گفته روانشناس و زبان شناس معروفي به نام استيو پينكر بيزاري رو به افزايش ما از آسیب رساندن به دیگران و افزایش همدلی ميان انسان ها يا به قول فيسلوفي به نام پيتر سينگر گسترش دايره اخلاقي ريشه مي گيرد. بر اساس نظريه سينگر گسترش دايره اخلاقي به معني اين است كه اخلاق با روند تكاملي انسان رابـ ـطه دارد.
​

این ایده اي قوي است، اما هنوز پاسخي براي اين پرسش نيست كه چرا دايره هاي اخلاقی گسترش مي يابند. براساس نظريه محققي به نام آنتونی آپيا تغييرات اخلاقي اغلب درنتيجه تماس با گروه هاي اجتماعي جديد و قرار گرفتن در معرض هنجارهای اجتماعی و اخلاقی به وجود مي آيد. آپيا به عنوان نمونه به بستن پاهاي زنان ژاپني براي كوچك شدن آنها اشاره مي كند كه كاري الزام آور بود اما وقتي حاميان آن با فرهنگ هاي جديدي روبرو شدند به ناگهان به تابو تبديل شد.
​

دراصل وقتي يك گروه در معرض جهان گسترده تر قرار مي گيرد دايره ایدئولوژیک آن گسترش مي يابد و در وضعيتي قرار مي گيرد که ناگهان به یک اقلیت کوچک اخلاقی تبديل مي شود. پس از آن، اخلاقيات اين گروه در نتيجه فشار اجتماعي محض تغيير مي كند.
​

پرسش دومي كه مطرح مي شود اين است كه مي توان موارد زيادي ذكر كرد و براساس آنها نشان داد اخلاقيات درحال شکوفایی هستند. اما آيا نشانه هايي هم وجود دارد كه آنها در حال تنزلند؟
​

پاسخ به اين پرسش هم مشكل است و محققان براي دادن پاسخ به اين پرسش مطالعه اي انجام داده اند.
​

نتيجه اين تحقيق نشان داد سطح همدلی دانشجويان نسبت به دیگران در طول 40 سال گذشته به طور پيوسته در حال کاهش بوده است و دانشجويان همدلی را يك صفت كم اهميت تر و درحال نزول مي بينند. در نتیجه فشاري بر روي خود احساس نمي كنند تا همدليشان را در پرسشنامه هايشان نشان دهند. اين نشان مي دهد كه جهت قطب نمای اخلاق جمعی ما مي تواند در خلاف جهت گسترش دایره اخلاق هم حركت كند.

​

اين تحقيق براساس پاسخ هاي دانشجويان به پرسشنامه ها به دست آمده. بنابراين ما نمي دانيم كه آيا دانشجويان در در طول اين دهه ها همچنين كمتر احتمال داشته به خانم هاي پير براي عبور از خيابان كمك كنند يا نه.
​

در نهایت یک پرسش باقي مي ماند كه نياز به تحقيق دارد و آن اين است كه آيا رفتارهايي كه امروزه پیش پا افتاده به نظر مي رسند ممكن است به عنوان مثال در 100 سال آينده غیر اخلاقی تلقي شوند؟